“De financiële sector is het probleem, niet de oplossing”

Investeren in een duurzamere wereld? Als het aan de aandeelhouders ligt, liever niet. In de serie lezingen ´Met het doel voor ogen´ legt onderzoeker Myriam Vander Stichele uit hoe de gouden greep van winstmaximalisatie het aanpakken van grote mondiale problemen, zoals ongelijkheid, armoede en milieuschade tegenhoudt. De 17 duurzame doelen (SDG’s) van de Verenigde Naties vormen een ambitieus plan. Maar er is geld voor nodig, heel veel geld. Geld dat bovendien niet alleen door overheden opgehoest kan worden. Zonder een aanzienlijke bijdrage van de private sector, volgens schattingen zo’n 80% van het benodigde bedrag, zijn de plannen gedoemd te mislukken. Wat mogen we van het ‘grote private geld’ verwachten? Myriam Vander Stichele (SOMO) onderzoekt al jaren de maatschappelijke en economische impact van multinationals en de financiële sector. Onder invloed van de globalisering is hun aandeel in de wereldeconomie de afgelopen decennia enorm toegenomen. En daarmee ook hun macht. Het is inmiddels duidelijk dat duurzaamheid niet op hun prioriteitenlijst staat. Sterker nog: het huidige financiële systeem, waar de wet van de hoogste winst geldt, werkt duurzame ontwikkeling tegen. Vander Stichele: “Op dit moment zijn ze het probleem, niet de oplossing.”

Quote du Jour | Ongelijkheid

QUOTE - Een paar cijfers van Thomas Piketty die onze nieuwe regering ter harte zou moeten nemen naar aanleiding van het Wereld Ongelijkheidsrapport 2022 van Oxfam/Novib: ‘Om de sociale en milieutechnische gevaren die haar ondermijnen het hoofd te bieden zal de planeet meer dan ooit rekening moeten houden met de ongelijkheidsbreuklijnen die haar doorkruisen’, schreef hij in Le Monde (vertaald door 360 Magazine, januari 2022)

De algehele conclusie is dat de hyperconcentratie van vermogen, die tijdens de pandemie nog eens is verergerd, voor alle regio’s van de wereld geldt. Wereldwijd bezat de armste 50% in 2020 amper 2% van het totale privé-eigendom, terwijl de rijkste 10% 76% van het totaal bezat (…) In Europa is de situatie minder extreem [dan in bv. Latijns Amerika, Rusland, het Midden-Oosten en sub-Sahara Afrika] maar er is ook geen reden om de vlag te hijsen: de armste 50% bezit 4% van het totaal tegen 58% voor de rijkste 10%.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Valse start voor Koolmees (pensioenen)

OPINIE - Wouter Koolmees, onze nieuwe minister van SZW staat naar eigen zeggen voor de BNR microfoon te popelen om de pensioenen op de schop te nemen. Maar daar is geen enkele rationele reden voor.
Mercer maakt al 9 jaar een vergelijkende pensioen index. Natuurlijk is elke vergelijking arbitrair omdat er zoveel systeemverschillen zijn die de weging complex maken. Maar Mercer vergelijkt 30 landen aan de hand van 40 abstracte indicatoren. Het is een alom gewaardeerde graadmeter.

Dit jaar zijn we gedaald van A naar de B+ status. Winnaar Denemarken scoort een tiende punt hoger dan ons, maar haalt daarmee de A status ook niet. Dit terwijl Nederland en Denemarken beiden vorig jaar een A status behaalden. Nu is er geen enkel land met een A status meer over. Maar dat is geen reden voor paniek.

Mercer weegt de 40 indicatoren in 3 categorieën. Adequaatheid, toekomstbestendigheid en integriteit in een holistisch perspectief. De eerste pijler (AOW), tweede pijler (pensioen), derde pijler (Verzekeringen en netto prive vermogen). Dit jaar is een nieuwe indicator ingevoegd, namelijk de lange termijn economische groei (het gemiddelde over 3 jaar terug en 3 jaar vooruit gecorrigeerd met betalingsverplichtingen). Om de schaal gelijk te houden, is de weging van deze indicator ten koste gegaan van de weging van pensioen vermogen en de hoogte van verplichte bijdragen. Indicatoren waarop Nederland zeer hoog scoort tellen daardoor minder zwaar ten opzichte van een relatief lage score op economische groei. In de praktijk is er dus niets veranderd ten opzichte van vorig jaar, de meting is veranderd. In de totaalscores over 9 jaar zijn wat pieken en dalen te zien, maar we scoren aanzienlijk hoger als bij in de eerste index in 2009. Ons pensioenperspectief is feitelijk verbeterd.

