desinformatie Archives

Vier uur bij het Capitool

6 januari 2022 , 12:00 , door Martijn Tonies

DOCUMENTAIRE - Vandaag is het een jaar geleden: de bestorming van het Capitool, het gebouw waar de Amerikaanse volksvertegenwoordigers hun werk doen. Op 6 januari zou daar de verkiezingsuitslag bevestigd worden. Dat er jarenlang ophitsende speeches, verdachtmakingen van pers, wetenschap en de verkiezingen aan vooraf gingen, is ons wel bekend. Hoe het zover heeft kunnen komen is wat dat betreft wel duidelijk. Op die 6e ging Donald Trump, de verliezer van de verkiezingen, nog eens flink te keer en riep zijn volgelingen op om te vechten voor de democratie.

Vanavond zendt NPO2 de documentaire “Four hours at the Capitol” uit, met nog niet eerder vertoonde beelden van demonstranten, agenten en Senaatsleden. Je kunt het al bekijken op internet, het is een indrukwekkend relaas. Behalve beelden, is er ruimte voor de verhalen van Senaatsleden en ordetroepen, maar ook voor die van demonstranten. Eén ding is duidelijk, met zoveel geweld had het makkelijk allemaal heel anders kunnen aflopen.

Beeld uit de documentaire

Complotdenkers

Er zijn nog steeds heel veel Amerikanen die geloven dat de verkiezingen zijn “gestolen”. De jarenlange verdachtmakingen hebben effect gehad. In Nederland zie je hetzelfde gebeuren. Bij verkiezingen in 2018 en 2020 riep Forum voor Democratie op om stembureaus te “controleren” en een “civiel leger” te vormen om “het land terug te pakken”.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Mededeling

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Waan van de dag

Zet je schrap voor de informatieoorlog over Covid-19 vaccins

14 mei 2020 , 21:20 , door Age Letor

It occurred to me that all the misinformation we’ve seen so far — the false rumors that 5G cellphone towers fuel the coronavirus, that drinking bleach or injecting UV rays can cure it, that Dr. Anthony Fauci is part of an anti-Trump conspiracy — may be just the warm-up act for a much bigger information war when an effective vaccine becomes available to the public. This war could pit public health officials and politicians against an anti-vaccination movement that floods social media with misinformation, conspiracy theories and propaganda aimed at convincing people that the vaccine is a menace rather than a lifesaving, economy-rescuing miracle.

Scariest of all? It could actually work.

Foto: © Sargasso logo Quack?!

Quack?! Hoe te reageren op pseudowetenschap: enkele vuistregels

25 januari 2021 , 12:00 , door Hans Custers

Een dikke tien jaar geleden begon ik, heel argeloos, te reageren op de desinformatie die door pseudosceptici werd en wordt verspreid over klimaatwetenschap. Ik heb niet de pretentie dat ik het perfecte recept tegen desinformatie heb gevonden. Maar ik heb, met vallen en opstaan, wel wat geleerd. Dit zijn de vuistregels waar ik me, met wisselend succes, aan probeer te houden.

Een pragmatische aanpak

Het is geen diepgravende analyse, want die zijn er al genoeg. Ik vraag me wel eens af of die diepgravende analyses veel bijdragen aan een oplossing. Misschien is een pragmatische aanpak wel beter. Pseudowetenschap en wetenschapsontkenning zijn er altijd geweest en ze zullen waarschijnlijk nooit verdwijnen. Wat er is veranderd is de omgeving: social media, de opkomst van populistische partijen, de toenemende onvrede in de maatschappij. De allerbelangrijkste regel voor communicatie blijft, in welke omgeving dan ook: houd rekening met je publiek. Ik weet dat ik daarmee een open deur intrap, maar dat kan geen kwaad omdat die basisregel nogal eensover het hoofd wordt gezien. Hoe interessant en diepgravend een analyse van het fenomeen ook is, je legt er je buurman niet mee uit waarom die meer waarde zou moeten hechten aan het standpunt van een grote meerderheid van de virologen en epidemiologen danaan de praatjes van Maurice de Hond. Daarom wat tips voor een pragmatische aanpak. Wie weet zijn ze bruikbaar, tijdens de zoom-bedrijfsborrel, of een online-discussie, of in een talkshow op de nationale tv, mocht iemand daar ooit in belanden.

Foto: Panegyrics of Granovetter (cc)

Ik loop hier met mijn lantaren…

26 oktober 2020 , 14:00 , door Jan van Eijck

COLUMN - Ik loop hier met mijn lantaren, en mijn lantaren met mij… en ik zoek naar welwillende, empatische, redelijke mensen die bereid zijn zich te informeren en met wie ik een volwassen gesprek kan voeren over zaken die ons allemaal bezighouden en waar we het niet op voorhand over eens zijn. Daar boven stralen de sterren, en ik probeer hier beneden te stralen, maar mijn zoektocht is nogal eenzaam.

