Overzicht

Jos van Dijk

1.012 Artikelen
576 Waanlinks
3.362 Reacties
Achtergrond: Jay Huang (cc)
Was tot 2012 docent in het HBO.
Schrijft over Europa en over het vrije verkeer van informatie.
Publiceerde in 2007 "Dit kan niet en dit mag niet; een kroniek van belemmering van de uitingsvrijheid in Nederland." Voortgezet op de website: http://freeflowofinformation.blogspot.com/
Publiceerde in 2016 "Ondanks hun dappere rol in het verzet. Het isolement van Nederlandse communisten in de Koude Oorlog" voortgezet op de website http://nederlandsecommunisten.nl/#site-header
Foto: Heinrich-Böll-Stiftung (cc)

Warmtepomp verdeelt Duitse coalitiepartners

, door

Het onderling vertrouwen tussen de Groenen en de liberale FDP is deze week flink gedaald. Aanleiding is een voor de Groenen cruciale wet over de landelijke invoering van warmtesystemen. In het coalitieakkoord is afgesproken dat een dergelijke wet nog voor de zomer door het parlement wordt behandeld. De FDP ligt nu dwars over specifieke regels voor de invoering van de wet. Uitstel dreigt. De Groenen waarschuwen voor een regeringscrisis. Volgens de groene minister voor Economie en klimaatbeleid Robert Habeck, die de wet heeft ingediend, houdt de FDP zich niet aan haar belofte.  Zijn partijgenoot in de Bondsdag Irene Mihalic: ‘De FDP opereert als een oppositiepartij.’

De omstreden wet bepaalt dat nieuw geïnstalleerde verwarmingssystemen in gebouwen vanaf 2024 minstens voor tweederde klimaatneutraal moeten zijn. In de praktijk betekent dit de verplichte installatie van een (behoorlijk gesubsidieerde) warmtepomp voor iedereen van wie de verwarming aan vervanging toe is. De FDP valt behalve over de kosten ook over de uitvoerbaarheid van het plan. De Groenen hebben al aangeboden over compromissen te willen praten. Maar het is de zoveelste keer dat de verhouding tussen Groenen en FDP onder druk staat. Eerder waren er al conflicten over het sluiten van de kerncentrales en het Europese verbod op verbrandingsmotoren vanaf 2035. Daarbovenop kwam de weigering van Habeck om zijn staatssecretaris Graichen te ontslaan nadat die zijn vriend aan een overheidsbaan had geholpen. Graichen vertrok zelf. Maar de reputatie van de Groenen en in het bijzonder van de vorig jaar nog zo populaire minister Habeck liep een flinke deuk op.

Foto: Ben Stassen (cc)

De context van woorden

, door

COLUMN - Vorige week wees Marc van Oostendorp er in zijn column over taalproevers  op dat de betekenis van woorden niet altijd eenduidig is. Dat breekt met name de juristen op die als geen ander precies willen zijn in hun taalgebruik. Je kunt de betekenis van een woord natuurlijk opzoeken in een woordenboek. Maar dat geeft niet altijd uitsluitsel. ‘Het is nu juist een kenmerk van menselijke taal dat woorden altijd een wat vage betekenis hebben, waarvan de betekenis inderdaad eigenlijk grotendeels op een geheimzinnige manier door de context wordt bepaald.’ Dat geeft te denken.

Tot die context moeten we volgens mij ook de omstandigheden, de achtergrond en de cultuur van de taalgebruikers rekenen. Generatieverschillen leveren bijvoorbeeld verschillen op in taalgebruik. Taal is een levend ding en verandert in de loop van de tijd. Woordenboeken lopen in dat opzicht altijd achter. Allemaal redenen om de betekenis van woorden niet altijd als een absoluut gegeven op te vatten. Natuurlijk, een stoel is een stoel. Maar wat is een fascist? De betekenis die de een aan een woord hecht kan nogal verschillen van die van een ander. Lastig voor de onderlinge communicatie, maar bovenal buitengewoon ongemakkelijk voor een rechter die een uitspraak moet doen in zaken waar juist de woorden tellen: smaad, belediging, discriminatie, bedreiging.

Quote du Jour

Quote du Jour | Journalistiek in oorlogstijd

, door

Step Vaessen bekritiseerde in haar persvrijheidslezing de neiging van journalisten om in tijden van oorlog met politici en burgers de gelederen te sluiten en zich te conformeren aan een gemeenschappelijk verhaal, ‘waarbij het in twijfel trekken van [dat verhaal] ongewenst is en een bedreiging vormt voor de eenheid die nodig is om te winnen.’

