Het verkeerde antwoord op het Europese populisme

De campagne voor de Europese verkiezingen is niet geholpen met waarschuwingen voor een catastrofe. Een dertigtal bekende en minder bekende schrijvers onder aanvoering van Bernard-Henri Lévy roept het 'luie Europa' op zich te verdedigen tegen 'kwaadwillende profeten vol rancune die geloven dat hun tijd weer is gekomen.' Het 'weer' onthult dat de ondertekenaars van deze oproep de 'populistische elementen' waarover zij spreken doen herinneren aan de opkomst van de nazi's. Ook toen werd er weggekeken, laten we dat niet opnieuw doen! 'Als het populisme aan de poort rammelt, moeten we pal voor Europa staan, of te gronde gaan.....tegen de volksopruiers die van Parijs tot Rome, van Dresden tot Barcelona, Budapest, Wenen en Warschau met het vuur van onze vrijheid spelen, moeten we nu in opperste nood de noodklok luiden.' Het is een nogal ronkend pamflet met een op zich sympathieke boodschap, maar geschreven in een taal die niet overal in Europa gewaardeerd zal worden. Nu vind ik dat je van taalgebruik geen obstakel moet maken voor het vinden van politieke overeenstemming. Ik heb in het verleden veel bijeenkomsten van Europese Groenen meegemaakt waar met name verschillen in taalconventies tussen noord en zuid aanleiding waren tot tragisch verlopende disputen. Ik vind een waarschuwing tegen illiberale tendensen in de Europese politiek zeker ook noodzakelijk. Maar de wijze waarop BHL, zoals hij in Frankrijk bekend staat, meent de noodklok te moeten luiden voor de Europese verkiezingen werkt, vrees ik, alleen maar averechts. Zijn oproep mist in elk geval het belangrijkste onderdeel van een anti-populistische strategie: een program, of tenminste een indicatie van de richting waarin een program moet gaan om de aanval van de populisten te keren.

Foto: Theophilos Papadopoulos (cc)

De politisering van de Europese politiek

OPINIE - Een eindejaars beschouwing over de Europese politiek. Met een wens voor een nieuw verhaal in de komende verkiezingscampagne.

Minder dan een half jaar voor de Europese verkiezingen is het perspectief op eenheid in Europa verder weg dan ooit. Het Verenigd Koninkrijk, zeker in economisch opzicht een van de belangrijkste partners, heeft de samenwerking opgezegd. Enkele lidstaten bewegen zich in een richting die bij anderen steeds grotere zorgen baart. De kloof tussen noord en zuid groeit. De EU draait vanouds op de as van de twee grootste continentale landen, Frankrijk en Duitsland. Maar ook daar zien we grootse plannen gesmoord in de harde realiteit, mede omdat omringende landen niet meer bereid zijn echt belangrijke stappen te zetten, zoals onlangs bleek bij het verzet tegen een eigen begroting voor eurolanden. Tien jaar geleden, tijdens de economische crisis, was er meer eenheid in Europa dan op dit moment, nu het er in alle landen een stuk beter voorstaat. De Unie kraakt en niemand weet hoe het gaat aflopen.

Veel meer dan wat mooie woorden over de Europese samenwerking kunnen we van de meeste regeringsleiders de komende maanden ook niet verwachten. De een ligt daarvoor thuis te veel onder vuur, een ander krijgt ‘harde klappen’ te verduren. De ene premier is demissionair, en bereidt zich voor op nieuwe verkiezingen, een ander slaagt er sinds de verkiezingen begin september nog steeds niet in een nieuwe regering te vormen. En moeder Merkel heeft al aangekondigd dat ze er mee gaat stoppen. De meeste politici zijn vooral bezig met binnenlandse politieke besognes. Een echt Europese verkiezingscampagne zal er niet komen, hoogstens van nieuwelingen in de marge. Het huidige kiessysteem dat uitgaat van nationale kandidatenlijsten zit daarvoor nog steeds in de weg.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Alsjeblieft geen nieuwe verhalen om burgers voor Europa te winnen

Please, not a new narrative! That would be stupid! To cut it short: what Europe needs is credibility, not a new narrative. Europe has to deliver. The only really convincing narrative is: politicians, managers, civil servants, trade unionists, NGO representatives, clerics – all the people who appear in the media and public as part of the decision-making process in democratic societies must say what they intend to do and do what they say.

