Vuistrecht en wisselgeld

Hij vertelde het graag. Hoe hij tijdens de overwinningsparade, achter de Duitse colonne aan, over de Champs-Élysées had gereden. Hoog te paard. Op de trottoirs had zich een menigte nieuwsgierige, uitgehongerde, woedende Fransen verzameld. Er werd geschreeuwd, gevloekt, gesist. Ze herkenden de gehate Bismarck, uiteraard. Er hoefde er maar één een schot te lossen, en de chaos zou uitbreken. Een van hen, zo zag Bismarck, keek wel héél woest. Bismarck verliet de colonne, reed op hem af, en vroeg om een vuurtje voor zijn sigaar. En hij kreeg een vuurtje. Bismarck bedankte (hij sprak perfect Frans), en reed door. Waar gebeurd? De Pruisische kanselier was een ervaren leugenaar. Maar zo zag hij zichzelf graag: onafhankelijk opererend, nergens bang voor, altijd kalm. En die Franse woede, die was maar oppervlakkig. Die zou wel weer overgaan. Dat laatste was niet waar. En dat wist Bismarck donders goed. De Frans-Duitse Oorlog van 1870/71 gooide het Europese machtsevenwicht volkomen overhoop. Dat Pruisen een opkomende macht was, dat begreep iedereen al vele jaren. Bismarcks superieure diplomatie was tot twee maal toe uitgemond in ‘gerechtvaardigde’ oorlogsverklaringen en eclatante overwinningen. Eerst op de Denen, om Sleeswijk Holstein. Daarna op het Oostenrijks-Hongaarse keizerrijk, om het gezag binnen de Duitse Bond. Beide keren toonde het Pruisische leger dat het superieur was aan alles wat verder een leger heette te zijn. En beide keken de andere grootmachten toe. Maar de spanning steeg. Met name de Fransen voelden zich bedreigd en vernederd. Iedereen begreep dat een Frans-Duitse oorlog een kwestie van tijd was. Het wachten was op de vonk die het kruitvat tot ontploffing zou brengen. Bismarck was er klaar voor. Zo’n oorlog was dé kans om de Duitse Bond om te smeden tot een echt Duits vaderland (onder Pruisisch gezag). In Frankrijk was iedereen er van overtuigd dat het Franse leger geen moeite zou hebben met de Pruisen. Het leger was er klaar voor. De enige die beter wist, was keizer Napoleon III. Maar uiteindelijk moest ook hij eraan geloven. De aanleiding was futiel. Spanje zat zonder koning, en nodigde een Duitse prins uit om de troon te bestijgen. Bismarck deed of het hem niet interesseerde, maar rook een kans en zette grote druk op de (onwillige) kandidaat. Die stemde in, het voornemen werd openbaar gemaakt, de Franse pers ontplofte, de prins zag er van af. Dat had het einde van de affaire kunnen zijn – maar de Fransen eisten van de Pruisische koning Wilhelm de garantie dat zoiets nóóit meer zou gebeuren. Dat vond Wilhelm te ver gaan. Frankrijk voelde zich wéér vernederd. Bismarck hoefde eigenlijk niets te doen om zijn gewenste oorlog te krijgen. Iedereen dacht dat het spannend zou worden, dat het lang kon gaan duren, en dat Frankrijk uiteindelijk zou zegevieren. Iedereen, behalve de Duitse legerleiding en Napoleon III. Binnen een paar weken was de oorlog beslist. De Fransen werden grondig verslagen; de keizer werd opgesloten in Kassel. Parijs werd omsingeld. En vanaf dat moment werd alles anders. Het Duitse opperbevel zette niet door. Men vreesde straatgevechten. De Krupp-kanonnen, die op de slagvelden een cruciale rol hadden gespeeld, werden lange tijd niet ingezet. Parijs zou vanzelf wel vallen – maar de stad ‘hield vol’. Bismarck, altijd gevoelig voor de publieke opinie, moest met lede ogen aanzien hoe de stad die tot dan toe toch vooral geassocieerd werd van zonde en frivoliteit, alom geprezen werd als een stad van helden. ‘Wat uitslag ’t verder worstlen heeft - Frankrijk is herboren! Schoon doodgemarteld, Frankrijk leeft!’ Aldus Dirk Harting, dominee en oprichter van de Enkhuizer Courant. De Nederlandse kranten hielden de ontwikkelingen tijdens de oorlog zo goed mogelijk bij, vooral door de berichten in de Britse en Duitse pers te vergelijken. Die omslag in het denken was overal merkbaar. Minachting voor Frankrijk en Napoleon III (de zoon van ‘onze’ koning Lodewijk Napoleon) maakte begin 1871 plaats voor bewondering. En Bismarck en Pruisen, tot dan toe gevreesd en bewonderd, werden afgeschilderd als de schurken in een afschuwelijk drama. Ondertussen hadden de opinion leaders in ons land ook een scherp oog voor de gevolgen van de oorlog op de lange termijn. Nadat er dan eindelijk een bestand was gesloten (met als onderdeel die triomfmars door een deel van de stad), voorspelde de Arnhemse Courant: ‘Frankrijk oogst thans de rampspoed die het, zestig jaar geleden [onder Napoleon, mh], gezaaid heeft, doch Duitsland zaait thans, op zijn beurt, de rampspoed die het later oogsten zal. Het heeft Frankrijk geleerd hoe men revanche neemt voor de verongelijking van een menschengeslacht, en die les zal Frankrijk niet licht vergeten.’ Bismarck was zich daar maar al te zeer van bewust. Vandaar dat hij uiteindelijk, tegen zijn zin, akkoord ging met de annexatie van Elzas-Lotharingen. Ook zónder die annexatie zou het tot een nieuwe oorlog komen, was zijn redenering – en dan kun je maar beter over een vooruitgeschoven buffer beschikken. 43 jaar later was het zover. Paul Moeyes heeft een vlot leesbaar boek geschreven over de Frans-Duitse oorlog. En dat kan in dit taalgebied zeker geen kwaad. De oorlog betekende ook voor het neutrale Nederland een waterscheiding. Voortaan, zo constateerde men, heerste in Europa het ‘vuistrecht’,  het recht van de sterkste. Kleine naties vormden slechts diplomatiek wisselgeld, dat was duidelijk. (Vlak voordat de oorlog uitbrak, stelden de Fransen in het geheim aan Bismarck voor om Luxemburg en een deel van België uit te ruilen. Bismarck ging daar niet op in maar onthulde het voorstel op een uitgekiend moment.) Wat te doen in deze barre tijden? Forten bouwen, legers formeren, dat had geen zin. Dat had Thorbecke al in 1839 geschreven. Hij zocht kracht in een democratisch bestuur: ‘Onze legers (…) zullen een algemeen gevaar niet van ons afwenden. Maar ons zedelijk, ons constitutioneel te versterken, ja onoverwinnelijk te maken, dat hangt van ons af.’ Tijdens de oorlog bouwde staatsrechtgeleerde J.Th Buys hierop voort. Bewapening was niet het antwoord; de enige echte verdedigingslinie was de bloei van nationale cultuur. We moesten anders zijn dan de rest van Europa, uniek. Maar daar werd geen werk van gemaakt: ‘Er ligt iets aantrekkelijks in die vredige stemming, en toch wie met onze buitenlandse toestanden vertrouwd is, zal weinig geneigd zijn dit als een gunstig teken aan te merken. Veeleer zal hij u zeggen dat de heersende kalmte meer van zwakheid dan van jeugdig zelfvertrouwen getuigt, meer van onvermogen dan van kracht…’ Ondertussen maakte de confessionele pers zich óók zorgen om dat nationaal verval, maar daar legde men de nadruk op zedelijk verval, veroorzaakt door het gedachteloos imiteren van het zedeloze Frankrijk. In een ‘Open Brief’ aan het hoofd van de landmacht luitenant-generaal Knoop, schreef dominee L.J. van Rhijn: ‘Ik ken een binnenlandse vijand die niet denkbeeldig, die werkelijk aanwezig is en die met het beste leger en de geduchtste volkswapening op zichzelve alleen niet is te overwinnen. Die vijand is christushaat, de godverzaking (…), materialisme bij de ruwe menigte. Daarin ligt de ware grond van Frankrijks val en nog altijd voortdurende verwarring en ellende.’ De Frans-Duitse oorlog vormde, kortom, een stimulans voor de landsverdediging (want die forten kwamen er toch, met de Vestingwet van 1874) én voor de pogingen om ons kwetsbare kleine landje een eigen karakter te geven. Méér aandacht voor de unieke Nederlandse cultuur, klonk het vanuit liberale kring. Een nieuw offensief tegen het (Franse) atheïsme en materialisme, was de roep vanuit confessionele kring. Die aandacht voor onze vaderlandse geschiedenis en cultuur, die kwam er, en hetzelfde geldt voor dat zedelijk offensief. Zo veroorzaakte de Frans-Duitse oorlog niet alleen een radicale omkering van het Europese machtsevenwicht, ze schiep ook de diepe sporen waarlangs de Nederlandse samenleving zich gedurende een halve eeuw zou ontwikkelen. [boeklink]9789029540223[/boeklink]

