Eenheid van beleid: een grondwettelijke verplichting

van van Prof.Dr. Joop van den Berg Dat ministers lid zijn van de ministerraad en dus met één mond dienen te spreken, is sinds 1983 een grondwettelijk vereiste. In grondwetsartikel 45 staat immers: “De ministerraad beraadslaagt en besluit over het algemeen regeringsbeleid en bevordert de eenheid van dat beleid”. Maar, dit ‘homogeniteitsbeginsel’ is al veel ouder. Het werd voor het eerst vastgelegd in artikel 13 van het Reglement van orde voor de ministerraad (RVOMR) uit 1850. Daarin stond: “Geen lid zal tegen (een) besluit der meerderheid mogen handelen. Indien een lid het besluit in strijd acht met zijn verantwoordelijkheid, verwittigt hij hiervan den Raad, opdat deze overwege, wat te doen zij”. Behalve de negentiende-eeuwse formulering is er aan dat homogeniteitsartikel door de jaren heen weinig veranderd. In het huidige RVOMR staat immers in art. 12: “1. Indien een minister een besluit in strijd acht met zijn verantwoordelijkheid, geeft hij daarvan kennis aan de raad. 2. In geen geval handelt een minister of staatssecretaris tegen een besluit van de raad”. De formulering is vrijwel identiek, de betekenis is sinds 1850 wel veranderd. Thorbecke formuleerde art. 13 om duidelijk te maken dat de ministers voortaan bij meerderheid van stemmen zouden besluiten en als raad zouden optreden tegenover de Koning, die slechts kon tekenen of niet tekenen. Dat week af van wat tot dan toe gebruikelijk was. Tot 1850 immers leverden de ministers individueel hun oordeel bij de Koning in, zodat deze vrijelijk zou kunnen kiezen voor wat hem het beste leek. Thorbecke maakte daar een einde aan en verplaatste zodoende het zwaartepunt van de politieke besluitvorming van de Koning naar de verantwoordelijke ministers. De voorgeschreven eenheid was zijns inziens een rechtstreeks gevolg van de introductie (in 1848) van de politieke ministeriële verantwoordelijkheid. Intussen dient het artikel niet meer primair om de Koning te beperken, maar veeleer om gestalte te geven aan de ministeriële verantwoordelijkheid in een tijd waarin de meeste besluiten tot stand komen na uitvoerig interdepartementaal overleg. De verantwoordelijkheid daarvoor kunnen ministers pas dragen, als zij weten dat ze het over hun besluiten daadwerkelijk eens zijn. Het belang van samenhangend beleid werd op een pijnlijke manier gedemonstreerd in 1918, een jaar waarin het kabinet-Cort van der Linden op zijn laatste benen liep en waarin ministers het voortdurend met elkaar aan de stok kregen, zonder dat de premier nog in staat was hen tot elkaar te brengen.[1] In de Eerste Wereldoorlog was Nederland formeel weliswaar neutraal, maar de ministers hadden sterk verschillende sympathieën die zij ook in hun beleid tot gelding wilden brengen. Export van goederen was aan strenge controle onderworpen om de neutraliteit van de staat niet in gevaar te brengen en om te voorkomen dat het gebrek aan voedsel de bevolking al te zwaar zou treffen. Zowel de (Duitsgezinde) minister van Landbouw, Nijverheid en Handel, Posthuma, als zijn (Britsgezinde) collega van Financiën, Treub beslisten over zulke export. In oktober 1917 wenste Posthuma niet langer te wachten op traag verlopend interdepartementaal overleg en dus gaf hij eigenmachtig toestemming tot verhandelen van een partij kaas aan Duitse afnemers. Dat accepteerde Treub niet en hij liet de kaas dus bij de grens tegenhouden. De twist lekte uit en leidde tot een parlementair debat in 1918, waarin de beide ministers het openlijk oneens bleven. In dit geval koos de Kamer de zijde van Treub, maar zij eiste van de dienstdoende premier Cort van der Linden dat hij dit soort openlijke onenigheid voortaan zou voorkomen. Cort van der Lindens opvolger, Ruijs de Beerenbrouck, kreeg vervolgens de formele opdracht tot coördinatie van het regeringsbeleid. Nog steeds kunnen ministers het grondig oneens zijn, maar daarvan mogen zij niets openlijk laten blijken. Lekken van ministeriële eigengereidheid is verboden en tegelijk een teken van incompetentie. De premier moet onenigheid zien aankomen en er zorg voor dragen dat die in de ministerraad niet uit de hand loopt. Dat vereist wel dat zijn leiding door de ministers wordt erkend en gerespecteerd. Dat lukte Cort van der Linden in 1918 na vier jaar regeren niet meer; het lukt premier Schoof na bijna een jaar nog steeds niet. [1] Wie meer wil lezen over het beruchte ‘kaasincident’ kan het beste een van de volgende boeken raadplegen: Paul Moeyes, Buiten schot. Nederland tijdens de Eerste Wereldoorlog 1914 – 1918, Amsterdam: Arbeiderspers z.j. (2000); Diederik Slijkerman, Enfant terrible. Wim Treub (1858 – 1931), Amsterdam: Prometheus 2016. Dit artikel verscheen eerder bij het Montesquieu Instituut. Prof. dr. J.Th.J. van den Berg is emeritus-hoogleraar parlementaire geschiedenis en fellow van het Montesquieu Instituut.

