Energiemaatregelen terugverdienen

Toegegeven, het is geen eenvoudige taak voor het kabinet om in oorlogstijd iedereen er warmpjes bij te laten zitten. We mogen al blij zijn dat er overhoofd nog enige hulp mogelijk is gemaakt. En toch nog zo snel! In november en december krijgt iedereen 190 euro ter compensatie van de giga gas- en elektriciteitsprijzen. En 1 januari 2023 gaat het prijsplafond in. Bedankt. Maar wat twittert Pieter Omtzigt nou? Ter dekking van het energieplafond gaat de btw op elektriciteit en gas van 9% naar 21% op 1 januari, gaat de verlaging van de energiebelasting op gas en elektriciteit niet door en gaat ook de verhoging van de belastingvermindering (284 euro/jaar) niet door. Omtzigt doet er een kopie bij van een brief die staatssecretaris Van Rij gisteren aan de Kamervoorzitter stuurde. De bevindingen van Omtzigt staan daar helemaal niet in, maar goed, hij zal wel toegang hebben tot informatie die wij niet zo gauw kunnen opsnorren. Het gaat om de nota van wijziging die "naar verwachting woensdag 12 oktober wordt ingediend en behandeld kan worden tijdens het wetgevingsoverleg op 17 oktober". Dan zullen we dus meer kunnen lezen over "het voornemen om de energiebelasting te wijzigen ten behoeve van de dekking van het energieprijsplafond". Dat de maatregelen de overheid (= wij allemaal) geld kosten en bedacht moet worden op welke manier dat geld opgehoest moet worden, moge duidelijk zijn. Maar zou het nu rampzalig zijn om de btw van 9% een half jaartje door te laten lopen? En dan per half jaar te bekijken wanneer die btw weer omhoog kan? Of hoe moeilijk kan het zijn, als er toch verhoogd moet worden, de btw op, pak 'm beet, 15% te zetten? Zeker, de overheid (= wij allemaal) loopt bij elke belastingverlaging inkomsten mis. Minder geld dus om steunmaatregelen te financieren. Maar het is oorlog en nood breekt wetten. Nog zo'n cliché: Elke oorlog kent verliezers. Dus kunnen we misschien ook stellen dat we het geld dat voor al die maatregelen nodig is, gewoon kwijt zijn? Dat betekent dat een aantal plannen voor de toekomst niet door kunnen gaan. Wellicht zijn er projecten die nu al te veel geld kosten, definitief worden stilgelegd? Dat scheelt hier en nu en later al wat geld. Denk bijvoorbeeld aan het verbreden van de A27. Het zou verder een goede zaak zijn als (sommige) Tweede Kamerleden bij de gesprekken met de verantwoordelijke bewindslieden niet blijven steken in een 'wij-zijn-tegen!', maar ook concreet maken hoe zij een en ander wél opgelost zien.

Foto: Patrick Rasenberg (cc)

De markt is geen natuurverschijnsel

COLUMN - door P.J. Cokema

Ik ben voor een vrije markt, maar als die compleet losstaat van de realiteit moet je ingrijpen

Aldus de Belgische premier De Croo.

De Croo is lid van Open VLD, door de een vergeleken met “de VVD, al zijn er ook raakvlakken met D66”, door een ander bestempelt als “veel meer D66 dan VVD (…) zelfs iets linkser dan D66”. Volgens de VVD zelf is de VVD “op de meeste gebieden een rechtse partij”. Maar dat terzijde….

Ook de Belgische regering heeft besloten welke maatregelen genomen gaan worden om de energierekening minder hoog te doen uitvallen. De Croo ziet ook graag extra maatregelen om de energieproducenten aan te pakken, want…

onderliggend is er een ander probleem: de groothandelsgasmarkt is totaal irrationeel geworden. De prijzen die je nu ziet, reflecteren een schaarste op de markt, maar die schaarste is er niet

Hij pleit, op Europees niveau, voor het afromen van overwinsten van energieproducenten. Daarnaast wil hij laten bekijken of in Europees verband gezamenlijke aankoop van gas mogelijk is en of er een prijsplafond kan worden ingesteld.

