Wie bepaalt de agenda van de Tweede Kamer?

De agenda van de plenaire vergadering van de Tweede Kamer is overvol. De druk kan van de ketel door debatten vaker in de Kamercommissies te laten plaatsvinden. Dat is één van de oplossingen die Simon Otjes voorstelt in zijn artikel op Stuk Rood Vlees. Weinig mensen zullen bewust inschakelen om de Regeling van Werkzaamheden van de Tweede Kamer te kijken. Iedere dag dat de Kamer vergadert, is er een korte overleg waar de agenda van de komende dagen bepaald wordt. Het lijkt een saai procedureel overleg, maar het is wat mij betreft het meest fascinerende moment van de politieke dag omdat hier fracties hun macht op de meest basale manier uitoefenen.

Door: Foto: Lollyman (cc)
Waan van de dag

Klimaatlabel politieke partijen 2019

, door

ANALYSE - In de aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen van 2017 heeft Sargasso het klimaatbeleid uit alle verkiezingsprogramma’s beoordeeld. Voor de provinciale verkiezingen is dat ondoenlijk met een redactie vol vrijwilligers. In tegenstelling tot de Tweede Kamerverkiezingen in 2017 speelt klimaatbeleid nu wel een landelijke rol, waarbij de provinciale statenverkiezingen een dubbel belang hebben. Klimaatbeleid voor de eigen provincie en de leden van de provinciale staten kiezen de nieuwe leden van de Eerste Kamer.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Mededeling

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Foto: ydant (cc)

Verdwenen partijdemocratie

, door

COLUMN - van Prof. Dr. Joop van den Berg.

De veel te vroeg overleden politicoloog Peter Mair is in 2013 breed bekend geworden als auteur van Ruling the Void, 1) een boek waarin hij betoogt dat de klassieke politieke partijen zozeer aan ideologische betekenis hebben verloren dat zij in een regering onderling verwisselbaar zijn geworden. Regeringsbeleid is een kwestie geworden van kleurloze technocratie onder het motto: ‘There is No Alternative’. Dat maakte zulke partijen, vooral van links, onherkenbaar voor hun kiezers. Die kregen bovendien het vermoeden dat belangrijke kwesties onder het tapijt werden geveegd. Deze combinatie van depolitisering en verwaarlozing werd de voedingsbodem van het Europese populisme als succesvolle politieke beweging.

Merkwaardig eraan was onder meer dat zij niet voor een nieuw pluralisme pleitte – grotere politiek georganiseerde diversiteit – maar zich juist daartegen keerde door het weg te zetten als een samenzwering van een corrupte elite tegen de onschuldige, verweesde bevolking.

Populisme houdt vervolgens het streven in naar een nieuwe meerderheid die de bevolking weer echt zou representeren. Die ook een einde zou kunnen maken aan de macht van allerlei instellingen zoals de rechter, die zonder te zijn verkozen de voorkeuren van ‘de meerderheid’ kunnen blokkeren. Behalve door deze weerzin tegen de democratische rechtsstaat kenmerkt zich het populisme ook door chauvinistische afkeer van ‘globalisering’ en Europese integratie.

Foto: mediateam GroenLinks Utrecht (cc)

De Groen(Links)e golf

, door

ANALYSE - Veel maatschappelijke seinen staan op groen, hetgeen goed is voor politiek partijen als GroenLinks. Een gastbijdrage van Matthijs Rooduijn, eerder verschenen op Stuk Rood Vlees.

Het gaat goed met GroenLinks. Bij de laatste Tweede Kamerverkiezingen haalde de partij met 14 zetels het beste resultaat ooit, en inmiddels staat de partij in de peilingwijzer op maar liefst 17-19 zetels. Op dit moment doet alleen de VVD het beter. Een veelgehoorde verklaring voor dit succes: de “Jessias-factor”. Jesse Klaver zou met zijn leiderschapsstijl de partij aantrekkelijk hebben gemaakt voor grote groepen kiezers. Hoewel het inderdaad aannemelijk is dat Klaver een belangrijke rol heeft gespeeld, is het belangrijk te benadrukken dat de Jessias-factor slechts een deel van het verhaal kan zijn.

GroenLinks is namelijk niet de enige groene partij in West-Europa die het op dit moment goed doet.

Bij verkiezingen vorige maand in België (lokaal), Luxemburg (landelijk) en Duitsland (Beieren) deden groene partijen het overal opvallend goed. En eind 2016 won Alexander van der Bellen, een door een groene partij gesteunde politicus, de Oostenrijkse presidentverkiezingen. Waar komt deze “groene golf” nu vandaan?