Door: Foto: Martijn Beekman - Het kabinet-Schoof in de Trêveszaal voorafgaand aan de ministerraad., via Tweede Kamer.
Foto: United Nations Photo (cc)

Kabinet en Tweede Kamer helpen Gaza

Het kabinet stelt 10 miljoen euro extra beschikbaar voor noodhulp aan Gaza. Het geld gaat naar VN-organisaties, een groep internationale en nationale NGO’s, en de Palestijnse Rode Halve Maan.

Dat ‘extra’ betekent:  10 miljoen “bovenop de € 51 miljoen die Nederland dit jaar voor ontwikkelingssamenwerking en humanitaire hulp aan de Palestijnen heeft uitgetrokken”. In een brief aan de Tweede Kamer schrijft minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking Liesje Schreinemacher, dat vanwege een afgesproken begrotingssystematiek dat ‘extra’ de komende drie jaren gekort zal worden op andere uitgaven.

Hiermee is eigenlijk ook tegemoet gekomen aan de motie van Sjoerd-Sjoerdsma (D66) waarin werd opgeroepen “gehoor te geven aan de noodkreet van de VN voor 100 miljoen euro aan humanitaire hulp”. De motie is aangenomen. Alleen JA21, Groep Van Haga, PVV, FVD en BBB waren tegen.

De motie was er een van een twaalftal moties, vorige week ingediend, die gisteren in de Tweede Kamer ter stemming kwamen. Details vind u via de twee links, hier een compact overzicht.

de motie-Boswijk (CDA) c.s. (VVD. Volt, Omtzigt, D66) over er bij Israël voor pleiten om voedsel, water, brandstof, medicijnen en medische hulpgoederen naar Gaza door te laten (21501-02, nr. 2720);
Voor: SP, GroenLinks, Volt, Lid Ephraim, PvdA, PvdD, D66, Lid Omtzigt, ChristenUnie, VVD,  SGP, CDA, JA21, Groep Van Haga, FVD, BBB
Tegen: BIJ1, DENK, PVV
Aangenomen

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Foto: Pedro Szekely (cc)

Staatsrecht als campagnestrategie

COLUMN - Tijdens het debat over het AD-interview met Hoekstra (officieel ‘De uitspraken van de minister van Buitenlandse Zaken over de stikstofafspraken uit het regeerakkoord en over de koopkracht‘) schreef Rutte nieuw staatsrecht waar de komende tijd college over zal worden gegeven, mogelijk scripties over geschreven en waarnaar misschien wel kloek promotie-onderzoek wordt gedaan.

Dat het kabinet niet met één mond sprak, gaf Rutte tijdens het debat ruiterlijk toe. Lastig ontkennen ook: er ligt een coalitieakkoord en er is een AD-interview; beide ‘schuren’. NOS-verslaggeefster Nienke de Zoeten noemde het AD-interview gekscherend een bijlage bij het dat akkoord; een knap staaltje medialogica waarbij het interview van het AD als decor voor de parlementaire reprimande diende. De Kamer kwam niet terug voor de torenhoge inflatie of de opvangcrisis in Ter Apel, maar wel om premier en minister van Buitenlandse Zaken op de vingers te kunnen tikken.

Dat terzijde.

Het stikstofdossier liep Hoekstra de afgelopen weken allemaal electoraal dun door de broek en daarom besloot hij in Neerlands voetbalkrant (blijkbaar het kruispunt tussen CDA en agrarische achterban) een natte scheet te laten. Daar is gisteren collectief aan gesnuffeld en goed bevonden: de coalitie gaat in ieder geval drie weken door met elkaar, want dan komt Remkes met … Ja, ook dat bleef volstrekt onduidelijk. Rutte hield zelfs de mogelijkheid open dat Remkes met helemaal niks komt: hij is immers geen onderhandelaar, maar slechts zichzelf, vatte Rutte het samen.