Foto: Jeffery Wong (cc)

Vermogensbelasting is te laag

Belasting op vermogen is diefstal, concludeert de advocaat-generaal in een manoeuvre waarbij Piketty zich in zijn graf zou omdraaien als hij niet nog springlevend was. Wanneer de overheid ervoor zorgt dat je vermogen slinkt, is dat in strijd met de rechten van de mens. De advocaat-generaal moedigt gedupeerden aan om juridische actie te ondernemen, zodat ze hun vermogen weer kunnen aanzuiveren.

De heffing gaat uit van vier procent rendement per jaar, waarover dan dertig procent vermogensbelasting geheven wordt. Effectief betaal je dus 1,2 procent. Drie miljoen mensen betalen in totaal circa vier miljard euro. En dat is gek.

Als vier miljard 1,2 procent is, dan is het vermogen waarover geheven wordt zo’n 333 miljard euro. Drie miljoen burgers maal een belastingvrije voet van 21.330 euro is 64 miljard euro. Dus is er in totaal zo’n 400 miljard euro aan vermogen in beeld bij de fiscus. Maar alleen al aan vrij besteedbaar spaargeld hebben Nederlanders dik 300 miljard op de bank staan. Daar zit ook het geld bij van die miljoenen Nederlanders die niet genoeg hebben om vermogensbelasting te moeten betalen. De onderste helft heeft zelfs een negatief vermogen. Het leeuwendeel van dat spaargeld zit bij de rijkste Nederlanders.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Foto: Images Money (cc)

Pensioenvermogen is geen echt vermogen

OPROEP - Naar aanleiding van de stukken over welvaartsongelijkheid en vermogensongelijkheid is er terecht op gewezen dat in de cijfers van het CBS het pensioenvermogen niet is verwerkt. Een aantal aspecten van het pensioenstelsel zoals we dat kennen in Nederland roept echter twijfels op of pensioenvermogen wel echt vermogen is.

In theorie is het simpel. Een bepaald percentage van je loon wordt in een spaarpot gestopt en belegd. Vanaf de 65ste verjaardag plus 3 maanden (oplopend tot 67 in 2021 of 2023) krijgt iedereen die heeft bijgedragen uit deze spaarpot maandelijks een uitkering tot overlijden. Dat lijkt verdacht veel op vermogen. Helaas is de werkelijkheid iets weerbarstiger.

Het meest eenvoudige geval is dat van een alleenstaande zonder ex-partner(s) en zonder kind(eren). Vanaf de pensioengerechtigde leeftijd krijgt deze een vast bedrag per jaar tot aan het overlijden. Het maakt niet uit of dat al na een jaar is of pas op 100-jarige leeftijd. Bij een overlijden kort na de pensioengerechtigde leeftijd doet zich de situatie voor dat er meer is ingelegd dan er is uitgekeerd. Dezelfde situatie doet zich voor als deze alleenstaande voor het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd overlijdt. De overgebleven inleg maakt geen deel uit van de erfenis maar valt toe aan het pensioenfonds. Dit vermogen wordt gebruikt om het pensioen van de 100-jarigen te betalen. Partners (en ex-partners) en kinderen hebben onder bepaalde voorwaarden recht op nabestaandenpensioen. Maar ook hier geldt weer dat bij overlijden de aanspraak vervalt. Kortom, dat zogenaamde vermogen gaat bij overlijden op in rook.

Foto: Images Money (cc)

Welvaartsongelijkheid in Nederland

DATA - Sinds Thomas Piketty zijn boek Capital in the Twenty-First Century heeft gepubliceerd, is er een discussie op gang gekomen over vermogens- en inkomensongelijkheid. Volgens oud-minister Willem Vermeend hebben we in Nederland helemaal geen ongelijkheidsprobleem.