Foto: Abhi Sharma (cc)

Een wereldbeeld in beton

RECENSIE - © Uitgeverij Boom, Jakob Burckhardt, Wereldhistorische beschouwingen, vertaling Peter ClaessensDe Wereldhistorische Beschouwingen van Jakob Burckhardt geldt als een van de belangrijkste teksten van de negentiende-eeuwse geschiedwetenschap. Reikwijdte en inzicht zijn imposant – maar minstens zo fascinerend zijn de vooroordelen die hij voor latere generaties in beton heeft gegoten.

‘De geleidelijke gewenning aan totale bevoogding [door de staat] is uiteindelijk dodelijk voor elk initiatief; van de staat wordt alles verwacht, waaruit dan bij de eerste de beste machtsverschuiving voortvloeit dat alles van hem geëist wordt en men de staat met van alles opzadelt. Een ontwikkeling waarbij de cultuur de staat zijn programma’s voorschrijft, de staat de verwezenlijking van de moraal toedicht, de staat tot algemene steun en toeverlaat wil uitroepen en de betekenis van het begrip staat daarmee ingrijpend verandert.’

Het lezen van Burckhardts ‘Wereldhistorische beschouwingen’ (zijn colleges in Bazel, in de jaren 1870-1871) is als het luisteren naar een opera van Händel.

Het kabbelt rustig voort; soms erger je je aan de gemakzucht van de componist, maar nét op het moment dat je besluit iets anders te gaan luisteren, komt hij met een aria, een duet, waardoor je plots weer geboeid wordt. Burckhardt kabbelt voort. Hij structureert zijn visie op de geschiedenis langs drie thema’s (de staat, de religie, de cultuur), leidt ze in en behandelt daarna keurig alle zes interacties tussen deze drie aspecten – steeds keurig startend bij de oude Grieken, dan de Romeinen, de Middeleeuwen… tot aan de rand van de actualiteit. (Drie slothoofdstukken gaan over losse thema’s.) Toen was het zus, daarna was het zo…. Zo’n schematische aanpak kan gemakkelijk gaan vervelen en dat doet het ook – maar dan ineens werpt de bundel van zijn intellect licht op een onderwerp, een vage toekomst, die lezers anno herkennen. Zoals bovenstaande passage, waarin we gemakkelijk onze moderne, allesdoordringende, bijna totalitaire welvaartstaat herkennen. Dan blijkt Jakob Burckhardt niet alleen een groot historicus met een indrukwekkende greep op de materie en een fenomenaal geheugen (hij droeg zijn colleges volledig uit het hoofd voor), maar ook zoiets als een visionair. En dat wilde Burckhardt nu juist niet zijn.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Foto: ladislau.girona (cc)

De nieuwe horigheid

Big data rukken op: het verzamelen van informatie, om daar vervolgens algoritmes op los te laten die tot beter onderbouwde beslissingen zouden komen dan wijzelf. Er gaat van alles mis bij al die mooie technologische dromen. Zo wordt de informatie in kwestie bepaald niet altijd netjes verzameld. Veel datasporen worden aan mensen onttrokken zonder dat wij daar weet van hebben, laat staan dat we grip hebben op wat er vervolgens mee gebeurt.

Intussen hebben de beslissingen die uit die algoritmes komen rollen – gewoonlijk heel soft als ‘suggesties’, ‘aanwijzingen’ of ‘indicaties’ betiteld – geregeld zeer verstrekkende gevolgen. U komt helaas niet in aanmerking voor een lening bij ons. Of: uw auto lijkt ons te duur voor uw inkomen. Wij denken op grond van uw profiel dat wij uw sollicitatie afwijzen. De Belastingdienst zet uw toeslag voor kinderopvang stop, want u lijkt ons een fraudegeval. Of Jeugdzorg ziet ‘signalen’ van ‘vermoedens van’ kindermishandeling, en zet een vlaggetje bij uw gezin.