Foto: Fotomovimiento (cc)

Moria-deal op herhaling

Hè, hè, zijn we eindelijk van dat demissionaire kabinet af. Nu kan de Tweede Kamer ook weer voortvarend verder en wel met de controversieel verklaarde onderwerpen.

Nadat Rutte III ten val kwam stelden de Tweede en Eerste Kamer vast welke onderwerpen als politiek gevoelig beschouwd konden worden. Pas bij aantreden van een nieuw kabinet kunnen die onderwerpen weer op de Kameragenda gezet worden. Een traditie die moet voorkomen dat een demissionair kabinet niet fluks nog wat van die politiek gevoelige zaken er door jast.

Van de 308 controversieel verklaarde onderwerpen, werden er 54 migratierechtelijke onderwerpen op ‘non-actief’ gesteld. Van de 89 controversieel verklaarde onderwerpen van het Ministerie van Justitie en Veiligheid, gaan er 54 over het migratierecht (bron: Verbijfblog van de sectie migratierecht van de Vrije Universiteit Amsterdam).

De thema’s integratie, immigratie, asielzaken en vreemdelingenzaken kregen bij de meeste naoorlogse kabinetten een ‘rechts’ VVD/CDA stempel gekregen, met hier en daar wat kleine puntjes van D66 en ChristenUnie (bron: Republiek Allochtonië). Dat was onder Rutte I tot en met III niet anders.

Rutte I: Gerd Leers (CDA) minister voor immigratie, integratie en asielzaken, Ministerie Binnenlandse Zaken.
Rutte II: Fred Teeven (VVD) staatssecretaris voor Integratie, Immigratie, Asielzaken en Vreemdelingenzaken,  Ministerie van Veiligheid en Justitie.
Rutte III: Mark Harbers (VVD) staatssecretaris voor vreemdelingen- en vluchtelingenzaken, migratie en aangelegenheden betreffende mensenhandel, opgevolgd door Ankie Broekers-Knol (VVD), Ministerie van Veiligheid en Justitie.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Foto: copyright ok. Gecheckt 07-11-2022

Sargasso presenteert:
Minister Memory Rutte-IV

Ook zo’n moeite om alle nieuwe ministers te onthouden? Wil je iedereen verbazen dan wel vervelen met je kennis van het nieuwe kabinet? Speel dan nu Minister Memory. Match de ministers en hun departement in zo min mogelijk tijd en/of beurten.

Laat je highscores achter in de comments voor eeuwige roem. Bonuspunten voor alle highscores vóór 10 januari, wanneer het nieuwe kabinet op het bordes staat. Als je ze eenmaal allemaal kent zou je bijna gaan hopen dat het zo lang mogelijk blijft zitten.

Nu er meer ministers zijn dan ooit – namelijk twintig – met zoveel ‘frisse’ gezichten, wordt het herkennen van ministers en onthouden bij welke departementen ze horen lastiger dan ooit. Dat wordt nog extra bemoeilijkt door het recordaantal ministers (zeven) zonder portefeuille – zij vallen onder een andere minister. Daarom stoften we dit oude spel weer af – de eerste editie (Balkenende-IV) verscheen in 2007 op GeenCommentaar, de tweede editie (Rutte-I) volgde in 2010.

Is Minister Memory te makkelijk voor je? Werk je thuis? Lockdown? Of heb je gewoon te veel tijd? Speel dan de pro-versie en match naam én gezicht én departement.

Speel Minister Memory hier.

Speel de pro-versie hier.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Kabinet

Nee, dat wordt geen leuk kabinet. Verwacht er geen wonderen van. Laten we eens in diverse kunst- en curiosakabinetten kijken of er kandidaten te vinden zijn voor de diverse ministerposten. En andere nuttige informatie.

Een kabinet waar van nature elkaar vijandige schepsels in één lichaam samen komen? Thomas Grünfeld verklaarde in dit interview (2016) over zijn ‘Misfit’- creaties: “Hier zag ik als beeldhouwer de kans om met echte huid, in plaats van steen, brons of andere materialen te werken. Met iets dat een leven heeft gehad. Met het collageprincipe ontwierp ik nieuwe soorten, die het bijvoorbeeld mogelijk maken om vijanden in de natuur in één lichaam te verenigen.”

