Ook voor cultuurliefhebbers was het een warme, hete zomer. Een bezoek aan een museum is gegarandeerde een fijn verkoelend moment. Nog fijner is een wandeling door een beeldentuin. Voor Kunst op Zondag bezocht ik Skulpturenpark Waldfrieden in het Duitse Wuppertal. Deze zomer kon je met een € 9 ticket een maand lang met trein en bus door Duitsland reizen. Voor ons een uitgelezen kans voor een bezoekje over de grens. https://youtu.be/eh6KG2n2src [caption id="attachment_340400" align="aligncenter" width="450"] Runner (2015) © Tony Cragg, Skulpturenpark Waldfrieden © foto Wilma Lankhorst.[/caption] Skulpturenpark Waldfrienden Een groene oase van ruim veertien hectare ligt in het glooiende landschap tussen het centrum van Wuppertal en de wijk Barmen. De Duitse industrieel Kurt Herberts was de oorspronkelijke eigenaar van het park. Hij gaf architect Franz Krause de opdracht om hier tussen 1947 en 1950 een ruime villa te bouwen. Een plek waar Herberts met zijn gezin tot rust kon komen. Het huis kreeg de naam Villa Waldfrieden en is sinds 1992 een rijksmonument. Naast een ruime tuin hadden de Herberts een uitgebreid loofbos voor de deur. Je ziet hier een grote variatie aan loofbomen en dat maakt een wandeling over de slingerende paden extra fijn. In 1974 werd de Engelse beeldend kunstenaar Tony Cragg, die in Wuppertal woont en werkt sinds 2006 de nieuwe eigenaar van de villa en het landgoed. Twee jaar later heeft hij de beeldentuin geopend. [caption id="attachment_340446" align="aligncenter" width="450"] Still video Tony Cragg Retrospectief (2016) Museum Von der Heydt © foto Wilma Lankhorst.[/caption] Wie is Tony Cragg? Mijn eerste kennismaking met een werk van Tony Cragg (Liverpool, 1949) was in mijn vorige woonplaats, Nijmegen. Voor het station staat een beeld van hem dat heel oneerbiedig de bijnaam, de drollen, kreeg. Het beeld staat hier sinds 1999 en bestaat uit drie delen. Je zou het kunnen omschrijven als drie stapels slordig gestapelde borden. Cragg heeft dit werk, net als veel van zijn andere sculpturen, geen titel gegevens. Dus voel je vrij. Tony Cragg is op 9 april geboren in de Engelse havenplaats Liverpool. Deze stad is ook bekend als de stad van de Beatles. Tony’s vader was elektrotechnisch ingenieur. Tony begint na zijn middelbare school als stagiair in de technisch/chemische hoek als technisch laborant. Hij studeert hierna verder door aan de kunstacademie in Gloucestershire, gevolgd door de Wimbledon School of Art en het Royal Collage of Art in Londen (1973). Hij begint zijn studie in de hoek van de schilderkunst, naar mate de studie vordert, verschuift zijn belangstelling naar de beeldhouwkunst. Twee Britse kunstenaars die van invloed zijn geweest op zijn artistieke ontwikkeling zijn conceptkunstenaar Richard Long (Bristol, 1945) en beeldhouwer en tekenaar Bill Woodrow (Henley on Thames, 1948). [caption id="attachment_340403" align="aligncenter" width="450"] Sfeerbeeld Retrospectief, midden Stack (1980) Tony Cragg (2016) Musum Von der Heydt Wuppertal © foto Wilma Lankhorst.