Ik las laatst wat schandaligs. Er wordt geëxperimenteerd met zieke mensen. Door gezonde mensen nog wel! Waarom mogen gezonde mensen experimenteren met zieke mensen? Experimenteren met zieke mensen, het is even bijzonder als zorgelijk dat dit kennelijk door een ethische commissie is goedgekeurd. Kritiek op experimenten Bovenstaande is een bewerking van enkele zinnen uit een opinieartikel in de Volkskrant van een tijd terug, van Tim ’s Jongers en Laura Batstra: “Opinie: Experimenteren met arme mensen, het is even bijzonder als zorgelijk”. In plaats van zieke en gezonde mensen, spreken zij er schande van dat er wordt geëxperimenteerd met arme mensen, door mensen die het goed hebben. Het stuk ageert specifiek tegen een experiment van het Kansfonds. Hun punten, kort samengevat, is dat dergelijk onderzoek onnodig is omdat we al voldoende kennis hebben, het gedaan wordt door ‘hoopvollen’ op ‘hooplozen’ om te kijken ‘of ze meer op henzelf gaan lijken als we ze een beetje geld geven’ en het onethisch is dat er een controlegroep is. Initiators en intenties Het Kansenfonds kan prima voor zichzelf spreken maar ik ga toch nog reageren op de algemene strekking van dit artikel. Full disclosure voor de mensen die het niet weten: ik was zowel ambtelijk projectleider als wetenschappelijk onderzoeker naar een soortgelijk experiment onder bijstandsgerechtigden in Nijmegen. Dat ging, net als het experiment van het Kansenfonds, uit van meer vertrouwen in mensen en het gaf hen de ruimte om meer bij te verdienen naast de uitkering. Het had ook zo’n vermaledijde controlegroep. De bedoeling van het stuk van ’s Jongers en Batstra is ongetwijfeld goed en hun oproep tot 'een menswaardiger en eenvoudiger armoedebeleid’ kan ik van harte onderschrijven. Zowel vanuit mijn beroepspraktijk als vanuit mijn wetenschappelijk onderzoek. Maar het stuk slaat wat mij betreft toch de plank mis op een aantal punten. Dat zit ‘m ten eerste in de bovengenoemde aanname: het zijn experimenten ‘door kansrijken’ op ‘kansarmen’. De experimenten die ik ken van dit soort, zijn vaak tot stand gekomen samen met of zelfs geïnitieerd door de doelgroep. In Nijmegen hebben we bovendien, nadat duidelijk werd hoe een eventueel experiment er uit zou zien, al onze (op dat moment) 8000+ bijstandsgerechtigden een brief gestuurd met de vraag wat ze er van vonden en of we er mee door moesten gaan. De tweede aanname van ’s Jongers en Batstra zit ‘m in de achterliggende vraag is “gaan ze op ons lijken?”. De suggestie is dus dat dát de reden is van het onderzoek. Ik kan me daar niets bij voorstellen. Zoals hierboven aangegeven is er bij dit soort experimenten vaak helemaal geen ‘we’ en ‘ons’ – onderzoekers en mensen met een uitkering werken samen aan de totstandkoming van dit soort experimenten. Maar kwalijker is dat het een soort van negatieve intentie bij de initiators van dit soort onderzoek legt. Ik heb er de afgelopen jaren genoeg gesproken om te weten dat dit absoluut niet van toepassing is. Niet op de bestuurders, ambtenaren, wetenschappers, volksvertegenwoordigers, mensen uit het maatschappelijk middenveld of de mensen uit de doelgroep die hierbij betrokken zijn. Zonder uitzondering is de achterliggende vraag: hoe kunnen we het lot van mensen verbeteren, kunnen we ons beleid effectiever maken om te zorgen dat het bijdraagt aan het algemeen welzijn van de mensen waar het om gaat en aan de samenleving. Beleid evalueren En dat laatste is natuurlijk de crux: er is beleid voor mensen in armoede. En beleid kun je onderzoeken en evalueren – en zowel als ambtenaar als bestuurskundige vind ik het goed dat dat af en toe gebeurt. Je kunt er namelijk wat van leren, daar wordt iedereen beter van. Dat is natuurlijk de crux waarom er wel een experiment is met armoedebeleid en er geen experiment is, zoals ’s Jongers en Batstra voorstellen, waarbij 600 rijke