Godfried Bomans beschrijft in een komisch verhaal hoe hij als kind twee Sinterklazen op straat zag vechten en van zijn Sinterklaasgeloof afviel. Toen hij de mijters, staven en baarden in het rond zag vliegen was het voor hem klaar. Zo voelde ik mij toen ik commentaren las uit wat ik nu maar even voor het gemak de “spirituele gemeenschap” noem op de uitzending van Arjen Lubach van afgelopen zondag.

De onwaarheden (“Lubach ontkent het bestaan van kindermisbruik”) en de loze verdachtmakingen (“Lubach’s programma is geproduceerd door de partner van minister Olongren, dus dit is geen zuivere koffie”) buitelen over elkaar heen, en het wordt pijnlijk duidelijk dat zwart wit denken hier de regel is. Nuance wordt maar matig gewaardeerd, want toen ik die op sociale media probeerde te zoeken werd ik getrakteerd op links naar dubieuze filmpjes, waaronder een onvermijdelijke Weltschmertz antwoord-video. Zulke filmpjes kijk ik niet, want een blik op de commentaren vertelt genoeg. Een en al nare scheldpartijen, uiteraard vol spelfouten, blinde woede en razernij, dwaze beschuldigingen en idiote verdachtmakingen. Als je weet dat dit het appreciërende publiek is hoef je zo’n filmpje echt niet meer te zien.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

Mededeling

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Waan van de dag

Politici plaatsen steeds vaker desinformatie op sociale media

3 oktober 2019 , 17:36 , door Age Letor

Vooral de (rechtse) populisten lijken daar last van te hebben:

Volgens factchecker Burger vindt hij dit soort vervalsingen vrijwel uitsluitend bij aanhangers van populistische partijen. “Ze wantrouwen de reguliere media maar zijn niet even kritisch in het kiezen van hun bronnen op sociale media.”

Kijk vooral ook even het filmpje waarin Nieuwsuur probeert PVV-senator Marjolein Faber te interviewen.

Foto: Vlaams Parlement (cc)

Machteloos tegen desinformatie?

18 juni 2020 , 11:00 , door Jos van Dijk

OPINIE - De Europese Commissie heeft opnieuw van zich doen horen in de strijd tegen desinformatie. Aanleiding is nu de verspreiding van valse berichten over het coronavirus. De verantwoordelijke commissarissen Jourová (Transparantie en Waarden) en Borrell (Buitenlandse Zaken) hebben vorige week nieuwe plannen aangekondigd. Erg concreet zijn ze niet. NOS-correspondent Thomas Spekschoor ziet vooral ‘opgepoetste oude plannen‘. Probleem is dat de EU en de nationale overheden in belangrijke mate afhankelijk zijn van grote particuliere internetbedrijven die niet eenvoudig te sturen zijn. De Commissie heeft met de grootste spelers op dit gebied al eerder een ‘praktijkcode tegen desinformatie‘ afgesproken. Maar de code werkt tot nu toe niet omdat volgens de Europese organisatie van mediawaakhonden, ERGA, niet te controleren is of de platforms genoeg doen. ‘Brussel zou dwingender moeten zijn, de platforms echt onder druk moeten zetten om bijvoorbeeld data te delen en inzicht te geven in algoritmes. Daarmee zouden wetenschappers en journalisten kunnen onderzoeken hoe nepnieuws zich verspreidt.’

IJdele hoop. Google, Facebook en Twitter zullen zich niet zo maar in de kaart laten kijken. Tot nu toe hebben ze geen enkel teken vertoond af te willen stappen van hun status als privaat bedrijf dat alleen op vrijwillige basis samenwerkt met de overheid dan wel burgers waarschuwt voor misleidende informatie. Zoals met het -overigens discutabele– commentaar van Twitter op Trump’s tweets. Zo lang deze techplatforms niet omgevormd worden tot aan regels onderhevige publieke dienstverleners zullen overheid en burgers machteloos moeten toezien dat het informatieverkeer afhankelijk blijft van particuliere belangen.

Foto: Charlie Cowins (cc)

Desinformatie: geen fake news

5 juni 2020 , 11:00 , door Martijn Tonies

OPINIE - Communicatiewetenschapper aan de Universiteit van Amsterdam Michael Hameleers, publiceerde in april een wetenschappelijk artikel over populisten en desinformatie. Een inleidend stuk is te lezen op de website, het volledige artikel is beschikbaar als pdf.

Hij maakte een analyse over de Verenigde Staten en Nederland, over Donald Trump en Wilders. Opvallend was ook het verschil tussen linkse en rechtse populisten: de rechtse populisten zijn er doorlopend op uit de pers en ‘politieke elite’ te beschuldigen van leugens en misleiding. Hameleers zegt daarover:

Het probleem van desinformatie of nepnieuws is wellicht niet zozeer de verspreiding van onjuiste informatie, maar de aanval op de betrouwbaarheid van bewezen feiten en empirische kennis. Het gevolg kan zijn dat feitelijke kennis en waarheden steeds relatiever worden, aangezien burgers zelf een versie van “de” waarheid kunnen kiezen die aansluit bij hun bestaande overtuigingen. De belangrijkste implicatie is dus wellicht dat het vertrouwen van mensen in de politiek en media kan worden geschaad.

