Tweede Kamer herpak nu eerst je macht

Wat je er ook van vindt, hij zit er nog. Rutte ontliep de kruisiging waarvan sommige dachten dat hij aanstaande was. Maar hoe nu verder op een manier waarop recht wordt gedaan? Recht aan Omtzigt. Recht aan de tegenmacht die de Tweede Kamer moet kunnen zijn. Recht aan de waarde van onpartijdigheid. De Tweede Kamer heeft deze situatie wel een beetje aan zichzelf te danken en met name aan D66. De plannen om de koning(in) niet meer bij de formatie te betrekken kwamen vandaan bij de partijgenoten van Kaag, Van der Ham en Schouw. Maar de Kamer heeft weinig vastgelegd over hoe ze vindt dat die formatie precies moet verlopen. Dit is het moment om daar iets aan te doen. Een premier met weglaklak aan z’n vingers De situatie die zich nu voor doet is lichtelijk absurd. Op dit moment wil waarschijnlijk geen politiek leider in zee met de grootste partij. Niet alleen vanwege de leugentjes van deze week. Maar vanwege al die andere leugentjes. En vooral het ontbrekende besef dat een transparante overheid de basis vormt voor vertrouwen in de overheid. De leugentjes van deze week waren de druppel. Het vertrouwen in de overheid is niet groter geworden de afgelopen jaren. Niet in Groningen. Niet onder de ouders van de toeslagenaffaire. Niet bij de mensen die met het UWV en andere uitvoeringsorganisaties te maken hebben gehad. En vertrouwen in deze formatie heeft nu niemand meer. Zo is onder Rutte’s leiding de overheid opgeschoven naar het kolderieke angstbeeld dat (neo)liberalen zo graag van haar schetsen. Ze is de vijand en moet zo klein mogelijk zijn. Nu: een missionair rompkabinet met gedoogsteun Wel fijn aan de hele formatiesituatie is dat we de pandemie even konden vergeten. Maar de pandemie is ons niet vergeten en om die het hoofd te bieden hebben we wel een kabinet nodig met enig mandaat. Daarom is het misschien het beste om na het paasweekend de zittende bewindslieden een tijdelijke doorstart te geven. Een toegift van het kabinet Rutte 3. Met een beperkte taak en een beperkt mandaat. Ministers die direct met de zorg en de economische consequenties van de pandemie te maken hebben, missionair hun werk laten doen. Voor de rest van het kabinet kan de afspraak zijn om alleen met een twee derde meerderheid te regeren. En het zou een mooie geste zijn als die constructie buiten Rutte om tot stand komt. Een gedoogafspraak van D66, het CDA, de ChristenUnie, de PvdA en Ja21 voor een missionair rompkabinet. Met Rutte als enige politiek leider aan boord. Kaag en Hoekstra verlaten het kabinet en zetten voorlopig hun werk vanuit de kamer voort. en een formatie-formateur Terwijl het kabinet zo door kan met de belangrijkste werkzaamheden stelt de kamer een formatie-formateur aan. Iemand die samen met de Tweede Kamer gaat nadenken over hoe de formatie moet worden ingericht en daar afspraken over maakt. Hij heet bijvoorbeeld Johan Remkes. Onder leiding van Remkes verscheen het rapport Lage drempels, hoge dijken waarin verschillende adviezen staan over het beter inrichten van de formatie. Hoe deze transparanter kan zijn bijvoorbeeld. Hij lijkt de aangewezen persoon om daar binnen korte tijd goede afspraken over op papier te krijgen. Dat kunnen afspraken zijn over de onafhankelijkheid van verkenners en informateurs - niemand uit de Kamer of het Kabinet. En over ambtelijke ondersteuning en een secretariaat dat onder de Tweede Kamer valt. Bovendien is Remkes van de VVD. Dus als hij daarover met de partijleiders in de Tweede Kamer praat, kan hij ook fungeren als vertegenwoordiger van de VVD. Want het zou weinig vertrouwen wekken als Rutte daarbij betrokken wordt. Thematische verkenners Tot het moment dat Remkes de nieuwe werkwijze op papier heeft zal de formatie stil liggen. Maar dat hoeft niet te betekenen dat de kamer stil zit. Begin binnen de kamer een informatieproces door op enkele belangrijke thema’s een verkenner te benoemen. Verkenners die louter inhoudelijk gaan zoeken naar thematische akkoorden met een breed draagvlak. Een verkenner voor de woningmarkt bijvoorbeeld. Die met de woordvoerders van alle partijen gaat praten en hun verkiezingsprogramma’s doorneemt. Die buiten het parlement deskundigen raadpleegt, planbureau’s en onderzoeksinstituten. Een verkenner die zoekt naar breed gedragen politieke oplossingen, dat in een akkoord giet, klaar voor gebruik bij de volgende formatie. Zo’n verkenner kan er ook komen voor duurzaamheid en voor post corona economische herstel. En bovenal voor de verhouding tussen overheid en burgers. Want hoe zorgt een volgend kabinet ervoor dat de overheid niet meer over z’n eigen burgers heen walst. Niet over Groningers, niet over ouders die gebruik maken van een toeslag van de belastingdienst, over niemand. Noem het, met Omtzigt, een nieuw sociaal contract. Want er is wel wat vertrouwen te herstellen. Door die verkenners zo hun werk te laten doen kan de Kamer het initiatief en daarmee de macht naar zich toetrekken. Met of zonder Hopelijk heeft de Kamer dan voor de zomer met zichzelf afgesproken hoe de formatie ingericht moet worden. Een volgende verkenner kan met die afspraken gelijk aan de slag. En als er dan ook een aantal breed gedragen thematische akkoorden ligt en de pandemie onder controle is kan het land weer verder. Met of zonder Rutte.

