Zin van het jaar: ‘Wij spreken elkaar niet vaak één op één’

Het wordt tijd om de zoektocht naar de taalbrok van het jaar te verleggen naar nieuwe gronden. Op mijn oproep voor een beter woord van het jaar, schreef Roland de Bonth streng dat de kwestie van het woord van het jaar wetenschappelijk beslecht kan worden: de is het meest gebruikte woord van het jaar 2025, in ieder geval volgens de bronnen van het Instituut voor de Nederlandse Taal. Op mijn oproep kwamen wel wat interessante alternatieven. Mijn favoriet is probleemwolf, een manier van niet-menselijke dieren benoemen die mateloos intrigerend is en waarschijnlijk veelzeggend voor onze tijd. We zien de wolf niet als een wild verscheurend beest en ook niet als een knuffeldier, maar als een probleem: de ultieme manier om de totale vervreemding van de mens met zijn medebewoners op de planeet te benoemen. Ik voorspel de probleemwolf daarom een fijne toekomst, en zie uit naar de komst van het probleemzwijn op het moment dat ook de everzwijnen hun domein vergroten dan alleen de Veluwe. Vertrouwdheid Het probleem met deze verkiezing was alleen dat er zoveel verschillende inzendingen kwamen, dat er geen lijn op te trekken viel. De stem van het neerlandistische volk laat geen duidelijk geluid horen. Dus houden we het maar op de. Dan de zin van het jaar. Daar kwam ook een zo mogelijk nog grotere hoeveelheid zinnen op, maar die waren voor een groot deel ongeldig omdat ze uit 2024 stamden (‘ik ben beleid’) of omdat ze door de inzender zelf verzonden leken. Bij uitsluiting van al die voorbeelden bleef er wel één duidelijke winnaar over: Wij spreken elkaar niet vaak één op één. Het was de eerste zin van de e-mail die NS-directeur Wouter Koolmees in juni stuurde naar honderdduizenden klanten, naar aanleiding van de stakingen bij de NS. De zin, en de mail, haalde verschillende media. Het is proza dat kenmerkend is voor de manier waarop overheid en grote organisaties ons benaderen. In de eerste plaats probeerde Koolmees zo via zijn klanten zijn gelijk te halen in een arbeidsconflict met zijn werknemers – dat die stakingen heel vervelend waren voor de klanten was vast waar, maar die stakingen waren ook te voorkomen geweest. Maar de zin zelf is natuurlijk ook heel veelzeggend. Hij suggereert een vorm van vertrouwdheid die volkomen ongeloofwaardig is. Meer dan 99% van de aangeschreven heeft waarschijnlijk nooit met ‘Wouter’ (die zijn mail met zijn voornaam ondertekende) gesproken, en zal dit ook nooit doen. ‘Niet vaak’ is dan strikt genomen wel juist (nooit is niet vaak), maar suggereert dat de mogelijkheid er wel inzit. Enfin, de mail werd in juli uitvoerig geanalyseerd door Jan Renkema. Hoe dan ook feliciteren we vanaf deze plaats Wouter: de volgende keer dat we hem spreken, zullen we hem de prijs overhandigen.

Door: Foto: "Eurasian wolf 2" by User:Mas3cf is licensed under CC BY-SA 4.0
Foto: Yen Vu on Unsplash

Documenten van ons allemaal

, door

COLUMN - Met een open brief hebben meer dan 70 journalisten de openbaarheid van bestuur op de agenda van de kabinetsformatie gezet. Aanleiding is de wens van het Ministerie van Binnenlandse Zaken (BZK) om de Wet Open Overheid (WOO) te ‘begrenzen’. In plaats van er voor te zorgen dat deze wet nu eindelijk eens volledig wordt uitgevoerd. Drie jaar na de inwerkingtreding van de wet, schrijft FTM, is er nog steeds geen zicht  op het beloofde platform waarop overheidsdocumenten centraal beschikbaar worden gesteld zonder dat iemand er eerst om hoeft te vragen. Dat staat namelijk in de WOO: de overheid moet zelf actief documenten openbaar maken. Het platform dat op 1 juli 2025 klaar had moeten zijn heeft vertraging opgelopen, zegt BZK. Bij andere ministeries wordt hierover nogal gemord en er gaan stemmen op het platform van VWS dat bedoeld was voor de coronabeleidsdocumenten om te bouwen naar een ook voor andere ministeries bruikbare weg om documenten actief openbaar te maken.

