Overzicht

serie

Zonnige Zomerse vergeZichten

ZZZ | Een gezonde woningmarkt

, door

Een gezonde woningmarkt is een ideaal waar wel wat verandering voor nodig is. Een progressief voorstel daarvoor zou vooral gericht moeten zijn op stagnatie. Stagnatie? Ja zeker: stagnatie van de huizenprijzen. Dat zou in één of twee decennia een gezondere woningmarkt opleveren en daarmee bijdragen aan de bestaanszekerheid – een begrip dat in het volgende regeerakkoord wel een hoofdrol moet spelen.

De afgelopen decennia zijn de huizenprijzen vooral gestegen. Afgezet tegen het modaal inkomen ziet dat er zo uit: De gemiddelde verkoopprijs van een woning in 1995 was 93.750,- euro. Een modaal inkomen was in dat jaar 22.235,- euro. Dat betekent dat 4,2 modale jaarsalarissen gelijk stonden aan de waarde van een gemiddelde woning. In 2022 was de gemiddelde verkoopprijs van een woning 428.591,- en was het modaal inkomen 38.500,-. Dat betekend dat 27 jaar later 11,1 modale jaarsalarissen gelijk stonden aan de waarde van een gemiddelde woning. Hoewel er meer factoren van invloed zijn op de betaalbaarheid van een woning, is dit een verontrustende trend.

Zelf heb ik nooit een politicus horen zeggen uit te zijn op stijgende woningprijzen. Maar het resultaat van allerlei wetgeving en beleid in de afgelopen decennia was het stijgen van de woningprijzen. En het is natuurlijk verre van toevallig dat het CDA en de VVD, die altijd opkomen voor de huizenbezittende middenklasse, een groot deel van hun electoraat getrakteerd ziet worden op grote overwaardes op hun woningen. Goed, je ondermijnt de bestaanszekerheid op lange termijn, maar als je het eigenbelang van specifieke groepen kiezers bedient, dan krijg je daar bij de volgende verkiezingen wel iets voor terug.

ZZZ | Het belang van alles wat leeft

, door

Politiek is voor een belangrijk deel het afwegen van belangen. Wat weegt het zwaarst? Aan welke belangen moeten we prioriteit geven? Op dat punt verschillen politieke partijen en aan de hand van die verschillen bepalen kiezers straks hun keuze, althans dat mag je hopen. Een van de vragen is dan welke prioriteiten we moeten stellen als het gaat om klimaat en biodiversiteit.

Vorige maand schreef ik in deze rubriek over de ideeën van de Franse milieufilosoof Baptiste Morizot. Hij vindt dat we het dualisme, de tweedeling mens-natuur, moeten vervangen door het besef dat ‘het leven voor de mens alleen leefbaar is als het ook leefbaar is voor het weefsel van het levende als geheel.’ Natuurbescherming is volgens Morizot ook een verkeerde, in wezen paternalistische,  term die uitgaat van het ‘anders-zijn’ van de natuur ‘tegenover een superieure mens, die als enige een rationeel innerlijk bezit.’ Dat mogen de ‘rentmeesters’ van het CDA zich wel aantrekken. Ecopaternalisme noemt hij het, een bron voor onterechte toeëigening en uitbuiting.

Met een afweging van belangen tussen mens en natuur zitten we volgens Morizot dus op het verkeerde spoor. In zijn boek Het levende laten opvlammen betoogt hij dat alles wat leeft een gemeenschappelijk belang heeft dat moet worden verdedigd tegen de uitbuiting voor het individuele belang van de rupsjes-nooit-genoeg onder de mensen. Voor een begrip van dat gemeenschappelijke belang gaat de filosoof terug naar het begin van het ontstaan van alle leven. Daar ontstond in de evolutie iets wat we een belang kunnen noemen dat geschaad dan wel beschermd zou moeten worden. Zelfs het kleinste organisme heeft belang bij zoiets als ruimte, vrijheid, voedsel, zou je kunnen zeggen.

