Schermschot uitslag + Bonus

Wie een stukje over kerst en volkscultuur wil schrijven en daarbij niet de omvang van een paar kloeke boekdelen tot zijn beschikking heeft, loopt tegen hetzelfde probleem aan als bij eenzelfde blog over ‘Sinterklaas’: het is een enorm complex dat zich zowel in de ruimte als in de tijd uitstrekt waarbij ontstaan en ontwikkeling over elkaar heen buitelen en waarbij elke ketter die iets wil aantonen of bewijzen zijn letter wel vindt.

In feite beslaat ‘kerst en volkscultuur’ een lange periode die begint met Sint Maarten op 11 november en eindigt bij het feest van de Doop van de Heer , dat wordt gevierd de zondag na Driekoningen op 6 januari, met de winterzonnewende  als centraal punt, omcirkeld door de ‘Twaalf heilige nachten‘ (het zijn er letterlijk dertien) of Rauhnächte tussen Kerstnacht op 24 december en Driekoningen op 6 januari), waarbij de grens tussen het hier en de otherworld veel dunner is dan normaal en de overledenen ons zouden kunnen bereiken, net als met Halloween op 31 oktober. De hele periode duiden we voor het gemak meestal aan met ‘midwinter’ en de datumvaste lezer zal opgemerkt hebben dat die begint met ‘Sinterklaas’.

De wortels van midwinter gaan terug naar de prehistorie en is later vermengd geraakt met de persoon van Jezus van Nazareth, en niet alleen in de volkscultuur en de volksdevotie. De historische figuur van Agios Nikolaos, de bisschop van Myra, is er als zelfstandig fenomeen nog wel gemakkelijk uit te lichten, maar men hoeft maar te kijken naar de ‘Sinterklaasvieringen’ op de Waddeneilanden, zoals het beruchte Sunneklaas op Ameland, die behalve de datum en de naam vrijwel niets meer met Sint Nicolaas te maken hebben maar alles met vruchtbaarheidsfeesten en -ceremonies uit lang vervlogen tijden, waarvan bij de reguliere Sinterklaasfeesten alleen de roe van Zwarte Piet is overgebleven. En degenen die bewust met Kerstmis de geboorte van Jezus van Nazareth vieren hebben in de regel thuis en/of in hun kerk een kerstboom staan die met zijn altijd groene takken eveneens verwijst naar vruchtbaarheid.