In 1985 kwalificeerden de Verenigde Naties de Duitse krijgsinzet tegen de Namibische volken Herero en Nama officieel als de eerste genocide van de twintigste eeuw. Duitsland had dertig jaar nodig om dat te erkennen en kwam pas drie jaar geleden met een in termijnen te betalen schadevergoeding van 1,1 miljard euro. De Namibische regering accepteerde de deal aanvankelijk, maar de vertegenwoordigers van de slachtoffers, die buiten de onderhandelingen waren gehouden, blokkeerden het aanbod. Vorig jaar kwamen de Duitse onderhandelaars tegemoet aan de bezwaren van de Herero en Nama. Er werd een in theorie onbeperkt bedrag toegezegd, en in november volgde een allerlaatste gespreksronde over het verzoeningspakket, waarop een gezamenlijke overeenkomst werd getekend. Honderdtwintig jaar na dato. Voordat het zover was had de Duitse regering de Namibische president Hage Geingob nog woedend gemaakt vanwege steun aan de Israëlische regering voor het geval de Zuid-Afrikaanse genocide aanklacht bij het Internationaal Gerechtshof voor Netanyahu tot problemen zou leiden. Geingob sprak er schande van: dat uitgerekend Duitsland de genocidale en wrede daden van de Israëlische regering tegen de onschuldige burgerbevolking in Gaza en de bezette gebieden van Palestina verdedigde. De eerste Duitse genocide was qua aantallen onvergelijkbaar met de slachting van zes miljoen Joden, maar het was net als de holocaust een heel bewuste misdaad. Duitsland stuurde in 1904 een leger onder leiding van Lothar von Trotha naar Namibië om een opstand van het Hererovolk neer te slaan. De Herero kwamen in opstand tegen oprukkende Duitse kolonisten die heel Zuid-West Afrika voor zich opeisten. Het 'Vernichtungsbefehl' van Von Trotha laat aan duidelijkheid niets te wensen over: 'Elke Herero die binnen de Duitse grenzen wordt aangetroffen, met of zonder geweer, met of zonder vee, zal worden neergeschoten.' Wie wist te ontsnappen liep het risico te sterven van de dorst 'want de Duitsers hadden de bronnen vergiftigd. Veel gevangen genomen Herero's stierven onder erbarmelijke omstandigheden in concentratiekampen. Van de ongeveer 80.000 Herero overleefde ongeveer een kwart de slachting door naar Botswana te vluchten.' De Namabevolking werd ongeveer gehalveerd. De achtergrond van het conflict dat tot deze genocide leidde komt niet onbekend voor. Nadat de grenzen van Duits Zuidwest-Afrika in 1890 waren vastgesteld, promootten de Duitse autoriteiten het gebied als een kolonistenkolonie, in tegenstelling tot andere Duitse bezittingen in Afrika. De kolonisten claimden geleidelijk meer land, ook vanwege het droge klimaat. 'Racisme, ongelijke toepassing van de wet op inheemse en Duitse kolonisten en mishandeling van Herero- en Nama-mensen op Duits grondgebied zorgden ervoor dat de spanningen verder opliepen. Een lichte straf die werd opgelegd aan een kolonist die de dochter van een Herero-leider had verkracht en vermoord, symboliseerde deze mishandeling.' In 1904 vermoordden Herereo strijders honderd Duitse kolonisten. Dat was de aanleiding voor de Duitse regering om Lothar von Trotha te sturen om de orde te herstellen. Vakantiebestemming Voor Duitsers is Namibië tegenwoordig een populaire vakantiebestemming. Er wordt door nazaten van de kolonisten nog Duits gesproken, ze drinken bier en eten graag braadworst. En er verschijnt dagelijks een Duitse krant, de Allgemeine Zeitung. De geschiedenis van de genocide is ver weg. Historicus Uahimisa Kaapehi brengt de correpondent van Trouw naar een anglicaans kerkje in Swakopmund op de plek waar ooit een concentratiekamp was. 'Volgens Kaapehi moesten Herero-vrouwen op deze plek met glasscherven het vlees van de afgehakte hoofden van hun doden schrapen, en die uitkoken, zodat de schedels naar Berlijn konden worden getransporteerd voor schedelmetingen – de bekende pseudowetenschap waarmee de Holocaust later zou worden gerechtvaardigd.' Een aantal van die schedels is begin deze eeuw vanuit Berlijn weer teruggebracht naar Namibië. De Duitse journalisten die Kaapehi rondleidde konden zijn verhaal maar moeilijk bevatten. 