ZZZ | Maak een einde aan het wantrouwen

, door

COLUMN - Onze serie Zonnige Zomerse vergeZichten loopt vooruit op de nieuwe verkiezingsprogramma’s en dient ‘als inspiratie voor een pakkende progressieve politiek als tegenwicht van het negatieve, afbrekende en uitsluitende rechts-conservatieve beleid van de laatste decennia.’ De vraag is dan op welke punten partijen zich zouden moeten concentreren als ze straks een overtuigend tegenwicht willen bieden. Ik kan me daar een heleboel bij voorstellen. Maar ik zou hier nu eerst een suggestie willen doen voor een min of meer overkoepelend punt waar al decennia over wordt gesproken: het herstel van het vertrouwen in de politiek. Als er één thema is dat de afgelopen decennia als een donkere wolk boven Den Haag is blijven hangen is het wel het groeiende gebrek aan vertrouwen in de politiek. Wie echt een tegenwicht wil bieden voor het rechts-conservatieve beleid van pakweg de laatste twintig jaar zal een antwoord moeten vinden op de vraag hoe het vertrouwen in de politiek, in politici, in de overheid weer opgekrikt kan worden. Dat is geen eenvoudige opgave in een land met al die veeleisende ontevreden burgers. Vertrouwen komt te voet en gaat te paard, luidt het spreekwoord. Dit vraagt dus om een langetermijn investering. Nu er misschien eindelijk ruimte is voor enige vernieuwing in de politiek is het zaak om de kans te grijpen en daar dan ook een degelijk plan voor te maken.

ZZZ | Gratis grote bibliotheken

, door

In het kader van Zonnige Zomerse vergeZichten over mooie nieuwe progressieve idealen: Gratis grote bibliotheken in iedere plaats en voor iedereen.

Het aantal bibliotheken, de collecties en het ledental lopen al jaren terug. En dat komt niet alleen omdat de jeugd zogenaamd niet meer wil lezen. Nee, ook omdat de drempel voor volwassenen hoger is geworden. Waarom betalen voor een bieb als je thuis alles gratis via je computer denkt te kunnen halen? En hoe ben je dan nog inspiratie voor je kinderen.
Nee, gewoon gratis voor iedereen. Tenminste, alles wat fysiek is.
En zorg dat de collecties niet alleen in de grote vestigingen op orde zijn, maar overal, ook in de kleine plaatsen.
En maak van nog meer bibliotheekvestigingen aangename plekken om te studeren, ook in de kleine plaatsen. Zet gelijk overal een kast neer waarin alle schoolboeken van alle niveaus altijd in te zien zijn. Misschien met wat instructies erbij. Fijn voor jeugd die hun huiswerk een keer niet in het eigen drukke en soms niet zo vriendelijke huis wil doen. Maar ook fijn voor volwassenen die misschien af en toe wat willen bijleren. Inhalen waar ze niet aan toe kwamen toen ze zelf op school zaten.
Oh, vooral ook de nodige kunstvoorstellingen ertussen. En zet wat walking machines neer zodat je kan lezen terwijl je beweegt. Beter dan in die stampherrie staan in sportscholen met flikkerende TV’s voor je ogen.

ZZZ | Staat eigenaar sociale huurwoningen, doel 40%

, door

In het kader van Zonnige Zomerse vergeZichten over mooie nieuwe progressieve idealen: Laat de staat de volledige voorraad sociale huurwoningen overnemen en vervolgens zorgen dat minimaal 40% van de woningvoorraad uit sociale huurwoningen bestaat.

Het was zo’n typisch Nederlandsche constructie, die woningbouwverenigingen. Oorspronkelijk gestart door fabriekseigenaren om hun werknemers dicht bij te kunnen huisvesten (want vervoer toen lastig). Maar toen men heel sociaal bedacht dat het voor de maatschappij beter zou zijn als er voor meer mensen goede en betaalbare huisvesting zou komen, pakte de staat niet door. Nee, dat ging indirect door garantstellingen voor financiering en zo. En lokale deelname (gemeenten). Om ze vervolgens weer wat verder te verzelfstandigen en een hele bak niet werkbare regels te verzinnen die enorm inefficient zijn. Typisch Nederlands, beetje aan de markt overlaten en zelf geen verantwoordelijkheid nemen.
Maar goed, niet handig. Gewoon de boel opkopen, onderbrengen in 1 organisatie direct onder het ministerie van volkshuisvesting, en als wettelijke taak meegeven dat ze minimaal 40% van de woningvoorraad voor sociale huur beschikbaar moeten houden. Gelijk landelijke of regionale wachtlijsten. En gemeentelijke vergoedingen afhankelijk maken van hun aandeel lokaal of zo.
Veel efficiënter. Geen dik betaalde bestuurders meer, geen speculatie, niet de grenzen opzoeken, niks. Gewoon zorgen dat alle mensen die ervoor in aanmerking komen goed en betaalbaar kunnen wonen. Minder daklozen, minder gezondheidsproblemen, minder stress (heb ik wel voldoende banen om deze absurde huur te betalen omdat er niets anders beschikbaar is), minder opvoedproblemen, etc…
Gewoon doen.