Foto: Gerard Stolk (cc)

Wie zal voor Europa in de bres springen?

RECENSIE - Migratie is de nieuwe revolutie, constateert Ivan Krastev:

Voor veel verworpenen der aarde van vandaag de dag betekent verandering naar een ander land trekken, in plaats van de regering in je eigen land veranderen en blijven waar je bent.

De moderne media zorgen ervoor dat iedere wereldburger weet hoe het leven elders is, en hij of zij kan op zijn vingers natellen wat verstandiger is: blijven, of je laatste geleende geld gebruiken om te vertrekken.

Dat is in veel opzichten een schadelijk besluit. Corrupte regimes komen van hun meest ongedurige burgers af, terwijl de landen waar ze naartoe trekken te kampen krijgen met een vluchtelingenstroom die voor enorme interne spanningen zorgt. De enige oplossingen zijn de grenzen dicht gooien of pogen om de stroom al in de thuislanden (de corrupte, leeglopende thuislanden) onder controle te krijgen. Voorlopig ziet het ernaar uit dat zowel de VS als de EU kiezen voor de eerste optie. Maar daarmee, aldus Krastev, verdwijnt een van de fundamenten onder het Europese Idee.

Ivan Krastev geldt als ‘een van de belangrijkste denkers van Europa’. (Het staat twéé keer op de achterkant van dit boekje.) Maar ook hij weet niet hoe het met Europa zal aflopen. Zijn probleem is dat de wortels van de Europese eenwording diep zoekt. De Europese eenwording was oorspronkelijk een Amerikaans project, opgelegd om een derde wereldoorlog aldaar te voorkomen. Maar Krastev ziet zijn wortels doorlopen tot in de Verlichting.

Foto: Jeanne Menjoulet (cc)

Fransen hebben genoeg van Macron

ELDERS - De Franse president Emmanuel Macron beloofde bij zijn verkiezing te breken met de oude politiek. Zijn populariteit nadert inmiddels die van zijn onfortuinlijke voorganger Francois Hollande.

Als gastheer bij de plechtige herdenking van het einde van de Eerste Wereldoorlog was Emmanuel Macron vorige week zondag onder de Arc de Triomphe het middelpunt van een bijzonder gezelschap van alle wereldleiders van het moment, van Poetin tot Trump. Hij mocht een toespraak houden waarin hij zoals gewoonlijke grote woorden gebruikte. Maar in eigen land hebben ze na anderhalf jaar al schoon genoeg van hun president. Zaterdag lag het land plat door de demonstraties van honderdduizenden automobilisten die wegen blokkeerden uit protest tegen de verhoging van de brandstofprijzen. De wegblokkades houden nog steeds aan en hebben inmiddels twee doden en honderden gewonden gekost.

Het protest van de ‘gilets jaunes’, de ‘gele hesjes’, lijkt op de beweging van de „rode mutsjes”, bonnets rouges, die eind 2013 massaal mensen wist te mobiliseren tegen de toen ophanden zijnde invoering van een ecotaks voor het wegtransport. De tolpoortjes waren al geplaatst en het contract met de exploitant was al getekend toen de regering van François Hollande er toch van afzag. Dat kostte het land bijna een miljard euro. Voor Hollande was de draai politiek het begin van het einde, schrijft Peter Vermaas in de NRC. Misschien is dat de reden dat de huidige Franse regering nog niet wil wijken voor de demonstranten. Een andere overweging zou kunnen zijn dat Macron zijn opponent Marine Le Pen, die de brandstofprotesten met haar beweging Rassemblement National (RN) volop steunt, geen goedkoop succes gunt. Een gevalletje ‘uitstel van executie’?

