Britten verzoenen zich met de EU

De Britse minister voor Noord-Ierland Steven Baker, ooit een van de fanatiekste voorstanders van de Brexit, toonde zich onlangs opmerkelijk schuldbewust. 'Ik erken dat ik met mijn eigen vastberadenheid en strijd om het VK uit de Europese Unie te krijgen veel ongemak en pijn en moeilijkheden heb veroorzaakt', vertelde hij onlangs aan de Ierse radio RTÉ. 'Sommige van onze acties waren niet erg respectvol voor de legitieme belangen van Ierland. En dat wil ik rechtzetten.' Wat dit gaat betekenen voor de nog altijd vastzittende onderhandelingen over de regels voor de handel met Noord-Ierland moet nog blijken. Maar voor Paul Taylor is het een teken dat de Britten zich eindelijk wat realistischer gaan gedragen tegenover de EU. 'Na zes jaar van chaos en beschuldigingen zijn er nu tekenen dat het land zijn gezond verstand toont in zijn benadering van het blok.' Het is duidelijk dat de nieuwe premier Rishi Sunak kiest voor een constructieve benadering om de betrekkingen met de belangrijkste handelspartner van het VK niet verder te verstoren. De Britten kunnen ook niet anders. Het idee dat het Verenigd Koninkrijk de schade van het opzeggen van het EU-lidmaatschap zou kunnen compenseren door gunstige handelsrelaties met de rest van de wereld bleek uiteindelijk een droom, schrijft Sebastian Whale, een andere Politico-commentator, deze week. Britse boeren laken de opgeblazen verwachtingen van handelsakkoorden met Australië en Nieuw-Zeeland. De redding van de Britse economie komt ook niet uit India of de Verenigde Staten. Daarmee valt een van de belangrijkste beloften van de Leave-campagne in duigen. En het gaat helemaal niet goed met de economie van het onafhankelijke Verenigd Koninkrijk. 'De Britse economie zit in grotere problemen dan het grootste deel van de EU, met hogere inflatie, een dreigende recessie, onder druk staande openbare diensten, stijgende belastingen en een sombere productiviteitsgroei,' lezen we in een commentaar van persbureau Bloomberg. Opinieonderzoek laat zien dat een meerderheid van de Britten inmiddels van mening is dat de Brexit een verkeerde keuze was.  Retour EU? Hardliners voor de Brexit hebben dan ook verontrust gereageerd op berichten dat in de Britse regeringskringen nu wordt gedacht over een nieuwe relatie met de EU à la Zwitserland. Dat zou overeenstemming met een groot deel van de EU-wetgeving vereisen. Maar anders dan bij de geassociëerde landen Noorwegen en IJsland respecteert het Zwitserse model volgens Bloomberg meer de soevereiniteit die het VK wil behouden. 'Het is gebaseerd op een basis vrijhandelspact plus een reeks bilaterale sectorale overeenkomsten gericht op het harmoniseren van regelgeving, het verminderen van fricties aan de grens en het (gedeeltelijk) erkennen van de "vier vrijheden" van de EU van goederen, diensten, kapitaal en mensen.' Maar premier Sunak heeft hen verzekerd dat hij er niet aan denkt het Verenigd Koninkrijk zo weer terug te leiden naar de EU. Vermoedelijk zullen de EU-lidstaten er ook niet aan moeten denken opnieuw nauw met deze lastpost te moeten samenwerken. De relaties met Zwitserland zijn al moeilijk genoeg. Schimmel Voor een groot deel van de Britse bevolking neemt de armoede toe. De huisvesting van duizenden Britten schiet bijvoorbeeld schromelijk te kort. Michael Gove, de verantwoordelijke minister vreest dat tienduizenden huizen in het Verenigd Koninkrijk niet veilig zijn. Hij zei dat nadat uit onderzoek was gebleken dat een tweejarige jongen die eind 2020 overleed gestorven is ten gevolge van ademhalingsproblemen veroorzaakt door schimmel. Gove besloot de subsidie voor de verantwoordelijke woningbouwcorporatie stop te zetten en pas weer uit te keren als men fatsoenlijke huisvestig kan garanderen. 'Laat dit een waarschuwing zijn voor andere woningaanbieders die klachten negeren en hun verplichtingen jegens huurders niet nakomen', zei Gove. 'We zullen niet aarzelen om te handelen.' Maar of de huurders van de krotten daarmee geholpen zijn? Stakingen Ondertussen neemt ook de arbeidsonrust toe. Gisteren gingen duizenden leraren en postbeambten in staking uit onvrede met hun loon en arbeidsomstandigheden. De postbezorgers klagen over onbetaald overwerk en de voortdurende dreiging met ontslag als er niet hard genoeg wordt gewerkt. Een vakbondsman zegt dat mensen hun werk ook zelf opzeggen omdat ze de aanvallen op hun werksituatie beu zijn. De bonden hebben niet alleen voor Black Friday een staking aangekondigd, maar gaan als het moet ook in de week voor Kerst het werk neerleggen (in Nederland heeft de rechter een staking van postbestellers verboden). Ongeveer 70.000 leden van de University and College Union (UCU) staken deze week op donderdag en vrijdag en opnieuw op 30 november vanwege een geschil over lonen, pensioenen en contracten. Hier klaagt hun vakbond dat de universiteiten geld genoeg in reserve hebben om het personeel te compenseren voor de inflatie en meer perspectief te geven in hun carrière. Ze steken het liever in gebouwen, aldus de UCU. In Schotland konden de schoolkinderen gisteren thuis blijven omdat hun leraren in staking zijn gegaan. De Schotse minister van onderwijs waarschuwde dat de onderwijsbegroting te veel onder druk staat om aan de eisen van de leraren tegemoet te komen. Had het er beter uitgezien als Schotland onafhankelijk was geweest? We zullen het voorlopig niet weten.