Journalisten zijn er niet om …

…de eenheid te bewaken, maar [moeten] juist meerdere gezichtspunten laten zien. Vooral in tijden van oorlog en conflict is het cruciaal dat het publiek kan vertrouwen op professionals als het gaat om onafhankelijke, feitelijke en evenwichtige informatie. Journalisten, de vierde macht, de controleurs van de machthebbers, moeten ongemakkelijke vragen stellen – juist in tijden van oorlog en crisis. Journalisten moeten het hoofd koel houden en hun vaardigheden en beroepsethiek scherp. Zij zijn met niemand in oorlog. Ze hebben slechts één wapen: onpartijdigheid in de zoektocht naar feiten. Als anderen ervoor kiezen de ogen te sluiten of weg te kijken, zijn hun ogen wijd open, zelfs als wat zij zien, hen niet bevalt. Vooral als het hen niet bevalt.

Maar ze hadden hun ogen niet altijd open en stelden belangrijke vragen soms niet. Zoals: wat is het einddoel van deze oorlog? Wat gebeurt er met alle wapens nadat een vredesakkoord is getekend? Waarom reageerde het Westen anders toen Rusland Oekraïne binnenviel dan toen de Verenigde Staten Irak binnenvielen? Waarom worden de smeekbedes van landen die economisch lijden onder deze oorlog genegeerd? Waar blijft de westerse hulp voor Soedan?

Waan van de dag

Een Trump-adept in Griekenland

, door
Bouw die muur, zegt de Griekse leider voorafgaand aan de verkiezingen.
De Griekse premier Mitsotakis probeert voor de verkiezingen van a.s. zondag stemmen te winnen met Trumpiaanse leuzen. Hij belooft een hek over de hele lengte van de Turks-Griekse grens om migranten te weren. Mitsotakis weet dat Grieken al jaren en in toenemende mate moeite hebben met het feit dat het land alle illegale migranten uit Turkije moet opvangen. Hij gokt er op dat de anti-migratie stemming het wint van de onvrede over de tekortkomingen bij de spoorwegen, die eerder dit jaar hebben geleid tot een ramp met tientallen doden, en het afluisterschandaal waar de premier direct bij betrokken was.
Waan van de dag

Rekenkamer bekritiseert ook geheime diensten

, door

Het jaarverslag van de Rekenkamer over de uitvoering van het regeringsbeleid zet ook kritische kanttekeningen bij de voorgenomen tijdelijke wet voor uitbreiding van de bevoegdheden van de inlichtingen- en veiligheidsdiensten.

In de publiciteit over de vele tekortkomingen van het rijksbeleid die op de traditionele ‘gehaktdag’ gisteren naar buiten zijn gekomen is de kritiek van de Rekenkamer op de veiligheidsdiensten niet meegenomen. Bits of Freedom schrijft in een persbericht dat men het rapport met stijgende bezorgdheid gelezen. Het is “passend in een patroon dat we langer zien”.

Foto: Piano Piano! (cc)

Liever lokaal

, door

RECENSIE - In de provincies wordt nog steeds hard gewerkt aan nieuwe bestuurscolleges. De coalitievorming staat sterk onder druk van de enorme winst die de BBB twee maanden geleden overal boekte. Het verlies van de oude partijen maakt het niet mogelijk bestaande colleges te herstellen. Dat verlies kwam bepaald niet onverwacht. Een jaar eerder, bij de Gemeenteraadsverkiezingen, waren de lokale partijen de grote winnaar. Ook toen werden de bekende landelijke partijen vrijwel overal teruggedrongen. En dat leidde vorig jaar bij de vorming van gemeentebesturen tot lange, moeizame onderhandelingen. Het Montesquieu instituut publiceerde onlangs onder de titel Van barricade naar bestuur een evaluatie van de nasleep van de gemeenteraadsverkiezingen met extra aandacht voor de doorbraak van de lokale partij in het gemeentebestuur. Daar kan men in de provincie – en ook elders in de politiek- wellicht nog wat van leren.