ZZZ | Anders denken over de mens in de natuur

, door

Het eigendomsrecht is in onze neoliberale maatschappij vooral verbonden aan privébelangen. De bezitter van grond of goederen exploiteert zijn bezit op de eerste plaats voor zichzelf. Privatisering betekent doorgaans dat collectieve belangen het moeten afleggen tegen private belangen van particuliere investeerders. Het collectieve belang van het natuurbehoud verliest het daarom maar al te vaak van de beperkte, korte termijnbelangen van aandeelhouders die zo snel mogelijk zoveel mogelijk willen verdienen.

Kunnen we dat eigendomsrecht ook omkeren zodat het de natuur ten goede komt? De Franse milieufilosoof Baptiste Morizot verwijst in zijn boek Het levende laten vlammen naar voorbeelden van natuurbeschermers in zijn land die land aankopen om de natuur onbelemmerd zijn gang te laten gaan. In deze ‘haarden van vrije evolutie’ krijgt de natuur ‘het recht’ zich volledig in vrijheid te ontwikkelen. ‘De klassieke vorm van eigendom is de vrijheid om te nemen; het genotsrecht, het recht om zich te bedienen. Maar hier wordt eigendomsrecht geschetst als een recht om terug te geven, non-bezit als de vrijheid om terug te geven.’ Morizot verwijst naar het ontstaan van het kapitalisme dat feitelijk begonnen is met de particuliere toeëigening van voorheen gemeenschappelijke gronden, de z.g. ‘enclosures’.

Natuurlijk (sic!) is het aankopen van kleine stukjes bos weinig meer dan een druppel op de gloeiende plaat van de strijd tegen klimaatopwarming en verlies aan biodiversiteit. Het gaat de filosoof Morizot dan ook vooral om een andere manier van denken. Die begint bij het besef dat wij zelf deel zijn van de natuur. Het dualisme (mens versus natuur) moet worden vervangen door het besef dat ‘het leven voor de mens alleen leefbaar is als het ook leefbaar is voor het weefsel van het levende als geheel.’ Natuurbescherming is volgens Morizot ook een verkeerde, in wezen paternalistische,  term die uitgaat van het ‘anders-zijn’ van de natuur ‘tegenover een superieure mens, die als enige een rationeel innerlijk bezit.’ Voor de agrarische sector heeft de filosoof ook nog een correctie. De landbouw en veeteelt is inmiddels volledig geïntegreerd in de kapitalistische economie. Boeren noemen we voedselproducenten, vergelijkbaar met ondernemers die stoelen of pannen produceren. Maar de ‘productie’ van vruchten, graan of vlees is niet vergelijkbaar. Het proces dat ons voedsel verschaft is in hoge mate afhankelijk van de natuur zelf. Koeien produceren melk, de boer helpt en begeleidt dat proces, zou je kunnen zeggen. Zonder de actieve werking van zon en regen zijn er geen vruchten te plukken. Is dat een taalspelletje? Volgens Morizot is de productie metafoor nodig ‘om de toe-eigening van het levende te rechtvaardigen’. De mens als bezitter van de natuur, een valse en riskante voorstelling hoe de wereld in elkaar steekt. Het is een in bijzondere en hoogst moderne voorstelling in de honderdduizenden jaren oude geschiedenis van de mensheid. Veel oudere volken hebben het beter begrepen dan wij nu. En dat verkeerde begrip zit ons in de weg bij het vinden van oplossingen voor de klimaatopwarming en de zorg voor biodiversiteit.