Politiek-culturele veranderingen

Om te beginnen kan het groene succes niet los worden gezien van grote politiek-culturele verschuivingen. Veel groene partijen ontstonden in de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw uit een beweging van veelal jonge en hoogopgeleide “postmaterialisten” die zich richtten op thema’s als vrijheid, zelfontplooiing, internationale solidariteit, en, niet te vergeten, milieu. Zij verzetten zich tegen de bestaande politieke partijen die zich, zo vonden zij, voornamelijk met materialistische zaken bezig hielden. Het ontstaan van groene partijen is dus direct gerelateerd aan veranderingen in de politieke cultuur die zich vanaf de jaren zestig deden gelden.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Mededeling

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: ydant (cc)

Democratie: geschikt / ongeschikt

, door

ANALYSE - Seksisme. migratie, basisinkomen, democratie en referenda. In de serie “Tegen de stroom in” spreken wetenschappers, experts en opiniemakers over oude zorgen en nieuwe oplossingen. Wanneer zijn die succesvol? Welke rol speelt geld en neoliberaal denken daarin? En verliest elke stroming uiteindelijk aan kracht en relevantie? Vandaag: Gevestigde partijen wankelen: kiezers zijn zich beter gaan verdiepen wanneer ze moeten stemmen. De democratie functioneert goed, maar er valt nog heel veel te verbeteren.

De democratie zou op instorten staan. Volgens de historicus en publicist David van Reybrouck is ‘ie in ademnood en moet het verkiezingsstelsel opnieuw worden ingericht. Zit hier een kern van waarheid in of heeft men de feiten niet op orde? Politicoloog prof. dr. Tom van der Meer en oud-politicus Niesco van de Meer gaan hierover in discussie. Beiden zijn het erover eens dat de democratie onvolmaakt en onvoltooid is, maar de één maakt zich meer zorgen dan de ander.

Als het gaat om de staat van de Nederlandse democratie horen we de afgelopen jaren vooral alarmistische geluiden. Men klaagt over ‘de kloof tussen burger en elite’, ons ‘nepparlement’, het ‘partijkartel’ en de ‘baantjescarrousel’, maar ook over de dominantie van de ‘boze, blanke man’. Journalisten, denkers en opiniemakers uit alle richtingen, maar ook politici maken zich zorgen.

Foto: Toshiyuki IMAI (cc)

Impact klimaatakkoord Parijsakkoord op Nederlands langetermijn-klimaatbeleid

, door

De afgelopen weken heeft Sargasso veel aandacht besteed aan klimaat in de verkiezingsprogramma’s. Tijd om te kijken naar wat volgens het Planbureau voor de Leefomgeving de impact is van het klimaatakkoord van Parijs op het Nederlands langetermijn-klimaatbeleid.

Om te bepalen hoeveel minder CO2 Nederland mag uitstoten heeft PBL eerst berekend hoe groot het wereldwijde koolstofbudget nog is. Hiervan heeft PBL concretere doelstellingen voor emissies in Nederland afgeleid. Hoe deze doelstellingen er uit zien hangt onder andere af van wat een rechtvaardige en eerlijke verdeling is van de wereldwijde emissieruimte per land. PBL is uitgegaan van een gelijke wereldwijde emissies per hoofd van de bevolking. De Nederlandse uitstoot moet dan dalen met 37 tot 47% in 2030 en met meer dan 87% in 2050.

Belang van snelle omslag

Volgens PBL zijn de komende jaren cruciaal, zowel wereldwijd als in Nederland, om aan de doelstellingen van het klimaatakkoord van Parijs te voldoen. De beleidsvoornemens moeten fors worden aangescherpt om binnen het koolstofbudget te blijven. Waarbij vermindering van de CO2 emissie en energietransitie de kern van de klimaatbeleidsopgave vormen. In Nederland wordt 85% van de broeikasgasemissies gevormd door CO2 en CO2 heeft een lange levensduur, een lagere CO2 emissie is volgens de analyse van PBL dan ook het belangrijkst voor het tegengaan lange termijn klimaatverandering.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

Mededeling

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Een cordon sanitaire rond de PVV?

, door

COLUMN - Een cordon sanitaire rond de PVV. De Vlaamse schrijver Tom Lanoye zinspeelt daarop in NRC Handelsblad van 9 april: het cordon in zijn land heeft schijnbaar “succes,” dus “waarom doen de Nederlanders niet hetzelfde”? Laten we eens kijken naar wetenschappelijk onderzoek hiernaar.