Nu willen de entrepreneurs ook de kunsten in. Journalist en programmamaker Jaïr Tchong beschreef de plannen die het Belgische PXL-Music vorige week op een congres van de Vereniging Nederlandse Poppodia en Festivals presenteerde. Prachtige vergezichten, werkelijk waar: op grond van de data van bezoekers (hun Google-gebruik, waar ze kwamen, waar ze naar luisterden, wat ze verder zoal deden) en de gegevens van zalen zelf (hoeveel mensen kunnen erin, hoeveel kaarten verkopen ze bij elk optreden) hoopt PXL-Music de zaalprogrammeurs te kunnen voorspellen welke acts tot volle zalen leiden en welke acts ze beter niet kunnen boeken. Naïef-optimistisch meldde de spreker dat podia zo minder missers zouden hebben, en dan dus fijn meer geld zouden overhouden voor experimenten.

Foto: © Sargasso logo serie cultuur eer

Een nieuwe benadering van eergerelateerd geweld

In de voorgaande zes artikelen zagen we dat overheid en hulpverlening geen eenduidige, wetenschappelijke gefundeerde definitie van ‘eer’ en ‘eergerelateerd geweld’ hanteren en dat het leggen van correlaties tussen tendenzen die aan culturen worden toegeschreven enerzijds en (toekomstige) handelingen, karaktereigenschappen of gevoelens (‘eergevoel’) van individuen anderzijds onjuist en niet ethisch is.

Het is tijd voor een aantal nieuwe, frisse en eerlijke uitgangspunten voor hulpverlenings- en opsporingsinstanties.

Voorstellen voor de praktijk

Overheidsinstanties, hulpverleningsorganisatie en kenniscentra hanteren zowel in hun beleid als in hun praktijk allemaal precies dezelfde eenduidige, wetenschappelijk gefundeerde definities en criteria van centrale begrippen. Ze doen dat zoveel als mogelijk onder verwijzing naar de relevante (internationale) wetenschappelijke literatuur. Zo weten de burgers hoe ze worden beoordeeld en waar ze aan toe zijn.

Termen die in de wetenschappelijke literatuur vaag of meervoudig gedefinieerd zijn – zoals ‘groepsculturen’, ‘eergevoel’, ‘eerculturen’, ‘gesloten gemeenschappen’, ‘westers’ – kunnen niet worden gebruikt in een onderzoek, een verslag, proces-verbaal, of in beleidsstukken.

Ik stel voor om nieuwe begrippen als ‘Schadelijke Traditionele Praktijken’ en ‘afhankelijkheidsrelaties’ die niet wetenschappelijk zijn gedefinieerd, laat staan dat hun relatie met eergerelateerd geweld dat is, over te laten aan het politieke domein – waar ze thuishoren.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Foto: © Sargasso logo serie Eer en cultuur Morele reputatie

Eer = morele reputatie


In deze reeks van artikelen nemen we begrippen onder de loep die gebruikt worden in het discours over migranten in Nederland, en met name over eergerelateerd geweld. Die termen zijn bijna allemaal erg vaag. Dit heeft grote gevolgen die we onder ogen moeten zien.

In de eerste bijdragen over de consequenties voor hulpverlening, het werken met lijsten in plaats van onderzoek te doen, de meerdere definities, het probleem van lukraak ingevoerde nieuwe termen (zoals Schadelijke Traditionele Praktijken) en een voorstel om dezelfde eer voor iedereen te hanteren, beschreef ik welke problemen er zijn met de termen cultuur, eer, eergerelateerd geweld.

Het label ‘eergerelateerd’ komt via de lijstjes bijna uitsluitend terecht bij burgers met een niet-westerse migratie-achtergrond en heeft voor hen enorme juridische, sociale en emotionele gevolgen, waartegen ze zich nauwelijks kunnen weren.

Eer: morele reputatie

Met de lijstjes wordt de deur naar verboden willekeur in de omgang met mensen uit minderheidsgroepen ver opengezet. Ik stel daarom voor te stoppen met het gebruik van de lijstjes.

In plaats daarvan kunnen we de algemene betekenis van eer gebruiken die al gangbaar is in ons eigen taalgebruik en dat van de Verenigde Naties: bij eer gaat het altijd om morele reputatie.