mensen twee jaar in armoede moeten leven. Daar is geen beleid voor, dus daar valt dus ook geen effectiviteitsonderzoek naar te doen. En ja, onderzoekers zijn in de regel (relatief) rijk, gezond en volwassen, dus bij wetenschappelijke experimenten die gedaan worden experimenteert rijk met arm (sociaal beleidsonderzoek), maar ook gezond met ziek (medisch onderzoek) en volwassenen met kinderen (onderwijskundig onderzoek). Dat klinkt vervelend, maar als je er even over nadenkt is dat een vrij logisch gevolg van hoe we het met zijn allen georganiseerd hebben, en niet iets dat op zichzelf verkeerd is. Geheel terzijde: dit alles geschreven hebbende kan ik me trouwens best een experiment voorstellen met hele rijke mensen. Gooi de vermogensbelasting, de erfbelasting en/of de inkomensbelasting radicaal omhoog voor mensen bij wie het geld tegen de plinten klotst. Ik hou me van harte aanbevolen om een beleidsevaluatie te doen om te kijken of ze inderdaad allemaal het land uit zullen vluchten, wat soms beweerd wordt, of het ten koste gaat van de economie, en wat eventuele baten zijn. Hoe dan ook, als je beleid evalueert dan moet je dat zo goed mogelijk doen. En er valt een hoop af te dingen op het onderzoeksdesign ‘sociaal experiment’ (daar zijn op zichzelf lange stukken over te schrijven, zie bijvoorbeeld hier) – maar veelal wordt het toch nog gezien als de beste (‘gouden standaard’) of in ieder geval de minst slechte manier om dit soort onderzoek te doen. En over de ethische problemen rondom het hebben van een controlegroep is natuurlijk ook uitgebreid nagedacht. De elegantste samenvatting die ik ben tegengekomen is ‘een experiment is ethisch als alle verschillende treatments ethisch zijn’. Nu kun je overigens een boom opzetten over de vraag of de Participatiewet ethisch is. Maar die wet is een gegeven. Daar een groep mensen naast zetten die met een minder hard beleid te maken krijgen en kijken of dat beter werkt – het lijkt me toch lastig betogen dat dát hetgeen is dat onethisch is. Nodig? Dan komen we bij een pijnpunt: is dit soort onderzoek überhaupt nodig? ’s Jongers en Batstra schrijven: “We weten uit menig studie dat de effecten van chronisch geldgebrek desastreus zijn, en ieder persoon die in armoede leeft of geleefd heeft weet dat wat meer financiële ruimte helpend is. De échte vraag is waarom (kostbaar) onderzoek nodig is om de niet-armen daarvan te overtuigen.” Dit is waar, maar helaas, niet het hele verhaal. Er is inderdaad veel onderzoek naar deze groep, er zijn bibliotheken volgeschreven over sociaal beleid en de effecten daarvan. En die desastreuze effecten van geldgebrek zijn daar zeker in te vinden. Maar daarin zijn óók onderzoeken te vinden die stellen dat sociaal beleid juist zo sober mogelijk moet zijn omdat je anders uitstraalt naar de samenleving dat (hard) werken niet hoeft – zie bijvoorbeeld theoretisch politicologen uit de Angelsaksische wereld zoals Charles Murray en Lawrence Mead. En in die bibliotheken staan óók veel invloedrijke werken uit de economische hoek, over ‘active labor market policy’, waar uit veel studies blijkt dat een streng beleid mensen zo snel mogelijk uit de bijstand en aan het werk helpt (en het hebben van werk heeft weer allerlei positieve effecten, dus…). Nu ben ik van mening dat veel hiervan is achterhaald. Dat politiek theoretisch verhaal komt uit de jaren 80 (nog los van het ontbreken van een empirische basis) en die active labor market policy evaluaties, daarvan weten we ook al een aantal jaren dat die veel te eenzijdig gericht waren op uitstroom op de korte termijn. Latere onderzoeken laten zien dat het ‘mensen uit de bijstand jagen naar werk’ vaak leidt tot een lage kwaliteit van werk en/of snelle terugkeer de bijstand in. We zouden dus meer moeten kijken naar legio recente studies, die desastreuze gevolgen zien van bestaansonzekerheid