Als elke motie een referendum was

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Het Kamerdebat over de laatste ontwikkelingen rondom het coronavirus (1 december) resulteerde ook nu weer in flink wat moties. Er werden uiteindelijk 52 moties in stemming gebracht.

Het is gebruikelijk dat de voor het onderwerp verantwoordelijke bewindspersonen hun mening over de moties kenbaar maakt. In het jargon heet dat de appreciatie en kent vijf mogelijke reacties:

1. De bewindspersoon ziet er wel wat in en geeft aan de motie te zullen overnemen. In dit geval is er geen stemming nodig, behalve als de indiener dat toch wil.

2. Of men wil het ‘oordeel aan de Kamer laten’. De bewindspersoon kan zich vinden in de intentie van de motie. Men erkent het probleem dat in de motie wordt genoemd en staat open voor oplossingen. Altijd handig voor later. Als de minister met een maatregel komt die het probleem moet tackelen, kan tegen een eventueel tegensputterende Kamer worden gezegd: maar u wilde bij motie zus-en-zo toch dat we er wat aan doen?

3. Als de bewindspersoon om welke reden dan ook er niets in ziet kan de motie worden ontraden. 4. De allersterkste afwijzing is een motie onaanvaardbaar te noemen.

5. Een bewindspersoon kan ook aan de Kamer vragen een motie aan te houden. Meestal om eerst wat ander onderzoek te doen of een of ander overleg af te wachten.

Weinig appreciatie

Afgelopen week werden 54 moties ingediend. De appreciaties: 16x oordeel Kamer en 37x ontraden. In één geval kon de minister geen oordeel geven. Omdat er geen oproep aan het kabinet werd  gedaan. (Motie 1601: de Kamer spreekt uit dat…)

Het was duidelijk dat het kabinet in de meeste moties geen trek had. Dat bleek ook uit het stemgedrag. De demissionaire coalitie/annex Rutte IV-in-wording trok eensgezind op. Bij zestien moties stemden VVD, D66, CDA en CU eensgezind voor. Bij 33 andere moties was men even eensgezind tegen. Slechts drie moties leidden tot enige verdeeldheid.

Appreciatie versus resultaat

Omdat de coalitie een meerderheid in de Tweede Kamer heeft, is het niet verwonderlijk dat de stemmingsuitslag grotendeels overeenkomt met de appreciaties van het kabinet.

Oordeel Kamer + Aangenomen 16
Ontraden + Verworpen       33
Oordeel Kamer + Verworpen   0
Ontraden + Aangenomen       2

De twee ontraden maar toch aangenomen moties zijn extra bijzonder omdat de ene motie werd ingediend door D66 (VVD, CU stemden voor, CDA stemde tegen). En de andere motie, ingediend door de PVV, kon op steun van D66, CDA en CU rekenen, terwijl de VVD de enige partij was die tegen stemde.

Waar gingen die moties over?

Motie 1568 “verzoekt de regering het RIVM dan wel het OMT te vragen nadere onderbouwing naar de Kamer te sturen over de maatregelen die nu gelden op scholen, zoals het alleen testen van groep 6 en ouder, en mondkapjes alleen op de gang”. Nadere onderbouwing? Ben je gek, voor het CDA is geloof meer dan genoeg.

Motie 1569 “verzoekt de regering tijdens de eigen communicatie steeds weer het ventileren tijdens bezoek te benadrukken”. Nou, daar heeft de VVD dus geen zin in.

Constructieve moties

De Kamerleden ventileerde de nodige zelfkritiek. Het ‘te laat’ of ‘te weinig’ aan maatregelen trok men ook zichzelf aan. Waarschijnlijk daarom kende veel moties concrete voorstellen voor (andere) maatregelen. En de meeste fracties waren ook bereid veel van de moties positief te steunen.
Dat is te zien aan wat we gemakshalve de ‘positiveitsindex’ zullen noemen. Het zegt niets over de inhoud, alleen iets over hoe vaak men ook moties van anderen steunde.

