Woedend was Wilders tijdens de algemene politieke beschouwingen. “Weet u waarom er te weinig huurwoningen zijn, meneer Roemer? Omdat die asielzoekers allemaal voorrang krijgen van de SP, waardoor al die SP’ers en heel veel anderen die op een huurwoning wachten, langer in de wachtrij staan. Dát is wat u doet, dáárom is er een tekort aan woningen.” Welnee, meneer Wilders: er zijn zo weinig sociale huurwoningen beschikbaar omdat die op grote schaal zijn verkocht. Sinds 1998 mogen woningbouwverenigingen hun corporatiebezit verkopen aan de zittende huurders; en wanneer huurders vertrekken, worden veel huurhuizen uit het bestand gehaald en gaan ze de verkoop in.
Sociale huurwoningen in Utrecht en Amsterdam zijn voor nieuwe huurders het afgelopen jaar gemiddeld ruim 100 euro duurder geworden. De vrijgekomen woningen zijn daardoor steeds vaker onbetaalbaar voor de laagste inkomens. Het aantal huisuitzettingen door huurschulden is toegenomen.
Het woonakkoord werkt!
Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.
Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.
ANALYSE - De verhuurderheffing gaat er komen, maar daar gingen een heleboel akkoorden aan vooraf.
De Eerste Kamer stemde vorige week in met een wetsvoorstel van minister Blok over een aantal belangrijke maatregelen aangaande de woningmarkt. Het voorstel gaat onder meer over de beperking van de hypotheekrenteaftrek, een langgekoesterde wens van de PvdA. Maar het voorstel regelt ook de zogenaamde verhuurderheffing, een door woningcorporaties aan de staat af te dragen belasting die de schatkist miljarden op moet leveren. Tegen deze heffing heeft de PvdA juist zeer lang, en in de persoon van senator Adri Duivesteijn zelfs tot vlak voor de stemming, te hoop gelopen. Want de corporaties kunnen zulke bedragen alleen ophoesten als ze hun huurders financieel uitkleden, en zelfs dan is het volgens de critici extreem waarschijnlijk dat nieuwbouw en renovaties tot stilstand zullen komen. In verband met de verhuurderheffing wordt regelmatig het Woonakkoord genoemd, de politieke afspraak van februari van dit jaar tussen VVD, PvdA, D66, CU en SGP over het woonbeleid.
Het heet dan dat de Senaat nu het Woonakkoord heeft goedgekeurd. Helemaal zuiver is die bewering niet. Sommige wetgevende maatregelen uit het Woonakkoord zijn al eerder goedgekeurd, zoals de inkomensafhankelijke huurverhogingen. Die moeten niet alleen doorstroming bevorderen, maar ook de extra opbrengsten genereren waaruit de corporaties de verhuurderheffing kunnen voldoen. Anderzijds is de verhuurderheffing niet het geesteskind van het Woonakkoord. De heffing voor 2013 was eerder dit jaar al ingevoerd en deze vloeide voort uit eerdere akkoorden tussen deels andere partijen. Zo langzamerhand zien we door alle akkoorden het bos niet meer. Daarom een begeleide trektocht door het akkoordendoolhof, op zoek naar de wortels van de verhuurderheffing.
ANALYSE - Politiek vraagt om communicatie tussen mensen, over inhoud die gedeeld wordt. Het debat van Adri Duivesteijn en Stef Blok in de Eerste Kamer had iets tragisch. Men zei dat het over huisvesting en woningmarkt ging, maar het leek niet of iedereen het over het zelfde had.
De psycholoog weet dat je waarneemt wat je verwacht. Denk aan het experiment met een basketbal: twee teams spelen elkaar de bal toe en de proefpersonen moeten de passes tellen. Vervolgens komt er een gorilla tussen hen doorlopen, trommelt op zijn borst. De proefpersonen rapporteren braaf het aantal passes. ‘Maar zag je de gorilla?’ Het aantal mensen dat de gorilla helemaal niet ziet is verbazend.
Zoiets deed zich met Blok en Duivesteijn ook voor, vrees ik. Blok heeft sinds het woonakkoord het idee dat de woningmarkt op zijn beleid zat te wachten, terwijl Duivesteijn alleen maar stagnatie en verkeerde beslissingen heeft gezien. Duivesteijn toont zich dankbaar voor de diepte van de discussies die in de Eerste Kamer en daarbuiten zijn gevoerd. Beleefd?
De jaren negentig
In de jaren tachtig zakte de economie nogal weg. De opeenvolgende regeringen Lubbers moesten fors bezuinigen. Dat trof ook de volkshuisvesting, die sterk dreef op gedetailleerde rijksbemoeienis. Daartoe werden, vooral door staatssecretaris Enneüs Heerma (CDA) van Volkshuisvesting een aantal lijnen gevolgd:
Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.