Thomas Grünfeld – Misfits (taxidermie), 1992.

Haas en ree
Flickr ID Number THX 1139 Misfits de Thomas Grünfeld au Château d'Oiron Haas en ree 1992 CC BY 2.0

Eekhoorn, zwarte kabeljauw en konijn
Flickr ID Number THX 1139 Château d'Oiron Misfits Thomas Grünfeld Eekhoorn, zwarte kabeljauw en konijn CC BY 2.0

Muskusrat, neusbeertje, wilde eend en ree
Flickr William Chevillon Château d'Oiron Thomas Grünfeld, Monstre, Muskus, neusbeertjes, wilde eend en ree 1992 CC BY-NC-ND 2.0

Wild zwijn, wilde eend en kip
Flickr ID Number THX 1139 Misfits Thomas Grünfeld Château d'Oiron Wild zwijn, wilde eend en kip CC BY 2.0

Een kabinet met nieuw elan. Of wordt het trekken aan een dood paard? Misschien een ideetje om ter waarschuwing dit boven de vergadertafel van de ministerraad te hangen?

Maurizio CattelanNovecento, 1997.
Flickr Ralf Steinberger Helplessness Novecento (1900), by Maurizio Cattelan (1997) CC BY 2.0

De curator van het nieuwe kabinet rekent er wel op dat-ie iedereen aan een touwtje heeft.

Nicolas DarrotInjonction (bevel) I, 2008. Uit de serie ‘Les Injonctions’.
Flickr Fred Romero Artistes & Robots - Grand Palais, Paris Nicolas Darrot Injonctions I 2008

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Foto: Number 10 (cc)

Kabinet pappen-en-nathouden IV

COLUMN - Mijn vertrouwen in de politiek is de afgelopen anderhalf jaar grondig aan gort gegaan. Al die nalatigheid, al het gelieg en gedraai, al dat vooruitschuiven en gedraal – het komt me de neus uit. In Groningen weten de mensen met kapotte huizen nog steeds niet waar ze aan toe zijn, veel gedupeerden van het kindertoeslagenschandaal moeten nog altijd soebatten om erkenning en compensatie – en soms zelfs om hun kinderen terug te krijgen, die door Jeugdzorg uit huis zijn gehaald.

Inzake de coronacrisis ligt het volgens het kabinet altijd aan anderen. Rutte geeft nog steeds niet toe dat het kabinet heeft gestuurd op groepsimmuniteit, ook al liggen er via WOB-verzoeken inmiddels stukken op tafel waaruit blijkt dat dit streven wel degelijk leidend is geweest. De teller van de ‘oversterfte’ tijdens de pandemie – de hoeveelheid mensen die meer dan in een vergelijkbare periode zijn overleden – stond begin november op 25.000 mensen. Dat komt neer op 10 procent meer doden dan ‘normaal’. In Duitsland is die oversterfte slechts 3 procent, in Denemarken zelfs 2.

Ik ben niet de enige die is afgeknapt. Het deel van de bevolking dat nog vertrouwen heeft in de corona-aanpak van het kabinet is volgens een onderzoek van het RIVM gedaald tot 16 procent: de meeste mensen staan harder ingrijpen voor.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Als elke motie een referendum was

Het Kamerdebat over de laatste ontwikkelingen rondom het coronavirus (1 december) resulteerde ook nu weer in flink wat moties. Er werden uiteindelijk 52 moties in stemming gebracht.

Het is gebruikelijk dat de voor het onderwerp verantwoordelijke bewindspersonen hun mening over de moties kenbaar maakt. In het jargon heet dat de appreciatie en kent vijf mogelijke reacties:

1. De bewindspersoon ziet er wel wat in en geeft aan de motie te zullen overnemen. In dit geval is er geen stemming nodig, behalve als de indiener dat toch wil.

2. Of men wil het ‘oordeel aan de Kamer laten’. De bewindspersoon kan zich vinden in de intentie van de motie. Men erkent het probleem dat in de motie wordt genoemd en staat open voor oplossingen. Altijd handig voor later. Als de minister met een maatregel komt die het probleem moet tackelen, kan tegen een eventueel tegensputterende Kamer worden gezegd: maar u wilde bij motie zus-en-zo toch dat we er wat aan doen?

3. Als de bewindspersoon om welke reden dan ook er niets in ziet kan de motie worden ontraden. 4. De allersterkste afwijzing is een motie onaanvaardbaar te noemen.