Foto: Woonverzet Den Haag (eigen foto)

Half Nederland uitgewoond

RECENSIE - Stadsgeograaf Cody Hochstenbach maakt in zijn boek Uitgewoond duidelijk wat de verschillende slachtoffers van de wooncrisis bindt: decennialang bewust beleid dat markt boven mens zette.

In het kader van de woonprotesten is mij – als medeorganisator van de demonstratie Woonopstand in Rotterdam – geregeld gevraagd: waarom hebben we zoveel eisen, waar gaan de protesten nou precies over? En vervolgens, als ik dan verschillende problemen had opgesomd zoals dakloosheid, hoge huren, gentrificatie, beleggers: maar wat is nou het ergste van de wooncrisis? En wat hebben al deze dingen met elkaar te maken?

De wooncrisis bestaat uit vele facetten, zo laat Hochstenbach in zijn boek zien, die een ding gemeen hebben: ze zijn het gevolg van een bewuste woonpolitiek. Uitgewoond (2022, Das Mag) is opgebouwd rond elf hardnekkige mythes die worden ontkracht, zoals ‘Het is je eigen schuld als je op straat beland’, ‘Kopen is beter dan huren’, ‘Er zijn te veel sociale huurwoningen’ en ‘Beleggers zijn creatieve ondernemers’. Die mythes ontnemen het zicht op de oorzaken van én de oplossingen voor de wooncrisis. Veel van die mythes kun je in andere bewoordingen terugvinden in beleidsstukken – een aantal vind je (impliciet) in het regeerakkoord. Het zijn de rechtvaardigingen voor beleid dat huisvesting zoveel mogelijk aan de markt en individuele verantwoordelijkheid wil overlaten.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Het Rijk verwaarloost doelbewust de Nederlandse volkshuisvesting

Er is jaren onvrede over de verhuurdersheffing die de woningcorporaties krijgen opgelegd van de overheid. Cody Hochstenbach, stadsgeograaf van Amsterdam en postdoctoraal onderzoeker aan de Universiteit van Amsterdam, vindt dat de regering doelbewust de volkshuisvesting om zeep helpt. Want:

Wie heft er nou belastingen op sociale huurwoningen? Geen land ter wereld doet dat.