OPINIE - De Eerste Kamer stemt vandaag over het Woonakkoord. Daarin staat ook de beruchte verhuurdersheffing: een belasting voor woningcorporaties. PvdA-senator Adri Duivesteijn ligt dwars.
Als de plannen doorgaan zullen de woningcorporaties jaarlijks bijna twee miljard euro moeten ophoesten. Deels kunnen de corporaties de lasten opvangen door het dit jaar ingevoerde systeem van (extra) huurverhogingen, deels zullen corporaties door onder andere besparingen en de verkoop van bezit voldoende middelen vrij moeten maken om deze belasting te betalen, aldus het kabinet.
Niet alleen van woningcorporaties en huurders organisaties is er veel kritiek gekomen op deze plannen. Ook de politiek laat zich niet onberoerd en niet alleen de oppositiepartijen maken bezwaren.
Zo heeft het Eerste Kamerlid Adri Duivesteijn te kennen gegeven grote moeite te hebben met het voorstel. Hij is van mening dat door deze belasting de corporaties problemen zullen krijgen bij de uitvoering van hun volkshuisvestingstaken.
Bij de corporaties zullen nieuwbouwprojecten en het beheer en woningonderhoud in de verdrukking komen. Duivesteijn vreest dat daardoor de lasten uiteindelijk steeds meer op de huurders zullen worden afgewenteld. Het is opvallend dat hij in zijn strijd schijnbaar alleen staat binnen de PvdA. Vanuit de partij,die decennia optrad als de kampioen ‘van geringe huurverhogingen, beschermheer van corporaties en pleitbezorger van de sociale woningbouw’ heeft de senator publiekelijk tot nog toe weinig steun ontvangen. Beseft de PvdA-achterban niet wat de gevolgen van het woonakkoord op termijn zullen zijn?
ANALYSE - Het kabinet ziet het Woonakkoord nog graag dit jaar afgehandeld. De bezuinigen voor volgend jaar zijn immers al ingeboekt. Om het gevaar Duivesteijn te bezweren, is zelfs vice-premier Asscher uitgerukt. Als een chief whip moet hij alle kikkers in de rode kruiwagen zien te houden. Naar verluidt levert het gedrag van Duivesteijn ergernis op bij de partners van het woonakkoord: D66, CU en SGP. Zij hebben echter nog een punt om zich aan te ergeren: een blunderende minister Stef Blok.
In het voorstel van Blok stond, ergens in de kleine lettertjes, een technische wijziging van de regeling van de vergoedingen voor Eerste Kamerleden. Dergelijke wijzigingen mogen van de Grondwet echter niet met een gewone meerderheid aangenomen worden. Dat kan uitsluitend met tweederde meerderheid, omdat het gevaar voor zakkenvullen anders te groot is. In dit geval betekende het echter dat het kabinet met z’n hele Woonakkoord alsnog was overgeleverd aan de genade van Senator Brinkman.
Wat volgde, was een zeldzaam potje snelschaken. Blok knipte de gewraakte bepaling uit zijn voorstel, vroeg en kreeg per kerende post een blanco advies van de Raad van State en zag de Tweede Kamer op 5 december instemmen met zijn gewijzigde voorstel. Begin deze week heeft hij het voorstel dat in de Eerste Kamer lag ingetrokken, waarna de Senaat het gewijzigde voorstel voor volgende week op de rol heeft gezet. Minister Blok heeft daarmee een pijnlijk alternatief afgewend: met de broek op de constitutionele enkels betogen dat ‘technische wijzigingen’ eigenlijk geen echte wijzigingen zijn.
De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.
Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.
In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.
OPINIE - Na een onvoltooide formatie heeft de coalitie van VVD en PvdA geprobeerd in een regen van akkoorden draagvlak te ritselen. Het kan moeilijk anders. Maar de voorman van “paars met de bijbel”, Alexander Pechtold, roept met zijn zelfvoldaanheid vragen op.
Voldoet onze democratie nog bij het leiding geven aan het openbaar bestuur? Hebben politici eigenlijk verstand van besturen? Is er een balans tussen lastenverhoging en hervormingen? Schuiven we met budgetten of wordt er serieus aan realisatie van een visie gewerkt?
Het zijn enkele vragen die het recent gesloten Herfstakkoord, tussen kabinet, D66, ChristenUnie en SGP, bij me oproept. Ik geef een aantal aantekeningen bij deze vragen ter overweging.
Voldoet de democratie?
De ‘Politikverdrossenkeit’ leek sterk toegenomen: het land werd beheerst door het gevoel dat de politiek niet serieus bezig was met de problemen. Vooral Pechtold verweerde zich tegen dit sentiment, hij voelde de noodzaak te laten zien dat “Den Haag het wel kan.”