[/caption] Op strooptocht voor materialen Nadat Cragg het werk van Long en Woodrow leert kennen, zoekt hij zelf regelmatig de natuur op. Tijdens zijn strooptochten verzamelt hij (huishoudelijk) afval en natuurlijke materialen om sculpturen mee te maken. In de jaren zeventig experimenteert Cragg met plastic en kunststof. Samen met beeldhouwers Anish Kapoor (Bombay, 1954) en Richard Deacon (Wales, 1949) behoort hij in het begin van de jaren 80 tot de vooruitstrevende Engelse beweging van de New Sculpture. Deze beweging kenmerkt zich door het gebruik van nieuwe materialen (o.a. plastic en kunststof) binnen de beeldhouwkunst. [caption id="attachment_340404" align="aligncenter" width="450"] St. Jan Kathedraal Den Bosch (1996) Coll. Noordbrabants Museum © foto Wilma Lankhorst.[/caption] Kunstenaar en docent Cragg combineert zijn kunstenaarschap sinds 1976 met zijn werk als docent aan verschillende kunstacademies. Hij begon als docent aan de École des Beaux Arts in Metz. In 1977 verhuist hij naar Wuppertal, waar hij nu nog steeds woont en werkt, met zijn Duitse echtgenoot. In de jaren 80 is zijn werk te zien op de Documenta #7 (1982) en #8 (1987) in Kassel. Hij krijgt in 1988 de prestigieuze Engelse kunstprijs, the Turner Prize uitgereikt. In dat jaar is zijn werk ook te zien op de Biënnale in Venetië, gevolgd door de biënnales van São Paulo en Sydney. Sinds 1979 geeft Cragg les aan de kunstacademie in Düsseldorf. Eerst als docent, vanaf 1988 als professor en van 2009 tot 2013 als directeur. In die jaren was hij ook hoogleraar beeldhouwkunst aan de kunstacademie in Berlijn. Cragg is jaren op zoek geweest naar een plek waar hij zijn beelden in de vrije natuur kan plaatsen. Met de aankoop van Waldfrieden, komt deze wens uit. [caption id="attachment_340394" align="aligncenter" width="450"] Skulpturenpark Waldfrieden Covered Motorbike (2013) © Jonathan Monk © foto Wilma Lankhorst.[/caption] Gebeeldhouwde logees Als je de lange, steil oplopende toegang tot de entree van de beeldentuin oploopt, ontdek je de eerste werken van Cragg: Bulb (2000), To the Knee (2008), Ferryman (2001) en The Runner (2015). Vóór de ingang van de museumwinkel staat een motorfiets, bedekt met een bronzen beschermhoes. We staan voor ‘Covered Motorbike’ (2013) van de Engelse beeldend kunstenaar Jonathan Monk (Leicester, 1969). Na een vriendelijke ontvangst in een doos van glas en cortenstaal, lopen we de volgende een trap op en slaan bovenaan links af naar de villa. Op het glooiende grasveld vóór en opzij van Villa Waldfrieden staan een aantal beelden die ik voor het gemak de logees noem. In de rest van het park staat vooral eigen werk van Tony Cragg. [caption id="attachment_340399" align="aligncenter" width="450"] Femme (1982) © Joan Miro, Skulpturenpark Waldfrieden © foto Wilma Lankhorst.[/caption] De logees van Tony Cragg Met Monk er bij, tel ik zeven logees op het grasveld van de villa. Van de Spaanse kunstenaar Joan Miró staan hier twee werken: bij de droge vijver staat de sculptuur Femme (1982)van de Spaanse kunstenaar Joan Miró. Hij begint zijn artistieke loopbaan als schilder. Na zijn veertigste jaar maakt Miró ook beelden. Ik vind het werk van Miró, zowel op papier als zijn beelden vaak iets vrolijks hebben. Het lijkt alsof hij ‘schildert met steen’. De vrouw bij de lege vijver kan zo weg zijn gelopen uit een tekening. Ik loop door naar ‘Personnage’, waar een jongetje bij staat. Hij vraagt aan zijn vader: “Wat heeft het mannetje aan zijn been?” [caption id="attachment_340401" align="aligncenter" width="450"] Skulpturenpark Waldfrieden Steinarbeit (1999) © Uhlrich Rückheim © foto Wilma Lankhorst.