Foto: copyright ok. Gecheckt 03-03-2022

Zorgzame marktwerking

Nu de kabinetsinformatie weer op gang komt, vraag ik me af: zou ik minister willen zijn? Eerlijk: liever niet. Het probleem is het sturen van de markt. In sociaal beleid, volkshuisvesting, sociale zaken en zorg komen markt en overheid elkaar op een intense manier tegen.

Ik ben voor zorgzame relaties in een eerlijke en rechtvaardige samenleving. Maar lukt dat met ons geloof in marktwerking? Alleen de cash-nexus tussen mensen maakt de wereld koud. Kunnen we met overheidsbeleid die kilte bestrijden? De markt is geen klein thema, maar ik struikel er voortdurend over.

Jan Peter Balkenende

“Er is terecht twijfel aan ongenormeerde marktwerking.” schrijft Balkenende in de NRC (19 mei 2009) ”‘De markt kan niet zonder moraal’, aldus een van mijn favoriete citaten van Adam Smith. Maar de slinger moet niet terugslaan naar een allesbepalende overheid. Dat is het verkeerde recept.”

Het is een wat ouder artikel, maar het boeit door wat de CDA-leidsman zegt en niet zegt. Waarom blijft marktwerking nodig, vraagt hij zich af. Ja, waarom? Hij komt met een gesloten bewijsvoering voor economische groei. Dat levert tolerantie, sociale mobiliteit en socialer beleid.

Dan komt het sociale element van het CDA-denken: “Tegelijkertijd weten we dat economische voorspoed niet vanzelf eerlijk verdeeld wordt en dat niet iedereen vanzelf eerlijke kansen krijgt.” Dat inzicht komt van sociaaldemocraten.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Creëer conflict in de coalitie!

COLUMN - De onderhandelaars van CDA, CU, D66 en VVD zijn druk in overleg over een mogelijk regeerakkoord. Tom van der Meer, hoogleraar Politicologie, adviseert op Stuk Rood Vlees: streef niet naar een dichtgetimmerd akkoord, maar durf ook tijdens de regeerperiode het onderlinge conflict op te zoeken.

Nederlandse regeer- en gedoogakkoorden zijn de laatste decennia vaak gesloten geweest. Regering en coalitiefracties binden zich al voor de regeerperiode aan een vaak veelomvattend akkoord, waarin de grootste thema’s worden opgelost. Opdat de regering zich kan richten op het door de Kamers loodsen van beleidsvoorstellen, wordt het openlijke conflict tussen coalitiepartners jarenlang uit de weggegaan.

Vanuit bestuurlijk oogpunt heeft dit duidelijke voordelen. De regering hoeft zich immers geen zorgen te maken over de stabiliteit van de coalitie die door een openlijk uitgevochten conflict onder spanning kan komen te staan. Vanuit electoraal oogpunt zitten daar echter ook risico’s aan vast.