ZZZ | Gratis Open Praktijkscholen

, door

In het kader van Zonnige Zomerse vergeZichten over mooie nieuwe progressieve idealen: Richt gratis Open Praktijkscholen op door heel het land om alle volwassenen de kans te geven extra praktijkscholing te volgen.

Een leven lang leren lijkt alleen weggelegd voor de kenniswerkers. Er zijn voldoende voorzieningen voor en ze hebben vaak ook het geld om het te betalen. Maar wil je wat extra praktische vaardigheden opdoen of een hele ander praktisch beroep ambiëren, is er weinig mogelijk.
En dat terwijl er een schreeuwend tekort is aan praktisch geschoolde krachten.

Korte, gerichte opleidingen kunnen heel waardevol zijn. Van een tweedaagse training restaurantbediening tot een intensief traject voor restauratie glas-in-lood ramen. Te volgen bij een praktijkschool in de regio (iedere provincie minimaal 1). Eventueel zelfs in het weekend of in de avonduren.
Liefst gratis natuurlijk. Vaak zullen hier mensen naar toe gaan die in hun jeugd minder van het (gratis) onderwijs hebben kunnen genieten. Dus daar mag wel wat voor gedaan worden. En anders doe je een regeling waarin iedereen ieder jaar een gratis opleidingsdag krijgt, die je kan sparen. Heb je vier jaar HR-ketels onderhouden, dan recht op vier dagen scholing over installatie en onderhoud warmtepompen.
Natuurlijk zijn sommige scholingen langduriger. Een jaar lang iedere zaterdag modern auto-onderhoud misschien. Maar daar verzinnen we dan ook wel een oplossing voor.
En misschien is dit ook een goede manier om bepaalde vakmensen die op leeftijd komen en het fysieke werk te zwaar vinden, een tweede carriëre te geven als docent.

Klimaatverkiezingen 2023

, door

Hoewel ik zelf een van de aanstichters ben van het zomerthema Zonnige Zomerse Vergezichten, lukt het me niet om een positief Zonnig Zomers Vergezicht te schetsen. Het weer in Nederland is ouderwets Hollands, maar bij het horen van het nieuws over de hittegolven op drie continenten spoken telkens de beelden van Zelfs als alles eindigt door m’n hoofd. Toch zal ik proberen mijn Zonnige Zomerse Vergezicht positief te eindigen.

Zelfs als alles eindigt (het boek)

Ik las het boek van Jens Liljestrand vorig jaar op een warme, stoffige camping in Frankrijk, waar het waterpeil in het stuwmeertje fors lager lag dan toen we er een jaar of vijf geleden waren. Het boek speelt zich af in Zweden. In de tijd dat het verhaal speelt is Zweden stevig in de ban van klimaatverandering en daaruit voort komende bosbranden. Als het vuur oprukt moeten de hoofdpersonen hals over de kop hun vakantiewoning verlaten en op zoek naar een veilig heenkomen. Wat volgt is een opeenschakeling van problemen, maar vooral ook van reacties van andere mensen die ze tegenkomen en die koste wat kost hun vakantie willen voortzetten. Want dat is waarvoor ze naar Zweden zijn gekomen. De lokale inwoners doen hun best om de stroom vluchtelingen zo goed en zo kwaad als het gaat op te vangen, en van eten, drinken en een slaapplaats te voorzien.

ZZZ | Minister-president boven de partijen

, door

In het kader van Zonnige Zomerse vergeZichten over mooie nieuwe progressieve idealen: pleidooi voor een minister-president die boven de partijen staat. Ofwel: een MP bij wie het landsbelang boven het partijbelang staat.

Het is niet ongebruikelijk dat een premier ook politiek leider van een partij is. In een land dat vaak wordt geregeerd door coalities van meer dan twee partijen, wordt de minister-president geacht ‘eerste onder zijn/haar gelijken te zijn’ en vooral als regisseur op te treden.

Hoe menselijk moeilijk het ook is, het zou mooi zijn als de leiders annex lijsttrekkers van partijen hun politieke programma terzijde kunnen schuiven zodra ze door de Koning tot minister-president zijn benoemd.