Het was ook niet zomaar een crisismaatregel:

De diepe financiële crisis en de misstanden bij woningcorporaties (de kostbare derivatenspeculatie door Vestia voorop) boden enkel de politieke window of opportunity om corporaties af te straffen. De heffing is namelijk geen geïsoleerde maatregel maar onderdeel van een langlopend ideologisch project, gericht op het bevorderen van de markt en het terugdringen van de gereguleerde huursector. Van volkshuisvesting naar woningmarkt.

Foto: CorporatieNL (cc)

Eenvoud, niet vernederen

OPINIE - In het  coalitie akkoord staan compromissen. Daarover moeten we iets vinden. ‘Idealen mogen iets vertellen over wat we willen zijn. Maar compromissen vertellen ons wie we echt zijn.’ Dus wat zijn dit voor compromissen? Compromissen roepen dilemma’s op. Aan het begin van de twintigste eeuw groeiden communisten en sociaaldemocraten uit elkaar. Sociaaldemocraten  kozen voor kleine stappen voorwaarts via het compromis. De communisten vonden dit gedrag  ruggengraatloos.

In de jaren tachtig kwam het neoliberalisme op,  dat met de val van de Berlijnse Muur aan kracht won. Iedereen geloofde in de kracht van de marktwerking en de vrije markt. De staat kon niet alles, dus veel overheidsdiensten moesten geprivatiseerd worden.

Dit was de fuik, waarin links is gezwommen, met de sociale wetgeving, zorg en de volkshuisvesting als verliezers. Het zijn de hoofdthema’s van de nieuwe coalitie.

Ik schrijf over volkshuisvesting, maar ik vermoed dat op de andere terreinen dezelfde dingen spelen. De kern is institutionele vernedering van de burgers: die ontstaat vooral door complexiteit in het openbaar bestuur.

Van vereniging naar stichting

In de jaren tachtig vonden we  beheren van woningen ineens een vak, een ‘product’ voor ‘woonconsumenten’. Ik moest binnen VROM een “woonconsumentenbeleid” formuleren. Leden van woningbouwverenigingen werden “klanten”  die “woondiensten” afnamen. Daar paste geen vereniging meer bij. Ik aarzelde daarover: woningbouwverenigingen waren toch emancipatie organisaties? Het ging toch om onderwijzers, om spoorwegpersoneel? Zij vormden, soms als beroepsgroep, verenigingen die voor hun leden woonruimte bouwden en beheerden?

Foto: IISG (cc)

Betaalbaar wonen en politiek

OPINIE - Als er nog een kabinet Rutte 4 komt, moet de woningmarkt een thema zijn. Voor de lokale verkiezingen is het thema niet minder belangrijk. Hoe kom je aan betaalbare woonruimte en met spoed en niet over tien jaar, is de vraag.

Als ik de brief aan de Tweede Kamer van 5 november lees van Minister Ollongren, word ik niet optimistisch. Het onderwerp is snelle besteding van een miljard voor “additionele woningbouw”. Alleen is het probleem niet de bouwnijverheid, maar het tekort aan betaalbare woonruimte voor woningzoekenden. Dat is een ander probleem. Versneld strooien met geld helpt, maar niet genoeg..

Waar is het zelfkritisch vermogen van onze overheid. Schade afhandeling, vergoedingen, vlottrekken vastgelopen levens? Het parlement wilde toch snelheid, eerlijkheid en rechtvaardige afdoening? Het lukt maar niet. De stabiliteit van een piramide hangt zelden van zijn punt af, maar toch is het altijd die top, die onze aandacht trekt. Gekrakeel in het parlement tussen Ollongren en Bosma is vertier. Alleen, het systeem corrigeert zichzelf niet, weten we dat nu nog niet? Daarvoor is “nieuw leiderschap” nodig, wat dat ook moge betekenen.