[/caption] Rechts van de villa staat een abstract werk van Uhlrich Rückriem (Düsseldorf, 1938). Hij noemt het zelf Steinarbeit (1999). Dit werk is gemaakt van graniet. Navraag leert dat hij zijn werk tot het minimalisme wordt gerekend. Dat zie ik hier dan ook duidelijk terug. [caption id="attachment_340395" align="aligncenter" width="450"] Draped Seated Woman (1957-58) © Henry Moore © foto Wilma Lankhorst.[/caption] Thomas Schütte & Henry Moore Blikvangers op het grasveld zijn de man met de vlag (2018) van de Duitse beelden kunstenaar Thomas Schütte (Oldenburg, 1954) en links daarvan die ‘Draped Seated Woman’ (1957-58) van de Engelse beeldhouwer Henry Moore (1898-1986). Schütte studeerde ruim acht jaar (van 1973 tot 1981) aan de kunstacademie van Düsseldorf, de opleiding waaraan Cragg ook lang was verbonden. In 1992 brak Schütte door na deelname aan de Documenta #9 met zijn sculptuur ‘die Ankunft der Fremden’. Het werk van Schütte is veelzijdig, zowel in vormgeving als in het gebruik van technieken. Schütte maakt maquettes, tekeningen, foto’s, grafieken, etsen en (grote) beelden. In ons land kun je in Museum De Pont (Tilburg) enkele grote beelden uit de serie ‘grote geesten’ van Schütte zien. [caption id="attachment_340398" align="aligncenter" width="450"] Expositie Anish Kapoor in Skulpturenpark Waldfrieden © foto Wilma Lankhorst.[/caption] Twee glazen showkamers in het groen Op het landgoed heeft Tony Cragg twee expositie ruimtes van glas laten bouwen. In de eerste ruimte, dicht bij de museumwinkel zijn tot en met 1 januari 2023 vijf werken van Anish Kapoor te zien. Iets verderop in de tuin staat van zijn hand de installatie ‘Sectional body preparing for Monadic Singularity (2015). Het lijkt wel op onderdelen van ons oor. Ik hoor ook bezoekers die in de opening gaan roeptoeteren. [caption id="attachment_340397" align="aligncenter" width="450"] Expositie Andreas Schmitten in Skulpturenpark Waldfrieden © foto Wilma Lankhorst.[/caption] In de tweede ruimte helemaal boven aan in het park ontdek je werk van Andreas Schmitten (1980). Je ziet hier enkele werken uit de serie ‘Geboorte’ (2021) en uit de serie ‘De andere’ (2021). Ook deze tentoonstelling is tot 1 januari 2023 te verkennen in Skulpturenpark Waldfrieden. [caption id="attachment_340402" align="aligncenter" width="450"] Villa Waldfrieden, links 'de man met de vlag'van Thomas Schütte © foto Wilma Lankhorst.[/caption] Skulpturenpark Waldfrieden is van 1 maart tot en met 31 oktober geopend van dinsdag tot en met zondag en van 1 november tot en met 31 december van vrijdag tot en met zondag. Klik hier voor alle details. Een dagkaart kost in 2022 € 12, kinderen tot 18 jaar zijn gratis. Op het landgoed is een café-restaurant waar je een o.a. een lunch kunt gebruiken. Wij hebben bijna vier uur doorgebracht op het landgoed. Denk er wel aan dat de bijna zestig sculpturen in een glooiend landschap van veertien hectare liggen. Mijn idee: neem je wandelschoenen mee. [caption id="attachment_340396" align="aligncenter" width="450"] Een deel van het beeldenpark rondom Villa Waldfrieden © foto Wilma Lankhorst.[/caption] © foto’s, video en tekst Wilma Lankhorst © gebruik van de afbeeldingen met dank aan en toestemming van Museum Skulpturenpark Waldfrieden en de genoemde kunstenaars. [caption id="attachment_340405" align="aligncenter" width="450"] Mijn kennismaking met een sculptuur van Tony Cragg in Nijmegen, Zonder titel (1999) © Tony Cragg © foto Wilma Lankhorst.[/caption]
Laatst was er een Closing Time over de danc-act Animistic Beliefs, een Rotterdammers duo, waarvan de een Molukse roots heeft.