Op 16 maart 2022 is er door 51% van de stemgerechtigde kiezers gestemd voor 333 gemeenteraden. De lokale partijen wonnen niet alleen de verkiezingen, maar ook de daaropvolgende formaties. Zij winnen veruit de meeste wethouderszetels. Zelfs ‘flink meer dan op grond van de verkiezingsuitslag verwacht mag worden’, schrijft NOS-onderzoeker Hugo van der Parre. ‘In ruim acht op de tien gemeenten zit minstens één wethouder namens een lokale partij in het college’.

Foto: ND-Photo.nl (cc)

Autofabrikanten vertragen aanpak luchtverontreiniging

, door

De Europese Commissie heeft een half jaar geleden nieuwe voorstellen ingediend voor de bestrijding van luchtverontreiniging door auto’s. Maar nu dreigt uitstel van de nieuwe standaarden . De wetgeving kan honderdduizenden doden per jaar kan voorkomen, volgens de European Public Health Alliance. Maar het is niet zeker dat voorgestelde regels er door komen. De auto-industrie beweert, via de stem van de grote autolanden, dat de normen niet nodig zijn, aangezien de EU er al mee heeft ingestemd om de verkoop van nieuwe auto’s met verbrandingsmotor tegen 2035 te beëindigen. Als de fabrikanten voor die tijd nog aanpassingen moeten doen om de uitstoot van giftige dampen te verminderen zou ze dat te veel kosten. Volgens de Commissie zijn de nieuwe regels ondanks de overstap op electrisch rijden nodig omdat ook in 2050 naar verwachting ‘meer dan 20% van de auto’s en bestelwagens en meer dan de helft van de zwaardere voertuigen in onze straten vervuilende stoffen blijven uitstoten via de uitlaat.’

Uit het laatste luchtkwaliteitsrapport van het Europees Milieuagentschap EEA blijkt dat 97 procent van de stedelijke bevolking van de EU wordt blootgesteld aan hogere niveaus van fijnstofverontreiniging dan is toegestaan volgens de richtlijnen van de Wereldgezondheidsorganisatie. Het rapport stelt dat 238.000 voortijdige sterfgevallen te wijten zijn aan die vervuiling. Dat is weliswaar minder dan aan het begin van deze eeuw, maar nog wel reden genoeg voor extra maatregelen. Luchtverontreiniging is volgens het EEA nog steeds een groot gezondheidsrisico in Europa en een belangrijke oorzaak van voortijdige sterfte en ziekte. Dat komt ook door de zeer diverse effecten van luchtverontreiniging op het functioneren van het menselijk lichaam. Het rapport stelt dat kinderen en adolescenten bijzonder kwetsbaar zijn omdat hun lichaam, organen en immuunsysteem nog in ontwikkeling zijn. Luchtverontreiniging schaadt de gezondheid tijdens de kindertijd en verhoogt het risico op ziekten later in het leven. Fijnstof is de belangrijkste oorzaak van gezondheidsproblemen en voortijdige sterfte. Duits onderzoek heeft aangetoond dat mensen die dicht bij drukke wegen wonen 50 procent meer kans hebben op een ernstige opeenhoping van aderverkalking in hun hartvaten – coronaire atherosclerose genaamd – dan mensen die verder weg wonen. Korte perioden van blootstelling aan luchtverontreiniging kunnen ook hartaanvallen veroorzaken.

Foto: Veidekke_SE (cc)

Zweden zet journalisten onder druk

, door

Sinds oktober wordt Zweden geregeerd door een rechtse regering met gedoogsteun van de extreem-rechtse Zweden Democraten, de tweede partij van het land. De nieuwe Zweedse premier Ulf Kristersson beloofde bij zijn aantreden ‘een paradigmaverschuiving’. Dat betekent onder meer een ‘ontmanteling van het klimaatbeleid’, nieuwe kernreactoren en een ‘Deens’ immigratiebeleid. Over sociale ongelijkheid wordt niet meer gesproken. De persvrijheid is inmiddels onder druk gezet door nieuwe wetgeving.