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Hoe de Europese letteren bloeiden door een vleugje oikofobie

RECENSIE - © Boekcover van A History of European Literatute van Walter CohenDe geschiedenis van de Europese literatuur is een dans van talen. Die dans is de kracht van deze letterkundige traditie: het feit dat er in Europa werd besloten om in een groot aantal ‘volkstalen’ te gaan schrijven, terwijl de beoefenaren van die literaturen elkaar wel in de gaten bleven houden – dat is uniek in de wereldgeschiedenis.

Zo luidt een van de centrale stellingen waarop de Amerikaanse letterkundige Walter Cohen zijn imposante History of European Literature heeft gebaseerd. Hij laat ermee zien dat het inderdaad zinnig is om een partje uit de werkelijkheid te snijden en dat Europese literatuur te noemen, al is dat partje op allerlei manieren verbonden met de rest van de wereld, met het Midden-Oosten natuurlijk, maar ook met China en in latere perioden met Amerika. Maar er is ook iets onmiskenbaar eigens aan de letteren van het ‘westen’, zoals Cohen het noemt.

Sicilië

Het begint er al mee dat de basis van Europa in het Latijn ligt, en dat de Romeinen er geen doekjes om wonden dat hun klassieke schrijvers werkten op Grieks model, en dat sommige van de grootste Romeinse schrijvers uit Spanje of uit Noord-Afrika kwamen. Op een bepaald moment begint men in de volkstalen te schrijven, in eerste instantie in een paar Germaanse (Oud-Engels, Oud-hoogduits) en Keltische (Oud-Iers) talen, en iets later in de Romaanse talen. Dat het Frans, het Occitaans en het Italiaans pas wat later kwamen, verklaart Cohen uit het feit dat de sprekers van die talen het Latijn waarschijnlijk nog lang genoeg als redelijk dichtbij hebben gevoeld.

Foto: French Embassy in the U.S. (cc)

Gewend aan politiegeweld

COLUMN - Onze vaste buitenlandredacteur is t/m 10 augustus op reces. We vullen het gat met wat ons elders in het nieuws is opgevallen.

Heel de wereld kijkt gespannen naar Frankrijk waar de Tour de France president Marcon onder vuur ligt omdat een van zijn lijfwachten illegaal demonstranten heeft gemept en Macron hem aanvankelijk de hand boven het hoofd heeft gehouden.

Er loopt nu een onderzoek, de president maakte iets van verontschuldigingen, ontsloeg de lijfwacht, maar het blijft afwachten of de positie van Macron gevaar loopt. Ons viel echter een opmerking van Stefan de Vries op, in een artikel voor RTL Nieuws:

Fransen zijn zo gewend aan politiegeweld, dat niemand aanstoot nam aan het gemep op zich

Nu lijkt dat niet vreemd. Er was ook amper ophef over een meppende toeschouwer die bij de Tour de France een klap uitdeelde aan wielrenner Froome. Maar mocht het al zo zijn dat ‘losse handjes’ tot het cultureel erfgoed der Fransen behoort, gewelddadig machtsmisbruik is minstens zo ernstig als het machtsmisbruik waar de Franse president nu van wordt verdacht.

En ja, Fransen zijn gewend aan politiegeweld.

Amnesty International heeft de Franse politie al jaren in het vizier (o.a. in 2009 en 2017), omdat in ieder geval de politie zelf geweld, ook waar het niet nodig is, heel gewoon lijkt te vinden.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Foto: Nuclear Regulatory Commission (cc)

De toekomstkansen voor kernenergie

ANALYSE - In het debat over energietransitie en klimaatmaatregelen gericht op de energiesector zijn er een paar constanten die telkens opduiken. Een van de hardnekkigste betreft kernenergie. Al onder Rutte I waren er plannen voor Borssele II. Rond dezelfde tijd werd in de VS door voorstanders van kernenergie hoopvol gesproken van een ‘nucleaire renaissance’. Voorstanders vinden dat kernenergie taboe is verklaard voor het klimaatakkoord. Mij lijkt het nuttiger om eens te kijken naar hoe reëel de marktkansen van kernenergie zijn.