5. Een bewindspersoon kan ook aan de Kamer vragen een motie aan te houden. Meestal om eerst wat ander onderzoek te doen of een of ander overleg af te wachten.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Doneer voor ¡eXisto!, een boek over trans mannen in Colombia

Fotograaf Jasper Groen heeft jouw hulp nodig bij het maken van ¡eXisto! (“Ik besta!”). Voor dit project fotografeerde hij gedurende meerdere jaren Colombiaanse trans mannen en non-binaire personen. Deze twee groepen zijn veel minder zichtbaar dan trans vrouwen. Met dit boek wil hij hun bestaan onderstrepen.

De ruim dertig jongeren in ¡eXisto! kijken afwisselend trots, onzeker of strak in de camera. Het zijn indringende portretten die ook ontroeren. Naast de foto’s komen bovendien persoonlijke en vaak emotionele verhalen te staan, die door de jongeren zelf geschreven zijn. Zo wordt dit geen boek óver, maar mét en voor een belangrijk deel dóór trans personen.

Foto: Blake Imeson (cc)

Kop in het zand

COLUMN - Aangezien we al een week boven de 20 duizend besmettingen per dag zitten – we breken record op record – zou je denken dat het kabinet zich bezint op zijn beleid. Want zo’n forse stijging leidt onverbiddelijk tot meer ziekenhuisopnames, meer longcovid, hogere IC-bezetting en, helaas, meer doden. We zitten al weken ver boven de brave ramingen van het OMT.

De afgelopen week heb ik een aantal voorspellingen gelezen van mensen die wél verstand hebben van modelleren en exponentiële groei. Daar word je niet vrolijk van. ‘Met ruim 21.000 gevonden gevallen hebben we over 8 dagen ongeveer 400 nieuwe ziekenhuisopnames en over 12 dagen 75 nieuwe IC-opnames. [..] Daar kunnen we nu niets meer aan veranderen,’ schrijft een van hen.

Laat het tot u doordringen: voor elke dag dat we 21 duizend nieuwe besmettingen hebben, moeten er acht dagen later 400 mensen naar het ziekenhuis, over twaalf dagen 75 naar de IC, en gaan er uiteindelijk 60 dood. Ik herhaal ’t maar even: per dag.

Zoveel plek hebben we helemaal niet, om nog maar niet te spreken aan de behoefte van de dringende reguliere zorg. Onze ziekenhuizen zullen volstromen en op zeker moment is er simpelweg geen plaats meer voor wie daar dringend een bed nodig heeft.

Foto: Gerard Stolk (cc)

Overheid verspeelt eigenhandig vertrouwen van burgers

COLUMN - De boeren zijn de overheid gaan wantrouwen, het werd afgelopen week breed uitgemeten. Nog maar 2 procent van de veehouders vertrouwt de overheid, 70 procent heeft geen fiducie meer in de regering of in overheidsinstanties. Ook het CDA, de partij die van oudsher op hun stem kon rekenen, heeft afgedaan: nog 4 procent zou, waren er nu verkiezingen, op die partij stemmen.

Sindsdien vraag ik me af hoe dat bij andere groepen zit. Waarom zou je die vraag naar het vertrouwen per slot van rekening alleen aan boeren stellen, er zijn wel meer bevolkingsgroepen die het zwaar te verduren hebben. Wat te denken van huurhuiszoekers? Betaalbare huurwoningen zijn uiterst schaars, huurcorporaties moeten elk jaar een deel van hun woningbezit verkopen omdat de overheid hen via de verhuurdersheffing leegzuigt. Ondertussen kopen investeerders en huisjesmelkers die panden, gebouwd met publiek geld, massaal op en bieden ze ver boven de oude prijs te huur of te koop aan. Voor hen is het snel geld. Maar wie een huis zoekt, moet lijden – en wachten. Hoe is het met hun vertrouwen in de overheid gesteld?

De zorgsector: van hetzelfde laken een pak. Al jaren is duidelijk dat Nederland te weinig ic-bedden heeft, dat wachtlijsten oplopen, dat de jeugdzorg wankelt en deels ten prooi is gevallen aan investeerders – daar heb je ze weer – en dat de mensen die het werk opknappen, te weinig verdienen, in elk geval niet genoeg voor een huurhuis in een grote stad. En terwijl het kabinet beweert het beslag op de zorgcapaciteit als voornaamste criterium in de coronabestrijding te hanteren, negeert het keer op keer de zorgen van de zorg. De uitval daar is groter dan ooit, en de hoeveelheid mensen die de zorg de rug toekeren, stijgt. Op welke politieke partij willen zij niet meer stemmen?

Volgende