Hoewel de inkomensongelijkheid laag is in Nederland (waar Vermeend zijn oordeel op baseert), is dat niet het geval met de vermogensongelijkheid. Gisteren bevestigde de Volkskrant nog eens dat de vermogensongelijkheid is toegenomen. Inkomensongelijkheid en vermogensongelijkheid vormen samen welvaartsongelijkheid. Het is dus van belang om zowel naar inkomen als vermogen te kijken en alsook de interactie tussen deze twee componenten. De meest recente beschikbare data zijn van 2013 en laten het volgende beeld zien:

Verdeling welvaart in Nederland (2013)

Eén van de eerste dingen die opvallen is dat ongeveer 20% van de huishoudens in Nederland een negatief vermogen heeft en behoorlijke concentraties aan de uiteinden van het welvaartsspectrum. Binnen deze groepen valt met name de groep die zowel in de laagste vermogensgroep als in de laagste inkomensgroep valt. Een laag inkomen en een schuld van gemiddeld anderhalve ton. Een behoorlijk uitzichtloze situatie.

Een ander opvallend punt is, is dat er een groep is met weinig inkomen en een hoog vermogen. Zoals Jesse Frederick bij Follow the Money laat zien, heeft dat (gedeeltelijk) te maken met wijze waarop het CBS de gegevens registreert. Terecht merkt hij op dat sommige inkomsten niet mee worden geteld door het CBS. Kanttekening daarbij is natuurlijk wel dat deze inkomsten leiden tot hogere vermogens en dus met enige vertraging wel in de vermogenscijfers terecht komen. Reden te meer dus om zowel naar inkomen als vermogen tegelijkertijd te kijken.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Politiek Kwartier | Hardwerkende renteniers

COLUMN - In de discussie over vermogensbelasting hoeven de kleine spaarder en de hardwerkende Nederlander van het CDA en de VVD niets te verwachten.

Wat zijn dat eigenlijk, ‘hardwerkende Nederlanders’?

Ik denk dan aan bouwvakkers, vrachtwagenchauffeurs, politieagenten en schoonmakers. Of leraren en verplegers. Zware beroepen met hoge verzuimcijfers.

Toch vallen deze mensen voor de VVD klaarblijkelijk niet onder de noemer ‘hardwerkende Nederlanders’. Zij worden immers niet begunstigd door het douceurtje dat deze partij de afgelopen lente afdwong voor het laten vallen van de onzinwet over illegaliteit. Dit extraatje werd door Halbe Zijlstra verkocht als een beloning voor ‘hard werkend Nederland’, maar komt alleen ten goede aan mensen met een inkomen boven de 40.000 bruto per jaar. Daar vallen voornoemde mensen echt niet onder.

Wat hard werken is in VVD-jargon werd afgelopen kwartaal weer pijnlijk duidelijk door de Pavlov-reactie van de partij op de suggestie van Samsom de vermogensbelasting te verhogen. Paniekerig suggereerde Halbe Zijlstra dat ‘links’ op de zuurverdiende centen van hardwerkende Nederlanders uit zou zijn.

Hard werken is rentenieren. Dat weten we dan ook weer.

Vermogensbelasting staat momenteel echter internationaal op de agenda sinds de fransman Piketty ons heeft voorgerekend dat het oppotten van geld een stuk meer oplevert dan arbeid. En omdat Nederland volgens de beleidsmakers hard toe is aan belastingherziening gooide onlangs de PvdA het balletje maar eens op: waarom niet wat aanpassingen in het belasten van vermogens?

Foto: Tax Credits (cc)

Ongelijkheid in Nederland breder probleem

DATA - Pakkende kop in de Volkskrant vandaag: “Rijkste 1 procent bezit bijna een kwart van alle vermogen”. Maar de focus op alleen de rijkste 1% verhult de bredere trend.

Het is namelijk niet zo dat vooral de allerrijkste een steeds groter deel van de koek hebben. Nee, eigenlijk zit de breuk tussen de bovenste 30% en de rest. De bovenlaag wordt rijker, de rest armer. Hoewel in de middenklasse het effect wat minder sterk is.

Laten we dit illustreren aan de hand van het aandeel in het totale vermogen van Nederland (uitgezonderd pensioenen) van respectievelijk de rijkste 10% en rijkste 30%.
vermogen_2006_2012_475

Natuurlijk zorgt het weglaten van de pensioenpot voor een vertekend beeld. Die pot is namelijk net zo groot als de rest van het vermogen. Echter, een pensioen kan je niet vrij in direct besteedbaar geld omzetten. En een pensioen gaat niet mee in de erfenis naar de kinderen.