Er komt een tijdelijke verlaging van btw op elektriciteit en gas van 21% naar 6%. Voor diesel en benzine worden de accijnzen verlaagd met 17,5 cent per liter.
De prijs van treintickets wordt bevroren zodat een geplande prijsverhoging in juni niet doorgaat.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Als elke motie een referendum was

Het Kamerdebat over de laatste ontwikkelingen rondom het coronavirus (1 december) resulteerde ook nu weer in flink wat moties. Er werden uiteindelijk 52 moties in stemming gebracht.

Het is gebruikelijk dat de voor het onderwerp verantwoordelijke bewindspersonen hun mening over de moties kenbaar maakt. In het jargon heet dat de appreciatie en kent vijf mogelijke reacties:

1. De bewindspersoon ziet er wel wat in en geeft aan de motie te zullen overnemen. In dit geval is er geen stemming nodig, behalve als de indiener dat toch wil.

2. Of men wil het ‘oordeel aan de Kamer laten’. De bewindspersoon kan zich vinden in de intentie van de motie. Men erkent het probleem dat in de motie wordt genoemd en staat open voor oplossingen. Altijd handig voor later. Als de minister met een maatregel komt die het probleem moet tackelen, kan tegen een eventueel tegensputterende Kamer worden gezegd: maar u wilde bij motie zus-en-zo toch dat we er wat aan doen?

3. Als de bewindspersoon om welke reden dan ook er niets in ziet kan de motie worden ontraden. 4. De allersterkste afwijzing is een motie onaanvaardbaar te noemen.

5. Een bewindspersoon kan ook aan de Kamer vragen een motie aan te houden. Meestal om eerst wat ander onderzoek te doen of een of ander overleg af te wachten.

Foto: Blake Imeson (cc)

Kop in het zand

COLUMN - Aangezien we al een week boven de 20 duizend besmettingen per dag zitten – we breken record op record – zou je denken dat het kabinet zich bezint op zijn beleid. Want zo’n forse stijging leidt onverbiddelijk tot meer ziekenhuisopnames, meer longcovid, hogere IC-bezetting en, helaas, meer doden. We zitten al weken ver boven de brave ramingen van het OMT.

De afgelopen week heb ik een aantal voorspellingen gelezen van mensen die wél verstand hebben van modelleren en exponentiële groei. Daar word je niet vrolijk van. ‘Met ruim 21.000 gevonden gevallen hebben we over 8 dagen ongeveer 400 nieuwe ziekenhuisopnames en over 12 dagen 75 nieuwe IC-opnames. [..] Daar kunnen we nu niets meer aan veranderen,’ schrijft een van hen.

Laat het tot u doordringen: voor elke dag dat we 21 duizend nieuwe besmettingen hebben, moeten er acht dagen later 400 mensen naar het ziekenhuis, over twaalf dagen 75 naar de IC, en gaan er uiteindelijk 60 dood. Ik herhaal ’t maar even: per dag.

Zoveel plek hebben we helemaal niet, om nog maar niet te spreken aan de behoefte van de dringende reguliere zorg. Onze ziekenhuizen zullen volstromen en op zeker moment is er simpelweg geen plaats meer voor wie daar dringend een bed nodig heeft.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: republica GmbH (cc)

Covid importeren we liever niet, maar exporteren …

COLUMN - Heel Europa kleurt voor Nederlanders groen of geel. we mogen van het kabinet weer overal naartoe, ongeacht de besmettingscijfers daar. De codes oranje en rood reserveren Rutte en De Jonge vanaf vandaag – van gebrek aan originele smoezen kun je onze regering oprecht niet betichten – uitsluitend voor landen waar een nieuwe coronavariant is opgedoken.

Of zij ons willen hebben, daar in de rest van Europa, staat nog te bezien. Nederland is volgens gangbaarder regels alweer een tijdje diep donkerrood – zwart, bijna. Veel landen scherpen de regels voor Nederlanders daarom aan. Niet onbegrijpelijk: in Duitsland hadden ze vorige week 13 nieuwe besmettingen per 100.000 inwoners, in Nederland waren dat er liefst dertig keer zoveel: 388 op de 100.000.

Alleen wordt terugkomen van vakantie nog wel een dingetje: vanaf 8 augustus moeten Nederlanders die in een geel land verpoosd hebben, voor aanvang van de thuisreis kunnen bewijzen dat ze gevaccineerd zijn, of een negatieve test laten zien. Ze moeten testen voor thuiskomst.

Cynisch gezegd: het nieuwe beleid lijkt te zijn dat we corona niet mogen importeren, maar exporteren – prima joh, ga gerust je gang.