De regering Kristersson blijkt gevoelig voor de dreigementen uit Turkije en Hongarije om het zozeer gewenste NAVO-lidmaatschap van Zweden te blokkeren. Om Erdogan tegemoet te komen heeft het Zweedse parlement deze week een nieuwe, strengere anti-terrorismewet aangenomen. Volgens de wet is het onder meer strafbaar om een terroristische organisatie te financieren, te rekruteren of publiekelijk aan te moedigen. De wet is op de eerste plaats gericht tegen de Turkse Koerden in Zweden die door Erdogan worden gelinkt aan de PKK. Maar ook de Syrische Koerden lopen gevaar. En iedereen die hen een stem geeft. Dat leidt tot grote voorzichtigheid bij de media als het gaat om berichtgeving over Turkije en Syrië. Ook de Zweedse publieke omroep staat al een tijdje onder druk van cricici die journalisten te links vinden. De Zweden Democraten willen de publieke omroep afschaffen. Persoonlijke verdachtmakingen tegen journalisten komen nogal eens voor. 

Foto: Rich Luhr (cc)

De tegenculturen van de jaren zestig en zeventig

, door

RECENSIE - Wie zich zorgen maakt om de hedendaagse polarisatie in Nederland zou eens naar de jaren zestig van de vorige eeuw moeten kijken. Provo’s, hippies, linkse revolutionairen en feministen sloegen toen een groot gat met de bezadigde, conformistische naoorlogse cultuur van de meerderheid van de Nederlandse bevolking. Blij met de nieuwe welvaart, de televisie, de wasmachine en de auto werd ‘het klootjesvolk’ opgeschrikt door drugsgebruik, vrije seks en godslastering. Het ‘langharig werkschuw tuig’ werd in Amsterdam door mariniers van de Dam geveegd. De politie hakte op gezag van traditionele burgemeesters keer op keer keihard in op vreedzame demonstranten. Maar na verloop van tijd ruilden de autoriteiten het gewelddadig optreden in voor wat toen heette ‘repressieve tolerantie’. En veel aspecten van de tegencultuur werden in de jaren er na langzamerhand geaccepteerd en geintegreerd in de mainstream cultuur. Het is een fase, zeggen opvoeders over de puberteit. Het gaat om tijdelijk ongemak. Polarisatie is noodzakelijk in een democratie om vastgelopen patronen aan de kaak te stellen en om emancipatie van minderheidsgroepen in gang te zetten. Op voorwaarde dat de ‘destructieve kanten’ onschadelijk gemaakt worden, zeggen de behoedzamen.

Over de tegenculturen die in de jaren zestig en zeventig ophef veroorzaakten is al het nodige geschreven. Met De vlucht naar boven levert Jan J.B. Kuipers een lezenswaardige en relativerende beschrijving van een roerig tijdperk. De waarde van zijn boek zit hem niet zozeer in de sociologische analyse als wel in de gedetailleerde beschrijving van alles wat zich onder de noemer van de tegencultuur in die jaren aandiende. En dat was nogal wat. Enerzijds alles wat kan worden gezien als ontsnapping aan de toenmalige strakke normen en waarden in kunst, muziek, mode, vrijetijdsbesteding en genotmiddelen. Anderzijds de drang tot fundamentele maatschappijverandering, het verzet tegen politiek paternalisme, tegen de oorlog in Vietnam, tegen het slaafs volgen van de Verenigde Staten. De titel van Kuipers boek verwijst naar de verbinding tussen beide stromingen. ‘Het streven naar onmiddellijke bevrijding van knellende sociale verbanden en vereantwoordelijkheid, en van de banaliteit van het alledaagse, motiveerde zowel de escapisten, de ontsnappers en de drop-outs die bedwelming of bewustzijnsverruiming zochten, als de revolutionaire activisten – Cocagne en Utopia.’

Waan van de dag

Dag van de persvrijheid

, door

Het jaarlijkse overzicht van Reporters Sans Frontières over de wereldwijde persvrijheid staat weer klaar.

Van Noorwegen op plaats 1 tot Noord-Korea op 180. Nederland is in vergelijking met de vorige editie, na de moord op Peter R. de Vries, gestegen van plaats 28 naar 6. In een nadere toelichting op deze beoordeling staat dat de veiligheid van journalisten nog wel een punt van zorg is.

De polarisatie van de publieke opinie over kwesties als immigratie, landbouw en klimaatverandering heeft geleid tot een toename van fysieke en verbale aanvallen op journalisten, met name tegen tv-ploegen en fotografen. Dit heeft bij sommige journalisten geleid tot zelfcensuur en een onwil om bepaalde onderwerpen te behandelen. Misbruik en trollen op sociale netwerken hebben invloed op de nieuwsgaring en -verspreiding. Vrouwelijke verslaggevers en gekleurde journalisten zijn bijzonder kwetsbaar voor dergelijke aanvallen (…) De aanhoudende gevaren van de georganiseerde misdaad hebben bepaalde verslaggevers politiebescherming opgeleverd. Fysieke aanvallen op hen worden meestal vervolgd. Verslaggevers die offline of, in toenemende mate, online worden bedreigd, kunnen een noodnummer bellen om misdaden te melden en advies te krijgen.