De uitvoerende bureaucratie rond het wonen heeft wel aan de burger geleverd. Maar dat vermogen is verdampt. Laten we kijken waarom.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Quote du Jour | Sociale huurwoningen in de uitverkoop

Waar Dekker volhardend de belangen van de Nederlandse volkshuisvesting heeft verdedigd, gooit Blok die belangen te grabbel door tienduizenden huurwoningen voor buitenlandse beleggers tegen ondergewaardeerde prijzen in de verkoop te zetten.

Allerlei wooncorporaties zitten in zwaar weer omdat ze na de privatisering van de woningmarkt zijn gaan avonturieren. Om de sector “financieel gezond te maken”, stimuleert de Minister voor Wonen en Rijksdienst de verkoop van sociale huurwoningen op de vrije markt. Aan buitenlandse investeerders wel te verstaan.

Foto: Cyril Wermers (cc)

Morgen het #woonprotest, vandaag lezen, luisteren en kijken waarom

ACHTERGROND - De vruchten van jaren VVD-beleid worden door buitenlandse investeerders geplukt. Maar voor studenten, starters, sociale huurders, mensen zonder dak boven hun hoofd en nu ook de middeninkomens zijn ze zuur. Daarom vinden er verschillende landelijke demonstraties plaats, te beginnen morgen, zondag 12 september, in Amsterdam: het Woonprotest. Gevolgd door de Woonopstand op 17 oktober in Rotterdam. De Haagse Stadspartij heeft ook al een protest aangekondigd in Den Haag op 13 november en in enkele andere steden wordt nagedacht over een vervolg.

Wat je moet weten over wat er allemaal niet deugt aan het woonbeleid? Ten eerste dat het veelzeggend is dat beleidsmakers tegenwoordig vooral spreken over de ‘woningmarkt’ in plaats van over volkshuisvesting. Het is dan ook niet slechts symbolisch dat kabinet Rutte-I een einde maakte aan het ministerie van VROM en een minister van Wonen onder BZK werd onderbracht. Kabinet Rutte-III deed ook deze minister de das om, sinds 2017 doet de minister van BZK wonen er gewoon even ‘bij’.

Maar volkshuisvesting is terug, en hoe. Morgen worden tienduizend verwacht mensen bij het eerste landelijke protest in Amsterdam. De media raken er de afgelopen weken niet over uitgepraat. Overal verschijnen reportages over de ‘slachtoffers’ van de woningmarkt (in deze context wél het juist woord).

Foto: David Sanz (cc)

Minderheidsregering Zweden mogelijk hersteld

Maandag viel de minderheidsregering van de sociaaldemocratische premier Löfven over liberalisering van de huren. Löfven wilde huisbazen toestaan markttarieven te vragen voor nieuwe huurappartementen. Dat zou projectontwikkelaars moeten stimuleren om meer te bouwen. Ook in Zweden is er een tekort aan huurhuizen. Maar juist op het punt van de huren had de Vänsterpartiet (Linkspartij, vgl. de Nederlandse SP) een rode lijn getrokken in ruil voor gedoogsteun. Met de nieuwe huurplannen overschreed Löfven de grens die door de gedoogpartij was getrokken. Een motie van wantrouwen van de extreemrechtse Zweden Democraten kreeg daarom ook de steun van links. Woensdag gloorde er weer enige hoop voor Löfven toen zijn bondgenoten in de Centrumpartij aankondigden dat ze het omstreden voorstel voor huurhervorming willen laten vallen.