De pogingen om draagvlak voor het beleid te vinden lieten en laten het probleem zien: de politiek is voortdurend te laat, compromissen en akkoorden worden vervolgens gedropt in de bureaucratie, teneinde te worden doorgerekend en bekeken op uitvoerbaarheid. De politieke fragmentatie en het te laat ontstaan van beleidslijnen heeft een sterk negatieve invloed op de ambachtelijke kwaliteit van het beleid. Een voorbeeld is het woonakkoord: binnen twee weken was de kern er van onderuit gehaald door rapporten van Johan Conijn (pdf), het Centraal Fonds Volkshuisvesting en het CPB.
COLUMN - Deze week realiseert Klokwerk zich dat het Nederlandse polderbeleid eigenlijk precies zo in elkaar steekt als het koningslied.
Goed, PvdA en VVD zijn dan niet mijn partijen, maar eerlijk gezegd had ik vorig jaar nog wel zin in deze regering. Het hele idee om het politieke debat nu eens niet met een regeerakkoord voor vier jaar dicht te rammen leek me… verfrissend. Een kabinet dat naar draagvlak zoekt, dat betekent kansen voor goede ideeën uit de samenleving. En omdat we in een crisis zitten en moeten (of willen) bezuinigen is de tijd rijp voor slimme hervormingen. Dacht ik.
Naïef natuurlijk. Onder druk wordt alles vloeibaar, behalve in het land dat het water als grootste vijand heeft. De resultaten vallen na een half jaar polderen dan ook behoorlijk tegen. Oppositiepartijen en sociale partners blijken net zo visieloos als ze het kabinet vinden. In plaats van met slimme alternatieven te komen blijken ze slechts meesters in de kunst van het afzwakken. Het huurakkoord, het sociaal akkoord, het zorgakkoord… allemaal plannen die wat geld uit die sectoren melken, maar de zaken feitelijk laten zoals ze zijn.
Terwijl er nogal wat problemen zijn op te lossen.
Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.
Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.
Dat kan! Sargasso is een collectief van bloggers en we verwelkomen graag nieuw blogtalent. We plaatsen ook regelmatig gastbijdragen. Lees hier meer over bloggen voor Sargasso of over het inzenden van een gastbijdrage.
ANALYSE - De Eerste Kamer krijgt een steeds grotere politieke rol, maar is behoorlijk ondemocratisch. Laat ook de recente stemming over het woonakkoord zien.
De Eerste Kamer fietst zichzelf wel zo fijn in de politieke kijker, maar hun interne stemmingsprocedure hangt met oud plakband en roestige spijkers aan elkaar. Meetellen van de stemmen van afwezige fractieleden bij het standpunt van de fractievoorzitter, optellen van totaal afwezige fracties bij de voorstemmers; in de Senaat kan het allemaal. Geen probleem als de senatoren zich met grote meerderheden buigen over technische kwesties, maar een risico als zeer politiek gevoelige wetgeving met minimale verschillen door de Staten-Generaal geduwd moet worden.
Afgelopen dinsdag voegde de Senaat een nieuwe beurse plek toe aan hun stem-record. Inzet was het Woonakkoord en alle aandacht ging naar PvdA-senator Duivesteijn die, koud een maand in de Senaat, onmiddellijk uit de rode kruiwagen dreigde te springen. Minister Blok probeerde bij Nieuwsuur de boel te sussen met het resultaat: de wetsvoorstellen waren gewoon aangenomen. Wie het stenogram leest kan dat zien. Met 37 tegen 36 hoofdelijk uitgebrachte stemmen. Dat zijn er 73 in totaal. Wegens ziekte van Tineke Strik onthield een VVD’er zich van stemming. Dat heet ‘pairing’.
Er was echter nog een PvdA-senator die het Woonakkoord in gevaar had gebracht. Senator Sylvester vergiste zich en riep bij de stemming eerst ‘tegen!’ door de zaal. Toen ze zich realiseerde wat ze had gedaan, probeerde ze haar stem te corrigeren door er een luidkeels ‘voor!’ achteraan te gooien. Meer smaken kent artikel 109 RvO EK niet. De Voorzitter telt Sylvester uiteindelijk mee bij de voorstemmers en stelt de winst voor zijn partijgenoot minister Blok vast. PvdD-senator Koffeman maakt een punt van orde omdat ‘zijn gevoel’ zegt dat het corrigeren van een verkeerd uitgebrachte stem eigenlijk niet kan. De Voorzitter klapt er dan meteen vrij stellig overheen: Ja dat kan, totdat de volgende naam is genoemd.
In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.