Foto: Alberto _fr (cc)

Hoe Westeros complete steden verovert

COLUMN - “Vijftien jaar geleden smeekte ik mensen om naar Dubrovnik te komen. Nu smeek ik ze om weg te gaan.” Dat zegt een tourgids in Dubrovnik, beter bekend als de stad King’s Landing in de serie Game of Thrones (GoT). Wat zijn de implicaties van het gigantische succes van de serie? En kunnen we überhaupt nog op vakantie zonder ons schuldig te hoeven voelen?

Het is je waarschijnlijk niet ontgaan: de start van het laatste Game of Thrones-seizoen. De sensatie rondom de première illustreert wat een grandioze hit de HBO-serie is geworden, en dit is voordelig voor een groot aantal mensen. Zo waren de opnames van de serie alleen al in Noord-Ierland – gastheer voor verschillende GoT-locaties – verantwoordelijk voor het creëren van 6500 banen, en bracht het het land zo’n 200 miljoen euro op.

Dubrovnik

Niet iedereen is echter blij met dit ‘Game of Thrones-effect’.

Neem de Kroatische havenstad Dubrovnik, die volgens veel inwoners onleefbaar is geworden door de massieve toeristenstroom die GoT op gang heeft gebracht. Alhoewel deze toeristen natuurlijk bergen aan omzet opleveren, zijn de negatieve gevolgen ervan misschien wel even extreem. Volgens een artikel in de Volkskrant kreeg het Middeleeuwse centrum van de stad (met minder dan duizend inwoners) in 2018 maar liefst 1,27 miljoen bezoekers over de vloer, en kost een wandeling door de 300 meter lange hoofdstraat tijdens het hoogseizoen zo’n 40 minuten. Ook scheurde de riolering van de stad al twee keer door de hoeveelheid toiletten die er tegelijkertijd werden doorgetrokken. Hierdoor veranderde een azuurblauwe baai die ook in de serie voorkomt naar poepbruin: geen fijne gebeurtenis als inwoner van de stad.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: thierry ehrmann (cc)

Bourdieu meten

COLUMN - Wie als kind genoeg naar Mozart luistert, wordt vanzelf rijk en succesvol. Dat is één van de conclusies die je kunt trekken uit het werk van de Franse socioloog Pierre Bourdieu,  al decennia lang een van de meest geciteerde denkers over cultuur. Door te investeren in culturele kennis, door ‘cultureel kapitaal’ te verwerven, kun je aan andere mensen met cultureel kapitaal laten weten dat je bij hen hoort. Omdat er een correlatie is tussen cultureel en economisch kapitaal, vergroot je door naar Mozart te luisteren dus je kansen ook op andere markten.

Dat is allemaal aardig gezegd, en het heeft dus al menige vaderlandse cultuurwetenschapper geïnspireerd, maar is het ook waar?

Er zijn onderzoekers die menen dat iets pas waar is als er structural equation modeling of een andere geavanceerde statistische techniek bij is komen kijken (het statistisch pakket R is het cultureel kapitaal van de hedendaagse academie). En zo verscheen er nu dan in het tijdschrift Poetics een artikel met de indrukwekkende titel The effects of parents’ lifestyle on their children’s status attainment and lifestyle in the Netherlands

En wat blijkt? Kinderen van mensen die naar Mozart luisteren als ze volwassen zijn zelf gemiddeld vaker naar Mozart dan kinderen van mensen die alleen van Hepie & Hepie genieten. Zoals mensen ook hun ‘gerichtheid op luxe’ aan hun kinderen blijken door te geven. Bovendien lijken zowel de gerichtheid op luxe als die op cultuur de kansen van kinderen op later economisch succes te vergroten.

Foto: © Sargasso logo 3 serie cultuur eer

Een eer voor iedereen

ANALYSE -
In deze reeks van artikelen nemen we begrippen onder de loep die gebruikt worden in het discours over migranten in Nederland, en met name over eergerelateerd geweld. Die termen zijn bijna allemaal erg vaag. Dit heeft grote gevolgen die we onder ogen moeten zien.

In de eerste vier bijdragen (hier, hier, hier en hier) beschrijf ik welke problemen er zijn met de termen cultuur, eer, eergerelateerd geweld en nieuwe termen als Schadelijke Traditionele Praktijken.

Definitieproblemen

De Nederlandse overheid heeft in de Meldcode Huiselijk Geweld en Kindermishandeling (2013) een bestrijdingsprogramma van eergerelateerd geweld opgenomen.