De Zweedse politiek lijkt sinds enkele jaren gegijzeld door de Zweden Democraten. Na de verkiezingen in de herfst van 2018 volgde een uiterst moeilijk proces van coalitievorming. Dat eindigde begin 2019 met de vorming van een minderheidsregering van sociaaldemocraten en de groene Miljöpartiet op basis van een neoliberaal regeringsprogram dat twee centrumrechtse partijen hadden afgedwongen voor hun steun. Plus de noodzakelijke gedoogsteun van de Vänsterpartiet die overigens volgens datzelfde regeringsprogramma, het Januari-akkoord, geen enkele invloed op de regering zou mogen hebben. En dat alles om te voorkomen dat extreemrechts zou kunnen regeren.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Foto: copyright ok. Gecheckt 03-03-2022

Zorgzame marktwerking

Nu de kabinetsinformatie weer op gang komt, vraag ik me af: zou ik minister willen zijn? Eerlijk: liever niet. Het probleem is het sturen van de markt. In sociaal beleid, volkshuisvesting, sociale zaken en zorg komen markt en overheid elkaar op een intense manier tegen.

Ik ben voor zorgzame relaties in een eerlijke en rechtvaardige samenleving. Maar lukt dat met ons geloof in marktwerking? Alleen de cash-nexus tussen mensen maakt de wereld koud. Kunnen we met overheidsbeleid die kilte bestrijden? De markt is geen klein thema, maar ik struikel er voortdurend over.

Jan Peter Balkenende

“Er is terecht twijfel aan ongenormeerde marktwerking.” schrijft Balkenende in de NRC (19 mei 2009) ”‘De markt kan niet zonder moraal’, aldus een van mijn favoriete citaten van Adam Smith. Maar de slinger moet niet terugslaan naar een allesbepalende overheid. Dat is het verkeerde recept.”

Het is een wat ouder artikel, maar het boeit door wat de CDA-leidsman zegt en niet zegt. Waarom blijft marktwerking nodig, vraagt hij zich af. Ja, waarom? Hij komt met een gesloten bewijsvoering voor economische groei. Dat levert tolerantie, sociale mobiliteit en socialer beleid.

Dan komt het sociale element van het CDA-denken: “Tegelijkertijd weten we dat economische voorspoed niet vanzelf eerlijk verdeeld wordt en dat niet iedereen vanzelf eerlijke kansen krijgt.” Dat inzicht komt van sociaaldemocraten.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Follow the Money

OPINIE - Waarom lijkt de PvdA ineens een vijand van de sociale woningbouw? Komt dat door de coalitie met de VVD? Of is er meer aan de hand? Kijk naar het geld, ‘follow the money’, zo leer je te begrijpen hoe de wereld in elkaar steekt.

De politiek moet de tijdgeest begrijpen, door twee denkrichtingen: die van het historische en die van het utopische denken. Die kwamen eind negentiende eeuw samen: mensen moesten een beetje hulp hebben bij het verbeteren van hun lot. De samenleving ook: op weg naar een klassenloze maatschappij. Zo vonden we de woningcorporatie en de woningwetlening uit.

Wonen, investeren in gebouwen en huizen, is sterk verbonden met de stand van de rente en rendement op kapitaal. Piketty, de ‘Marx 2.0’, beweert dat kapitaalrendement groter is dan ruimte voor loongroei, dus spanningen rond de financiële last van het wonen zijn logisch. De wereld is een ‘global village’ geworden, dus het monetaire beleid in de VS is van belang.

Jeff Madrick in zijn The Age of Greed (New York, 2012) is helder over Greenspan en zijn beleid om de rente laag te houden: de strijd tegen inflatie kostte banen en groei en ‘rampant overspeculation in high technology stocks and housing’ werd door het lage rentebeleid gesteund. (p.226) Die overspeculatie in aandelen en wonen lijkt onmiskenbaar. De lage rentestanden van Greenspan waren echter nodig om de Amerikaanse overconsumptie te financieren.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Volgende