'Ze leken ook lang niet alles te geloven.' In Swakopmund is geen verwijzing meer te vinden naar het concentratiekamp, wel nog een monument voor Duitse soldaten die het leven lieten tijdens beide wereldoorlogen. Op een schiereiland bij Lüderitz ligt een camping op de plaats waar vroeger een concentratiekamp is geweest. Noah Tjijenda, een andere historicus die zich bezig houdt met de geschiedenis van de genocide: 'Je wordt opgewacht door een halve cirkel van plakkaten ter nagedachtenis aan Duitse officieren die sneuvelden tijdens de genocide. Alsof er SS-officieren worden geëerd in Auschwitz of Dachau...' Eerste vrouwelijke president Zuid-West Afrika is na de Eerste Wereldoorlog min of meer ingelijfd door het apartheidsregime in Kaapstad. Pas in 1990 werd Namibië onafhankelijk. De bevrijdingsbeweging SWAPO is er sindsdien aan de macht. Bij de parlementsverkiezingen in november vorig jaar behaalde de partij 53% van de stemmen, flink minder dan de 65% van vijf jaar geleden. Voormalig vice-president Netumbo Nandi-Ndaitwah won met ruime meerderheid de presidentsverkiezingen. Voor het eerst heeft Namibië een vrouw als president. Volgens de Guardian werd zij gezien als 'een betrouwbare en ervaren diplomaat, die niet besmet was met de corruptieschandalen die andere leden van Swapo hadden getroffen.' Maar corruptie ligt nog steeds op de loer in een land dat rijk is aan grondstoffen, een rijkdom die de meerderheid van de bevolking nog niet heeft weten te bereiken. Namibië staat op de tweede plaats in de Gini-index van de meest ongelijke landen ter wereld, na Zuid-Afrika, het land waar het ooit deel van uitmaakte. Een groot deel van de Namibische bevolking leeft nog altijd in bittere armoede, terwijl een ander deel aan luxe geen gebrek heeft. 'Er rijden veel dure Duitse auto’s door Windhoek. Tegelijkertijd dijen de sloppen van glimmende golfplaten aan de rand van de stad steeds verder uit. ' Twee jaar geleden toen het eerste aanbod van de Duitse regering voor een 'Wiedergutmachung' nog werd aangevochten organiseerde Deutsche Welle daarover een debat met jongeren uit de Herero groep en andere Namibiërs, waaronder een landeigenaar met Duitse roots. Grondeigendom blijkt nog steeds een bron van grote sociale ongelijkheid. Is de kolonisatie eigenlijk wel afgelopen?
Ja, wolken genoeg, of net nou de rookwolken van de bosbranden zijn of de metaforische zwarte deken van rook die over het hele ongelukkige land hangt. Anyways, een nummertje van DevilDriver. Normaal ben ik niet zo van de metalcore en groove metal, maar hey, dit is gewoon prima muziek.
Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.
Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.
Misschien wel het grootste monument dat de mensheid de afgelopen decennia heeft opgericht, vergelijkbaar met de middeleeuwse kathedralen: Wikipedia. Het is vermoedelijk de omvangrijkste encyclopedie die er ooit is samengesteld, en dat in een groot aantal talen, waaronder een aantal minderheidstalen. Het is doorgaans een zeer betrouwbare kennisbron. En het wordt vrijwel geheel gedragen door vrijwilligers.
Het internet is inmiddels meer dan dertig jaar geleden oud – in ieder geval als publieke dienst, het bestond al langer op universiteiten en in het leger – en Wikipedia is misschien wel de plek die de oorspronkelijke idealen van het internet het meest zichtbaar heeft waargemaakt: dat de mensheid vrijelijk informatie kon delen, dat alles wat iemand wist voor andere mensen óók beschikbaar zou zijn, en wel gratis. Eindelijk leek kennis haar bestemming te vinden. De betaalmuur moest nog worden uitgevonden. (Was er maar een online museum waar je kon ronddwalen alsof het weer 1995 was—iets zoals de Wayback Machine, maar dan interactief en compleet.)
Er valt van alles aan te merken op de Wikipedia, en op de organisatie, en er zijn allerlei enorme twisten geweest op dat medium, maar het heeft altijd zijn integriteit behouden. Alle informatie is voor iedereen toegankelijk, en zonder reclame. De inkomsten komen van donateurs, dus van gebruikers, die net zo goed lezers als schrijvers kunnen zijn. De opzet vereist een specifiek idee van wat ‘waar’ is, namelijk wat elders in een betrouwbare bron gepubliceerd is (dat betekent bijvoorbeeld dat je niet je eigen onderzoek kunt publiceren op Wikipedia, hoe goed ook: het moet eerst elders staan en dan kun je het citeren).