Foto: franziska (cc)

Censuur ligt om de hoek

, door

COLUMN - In een democratische rechtsstaat beschermt de overheid de uitingsvrijheid en stelt ze zich uiterst terughoudend op ten aanzien van de beperking van het vrije woord. Er zijn wettelijke beperkingen. De rechter kan op grond daarvan grensoverschrijdende uitingen veroordelen. Maar een regering hoort zich daar niet mee te bemoeien. Nederland kent geen censuur door de overheid. Het is een aspect van onze democratie dat graag wordt aangehaald door critici van minder democratische landen elders in de wereld.

In de afgelopen week zijn we geconfronteerd met twee berichten die er op wijzen dat een direkt ingrijpen van de overheid in het vrije verkeer van informatie ook hier niet geheel onmogelijk blijkt. Het bestuur van de NPO heeft staatssecretaris Gunay Uslu (Media, D66) gevraagd om de voorlopige erkenning van Ongehoord Nederland (ON) in te trekken. En op het ministerie van VWS was vorig jaar een ‘denktank’ actief waar eventuele ingrepen in de media werden besproken vanwege desinformatie over de vaccinatie tegen corona. In beide gevallen is de rechter niet betrokken.

De aspirant-omroep ON ligt van begin af aan onder vuur omdat er in de uitzendingen ruimte wordt geboden aan extreemrechtse politici en commentatoren die leugens over de coronapandemie en de vaccinatie niet schuwen. En daarnaast een hoop andere onzin verkondigen. Tegen discriminerende uitlatingen in het wekelijkse programma zijn al duizenden klachten ingediend. De NPO gooit het vooral op de weigering van ON om met andere omroepen samen te werken maar vermijdt de inhoudelijke kritiek. Het verzoek aan de staatssecretaris heeft geleid tot uiteenlopende reacties. Voorstanders van een verbod vinden dat er geen plaats is voor extreemrechtse ‘drek’ in een met openbare middelen gefinancierd omroepbestel. Ga meer ergens anders je onzin verkopen! Tegenstanders zeggen dat het publieke bestel alle geledingen van de Nederlandse samenleving hoort te vertegenwoordiger, dus moet er ‘logischerwijs’ ook plaats zijn voor ‘de groepen die in hun afwijkende mening stuitend of niet goed snik zijn.’

Foto: Alabama Extension (cc)

Hitte en droogte in landen rond de Middellandse Zee

, door

In Girona, een stad in het noordoosten van Spanje, heeft de rivier de Onya dermate lage waterstanden bereikt dat besloten is de vissen er uit te halen. Ze zijn met kleine elektrische schokken verdoofd voordat ze in plastic zakken werden overgebracht naar de rivier de Ter, 10 km verderop. Elders worden vissen gedood ter voorkoming van besmetting van het drinkwater. Spanje heeft 36 opeenvolgende maanden te weinig regen gehad. Reservoirs zijn gemiddeld op 50% van hun capaciteit, maar in de noordoostelijke regio van Catalonië en de zuidelijke regio van Andalusië is het niveau gedaald tot ongeveer 25%.

Spanje wapent zich voor een nieuwe zomer met een verzengende hitte nu de temperaturen al in april tegen de 40 graden lopen. Spaanse meteorologen zien een zeer warme en droge luchtmassa uit Afrika het land binnenkomen. Daarbij komt een stabiele atmosfeer, wat neerkomt op onveranderlijk weer, en een sterke zonnenschijn. Men spreekt van ‘een thermische bergkam – of golf van hoge temperaturen – die zich uitstrekt van Afrika tot het Iberisch schiereiland.‘  De gemiddelde temperatuur in Spanje is sinds de pre-industriële tijd (1850 tot 1900) met 1,7 graden Celsius (ºC) gestegen, waarvan 1,3ºC in de afgelopen 60 jaar, zo werd al in 2021 gemeld in een klimaatrapport. In het slechtste geval kan de gemiddelde temperatuur volgens dat rapport in Spanje aan het einde van de eeuw met 5ºC stijgen.

Volgende