Woningcorporaties: Wat ging er mis? Hoe moet het verder?

De parlementaire onderzoekscommissie Woningcorporaties begint volgende week met haar openbare verhoren. Centraal daarbij staat de vraag: hoe nu verder? Wat er mis ging Op de Nederlandse (huur)woningmarkt spelen woningcorporaties een cruciale rol. De bijna vierhonderd corporaties die ons land telt, verhuren aan 2,4 miljoen huishoudens een sociale huurwoning. Aan het functioneren van de woningmarkt leveren zij een belangrijke bijdrage. Daarvan plukken meer dan vijf miljoen Nederlanders direct en indirect de vruchten. Ook bij het minder goed functioneren, raakt het corporatiebeleid niet alleen deze mensen, maar de Nederlandse samenleving in de volle breedte.

Door: Foto: Sargasso achtergrond wereldbol
Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Hoe de overheid achter de buurt aanhobbelt

Kunnen we de energie in de samenleving planmatig gebruiken? Het is de vraag of dat moet. Maar als er een neo-liberale beweging gaande is in de politiek, is een kleinere overheid ons deel. Dat betekent  dat in de samenleving meer zelfregulerende mechanismen moeten groeien.

Mensen hebben vaak een rode draad in hun cognitieve en sociale bestaan. “Initiatiefnemers gezocht” was de titel van het congres en de redactie van Sargasso bedacht dat ik er heen moest. Dat was goed gezien.  Mijn rode draad begon met coax-kabel aan elkaar knopen in de Bijlmermeer, in de gigantische ruimtes tussen hoge flats. Dan vertelden wij elkaar dat we de relaties tussen mensen verbeterden en vielen in een cynische lachstuip: niet omdat het zo grappig was, maar omdat de ruimte zo totaal vervreemdend was. Sociaal kon je de Bijlmer niet noemen: de globalisering sloeg daar hard toe: talloze culturen en talen, massale immigratie uit Suriname en versnellende migratie de Bijlmermeer uit: richting Purmerend en later Almere. Daardoor was het lastig een sociaal bevredigend bestaan op te bouwen. Met de activisten lukte dat het beste.

Mijn werkgever had een redenering die activisme steunde: in het traditionele bestuur worden ambtelijke plannen in het geheim ontwikkeld. De bestuurder treedt er mee naar buiten en de discussie met de burgerij is dan meteen defensief, zo luidde de redenering. Moet het zo zijn? Neen, zeiden wij: waarom kan de ambtenarij niet in een open relatie staan tot de burgers? We zouden nu zeggen: “van buiten naar binnen werken”. Alleen: dat is niet zo simpel. De ambtenaar kan wel denken dat de burger zijn klant is, maar hij wordt betaald door de gemeente of de overheid die hij dient. Dat is bepalender dan de abstracte beoordeling van zijn rol.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Huizen, pensioenen en bankiers

Ella VogelaarEnkele dagen geleden werd de Vogelaar-heffing door de rechter onwettig verklaard. Miljoenen voor probleemwijken moeten worden herverdeeld en terugbetaald. Dat is niet veel minder dan een ramp. In de publiciteit leeft men zich uit: “Ella Vogelaar deugt niet en dit is het bewijs, de woningcorporaties zijn te rijk en niet solidair of collegiaal, de volkshuisvesting is al jaren overbodig”.

Dat is bijna totaal onzin; dus moet ik verklaren waarom ik dat vind. Tegelijk leg ik een paar kleine andere verbindingen met de crisis en de financiële wereld, want dat doet er toe. Woningen zijn nu eenmaal objecten waar veel geld in wordt geïnvesteerd op langere termijn, dus de gevoeligheid voor rente en het welbevinden van financiële markten is groot.

In de jaren negentig ging het goed met de economie: groei, bubbels, rendementen. De pensioenfondsen waren veel te rijk, volgens de politiek en de vermogens moesten worden afgeroomd. Door de VUT stopten velen te vroeg met werken en kregen daarvoor een vorstelijke uitkering.Volgens de ABP-top droegen de overheden ongeveer 15 miljard premie te weinig af, ongeveer het bedrag dat de gepensioneerden nu tekort komen en zelf moeten gaan betalen. Het beleggingsrisico wordt vaak onderschat wanneer het mooi weer is.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Energiezuinige gebouwen en departementale organisatie

illustratie: Woningvoorraad Nederland (bron:VROM), klik voor volledig beeld.

Dezer dagen presenteert de regering Rutte zich aan de Kamer en zijn algemene beschouwingen. De nieuwe regering hergroepeert een aantal taken van departementen en spaart daarmee een paar bewindslieden uit. Dat is mooi en krachtdadig, maar is het ook doordacht? Dat is de vraag: is b.v. de combinatie van veiligheid en justitie niet vooral gericht op het verstoren van een balans tussen burgerrechten en opsporingsbevoegdheden, ten gunste van de veiligheid? Het zou kunnen dat onder de bezielende leiding van Opstelten onze liberale vrijheden achter de horizon verdwijnen. Waakzaamheid is geboden.

Wonderlijk is ook de combinatie van WWI (Wonen, Wijken en Integratie) en Binnenlandse Zaken. De volkshuisvesting was ooit een taak voor een “hamer en nijptang- ministerie”, met technische problemen en planning en productie van woningen als taak. Dat veranderde geleidelijk, toen de decentralisatie de zorg voor de productie van woningen bij de gemeenten neerlegde en de technische zorg voor kwaliteit als een achterhaalde zaak werd gezien waar de samenleving zelf maar op moest letten.

Zo groeide een vreemde situatie waarin VROM geld bij de woningcorporaties weghaalde, teneinde die middelen voor sociale doelen in de wijken in te zetten. (de Vogelaar heffing) Daar houden we nu maar mee op. Misschien nog vreemder was de toepassing van de vennootschapsbelasting, die de schatkist 500 miljoen moest opleveren, geld waarvoor woningcorporaties prima bestemmingen hebben en hadden. Een woningcorporatie uit Ommen voelt zich hierover zo getreiterd dat zij wil uittreden uit het bestel: als het Europese Hof daarin mee gaat, kan dat het einde inluiden van ruim 100 jaar sociale woningbouw in ons land. Het is een onzinnig risico, maar de vorige regering heeft het willens en wetens genomen. Die 500 miljoen moest naar de schatkist, ondanks alle nuttige dingen die met het vermogen van de corporaties zouden kunnen. Een voorbeeld is het energiezuiniger maken van de woningvoorraad.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Vorige