Trump en Wilders onder de loep

Nou is het al lang duidelijk dat “bepaalde politici” in Nederland veel ophitsende nep-berichten op sociale media rondstrooien, echter, sinds de opkomst van Trump mag duidelijk zijn dat daar iets nieuws bijgekomen is: het stug ontkennen van feitelijke informatie en doorlopende aanvallen op journalisten en wetenschappers.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

Mededeling

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Mededeling

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Foto: Karen Eliot (cc)

Het klimaat volgens Clintel (2)

4 december 2019 , 14:00 , door Martijn Tonies

VERSLAG - Dit is het 2e deel van het verslag over een avondje Clintel in Heesch, deel 1, met een introductie over Clintel, is hier te lezen.

Naast mensen die tegen windmolens in hun omgeving strijden en andere geïnteresseerden, zijn er ook lokale politici, Brabantse FvD’ers Lennart van der Linden en Loek van Wely, en Alexander van Hattem van de PVV. Ergens voorin, uit de richting van FvD en PVV, roept iemand regelmatig ‘het IPCC is een activistische organisatie’. Het publiek is inmiddels in de stemming: hier worden spijkers met koppen geslagen, hier worden echte feiten verteld.

Na de introductie over Clintel is het tijd voor de gastsprekers. Er zijn er drie: Theo Wolters, actief op Climategate.nl, Kees Remi uit Oss, die deze avond georganiseerd heeft en Kees Pieters van Nederwind.

Lukt nooit

Wolters trapt af. Zijn betoog gaat vooral over de onmogelijke opgave. Het regent cijfers. Volgens hem voorspelt het International Energy Agency (IEA) doorgaans goed wat er gebeurt. Een vervijfvoudiging van renewables, misschien zelfs een vertienvoudiging bij een heel positief scenario, maar ook dat is nog te weinig. Een transitie duurt zeker 50 jaar, zegt hij, dat is veel langer dan de 30 die we hebben tot 2050 en heel veel langer dan de 10 jaar die Urgenda wil.

Foto: Duncan Hull (cc)

Clintel bereidt desinformatiecampagne voor

8 september 2019 , 14:00 , door Krispijn Beek

NIEUWS - Een groep samenwerkende ontkenners van de klimaatwetenschap bereidt een grote Europese desinformatiecampagne voor, zo blijkt uit documenten die in handen zijn van de website DeSmogBlog UK. De coördinatie van deze desinformatiecampagne is in handen van de Nederlandse stichting Clintel. Guus Berkhout, een van de oprichters van Clintel, heeft tegen DeSmogBlog UK de authenticiteit van de documenten bevestigd. Gezien de timing van de campagne lijkt het gericht op de VN klimaatconferentie in New York eind september.

Clintel

Clintel staat voor Climate Intelligence Foundation. De stichting is in april 2019 opgericht met financiële steun van Niek Sandmann. Volgens de website is het doel om objectief te berichten over klimaatverandering en klimaatbeleid. Clintel is opgericht door emeritus-hoogleraar geofysica Guus Berkhout en wetenschapsjournalist Marcel Crok. Clintel kwam eerder in het nieuws met een rapport waarin beweerd werd dat het KNMI hittegolven had laten verdwijnen. Een bewering waar Karel Knip van NRC en Tinus Pulles bij Klimaatverandering weinig van heel lieten.

De oproep

De documenten laten zien dat een breed internationaal verbond van ‘klimaatsceptici’ een document voorbereid met de boodschap ’there is no climate emergency’. In de oproep stellen de ondertekenaars onder andere dat klimaatverandering van alle tijden is. Wat geen weldenkend mens, laat staan een klimaatwetenschapper, ontkent, en wat we weten dankzij klimaatwetenschappers. Dat er geen bewijs is dat menselijk CO2-uitstoot de belangrijkste oorzaak is van de huidige klimaatverandering, terwijl wetenschappers eerder dit jaar de kans dat de mens niet de oorzaak is stelde op 1 op de 3,5 miljoen. En dat meer CO2 een positief effect heeft, waar wetenschappelijk nog wel wat op af te dingen is en wat voorbijgaat aan de negatieve effecten van meer CO2 op het oceaanleven. Het zijn standaard argumenten van de twijfelbrigade, die weinig te maken hebben met de stand van de wetenschap. Volgens Robert Brulle, Professor Sociologie aan de Drexel University en expert op het gebied van ontkenning van klimaatwetenschap ziet deze desinformatiecampagne als een paniekreactie:

Doe het veilig met NordVPN

Mededeling

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

Mededeling