Er was een tijd in de Nederlandse popmuziek dat Molukse muzikanten en zangers prominent aanwezig waren: Daniel Sahuleka, Nippy Noya, Julya Lo’ko en Massada natuurlijk, die stonden onder andere op PinkPop en pakten behalve de jeugd, ook mijn moeder en oma, in met hun romantisch wiegende Sajang È.
Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.
In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.
ACHTERGROND - [Een korte serie over de man die de Grieken en Romeinen aanduidden als de vader van de filosofie: de Athener Sokrates.]
Hij is vaak afgebeeld als een rondbuikige man, om aan te geven hoezeer Sokrates een man van de geest was en niet van het lichaam. Maar in werkelijkheid schijnt de filosoof een grote kerel geweest te zijn, met een gespierd lichaam dat vrijwel ongevoelig scheen voor honger, kou, dronkenschap en slaaptekort. Op dat lichaam stond een lompe lelijke kop, met een oog dat vreemd naar opzij kon draaien.
In zijn jonge jaren had hij als hopliet voor Athene in de oorlogen gevochten. Daarbij blonk hij uit door zijn uitzonderlijke moed en strijdlust.
Later schijnt hij geleefd te hebben van wat hij op straat vond of mensen hem gaven. Zeer tegen de wil van zijn vrouw Xanthippe liep hij in ongewassen lompen door de straten van Athene. Als hem een interessante gedachte inviel bleef hij soms urenlang midden op straat stilstaan om deze te overdenken. Beroemd werd hij echter door zijn constante neiging zijn stadgenoten overal over te ondervragen.
Sokrates stelde dat hij letterlijk een roeping had, die als volgt tot hem was gekomen. Een vriend van hem hoorde ooit van het orakel van Delfi dat Sokrates de meest wijze persoon van heel Athene zou zijn. Sokrates vond dat zelf maar belachelijk. Hij meende juist dat hij helemaal niets wist! Daarom liep hij op mensen van de stad af waarvan hij vermoedde dat ze meer zouden weten dan hij. Maar door ze te ondervragen kwam hij erachter dat hun kennis stoelde op stellingen die ze uiteindelijk niet konden verdedigen. Misschien, bedacht hij, was het orakel wel tot zijn uitspraak gekomen doordat hij, Sokrates, tenminste nog wist dat hij niets zeker kon weten.
In haar ’troonrede’ over de toekomst van de EU heeft Commissievoorzitter Van der Leyen er maar liefst elf keer op gehamerd: solidariteit tussen de lidstaten is in de energiecrisis essentieel. Als we niet langer afhankelijk willen zijn van Russisch gas moeten we er samen voor zorgen dat we straks niet in de kou komen te zitten. En dat de energiekosten binnen de perken blijven. ‘Om de energiecrisis het hoofd te bieden is het van essentieel belang dat de EU-lidstaten een eenheid vormen’, zegt ook de Europese Raad namens alle regeringsleiders. Volgens de Raad zijn ‘de EU-landen verenigd en stemmen zij hun maatregelen nauw op elkaar af in reactie op de stijgende prijzen en het verstoorde energiemarktevenwicht.’ Toch ligt juist de man die zich als geen ander heeft uitgesproken voor Europese eenheid dwars bij de uitvoering van een plan voor gasleveranties uit Spanje en Portugal aan Duitsland. De Franse president Macron weigert de medewerking van zijn land aan de MidCat pijplijn. Via deze weg zou gas uit Noord-Afrika en acht LNG-terminals geleverd kunnen worden aan Duitsland, het zwaarst getroffen land in deze crisis.