Met onze torenhoge besmettingsgraad lopen we overigens het risico zelf de bakermat van een nieuwe nog venijniger variant te worden. Alle succesvolle mutaties zijn ontstaan in gebieden waar het virus vrij spel had. (Ik claim alvast de Griekse letter i voor de Nederlandse variant: de jota – die staat voor ‘er niets van begrijpen’.) Dan hebben we weer een mooi exportproduct.

Foto: Appie Verschoor (cc)

Stanley Milgram

Ik meen dat het een aflevering van Zomergasten was waarin één van de gasten twee filmfragmenten liet zien van de beroemde en beruchte psychologische experimenten van Stanley Milgram. Voor wie dat niet direct iets zegt: proefpersonen kregen de opdracht om bij een ‘leerexperiment’ stroomstootjes uit te delen aan een andere proefpersoon wanneer deze vragen verkeerd beantwoordde. Ze konden die proefpersoon niet zien, alleen horen. Uitkomst: een verontrustend aantal mensen bleek bereid die stroomstootjes uit te delen, ook als het voltage langzaam opliep naar dodelijke waarden, als ze de proefpersoon – in werkelijkheid een acteur die niets overkwam – alleen nog maar hoorden krijsen of zelfs helemaal niets meer hoorden.

De twee filmfragmenten waren goed uitgekozen: één van de deelnemers die meewerkte, en waarmee het experiment beroemd is geworden, en één deelnemer die weigerde er verder in mee te gaan (die waren er ook). Het verschil tussen beide mannen is me altijd bijgebleven. De man die uiteindelijk steeds bleef meewerken verzette zich namelijk wel degelijk. Zo gauw de ‘proefpersoon’ tekenen van persoonlijk leed begon te vertonen, formuleerde de man bezwaren tegen de leiders van het experiment en die bezwaren werden ook steeds heviger. Toch gaf hij iedere keer weer toe als die leiders hem antwoordden dat het voor het experiment vereist was dat hij door ging.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Foto: © Tweede Kamer schermafbeelding stemmingen debat 14 juli 2021 in de Ridderzaal

Noodrem moties

Het kabinet trapt lichtjes op de noodrem, nu het aantal besmettingen te hoog is en de ziekenhuisopnames weer stijgen.

Zo goed als het vorige zomer ging, zo slecht gaat het nu. Het is goed te zien aan de dagcijfers die de RIVM laat zien. Een vergelijking van de laatste dagen:

Cijfers zomer 2020 2021 moties

Eén van de vers afgekondigde maatregelen is het ‘ventilatie-advies’. Dat wil zeggen: een extra sticker op het spreekgestoelte bij de persconferenties en het op de komende persmoment benoemen in het rijtje basismaatregelen (afstand houden, handen wassen, testen en nu dus: ventileren).

Tijdens het ‘persmoment’ van eergisteren zei Rutte dat “de conclusie van Kamer en kabinet samen in dat debat was, voeg (ventileren) toe”. Dat debat was het debat van 14 juli. Ook de Tweede Kamer brak het hoofd over extra maatregelen en kwam met drie moties ook op ventileren uit.

Tevens vroeg de Kamer, met drie moties, om acties die het vaccineren kunnen bespoedigen. Ook werden er een paar suggesties gedaan om de besluitvorming over de maatregelen meer niet alleen op de adviezen van het OMT te baseren, maar ook de kennis van gedragswetenschappers er bij te betrekken. Want hoe (een deel van) het publiek elke keer weer reageert op de persmomenten, valt soms vies tegen.

Foto: x1klima (cc)

Wat denkt u wel?

COLUMN - Hè, hè, dat lucht op. Het land gaat niet op slot, ook al is de besmettingsgraad hoog. Ook al is de situatie “ernstig en zorgelijk”.

Het maatregelenpakket van zaterdag 10 juli blijft gelden, maar heel resoluut en doortastend, voegt het kabinet er nog twee maatregelen aan toe.

We gaan weer thuiswerken, “tenzij het niet anders kan”.  Dat is een advies, dus dat hoeft niet verder gecontroleerd te worden. In mei en juni merkten we al dat steeds meer mensen het advies “vergeten” waren. Een slecht geheugen is besmettelijk, de besmettingsbron wordt echter niet aangepakt.