Echter, bij gebrek aan definities moeten de overheidsinstanties en hulpverlening met culturenlijstjes en signalenlijstjes werken om mogelijke eerzaken te determineren. Zo kunnen ze zonder onderzoek o.a. het label ‘eergerelateerd’ aan een zaak toekennen.

Of een zaak wel of niet als eergerelateerd gelabeld wordt heeft vooral gevolgen voor burgers met een niet-westerse migratie-achtergrond en nagenoeg niet voor autochtone burgers.

Wat is eer?

In mijn vorige stukken heb ik aangetoond dat we niet weten wat eer specifiek voor niet-westerlingen betekent. Daarom stel ik voor de algemene betekenis van eer te gebruiken die in ons eigen taalgebruik wordt gehanteerd.

Eer wordt al gebruikt in onze rechtspraak. En eer komt voor in Artikel 12 van de Universele verklaring voor de Rechten van de mens:

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: John (cc)

7 argumenten voor rapporteren over criminaliteit en herkomst nader bekeken

ANALYSE - Er zijn verschillende redenen aan te voeren om criminaliteitscijfers uit te splitsen naar herkomst, zoals in de rapporten van WODC, CBS en SCP regelmatig wordt gedaan. Tom van Messel en Gwen van Eijk bespreken de meest gehoorde argumenten.

Twee weken geleden riepen organisaties Ocan, SMN en IOT kabinetsleden op om de overheidscommunicatie over criminaliteitscijfers en herkomst aan te passen. Aan deze oproep ging een en ander vooraf. Onder andere is aan onderzoeksinstituten zoals het CBS, het SCP en het WODC gevraagd – per brief en tijdens gesprekken – om hun overwegingen bij de rapportages toe te lichten. In totaal publiceerden zulke instituten in de afgelopen tien jaar (tenminste) 47 rapporten waarin criminaliteitscijfers worden uitgesplitst naar herkomstland.

Onze observaties over de toelichtingen die vanuit deze onderzoeksinstituten werden gegeven komen aan bod in een volgend artikel. In dit artikel gaan we eerst in op enkele veelgehoorde argumenten om criminaliteitscijfers wél uit te splitsen naar herkomstland. De zeven koppen hieronder zijn gebaseerd op talloze feitelijke voorbeelden van argumenten vóór uitsplitsing naar herkomst, bijvoorbeeld uit regeringsnota’s of politieke debatten.

#1 “Je moet problemen kunnen benoemen”

Het argument ‘problemen benoemen’ kwam onlangs nog voorbij in de gemeenteraad van Leeuwarden.

Foto: © Sargasso logo 2 serie cultuur eer

Met ‘Schadelijke Traditionele Praktijken’ de mist in

In deze reeks van artikelen nemen we begrippen onder de loep die gebruikt worden in het discours over migranten in Nederland, en met name over eergerelateerd geweld. Die termen zijn bijna allemaal erg vaag. Dit heeft grote gevolgen die we onder ogen moeten zien.

In de eerste drie bijdragen (hier, hier en hier) concludeer ik dat de overheid geen duidelijke definities hanteert van de termen ‘cultuur’, ‘eer’ en ‘eergerelateerd geweld’ en dat dit tot onaanvaardbare gevolgen leidt.
In deze bijdrage het probleem dat er nieuwe concepten worden bedacht die toegedicht worden aan cultuur, eer of beide.

‘Conceptuele mist’

Onderzoekers Ten Boom en Wittebrood (2019) waarschuwen voor een ‘conceptuele mist’ wanneer geweld van allerlei categorieën en typen klakkeloos onder één overkoepelende noemer (zoals ‘afhankelijkheidsrelaties’) wordt gebracht.
In een dergelijke conceptuele mist dolen we al rond in verband met ‘eergerelateerd geweld’.

Een noemer voor vele begrippen

Van ‘eergerelateerd geweld’ wordt gezegd dat het een reeks van ernstige misstanden omvat, variërend van gedwongen huwelijken, huwelijkse gevangenschap, achterlating (= gedwongen achterblijven in het buitenland), vrouwelijke genitale verminking, maagdenvlieshersteloperaties tot eerwraak.

De meeste hulpverleners en politiemensen vinden echter elk van deze begrippen op zich al erg complex. Wanneer je ze vraagt naar de criteria die men hanteert om een gedwongen huwelijk vast te stellen, is het antwoord meestal dat dat ‘lastig’ is en ‘een grijs gebied’.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Volgende