Het is dus wel degelijk van belang om te zien dat de trend voor de bovenkant van Nederland gunstiger is dan voor de rest.

De Volkskrant gaf in haar analyse aan dat een van de oorzaken ligt in de opbouw van het vermogen. Huizenprijzen daalden, daar heeft iedereen last van. Maar aandelen en andere beleggingen, welke vooral bij de rijken zitten, stijgen weer.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Foto: Tax Credits (cc)

Rijken worden weer rijker in Nederland

DATA - Slecht nieuws, het totale vermogen van mensen in Nederland is gedaald van 2011 naar 2012. Maar dit nieuws verhult een ander verhaal. De rijkste 20% van Nederland had in 2009 75,5% van het vermogen in handen. In 2012 was hun aandeel gestegen naar 80,5%. De rest van Nederland werd armer.

Vermogen volgens CBS is het totaal van bezittingen en schulden. Sinds 2008 is er nogal wat vermogen verdwenen, met name door de daling van huizenprijzen. Ook de rijken hebben vermogen verloren sinds 2008. Maar niet ten opzichte van 2006.

Maar belangrijker, het aandeel van de rijkste 40% van de bevolking in het vermogen is sinds 2008 gestegen van 96% naar 99%.

vermogen_nl_top4_475

“Rijk” is een relatief begrip. Rijk ben je ten opzichte van anderen. Als iedereen 100 euro heeft, is niemand rijk. Als er een iemand een euro meer heeft, valt dat niet echt op. Maar als iemand 2 of 200 keer zoveel heeft, dan is hij of zij rijk. En als een minderheid van de bevolking vrijwel al het vermogen heeft, dan zijn de verhoudingen scheef.

Een andere manier om dit te illustreren:
Vermogen_10proc_2012_475

De verdeling naar groepen is eenvoudig. Neem alle gezinnen in Nederland en deel die op in 10 even grote groepen. In de eerste groep de mensen met het minste vermogen. In de laatste groep de mensen met het meeste vermogen.
In de bovenste grafiek kan je zien dat de rijkste 10% ongeveer 714 miljard euro aan vermogen heeft. Dat zijn 741.000 gezinnen die dus gemiddeld allemaal iets minder dan een miljoen hebben.

Foto: copyright ok. Gecheckt 11-02-2022

Vermogensongelijkheid moet op de agenda

Nederland kent een grote en toenemende ongelijkheid van de vermogensverdeling. Het onderzoek daarnaar, en de politieke en maatschappelijke interesse hiervoor, is beperkt. Ten onrechte, want een te grote ongelijkheid tast de samenhang in de samenleving aan, meent hoogleraar Bas van Bavel

Is Nederland een egalitaire samenleving? Als je kijkt naar de inkomensverdeling, is het antwoord ja. Hoewel de laatste decennia jaar de inkomensongelijkheid licht  toeneemt, is de verdeling nog altijd gunstiger dan gemiddeld in de rest van de westerse wereld. Het verhaal over de vermogensverdeling is een andere. Economische
ontwikkelingen en politieke besluitvorming hebben er gezamenlijk voor gezorgd dat de ongelijkheid in de vermogensverdeling sterk is toegenomen.
Nederland kent een steeds schevere vermogensverdeling

Als je spreekt over het totale vermogen van een land, moet je een onderscheid maken tussen pensioenvermogen enerzijds en privaat vermogen anderzijds. Het opgebouwde
pensioenvermogen in Nederland is enorm. Het bedraagt honderden miljarden euro’s en is relatief gelijkmatig verdeeld. In de regel kunnen veel Nederlanders die geen of weinig privaatvermogen hebben opgebouwd, wel beschikken over een goed pensioen. De discussie over de vermogensverdeling gaat dan ook niet zozeer over het pensioenvermogen als wel over het privaat vermogen. Onder dat laatste begrip worden de spaargelden, aandelen, deelnemingen in bedrijven en het bezit van huizen en andere onroerende goederen gerekend minus schulden en leningen. Uit onderzoek blijkt dat vooral de verdeling van het privaat vermogen steeds schever is.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Volgende