Een oud plan
Het MidCat-project is al tien jaar oud. Het is interessant om in een bericht uit het najaar van 2018 te lezen dat MidCat aanvankelijk gelanceerd werd ‘als onderdeel van de bredere EU-inspanning om de afhankelijkheid van het blok van Russische energie-invoer te verminderen door meer gas van het Iberisch schiereiland naar de rest van Europa te verschepen.’ De Europese Commissie zag er wel wat in en droeg fianciëel bij aan het project. Frankrijk lag ook toen al dwars vanwege de kosten. De Fransen vonden dat Spanje er in verhouding te veel van zou gaan profiteren. Het project is in 2019 stilgelegd. Het Spaanse deel is klaar, wat ontbreekt is de verbinding met het Franse netwerk over de Pyreneeën. Nu willen Duitsland, Spanje en Portugal er toch mee verder gaan. Macron verwijt hen een valse voorstelling van zaken. Hij wees begin deze maand op bestaande pijplijnen tussen Spanje en Frankrijk die maar voor de helft worden gebruikt. En op milieuschade in de Pyreneeën. De Europese Commissie houdt zich nu even op de vlakte in afwachting van de uitkomst van verdere onderhandelingen. Begin oktober is er een overleg gepland van de landen die de MidCat pijplijn weer in leven willen roepen.
Dat kan! Sargasso is een collectief van bloggers en we verwelkomen graag nieuw blogtalent. We plaatsen ook regelmatig gastbijdragen. Lees hier meer over bloggen voor Sargasso of over het inzenden van een gastbijdrage.
M&M waren, also, een lang weekend in Duitsland om de kunsttentoonstelling Documenta 15 te bezoeken. En als je vier dagen in dat land bent, Duits hoort, Duits spreekt, Duits eet en Duits drinkt, dan ontkom je ook niet aan de Duitse muziek. In dit geval Die Toten Hosen, punk, aber gemütlich, frech en een beetje altmodisch ook wel. Het hoeft in Duitsland ook niet altijd alles ernsthaft te zijn,
ANALYSE - van Prof.Dr. Bert van den Braak, Edgar Hoedemaker, Jan Schinkelshoek, en Dr. Anne Bos
In de Koninklijke Schouwburg heeft koning Willem-Alexander de troonrede voorgelezen. Centraal stonden de verschillende crises waarmee Nederland en de rest van de wereld kampt, zoals de hoge inflatie, de oorlog in Oekraïne en de stijgende energieprijzen. Wat viel op in de toespraak? En zijn de zorgen in de samenleving voldoende geadresseerd? Een korte reflectie.
Bert van den Braak, onderzoeker bij PDC en hoogleraar parlementaire geschiedenis aan de Universiteit van Maastricht
In hoeverre er politiek en maatschappelijk draagvlak is voor de aanpak van het scala aan problemen waarmee kabinet en samenleving te maken hebben, moet nog worden bezien. Dat het kabinet nu (sommigen zullen zeggen ‘eindelijk’) maatregelen heeft aangekondigd, draagt hopelijk bij aan het herwinnen van vertrouwen.
Dat is niet zo zeer van belang voor het kabinet, maar vooral voor burgers zelf. Hopelijk is de boodschap dat we gezamenlijk tot oplossingen moeten komen, ook in het parlement aangekomen. Dat gesproken werd over ‘positieve krachten’, waarmee naar oplossingen zal worden gezocht, is veelzeggend. Wie het niet passend vindt onder die krachten te worden gerekend, ‘trekken de schoen’ aan.
COLUMN - Een gedenkwaardige bijeenkomst, gisteren, in het Nederlandse hoofdkantoor van Meta. Instagram wil in de aanloop naar ‘International Pronouns Day’ op 3 oktober aanstaande voor een aantal talen waaronder het Nederlands (bij Meta noemen ze dat ‘Nederlands/Vlaams’) de mogelijkheid bieden dat gebruikers hun eigen voornaamwoorden mogen kiezen. Voor het Engels kan dat al sinds mei vorig jaar, en kennelijk vond men dat bij Instagram nu zo’n succes dat het ook voor het Nederlands gebeurde.
Opgetrommeld in een – verder overigens op maandagmiddag op het oog volkomen uitgestorven hoofdkantoor – waren vooral vertegenwoordigers van belangenverenigingen. Mij was de eer te beurt gevallen om deskundige te spelen.