ANALYSE - Donderdag zal de Tweede Kamer het debat vervolgen over de invoering van een bindend, correctief referendum. Dat vereist een grondwetswijziging, en moet in daarom steun krijgen van tweederde van de Tweede Kamer en tweederde van de Eerste Kamer. Dat wordt spannend: die meerderheid lijkt mogelijk, maar is niet vanzelfsprekend. Een analyse van Tom van der Meer, eerder verschenen bij Stuk Rood Vlees.
Het debat over de invoering van het referendum heeft een heel lange en kronkelende geschiedenis. Er is onder partijen en zeker onder kiezers over het algemeen een meerderheid. Maar omdat de Nederlandse grondwet lastig te wijzigen is, was er bij pogingen tot nu toe een blokkerende minderheid. Over de geschiedenis van de pogingen tot invoering van het bindend correctief referendum, en de daadwerkelijke invoering en afschaffing van het niet-bindende referendum (2016-2018) heb ik met Kristof Jacobs en Charlotte Wagenaar een artikel geschreven. Die geschiedenis toont het belang van sleutelpartijen en coalitieonderhandelingen voor stappen rond de invoering en intrekking van het referendum.
Tussen 2016 en 2018 had Nederland een niet-bindend referendum, dat tweemaal werd toegepast: in 2016 een referendum over het Associatieverdrag tussen de EU en Oekraïne, en in 2018 over de Wet inlichten- en veiligheidsdiensten. Politicologen hebben uitvoerig onderzoek gedaan naar die ervaringen, wat leidde tot twee publieksrapporten. Ook hebben we op StukRoodVlees en elders gerapporteerd over die onderzoeken. Zo blijkt het referendum ondanks veelgehoorde aannames níét vooral aantrekkelijk voor tegenstemmers, maar hebben voorstanders een grotere neiging om te stemmen. Zowel in 2016 als in 2018 waren zij echter met minder. Een andere studie toont dat de stemkeuze van kiezers zich gedurende de campagne steeds meer laat leiden door hun voorkeurspartij, en dat inhoudelijke argumenten steeds meer samenhangen met stemkeus. Weer een andere studie toont in hoeverre het verlies bij een referendum ook leidt tot verlies aan steun voor het instrument van het referendum zelf.
In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.
Daft Punk had een gave om melancholie op te roepen met elektronische muziek en synthetische violen. Hier met de inmiddels grotendeels vergeten liedjesschrijver, zanger en muziekproducent Paul Williams.
Ook knap: het Franse duo wist met weinig woorden diepgang te suggereren. Laat de invulling maar aan het publiek over.
Home, hold onIf love is the answeryou’re home…
Sinds 7 januari woeden er stevige bosbranden in Los Angeles. Inmiddels hebben wetenschappers aangetoond dat de krachtigere wind, hogere temperatuur en drogere omstandigheden toe zijn te schrijven aan klimaatverandering. Hoewel klimaatverandering de branden niet heeft aangestoken, heeft door mensen veroorzaakte klimaatverandering wel de omstandigheden geschapen waarin de branden tot de huidige catastrofe kunnen uitgroeien. De belangrijkste oorzaak van door mensen veroorzaakte klimaatverandering is verbranden van fossiele brandstoffen. De belangrijkste oplossing is dan ook om zo snel mogelijk over te schakelen op CO2-vrije of -arme energiebronnen.
De onderzoekers van ClimaMeter, een van de samenwerkingsverbanden dat attributie onderzoek doet naar de samenhang tussen extreem weer en klimaatverandering, komen tot de conclusie dat de natuurbranden in Los Angeles versterkt zijn door klimaatverandering. De meteorologische omstandigheden zijn tot 5°C warmer, tot 15% droger (3 mm/dag) en 20% winderiger (tot 5 km/u sterkere wind) in vergelijking tot vergelijkbare omstandigheden in het verleden. Natuurlijke variabiliteit in het weer speelt volgens de onderzoekers een kleine rol.