en een streng, voorwaardelijk bijstandsbeleid, voor bijvoorbeeld welzijn en gezondheid. En ik klaagde vorig jaar zelf er ook al over dat er al heel veel wetenschappelijk onderzoek ligt waar ‘de politiek’ niets mee doet. De andere kant is dat we lang niet alles weten, en nog belangrijker, dat veel wetenschappelijke inzichten nog niet hun weg hebben gevonden naar ambtelijk en bestuurlijk ‘Den Haag’, zeker niet naar alle politieke partijen en alle ministeries (al ben ik positief over de kennis bij SZW). Ja, nodig! En ja, dan helpt ‘meer onderzoek’. Onder deze specifieke doelgroep, in Nederland, volgens de ‘gouden standaard’ van de wetenschap, om beleidsmakers te overtuigen dat het anders moet. Recent verscheen hier een overzicht van alle beleidswijzigingen die volgden uit de bijstandsexperimenten tussen 2017 en 2020. Het resultaat: tal van beleidswijzigingen die bijdragen aan dat betere, menswaardiger en eenvoudiger armoedebeleid, waar ’s Jongers en Batstra naar toe willen! De initiators van dit soort onderzoek, hoe beperkt en tijdelijk van aard het ook is, bieden daarnaast aan een aantal arme mensen in ieder geval een aantal jaren wat verlichting van de armoede. Ja, het is ergens bizar dat dat nodig is, want eigenlijk is dit gewoon een taak van het Rijk. ’s Jongers en Batstra wijzen in dat opzicht ook terecht naar de bevindingen van de commissie bestaansminimum. Maar als het Rijk, ondanks al het bovenstaande, slechts in zeer beperkte mate daar gevolg aan geeft, dan lijkt het me zinniger om daar de pijlen op te richten dan op dit soort wetenschappelijk onderzoek.
Van glampop tot countryrock: David Sylvain heeft een lange muzikale reis gemaakt. De voormalige zanger van Japan blijft eigenzinnig.
In 2018 zei hij dat hij geen toekomst meer voor zichzelf zag in de kunsten, omdat de meeste mensen niet houden van werkelijke creativiteit. Intussen blijft hij echter wel materiaal uitbrengen en deelnemen aan artistieke projecten.
Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.
Het kan niet aan Sargasso liggen dat u onvoldoende bent voorbereid op de verzorging van uw uitvaart. We hebben het met u gehad over bijzondere muziek, over de kist, urn of grafzerk. Het aangegrepen worden door verlies is besproken. Hoe u er bij wil liggen tot monumenten en poëzie voor op grafzerk of rouwkaart, we zijn het niet uit de weg gegaan.
Zolang het leven voortgaat, kunnen gedachten en wensen over de uitvaart veranderen. Stel uw naasten er van op de hoogte. Het zal hen tot steun zijn als het moment daar is om uw afscheid vorm te geven.
Zelf had ik nog geen concreet idee over wat er op mijn rouwkaart zou kunnen staan. Tot ik kortgeleden het boek ‘Ik bel je wel als ik dood ben’ (Cherry Duyns, Atlas Contact, april 2023) in handen kreeg.
In 2007 ging het Armando Museum in Amersfoort in vlammen op. Niet alleen ging veel kunst verloren, ook filmmateriaal, waaronder gesprekken met Armando was verbrand. Cherry Duyns stelde Armando voor die gesprekken nog eens over te doen en dat resulteerde in dit boek. Het is geen documentaire, geen roman, maar een letterlijke transcriptie van de gesprekken.
Voorin het boek staat een citaat uit Herenleed, het programma dat Duyns en Armando, soms bijgestaan door Johnny van Doorn, voor de VPRO maakten. En dat citaat lijkt mij nu een heel goede tekst voor mijn rouwkaart.
Conservatief rechts, radicaal rechts en extreemrechts: aan de rechterkant van de Europese politiek zijn nu alle smaken vertegenwoordigd. Naast de Europese Conservatieven en Hervormers (ECR) zijn er twee nieuwe blokken gevormd: de ‘Patriotten voor Europa’ met Orbán’s Fideszpartij en het Franse Rassemblement National (RN), en de woensdag opgerichte groep ‘Europa van Soevereine Naties’ rond de Duitse AfD. Met drie partijen op de rechterflank telt het Europarlement nu acht blokken. Een meer dan in de vorige periode.