De sessie was nogal eigenaardig opgezet. De medewerkers van Meta toonden een lijstje van de ongeveer vijfenveertig voornaamwoorden die je kennelijk kunt kiezen in de Engelse versie (‘he/him/his/she/her/hers/they/them/theirs/ze/ve/thon’ en nog vele andere) en vroegen aan de aanwezigen of dit ook een goede lijst zou zijn ‘als deze vertaald zou worden’ in het Nederlands, alsof dat een eenduidige opgave zou zijn. De belangengroepen gaan nu de komende tijd een Nederlands lijstje maken.
Er was vervolgens ook wel discussie over de vraag waarom je als gebruiker beperkt wordt tot zo’n vaste lijst. Waarom kun je niet helemaal zelf kiezen welk voornaamwoord je wil gebruiken? Als Instagram inclusief wil zijn, waarom zou het dan bepalen welke voornaamwoorden mensen wel of niet mogen opnemen in hun lijstje (niet alleen maar hij of zij, maar nog meer dan veertig andere vormen, oké, maar wie weet of dat genoeg is?) De medewerkers van Meta zeiden dat de reden was dat mensen anders dat voornaamwoordenveld zouden misbruiken om er belachelijke dingen op te schrijven (nazi) hoe groot de kans daarop was en of je daar dan niet op kon filteren, werd niet duidelijk.
Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.
Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.
Er is een direct verband tussen de klimaatcrisis en honger, dat wisten we al.
Het recente Oxfam-rapport Hunger in a heating world verdient toch nog wel wat meer aandacht dan het de afgelopen week heeft gekregen.
Extreme honger is in de laatste zes jaar meer dan verdubbeld in de 10 ergste klimaatbrandhaarden van de wereld. Oxfam Novib klimaatexpert Jacqueline Persson: “Klimaatverandering is een steeds sneller tikkende tijdbom. Klimaatverandering zorgt ervoor dat extreem weer zoals droogte, cyclonen en overstromingen – die de afgelopen 50 jaar vervijfvoudigd zijn – frequenter en dodelijker worden. Sinds 2018 zien we dat honger wereldwijd weer dramatisch toeneemt. Bovendien versnelt klimaatverandering de wereldwijde ongelijkheid.” Met name in Oost-Afrika leidt extreme droogte tot vee-sterfte en dreigende hongersnood. In Kenia heeft de huidige droogte bijna 2,5 miljoen dieren gedood en hebben 2,4 miljoen mensen dagelijks te maken met honger. Deze mensen vangen de hardste klappen op van klimaatverandering, terwijl ze er het minst aan hebben bijgedragen. Het Afrikaanse continent is verantwoordelijk voor slechts 3% van de totale historische CO2-uitstoot. Ter vergelijking: de rijke G20-landen zijn samen verantwoordelijk voor meer dan 75% van de CO2-uitstoot.
Ja, wat hebben we hier. Spoken Word staat er vermeld onder de video, maar het is meer een lezing ondersteund door wat licht getokkel. Sombermans Henry Rollins vertelt over en blikt terug op zijn leven als muzikant. Waar was hij, wie had hij ontmoet, wat dacht hij? Hij heeft het over de herfst, over vrouwen, het onderweg zijn, teleurstelling, het eenzaam zijn, haat, het verleden, vriendschap, de toekomst – en dood.
M&M bezochten de vijfjaarlijkse internationale kunsttentoonstelling Documenta, nummer 15 alweer, in Kassel. Dit keer niet met een tentje, want er was slecht en koud weer voorspeld, en een mens wordt ouder nietwaar, dus was er een appartementje geboekt en werden er restaurants bezocht en kon het camping kooksetje ook thuis blijven.
De Documenta in Kassel is dus, zoals vermeld, een internationale kunsttentoonstelling waar de meest relevante schilderijen, beeldhouwwerken en sculpturen van het moment tentoongesteld staan.