De journalisten van onder meer het AD, Follow The Money, NRC, Nieuwsuur en RTL die de formerende partijen hebben benaderd maken zich grote zorgen over terugkrabbelende bewegingen binnen het ambtelijk apparaat. Zij zijn voor een degelijke nieuwsvoorziening over de rijksoverheid afhankelijk van de WOO. En daar zijn al zoveel problemen mee. Wettelijke termijnen worden overschreden en sommige documenten worden achtergehouden, schrijven de journalisten. En nu wil BZK wettelijke maxima voor het aantal documenten dat kan worden opgevraagd. Verder wil men bepaalde documentsoorten (zoals interne emails en concepten) uitsluiten en uitzonderingsgronden verruimen. Dat blijkt uit een brief van de huidige minister Rijkaart (BBB) aan Sybrand Buma, de eerste kapbinetsinformateur. Het lijkt op een voortzetting van het beleid van het demissionaire kabinet-Schoof waarin iemand als Landbouwminister Wiersma (BBB) zich met hand en tand verzet tegen openbaarmaking van stikstofemissiegegevens van boeren.

Closing Time | Initials B.B.

, door

Op de valreep dan nog even. Vandaag (zondag) werd bekend dat Brigitte Bardot is overleden. Het voormalige Franse sekssymbool werd 91-jaar oud. Eerder dit jaar reageerde ze nog spottend op haar vermeende overlijden: “Ik heb de laatste buiging nog niet gemaakt.”

Het doek is nu dan toch echt gevallen. Het einde van een tijdperk.

Niemand minder dan Iggy Pop leende zijn stem aan deze vertolking van de ode die Serge Gainsbourg in 1968 aan Bardot maakte. Alleen de initialen B.B. waren genoeg om te weten waar hij het over had.

Foto: © fair use Carlijn Kingma museum collectie BRUTUS

Kunst op Zondag | BRUTUS | Rotterdam

, door

BRUTUS is een stoere Rotterdamse kunst ontwikkeling in de rauwe setting van een havengebied in culturele transitie. Het is een uniek initiatief geboren uit liefde voor kunst. Een plek die zich het beste laat vertalen als Artist Driven Playground op een locatie van 6000 m2.

In filmpje hieronder: Dit zijn geen lopende tentoonstellingen, maar om de lezer en kunstenaars die een ruimte voor hun expositie zoeken, een indruk te geven van het gebouw en mogelijkheden.

Vanaf 4 januari tot 8 maart 2026 toont BRUTUS een prachtige en interessante expositie van Carlijn Kingma  Fear of Falling en eerder werk.

In Fear of Falling ontrafelt kunstenaar en cartograaf Carlijn Kingma de complexe machinerie achter de wooncrisis.

Van banken en beleidsmakers tot beleggers en woningcorporaties. Met haar nieuwe monumentale tekening De machinerie van de volkshuisvesting laat ze zien hoe geldstromen, regels en belangen onze huizenmarkt vormgeven en waar het systeem vastloopt.

© Carlijn Kingma_Netwerk_fair use_museumcollectie_BRUTUS

In Brutus’ industriële ruimtes worden Kingma’s tekeningen op groot formaat getoond als projecties en wandvullende prints. Licht, geluid en animaties trekken de bezoeker letterlijk het systeem in en maken zichtbaar wie er aan de knoppen draait van ons woonbeleid.

Van 26 januari tot en met 24 maart 2026, geeft BRUTUS ruimte aan Marjan Teeuwen

Foto: DL314 Lin on Unsplash

Zaterdag Nacht C🌟medy | The Epstein Files | Josh Johnson

, door

Josh Johnson die de Epstein files nog moet verwerken, ik ook trouwens en ik bedenk me nog iets anders. Als ik aan Nederlandse beroemdheden denk, bij wie zou ik niet verrast zijn als ze ook op een foto zouden op duiken.

Gidi Markuszower, en Dion Graus zou daar ook geen goed figuur slaan letterlijk.., nou eigenlijk dat hele PVV blok. Joost Eerdmans, eindelijk heeft die dan een keer seks. Marco Borsato, die komt toch overal mee weg. Duk Wierd en dan boos weglopen omdat Ronit Palache hem daarmee confronteert, mèt foto’s ook. Bontebal want het zijn vaak die gasten die hun muil vol hebben over fatsoen.. Johan Derksen met een weekendtas vol met kaarsen, en dan gewoon weer verder gaan op tv niks aan de hand hoor mensen. Matthijs van Nieuwskerk, Ali B, Danny de Munk, Jeroen Rietbergen,  en dat zijn dan namen die ik in 1 seconde optik.

Ben ik iemand vergeten ?

_

 

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Mededeling

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Closing Time 🇬🇧 Death In Vegas Aisha

, door

De video lijkt queerforward, een stem  Iggy Pop die aan een vrouw  Aisha bekent een seriemoordenaar te zijn.

Aisha betekent leven in Arabisch.