“Als u morgen een resolutie indient dat de zon schijnt, dan nog zal ik niet met u meestemmen.” Aldus de machtigste man van België, Bart de Wever, tegen Vlaams Belang (VB)-voorzitter Tom van Grieken in tv-programma De Zevende Dag afgelopen najaar. Dit raakt de kern van een cordon sanitaire: het stelselmatig uitsluiten van elke politieke samenwerking met een bepaalde partij.

Systematische weigering tot samenwerking met een partij komt regelmatig voor. In België bijvoorbeeld was er ook een Waalse partij, FN, die werd geweerd. Duitsland kent Ausgrenzung van de NPD. In Zweden willen andere partijen niets te maken hebben met de Zwedendemocraten. En de geschiedenis leert dat in veel landen ook socialisten, fascisten en communisten zijn buitengesloten.

Lanoye beperkt zich tot slechts één partij: VB. In NRC Handelsblad redeneert hij als volgt: het Vlaamse cordon is een succes dus waarom doet men in Nederland niet hetzelfde? Laten we even afzien van normatieve overwegingen en zijn redenering op haar merites beoordelen. Het eerste deel van Lanoyes redenering luidt: het cordon is succesvol want het heeft twee doelstellingen gehaald.

Foto: Partij van de Arbeid (cc)

Partijfinanciering: vier belangrijke vragen

, door

ANALYSE - Moet het systeem van partijfinanciering op de schop? Dinsdag publiceerde Volkskrant een artikel waarin partijbestuurders van CDA, VVD en PvdA aangaven dat de partijen krap bij kas zaten en dat een herziening van het systeem nodig is. Dit soort voorstellen lokt doorgaans een aantal goedkope reacties op, zoals (1) partijen zijn totaal losgezongen van de burgers en (2) partijen smijten met geld. Ook levert het wat meer fundamentele vragen op: (3) is het goed voor de democratie als partijen meer leden hebben, en (4) is een ledenpartij überhaupt goed voor de democratie?

1. Zijn partijen totaal losgezongen van de burgers?

Er wordt beweerd dat partijen totaal afhankelijk zijn van subsidies en daardoor niet meer naar hun leden hoeven te luisteren.  Dit beeld klopt niet. Ongeveer 40 tot 50% van de inkomsten van de PvdA en VVD komen uit contributies van leden, ongeveer 30 tot 35% komt van subsidies, en de rest komt van giften. Kortom, leden zijn de belangrijkste bron van inkomsten van partijen en partijen hebben dus ook een prikkel om leden te houden. Je kan natuurlijk vinden dat partijen te veel subsidie krijgen. Feit blijft wel dat subsidies niet de belangrijke inkomstenbron van partijen zijn.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Mededeling

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Mededeling

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Regeren, Revolte, en Wilders’ “Recht van de grootste”

, door

Onderzoek toont aan dat het niet vanzelfsprekend is dat de grootste partij ook in de regering komt, schrijft universitair hoofddocent in Politieke Wetenschappen aan de Universiteit van Amsterdam Tom van der Meer op Stuk Rood Vlees.

Op 30 januari verscheen een interview met Geert Wilders (PVV) in de NRC, waarin hij letterlijk liet optekenen: “Als ik straks de grootste ben en andere politici willen niet met mij samenwerken, dan zullen de mensen dat niet accepteren. Dan komt er een revolte. Wij laten dat niet gebeuren.” Op 1 februari herhaalde hij dat nog eens voor de NOS.

In reactie op Wilders is al vaak geschreven dat de democratie geen recht van de grootste kent. Het gaat er immers om welke regering kan rekenen op de steun van een meerderheid in het parlement. En een meerderheid, daar is Wilders zelfs in de peilingen met zijn 27 zetels (I&O Research) tot 42 zetels (peil.nl) nog ver van verwijderd. Bovendien stelde diezelfde Geert Wilders op 10 januari op Twitter zelf pontificaal en onvoorwaardelijk niet te zullen samenwerken met de VVD van Rutte. Inderdaad, de partij die momenteel de grootste is in het parlement.

Hoewel formeel geen recht van de grootste is vastgelegd in de wet, wordt vaak de suggestie gewekt dat er de grootste partij in de praktijk wel degelijk extra privileges krijgt. De laatste jaren is er bijvoorbeeld in de verkiezingscampagnes bij strategische stemmers ingehamerd dat de grootste partij de coalitieonderhandelingen zal leiden en de premier zal leveren. Dat leidde tot tweestrijdjes als tussen Kok en Bolkestein (1998), Balkenende en Bos (2003, 2006) en Rutte en Samsom (2012).

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

Mededeling

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Vorige Volgende