De schade van de branden wordt momenteel door sommigen geschat op $150 miljard. Ter vergelijking de totale schade van alle weer- en klimaatrampen in de VS van $1 miljard of meer bedroeg $182 miljard in 2024. Grote bedragen gaan vaak het voorstellingsvermogen te boven. De impact van klimaatverandering wordt echter steeds groter voor gewone mensen. In Florida hebben huizenbezitters toenemende moeite om een (betaalbare) verzekering te vinden tegen overstromingen, in Californië hebben huizenbezitters de laatste jaren een soortgelijk probleem met het vinden van een verzekering tegen natuurbranden. Een groeiend aantal verzekeraars biedt geen verzekering meer aan in Californië of verhoogt de premies zo sterk dat de verzekering onbetaalbaar wordt.
In november 2023 werd Quote-journalist Jeroen Molenaar ontboden op het politiebureau in Almere vanwege een belediging. Pas nadat er foto’s en vingerafdrukken waren gemaakt kreeg hij te horen waar het precies om ging. Hij zou op 9 oktober 2022 een ondernemer beledigd hebben en dat was voor het OM aanleiding om een strafrechtelijk onderzoek in te stellen. Dat onderzoek is vanwege gebrek aan bewijs op niets uitgelopen. Maar het feit dat de journalist als verdachte van een strafrechtelijk proces is opgeroepen is zorgelijk, oordeelt Thomas Bruning van de NVJ.
De oproep van de politie volgde op de aangifte van Jaap Bakker, oprichter van het in oktober 2022 gefailleerde Welkom Energie, die eerder als directeur betrokken was bij Flexenergie, dat in 2018 op de fles ging. Molenaar heeft daarover meermalen geschreven. Maar dat hier gekozen is voor de weg van het strafrecht is opmerkelijk, vindt de Bruning. Voor mensen die een klacht hebben over een journalistiek product staan civiele procedures open. Het inzetten van het strafrecht om een publicatie aan te pakken noemt hij ongewenst, dit in verband met het zogenaamde chilling effect dat met bemoeienis van het OM gepaard gaat.
Dat het OM de aangifte van Bakker heeft opgepakt laat zien dat ook in Nederland het risico op SLAPP-zaken actueel blijft. Eerder schreef ik over de zaak van ondernemer Blijdorp tegen het FD. Het aantal zogenaamde SLAPP-zaken (Strategic lawsuits against public participation) neemt in Europa gestaag toe. Vooral journalisten en mediabedrijven zijn het doelwit, maar ook advocaten krijgen er mee te maken, schrijft Advocatie. Free Press Unlimited deed onderzoek waaruit blijkt dat de toenemende juridische druk op media en individuele journalisten in Nederland leidt tot zelfcensuur en psychische en financiële druk, met name op freelance journalisten en kleinere media. De zwaarste, en meest zorgwekkende, vorm van juridische druk zijn zogeheten SLAPPs. Deze rechtszaken worden vaak ingesteld door rijke en machtige actoren tegen journalisten, mensenrechtenverdedigers en maatschappelijke organisaties, met als voornaamste doel hen te intimideren, onder druk te zetten en hen het zwijgen op te leggen.
Dat kan! Sargasso is een collectief van bloggers en we verwelkomen graag nieuw blogtalent. We plaatsen ook regelmatig gastbijdragen. Lees hier meer over bloggen voor Sargasso of over het inzenden van een gastbijdrage.
Onlangs zag ik een kort filmpje van Phil Collins die op bejaarde leeftijd nog eens achter het drumstel kruipt. De eens wereldberoemde zanger en drummer oogde fragiel. ‘Moet je zo’n man dat nog wel aandoen?’, klonk het.
Hier is Collins in 1987 op de top van zijn kunnen. In 1970 voegde hij zich bij de avant-gardistische progressieve rockband Genesis. Nadat Peter Gabriel vijf jaar later de groep verliet, nam Collins het stokje van de leadzanger over. Niet alleen bleek de drummer verrassend goed te kunnen zingen; hij beschikte ook over een kenmerkend stemgeluid: gevoelig, introspectief, maar ook aanjagend en bij tijd en wijlen beklemmend.
Ze was de muze van Andy Warhol, speelde in Frederico Fellini’s La Dolce Vita, zong met the Velvet Underground, had een kind met Alain Delon: het blonde Duitse model Christa Päffgen, beter bekend als Nico.
Een klassieke femme fatale, maar ze had er zelf een grondige hekel aan als schoonheid te worden gezien. Ze verfde haar haar bruin, raakte verslingerd aan heroïne, toerde als Nico door Europa, en stierf op vijftigjarige leeftijd na een val van haar fiets.
Is dit nou rock of een big band? Het luistert in elk geval lekker weg, ondanks de instrumentele gelaagdheid.