NRC-journalist Jan Kuitenbrouwer schreef deze week een mooie column over het belang van conflict in de politiek. Hij verwees daarbij naar de Amerikaanse politicoloog EE Schattschneider, een van de oervaders van de moderne politicologie. Die schreef in 1960:

“Above everything, the people are powerless if the political enterprise is not competitive. It is the competition of political organization that provides the people with the opportunity to make a choice. Without this opportunity popular sovereignty amounts to nothing.”

Foto: European Parliament (cc)

Papier en werkelijkheid van de Turkijedeal

De onderhandelronde tussen de drie vrienden van ‘het motorblok’ en GroenLinks is stukgelopen op migratie. De aanhakende partij (de meest linkse en kleinste, dus underdog en meeste te verliezen) kon zich niet vinden in de compromistekst van informateur Tjeenk-Willink, die betoogt dat de Turkijedeal goed werkt en dus uitgebreid kan worden naar andere landen. Daaronder ligt een verschil van mening over wat ‘werkelijkheid’ is.

Even ter opfrissing van het geheugen: de Turkije-deal kent ruwweg drie afspraken over vluchtelingen. Eén: Turkije houdt bootjes met migranten naar Griekenland tegen, zodat ze niet verdrinken en Europa niet bereiken. Twee: Turkije behandelt de migranten fatsoenlijk en stuurt ze niet terug naar oorlogsgebieden. Drie: Europa regelt een deugdelijke asielprocedure voor degenen die alsnog Griekenland bereiken en degenen die in Turkije wachten (wat niet betekent dat ze allemaal worden toegelaten).

Drie delen

Deel één werkt, althans op het oog. Er komen nu zo weinig asielzoekers naar Nederland dat er opvangcentra dicht moeten. De papieren en fysieke werkelijkheid van de Turkijedeal overlappen hier dus.

Daarmee ontstaat ook een politieke werkelijkheid in Nederland: de Turkijedeal is een succes! Immers, als je voornaamste doel was het terugdringen van aantallen asielverzoekers, dan is dat doel bereikt. Minder verdrinkingsdoden betekent bovendien dat je een moreel doel behaald hebt. De twee andere delen van de deal zijn voor jou bijzaken. Als die niet gehaald worden, is dat jammer, maar het verandert niet jouw beeld dat de deal een succes is.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: Opgelet, onderstaande tekst kan sporen van ironie bevatten

KRAS | Saboteren

VVD en CDA wil vluchtende Afrikanen graag laten opsluiten in kampjes in Libië, zodat er geen vervelende foto’s van verdronken vluchtelingen meer in de krant komen, laat staan dat die mensen Europa wél halen. GroenLinks kan met die kampen nog wel leven, als Nederland zich maar verplicht om jaarlijks 25.000 mensen een perspectief op beter te bieden. Dat laatste was voor de rechtse partijen onverteerbaar. Klaboem, daar ging de formatie.

Nu mag GroenLinks zich afvragen: had het niet gewoon akkoord moeten gaan, om de uitvoering van het beleid vervolgens binnen het kabinet te saboteren? Een beetje zoals de VVD wel de handtekening onder het Klimaatakkoord gezet heeft, maar vervolgens weigert afdoende maatregelen om de afspraken na te komen? Dat is tenslotte grotemensenpolletiek.

Foto: Roel Wijnants (cc)

Buma weg van de formatietafel

D66 en GroenLinks kunnen veel beter zaken doen met de SP of PvdA & PvdD dan met het CDA.

GroenLinks als de nieuwe PvdA?

Dinsdag begint het formeerproces. Uit de informatieronde blijkt dat VVD, CDA, D66 en GroenLinks het de moeite waard vinden om te kijken of zij tot een kabinet kunnen komen. Maar dat betekent niet dat dit kabinet er ook komt. De verschillen tussen de partijen zijn groot.

Alle ogen waren de laatste dagen gericht op GroenLinks. Diverse aanhangers van GroenLinks meenden dat Klaver deze pil maar beter niet zou moeten slikken, denkend aan het laatste kabinet, waarin de PvdA in de samenwerking met de VVD haar sociale gezicht totaal verloor, en ook haar steun in de samenleving zag verdampen.