Maar wacht, dat is onmenselijk moeilijk. Krijgt iemand eindelijk de macht, dan zou zij/hij de idealen niet meer mogen praktiseren? Daar zou een normaal mens knettergek van worden.

Toch, juist in een land dat altijd door coalities wordt geregeerd, zou het handig zijn als tenminste één regeringsfunctionaris niet gebonden is aan partijpolitieke agenda’s om blikveld en handen vrij te hebben voor het grote geheel: het landsbelang.

Dan moeten we wel van wat vanzelfsprekendheden af, die in de loop der geschiedenis zijn gewoonterechtelijk bestuurscultuur zijn geworden. Namelijk dat de grootste partij bij verkiezingen ook de minister-president levert. Slechts drie keer werd de ’winnaar’ buiten de formatie en kabinet gehouden en werd dus niet in staat gesteld de premier te leveren. Dat overkwam de PvdA in 1971, 1977 en 1982.

ZZZ – Radicale transparantie

, door

In het kader van Zonnige Zomerse vergeZichten over mooie nieuwe progressieve idealen hier de aftrap met een pleidooi voor radicale transparantie van alles wat overheid en politiek is.

Een goed werkende democratie is van de bevolking. De bevolking kiest de vertegenwoordigers daarin, en heeft daarmee een belang om te weten waar die vertegenwoordigers voor staan en hoe ze tot hun besluiten komen. En de gehele overheid plus alle politieke organen zijn uitvoeringsorganen in dienst van de bevolking.
Daarmee is ook alle informatie daarover van de bevolking.
Maak de vergelijking met een willekeurige organisatie of bedrijf. Komt het ooit voor dat de directeur of CEO buitengesloten wordt van informatie binnen de eigen organisatie? Nee, natuurlijk niet! Zie de bevolking als gezamenlijke CEO. Immers, als de bevolking niet de baas is, wie dan wel? En is het dan nog een democratie?

Om dus als bevolking goed te kunnen beoordelen of alles gaat zoals het wil, moet alle informatie ten alle tijde direct beschikbaar zijn voor iedereen. Radicale transparantie dus. Alle notities, agenda’s, rapporten, gespreksverslagen, sms’jes, appjes, etc… in functie opgesteld, gaan direct een openbaar register in.
Ontwerp het werk van de overheid en de politieke organen zo dat dit mogelijk wordt.

Dit is niet alleen een heel natuurlijk uitgangspunt voor een echte democratie, het is ook de beste waarborg tegen misbruik van macht. Macht van spelers binnen de overheid of politiek, maar ook de macht van grote organisaties die met veel geld invloed kunnen uitoefenen buiten het zicht van de bevolking.

Zonnige Zomerse vergeZichten – aankondiging

, door

In de zomertijd ligt de politiek stil, en dan betaalt Soros de redacteuren van Sargasso niets voor het schrijven van de links manipulatieve stukjes.
En om dan te voorkomen dat alles hier stil valt, hebben we menig zomer een reeks zomerse specials. Waarbij we vrijuit kunnen schrijven.
En dat gaat het beste met een thema.
Deze zomer is het thema dus Zonnige Zomerse vergeZichten.

Het kabinet is gevallen, verkiezingen komen er aan. Maar progressief (liever die term dan links) Nederland zit een beetje in de versukkeling. De oude idealen zijn sleets, de nieuwe idealen nog niet merkbaar.
En dus gaan we in deze reeks wat nieuwe en soms wat opgefriste progressieve idealen met u delen. Vooral progressief en vooral optimistisch en dus zonnig.
Net op tijd om als vulling te dienen voor de nieuwe verkiezingsprogramma’s. Maar vooral ook als inspiratie voor een pakkende progressieve politiek als tegenwicht van het negatieve, afbrekende en uitsluitende rechts-conservatieve beleid van de laatste decennia.

Voorwaarts kameraden, naar een betere wereld voor iedereen!

Oh, en mocht u zelf ook inspiratie hebben, nodigen we u van harte uit een bijdrage te leveren. Gewoon even mailtje sturen. Wees welkom!