Historie

Voor wie de ontwikkeling van kernenergie al langer volgt is het geen verrassing dat nieuwe centrales moeilijk van de grond komen in Europa en de VS. Wereldwijd neemt de totale capaciteit van kerncentrales ook nauwelijks meer toe en stijgt de gemiddelde leeftijd van de kerncentrale vlot. In 2009 publiceerde Citibank een rapport met de titel “New Nuclear – The Economics Say No” (pdf). In dit rapport laat Citibank zien dat de kosten en financiële risico’s van kernenergie groot zijn voor private investeerders. De studie somt vijf grote risicogebieden op waar ontwikkelaars en beheerders van nieuwe kerncentrales rekening mee moeten houden: planning, bouw, energieprijs, beheer en sluitingskosten.

Volgens de studie hebben overheden in geïndustrialiseerde landen enkel de risico’s op het vlak van planning beheersbaar gemaakt voor ontwikkelaars van kerncentrales. Hoewel het een belangrijke factor is, “is het de factor met de minste financiële impact”. Bouw, energieprijs en beheer zijn de belangrijkste risicogebieden. Zo enorm dat ze echte “corporate killers” zijn en ook de grootste energiebedrijven op de knieën kunnen dwingen, volgens het rapport.

Foto: TRiver (cc)

De geboorte van de Amerikaanse hoogmoed

RECENSIE - ‘The world, and North Korea in particular, has lost a great opportunity for lasting peace and great prosperity and wealth. This missed opportunity is a truly sad moment in history.’

Aldus Donald Trump in zijn brief aan Kim Jong Un, waarin hij het voorgenomen overleg met de Noord-Koreaanse leider afblaast. Noord-Korea weigerde te ‘denucleariseren’ en had daarmee een geweldige kans op wereldvrede laten schieten.

Het mag duidelijk zijn dat de Verenigde Staten niet vanwege hun eigen belangen, hun eigen machtspositie, aan de onderhandelingstafel zaten. Nee, ze zaten daar voor de hele wereld. Amerika is het land dat die dankzij zijn open visie, zijn vreedzaamheid en niet te vergeten zijn morele superioriteit, de wereld kan verheffen. Het is een verleidelijke gedachte, zeker wanneer je ook nog denkt dat je, in geval van koppige domheid van de tegenstander, je gelijk ook met een beetje geweld mag opleggen – alles voor de goede zaak, nietwaar? Zoals Trump in dezelfde brief, op adembenemend botte wijze schrijft:

‘You talk about your nuclear capabilities, but ours are so massive and powerful that I pray to God they will never have to be used.’

Maart 1917

Trumps pose is natuurlijk kenmerkend voor de Amerikaanse politiek van de afgelopen eeuw. Sinds president Woodrow Wilson hinkt de buitenlandse politiek van de Verenigde Staten op twee gedachten. Enerzijds: we hebben niemand nodig; anderzijds: de wereld heeft ons nodig. Tot 1917 overheerste het eerste sentiment. (Denk aan de Monroe-doctrine.) maar in het voorjaar van 1917 sloeg dat radicaal om. In zijn boek Maart 1917 beschrijft Will Englund de lange reeks van toevalligheden en misverstanden die daarvoor hebbe gezorgd.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: Opgelet, onderstaande tekst kan sporen van ironie bevatten

KRAS | Passend

Op zich is het natuurlijk passend om de verjaardag van de staat Israel te vieren met een bloedbad onder Palestijnen (of, als je er graag anders tegenaan kijkt, de verjaardag van de zelf gekozen nakba met een collectieve zelfmoord). En, ook toegegeven, vergeleken met Barack ‘Drone’ Obama is Bibi N. best terughoudend met geweld. De Palestijnen hebben hun pr beter op orde dan de Afghanen.

Toch knaagt er iets. Het is de schijn van een verwantschap die niet meer bestaat, een echo van Europese geschiedenis die kunstmatig nagalmt. Het zou allemaal zoveel draaglijker zijn als Israel zijn context anders duidde: ja, wij zijn gewoon een corrupt land in het Midden-Oosten waar we elkaar langs religieuze lijnen de hersens inslaan. So what?

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Vorige Volgende