Nu is GroenLinks een andere partij dan de PvdA. Mijn analyse is dat de fouten van de PvdA niet zomaar door GroenLinks gekopieerd zouden hoeven worden. Zoals bijvoorbeeld Merijn Oudenampsen aantoont: de PvdA is al sinds de jaren 90 in feite een neoliberale partij. Met ministers als Dijsselbloem en staatssecretarissen als Klijnsma zijn echt geen VVD’ers meer nodig om de partij naar rechts te trekken. GroenLinks heeft als partij veel meer fundamenteel idealisme in zich.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Foto: Canadian Pacific (cc)

Meerderheidskabinetten zijn niet meer van deze tijd

Partijleiders en toekomstige informateurs zouden een minderheidskabinet als een reële uitkomst van de volgende formatie moeten accepteren, betogen Sarah de Lange en Erie Tanja, die op Stuk Rood Vlees de voordelen van een minderheidskabinet benoemen.

Naar alle verwachting staat Nederland na de Tweede Kamerverkiezingen van 15 maart 2017 een ongekend gecompliceerde coalitievorming te wachten als gevolg van twee politieke ontwikkelingen: de aanwezigheid van meer middelgrote partijen in het parlement (politieke versnippering) en beweeglijk stemgedrag van kiezers (volatiliteit). Om te zorgen dat een volgend kabinet daadkrachtig én responsief kan optreden is het de tijd om de in Nederland ongebruikelijke figuur van het minderheidskabinet een hernieuwde, en serieuze kans te geven.

Leegloop van het midden

In heel Europa staan bestaande partijsystemen onder druk. Kiezers verlaten en masse gevestigde partijen voor nieuwe partijen van groene of populistische signatuur. Dit zorgt voor verrassende verkiezingsuitslagen waarbij nieuwkomers grote aanhang verwerven ten koste van bestaande partijen. Het zorgt vooral ook voor ingewikkeldere coalitievorming.

Zo zorgden de Spaanse verkiezingen van december 2015 voor winst van de nieuwe partijen Podemos en Ciudadanos. Als gevolg van deze winst was er voor het eerst in decennia geen absolute meerderheid voor de conservatieve Partido Popular of de sociaaldemocratische Partido Socialista Obrero Español, de twee gevestigde partijen die sinds de vestiging van de democratie om beurten hadden geregeerd. Mislukte coalitieonderhandelingen maakten het uitschrijven van een nieuwe ronde verkiezingen noodzakelijk. De nieuwe verkiezingen op 26 juni 2016 leverden vrijwel dezelfde uitslag.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Regeren, Revolte, en Wilders’ “Recht van de grootste”

Onderzoek toont aan dat het niet vanzelfsprekend is dat de grootste partij ook in de regering komt, schrijft universitair hoofddocent in Politieke Wetenschappen aan de Universiteit van Amsterdam Tom van der Meer op Stuk Rood Vlees.

Op 30 januari verscheen een interview met Geert Wilders (PVV) in de NRC, waarin hij letterlijk liet optekenen: “Als ik straks de grootste ben en andere politici willen niet met mij samenwerken, dan zullen de mensen dat niet accepteren. Dan komt er een revolte. Wij laten dat niet gebeuren.” Op 1 februari herhaalde hij dat nog eens voor de NOS.

In reactie op Wilders is al vaak geschreven dat de democratie geen recht van de grootste kent. Het gaat er immers om welke regering kan rekenen op de steun van een meerderheid in het parlement. En een meerderheid, daar is Wilders zelfs in de peilingen met zijn 27 zetels (I&O Research) tot 42 zetels (peil.nl) nog ver van verwijderd. Bovendien stelde diezelfde Geert Wilders op 10 januari op Twitter zelf pontificaal en onvoorwaardelijk niet te zullen samenwerken met de VVD van Rutte. Inderdaad, de partij die momenteel de grootste is in het parlement.

Hoewel formeel geen recht van de grootste is vastgelegd in de wet, wordt vaak de suggestie gewekt dat er de grootste partij in de praktijk wel degelijk extra privileges krijgt. De laatste jaren is er bijvoorbeeld in de verkiezingscampagnes bij strategische stemmers ingehamerd dat de grootste partij de coalitieonderhandelingen zal leiden en de premier zal leveren. Dat leidde tot tweestrijdjes als tussen Kok en Bolkestein (1998), Balkenende en Bos (2003, 2006) en Rutte en Samsom (2012).

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Vorige Volgende