De Patriotten vormen met 84 vertegenwoordigers uit twaalf landen nu het derde blok in het Europarlement na de christendemocratische Europese Volkspartij (EPP) en het sociaal-democratische blok (PES). Maandag sloot RN zich met dertig afgevaardigden aan bij het initiatief van Orbán’s Fidesz dat met tien afgevaardigden de twee na grootste delegatie vormt. Jordan Bardella, de man die na de voor RN teleurstellend verlopen parlementsverkiezingen in eigen land geen premier kon worden, is meteen benoemd als voorzitter van de groep. Wilders had zijn zes leden al eerder aangemeld. Hij verklaarde dat zijn PVV zich bij de Patriotten aansluit om “ons joods-christelijke erfgoed te beschermen. En onze gezinnen.” Het blok is grotendeels een vervanging van de oude groep Identiteit en Democratie (ID). Andere leden zijn de Italiaanse Lega (8 leden), het Tsjechische ANO (7), de Oostenrijkse FPÖ (6 ), Vox uit Spanje (6), Vlaams Belang (3), Chega uit Portugal (2), de Deense Volkspartij (1), een lid van het Tsjechische Eed, een Hongaarse Christendemocraat, een Let van de partij Latvia First en een Griek van de partij Voice of Reason.
Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.
Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.
Nieuwe aardappelboerderijen verdwijnen in het Verenigd Koninkrijk bij bosjes, zo meldt het online agromagazine Fresh Talk Daily. Hoofdoorzaak? Britse boeren kunnen nauwelijks seizoensarbeiders vinden.
Vóór Brexit werden die vooral betrokken uit de Europese Unie, maar de Britse bevolking vond al die buitenlanders die zomaar binnen konden wandelen maar niks. Men wilde de controle over de eigen grenzen terug. De Britse overheid heeft wel visumprogramma’s opgezet om Europese seizoensarbeiders tijdelijk toe te kunnen laten, maar die blijken onvoldoende te werken.
COLUMN - Remco Sleiderink
De cijfers liegen er niet om: het aantal jongvolwassenen dat zich gelukkig voelt en tevreden met het leven is, daalt al sinds 2012. Studenten melden vaak last te hebben van prestatiedruk, eenzaamheid, angst, depressie en meer. Wat zijn de oorzaken en is het tij nog te keren? Of moeten we anders met ongeluk leren omgaan?
Recent werd pijnlijk duidelijk dat studenten het moeilijk hebben op het vlak van geluk. Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) publiceerde in mei 2024 het jaarlijkse rapport over de brede welvaart in Nederland. Dat begrip wordt gemeten op basis van dertien maatstaven, waaronder welzijn, gezondheid, werk en vrije tijd en wonen. Waar de NOS nog positief bericht over het geluk en de tevredenheid met het leven van de mensen in Nederland, lezen we tussen de regels door dat het er voor jongvolwassenen een stuk minder rooskleurig uitziet. De leeftijdsgroep van 18- tot 25-jarigen die tevreden met het leven is, daalt tot 76.1%, terwijl het gemiddelde over alle groepen 84,2% is. Het CBS rapporteerde in 2022 ook al dat jongvolwassenen over de periode 1997-2021 de sterkste afname in levensgeluk ervaren van alle leeftijdsgroepen, wat ook geldt voor de tevredenheid met het leven. Hoe kan het dat het geluk van jongvolwassenen, en daarmee ook studenten, flink onder druk staat?
In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.
Hoe zullen we dit eens noemen? Symfonische prog-folk? Dikajee is een onafhankelijke Russische singer-songwriter die in het Verenigd Koninkrijk woont en werkt.
Haar debuutalbum Forget-Me-Nots stamt uit 2021. Er loopt op dit moment een campagne op Kickstarter voor een tweede plaat.
De coronatijd was niet voor iedereen improductief. De Colombiaanse prog-surfband BALTHVS sleepte er een aantal lekker klinkende thuisconcerten uit.
“Ik ben de grootste klootzak die je ooit zult ontmoeten,” zo stelt de Amerikaanse singer-songwriter John Grant zichzelf aan ons voor.
Sommigen zouden dat pochen noemen, anderen een vorm van zelfspot.
Rosalía Vila Tobella maakte naam door flamenco te combineren met hiphop, en daarbij maatschappelijke vraagstukken over vrouwenonderdrukking, seks, machismo en schaamte aan te snijden. In retestrakke videoclips ook nog.
Maar die vrouw kan dus gewoon echt flamenco zingen hè. Da’s niet makkelijk, daar moet je echt techniek voor onder de knie hebben.
De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.
Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.