Gaat het om een seriemoordenaar die in de spiegel van zijn eigen ziel kijkt en vertelt wat hij ziet ? Zijn zieke wereld, zijn rechtvaardiging.  I have a portrait on my wall He’s a serial killer etc

Of de mensheid die al het leven vermoord in grenzeloosheid ? And science runs through us Making us gods etc

Foto: Joni Kuusisto on Unsplash

Democratie verdedigen: de daad bij het woord

, door

INTERVIEW - ‘Er is een nieuw idealisme aan het werk in de internationale politiek. Aangevoerd door mensen en politici in Oekraïne, de Baltische staten en Tsjechië, maar steeds meer zichtbaar in de daden en woorden van leiders in de hele vrije wereld, heeft het de weg vrijgemaakt voor een betere vorm van overkoepelende strategie voor liberale democratieën,’ aldus Benjamin Tallis, research fellow aan de Duitse Raad voor Buitenlandse Betrekkingen en auteur van een boek over Oekraïne. Richard Wouters interviewde Atte Harjanne, parlementslid voor de Finse Groenen (Vihreä liitto), klimaatwetenschapper en reserve-kapitein in het Finse leger. Hij vroeg hem of Finland zich aansluit bij deze nieuwe, op waarden gebaseerde benadering van geopolitiek.

Harjanne: “Ik heb wat moeite met het voorvoegsel ‘neo’. Democratie en de rechtsstaat hebben een lange geschiedenis als gekoesterde waarden. Nieuw is dat we nu eindelijk de daad bij het woord voegen. We zijn vastbesloten om deze waarden te verdedigen, geïnspireerd door de Oekraïners.

‘Realpolitik’ is echter ook in opkomst. Soms pleiten idealisten en realisten voor hetzelfde beleid, dus het is niet eenvoudig om een scheidslijn te trekken tussen beide groepen. Maar voor zover ik het neo-idealisme begrijp, beschouw ik mezelf als onderdeel van die stroming.”

Een belangrijk aspect van neo-idealisme is dat het een wereld afwijst waarin grootmachten hun wil opleggen aan kleinere staten in hun ‘invloedssferen’.

Oproep: steun kinderen in Malawi

, door

OPROEP - Malawi is een van de armste landen ter wereld. Het land, ingeklemd tussen Tanzania, Mozambique en Zambia, is in de afgelopen jaren herhaaldelijk geteisterd door natuurrampen. De schade is op veel plaatsen nog niet hersteld. Nu verkeert het in een diepe financiële crisis. De Wereldbank constateert in een recent rapport dat de stijgende aflossingen op de staatsschuld – die al meer dan de helft van de binnenlandse inkomsten opslokken – de financiering verdringen voor ontwikkelingssectoren zoals gezondheidszorg, onderwijs, wegen en sociale bescherming. Voor een land dat al kampt met wijdverspreide armoede, zijn de gevolgen ernstig. Er is een torenhoge inflatie die brandstof en basaal voedsel voor velen onbetaalbaar maakt. 

Sinds 2014 ben ik in de Stichting QC Malawi betrokken bij hulp aan een organisatie die werkt op het platteland in de regio Mangochi, net ten zuiden van het Lake Malawi. De Window of Hope Foundation (WOHF) is opgericht door Mary Sibande, oorspronkelijk vroedvrouw, die zich het lot heeft aangetrokken van kinderen van wie de moeder bij de bevalling is overleden. De stichting steunt gezinnen van deze en andere verweesde kinderen zodat ze in hun eigen dorp kunnen blijven wonen en niet in een kindertehuis ver weg opgevangen hoeven te worden. Met een jaarlijkse financiële bijdrage maken Nederlandse adoptieouders het voor deze kinderen mogelijk naar school te gaan. Onderwijs geeft hen perspectief om te ontsnappen aan de voortdurende armoede.

Closing Time | Osez Josephine

, door

Het is Frans, maar muzikaal en esthetisch onmiskenbaar geïnspireerd door Americana. ‘Wees dapper, Josephine’, neemt de minnares en later echtgenote van Napoleon Bonaparte als uitgangspunt voor een oproep om authentiek in het leven te staan, zonder beslommeringen.

Closing Time | Chris Rea | Driving Home For Christmas

, door

Door Karin van der Stoop.

En weer is ons een opmerkelijke, onvergetelijke artiest ontvallen.
Op 22 december reed Chris Rea zijn laatste ritje naar huis, net voor Kerst – er voor de christelijke gelegenheid even vanuit gaand dat er een hemel is en dat je daar thuis komt.
Net als Ozzy was hij artiest tot op zijn laatste benen; na het overleven van kanker en een beroerte bleef hij hardnekkig het podium op strompelen. En net als George Michael zal hij elke Kerst weer even uit ons collectieve geheugen naar boven drijven. Zijn laatste ritje was blijkbaar vredig, vergezeld door zijn familie

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Mededeling

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Mededeling

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Volgende