© Sargasso Positiviteitsindex moties motie

Motie als referendum

Pepijn van Houwelingen (FvD), u weet wel, de man die het over een tribunaal heeft waar hij volksgericht bedoelt, diende een motie in waarin de regering werd verzocht “ingrijpende coronamaatregelen, zoals het invoeren van een vaccinatieverplichting, eerst per referendum voor te leggen aan de Nederlandse bevolking”.

Een indicatie of zijn motie een referendum zou overleven, biedt de volgende constructie:

Nu werd de motie verworpen met 29 stemmen voor en 121 stemmen tegen. Maar elk Kamerlid is door een x-aantal kiezers gekozen. Als het aantal kiezers per Kamerlid als voor- of tegenstemmen geteld worden, zou de motie ook verworpen zijn.

Stemmen Kamerleden: voor 29 – tegen 121
Aantal Kamerfracties:  voor 5 – tegen 14
Naar kiezers per Kamerlid:  voor 1.850.975 – tegen 7.380.635

Een andere motie van hem, ook verworpen, zou echter wel aangenomen zijn:
Stemmen Kamerleden: voor 73 – tegen 77
Aantal Kamerfracties:  voor 15 – tegen 4
Naar kiezers per Kamerlid:  voor 4.818.884 – tegen: 4.412.726

Indirecte stemmen

“Eén keer in de vier jaar stemmen en daarna ben je aan de goden overgeleverd”. Een verzuchting waar een overdreven overschatting van Kamerleden uit spreekt. Onze volksvertegenwoordigers zijn geen goden. Zelfs als ze zich als een Messias gedragen, ontberen ze alle bovennatuurlijke krachten.

Maar wat zou er bij de corona-moties zijn gebeurd als de stem van elk individueel Kamerlid een zwaartefactor krijgt overeenkomstig het aantal kiezers dat op hem of haar heeft gestemd? Dan zouden er aanzienlijk meer moties zijn aangenomen.

© Sargasso stemmingen moties naar diverse parameters motie
.
In bovenstaande tabel ziet u op de eerste regel (naar aantal stemmen) de uitslag zoals die nu in de Tweede Kamer is. De tweede regel (naar aantal kiezers) geeft de uitslag aan zoals die zou zijn als we het aantal kiezers per Kamerlid als telfactor nemen.

Kamerleden met twee petten

De derde regel (idem, bw’s vervangen) gaat uit van het aantal kiezersstemmen, behalve die van Kamerleden die ook in het kabinet zitten. Bw’s, ofwel bewindslieden. Dat zijn er nog vijf: Hans Vijlbrief (D66), Wopke Hoekstra en Raymond Knops (CDA), Carola Schouten (CU) en natuurlijk ‘chief of staff’ Mark Rutte (VVD).

In hun hoedanigheid heeft hun stem natuurlijk een hoog ‘wij-van-wc-eend´-gehalte. Het is geheel volgens de regels dat politici die voor de verkiezingen al in het kabinet zitten, als bewindspersoon mogen aanblijven tot er een nieuw kabinet is.

Er is het nodige over te doen geweest toen er ook Kamerleden tot bewindspersoon werden gepromoveerd en die niet eerder in het demissionaire kabinet zaten. Dat mag niet en die politici hebben hun Kamerlidmaatschap opgezegd.

Maar de formatie duurt lang. Te lang. En al die tijd tellen de stemmen van de dubbele petten mee. Voor de grap heb ik die stemmen er ook eens uitgehaald (al was het maar om Rutte wat meer rust te geven) en vervangen door politici die in hun plaats zouden kunnen komen. Een Kamerlid die uittreedt wordt doorgaans vervangen door een politicus die de eerstvolgende is qua aantal stemmen bij de verkiezingen.

Als dat het geval zou zijn geweest (en kiezersstemmen per Kamerlid het criterium is) had de Tweede Kamer een totaal andere uitslag op het bordje van het kabinet kunnen leggen.

Het heeft wel wat als mijn stem ook na een verkiezing wat (in)directer door blijft klinken in de Tweede Kamer. Maar liever niet elke week naar het stemlokaal voor een referendum. Ik heb het al druk zat.