Maar er is licht in deze duisternis. Herinnert u zich Balkenende nog, die maar zelden excuses maakte, daarentegen na bijna elke fout beterschap beloofde met “lessons learned”, a.k.a. “met de kennis van nu”? Welnu, Rutte, die destijds zijn eerste leermomenten kreeg als staatsman, sprak op het ‘persmoment’ van gisteren: “We hebben ventileren niet altijd goed gecommuniceerd”.

Complimenten! Gewoon lessen blijven leren. Nog een kabinetje Rutte IV, V en VI en we gaan een bijna vlekkeloos landsbestuur tegemoet.

We gaan dus ventileren. Want dat deed u natuurlijk niet of nauwelijks. Nu wel, omdat Rutte voortaan bij elk persmoment u er aan zal blijven herinneren (naast de 1,5 meter afstand, handen stuk wassen).

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Foto: Ken Walton (cc)

In, spin, de lockdown in

COLUMN - Had het Red Team het toch weer bij het rechte eind: halve maatregelen leiden tot hinkelbeleid. In, spin, de lockdown in, uit, spuit, de lockdown uit. Beter had het kabinet krachtig kunnen ingrijpen toen het eind september radicaal misging. Nu hebben we een softe lockdown van tweeëneenhalve maand achter de rug, en moeten we er alsnog keihard aan geloven.

De schade – zowel economisch als psychologisch – is daardoor nu groter dan zij anders was geweest. Het zorgpersoneel is ziek en volkomen overspannen, veel ondernemers zijn wanhopig, de horeca staat op omvallen, jongeren vliegen tegen de muur op, muzikanten en kleinkunstenaars zijn radeloos.

Maar vooral: er is weer geen plan. Een lockdown is slechts een noodstop. Maar tenzij je de rustpauze die je zo hoopt te verkrijgen benut om ander beleid in te zetten, koers je daarna gewoon op de volgende lockdown af. In, spin, de bocht weer in.

Na de eerste lockdown, in juli, hadden we het TTI-beleid op orde moeten hebben: testtrace (contactonderzoek) en isolate (quarantaine). Maar grootschalig testen hebben we, alle overheidsbeloften ten spijt, pas vier maanden later, in oktober, geregeld. Fatsoenlijk contactonderzoek is nog altijd ver te zoeken: deels omdat de aantallen besmettingen daarvoor te hoog zijn, deels omdat de GGD’s er niet tegen zijn opgewassen (en nu alleen maar meer taken krijgen toebedeeld). Van maatregelen voor quarantaine is al helemaal geen sprake: niemand die reizigers controleert die via Schiphol binnenkomen, niemand die nagaat of besmette mensen inderdaad thuisblijven, en er zijn geen maatregelen die zulk noodzakelijk thuisblijven faciliteren.

Foto: Rose Davies (cc)

Doorstroomlocaties

COLUMN - Een bevriende schilder exposeerde in het Museum Amstelland en omdat ik daar nog nooit was geweest, fietste ik er deze zondag even naartoe. Zes kilometer. Bij binnenkomst was er een fles zeep en een blocnote om je naam en telefoonnummer op te schrijven. Iedereen droeg mondkapjes. Er was een groot plastic scherm bij de kassa. Je kon betalen voor het museumbezoek door geld in een soort plastic kubus te gooien. Toen ik naar het volgende vertrek wilde wandelen, stapte een medewerker zorgvuldig voor me opzij. Er was prima ventilatie. Er waren maximaal tien aanwezigen tegelijk. Kortom: hier werden de corona-regels voorbeeldig nageleefd.

Ik kan hetzelfde zeggen over museum Coda in Apeldoorn en museum De Waag in Deventer, waar ik heen ben gefietst toen ik in Apeldoorn moest zijn, of het Allard Pierson in mijn woonplaats Amsterdam. Iedereen houdt zich aan de regels.

Ik vertel dit omdat het kabinet nieuwe corona-maatregelen gaat nemen en ik de bui alweer zie hangen. De musea zullen wel weer op slot gaan. Hoewel de bezoekers zich daar keurig aan alle corona-regels houden en er niets gevaarlijks gebeurt. In oktober gebeurde dat immers ook en een reconstructie van de besluitvorming in het NRC Handelsblad toonde dat het kabinet dat toen vooral deed om, tijdens een impasse in de besluitvorming, te laten zien dat het iets deed.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Volgende