Reacties (6)

#1 Bismarck

Is een lockdown een ingrijpende coronamaatregel? Uitstel van noodzakelijke zorg? Horeca vervroegd dicht? Quarantaines? Schoolsluiting? Avondklok? Mondkapjes in OV? En is van Houwelingen dan ook voor eerst een referendum, voor een maatregel weer wordt opgeheven?Wil van Houwelingen gewoon een tweewekelijks blanco referendum, waarbij je dan twee dagen van te voren hoort wat de stellingen zijn? Of zijn deze referenda bedoeld als pure vertragingstactiek, om urgent benodigde snel te nemen maatregelen (en daarmee überhaupt enig slagvaardig coronabeleid) onmogelijk te maken?

  • Volgende discussie
#2 KJH

Anders dan vaccinaties, moet politieke bemoeienis door het volk (enigszins) worden afgedwongen. Ook tussen verkiezingen door. Is onmisbaar in een functionerende democratie. Vroeger consulteerden partijen daarvoor uitgebreid met de (vele) leden in het land. Nu wordt geen hond meer lid van een politieke partij, en het resultaat laat zich voelen. De landelijke politiek is een soort bedrijf geworden, gevuld met hoogopgeleide consultants uit de Randstad. Er is geen dualiteit meer tussen de Kamer en de Regering, want toch allemaal dezelfde (crypto-)KPMG-ers. Teruggefloten door ‘de mensen in het land’ worden de Kamerleden niet. Een beetje voeling terug krijgen met het volk kan geen kwaad. En met ‘een beetje’ bedoel ik dan: heel veel.

Ondanks de neiging om het referendum de grond in te praten (een erfzonde inmiddels van D’66 – je bent een brave useful idiot, Cokema, in deze) vind ik het persoonlijk helemaal geen slecht middel. En de Zwitsers hebben er geen problemen mee. Ik zeg: het referendum heeft te weinig reden voor een slechte reputatie. En te veel redenen om het juist wel te proberen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#2.1 P.J. Cokema - Reactie op #2

Je zit er enigszins naast. Ik ben niet tegen referenda. En zo’n vaccinatieplicht is ingrijpend genoeg om er een referendum voor op te tuigen.
Maar… dat duurt te lang om effectief te zijn in de bestrijding van de pandemie. Dus dat gaat ‘m niet worden. En begrijpelijk dat de regering niet overgaat tot zo’n plicht (maar misschien wel overstag zal moeten als de pandemie in de huidige mate door blijft etteren).

Mijn laatste zin van het stukje geeft niet aan dat ik tegen referenda ben, maar geeft aan dat ik voor een spaarzaam gebruik er van ben.

#2.2 KJH - Reactie op #2.1

Pardon. Dat van die useful idiot neem ik dan terug.

#3 Joop

Op Twitter worden moties gebruikt op misbruikt te worden. FvD, Van Haga, PVV, etc. Lisa Westerveld heeft ergens een draadje op Twitter gemaakt met uitleg hoe zo iets werkt.

Mijn mening is dat het werkt: ook steeds meer mensen, media enz geven er aandacht aan. En dat wordt vanzelfsprekend uitgelegd als een aanval op deze nobele rebellen binnen het parlement door de kartelpartijen. Zodat beetje bij beetje de aanhang nog feller wordt en steeds meer begint op het werk, verjaardagsfeestjes, en in de voetbalkleedkamer. Zij vertellen hoe fout ze in Den Haag wel niet zijn. En krijgen met de moties steeds meer wapens in handen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#3.1 KJH - Reactie op #3

Er wordt veel te veel belang gehecht aan sociale media. Het combineert mijn punten 1) dat politieke representatie bij het volk niet meer een doorvoeld ding is (zie mijn bovenstaande postje) – en dat politici dan maar afgaan op wie er het hardst schreeuwt. Dat zijn noodzakelijkerwijs altijd de betaalde lobbyisten en de beroepswerklozen van links en rechts, want de rest heeft een baan en kan zich helemaal niet veroorloven om zich politiek te engageren, en 2) dat de alfa’s en gamma’s van deze wereld (de hoofdmoot van politiek Den Haag) totaal geen kaas gegeten hebben van digitale media, hoe ze werken, en wat de mores zijn (zie mijn https://sargasso.nl/zekerheden-religie/#comment-1073230).