Sargasso 15 jaar – de lezingen (1): Jan Paul van Soest

Ter gelegenheid van Sargasso’s 15-jarig bestaan organiseerden we op 18 februari een symposium over de teloorgang van feiten in het publieke en politieke debat en de rol van onderzoeksjournalistiek. Deel 1: Joost introduceert de StellingChecker, dan de lezing van Jan Paul van Soest. Eerst opent Stephan Okhuijsen het symposium en kijkt terug [1]. Er is veel veranderd sinds Sargasso in 2001 door Carlos en Grobbo in de kroeg werd bedacht. Er is nu GeenStijl, Joop, De Correspondent en vooral op gebied van de sociale media is er veel veranderd door de komst van Facebook en Twitter. In 2011 zijn we gefuseerd met GeenCommentaar. Sargasso heeft veel vernieuwingen bedacht zoals Parlando, de Coalitie Checker, Minister Memory en Polifieeds. Door alle veranderingen in het medialandschap zijn we nu wat minder zichtbaar geworden. In de beginjaren was bloggen nog iets nieuws en we konden toen invloed uitoefenen op het publieke debat. Dat is nu wat minder geworden. Het nieuws is de laatste jaren niet alleen grimmiger geworden maar er wordt ook steeds meer nep nieuws verspreid: fake nieuws in goed Nederlands. Wij stellen vandaag de vraag: hoe gaan we daar mee om? Wat kun je als journalist en blogger tegen nep nieuws doen? Wij hebben drie onderzoeksjournalisten bereid gevonden om daar hun visie op te geven: Jan Paul van Soest, Mirjam de Rijk en Dimitri Tokmetzis. Eerst laat Joost zien wat wij, Sargasso in samenwerking met Republiek Allochtonië daaraan willen doen. Joost Berculo introduceert nu de StellingChecker.

Door: Foto: copyright ok. Gecheckt 08-03-2022
Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Zijn sociale media de nieuwe Der Stürmer?

ANALYSE, OPROEP - Vanaf 1923 tot het einde van de Tweede Wereldoorlog gaf prominent lid van de Nazi-partij, Julius Streicher, een wekelijkse krant uit: Der Stürmer. De inhoud was anti-semitisch, anti-katholiek, anti-communistisch, anti-capitalistisch en anti-monarchistisch. Het stond vol met nazi-propaganda: cartoons over Joden, oude volksverhalen over Joden die kinderen vermoorden en hun bloed dronken, Joden die achter ‘onze vrouwen’ aanzitten, dat Joden het Duitse volk wilden onderdrukken, en meer van dat soort spul.

"Ze behoort tot de Kerk, tot Satan"

‘Ze behoort tot de Kerk, tot Satan, beide verloren voor het Duitse ras’

‘De Joden zijn ons ongeluk’ stond onderaan elke pagina gedrukt. De oplage begon met ongeveer 27.000 stuks en groeide tot bijna een half miljoen. Streicher werd door Hitler geprezen voor zijn eenvoudige methode om het Duitse volk succesvol te beïnvloeden: elke week konden lezers zich laven aan de afbeeldingen en aan verzonnen nieuwsberichten over misdaden die Joden gepleegd zouden hebben.

Rituele moord "door Joden"

Rituele moord ‘door Joden’

Het mag duidelijk zijn, Der Stürmer zorgde voor een bombardement aan valse ‘informatie’, aan opruiende artikelen, aan spottende cartoons waarin de Joden voortdurend als het meest vuile van het vuile werden aangewezen.

Het joods-bolsjewistisch gevaar bedreigt Europa, en als er ook maar ééntje valt, zou dat het einde van heel Europa betekenen.

Het joods-bolsjewistisch gevaar bedreigt Europa, en als er ook maar één land valt, zou dat het einde van heel Europa betekenen.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Nasleep van een stomme ’tweet’

Eind 2013 stond Justine Sacco (toen 30) op het punt het vliegtuig van Londen naar Kaapstad te nemen, toen ze besloot haar 170 volgers op Twitter aan het gniffelen te krijgen met een schunnig grapje:

Going to Africa. Hope I don’t get AIDS. Just kidding. I’m white!

Sargasso berichtte al over de directe gevolgen. Tijdens haar 11-urige vlucht werd haar ’tweet’ een ’twitterstorm’, de ‘hashtag’ #HasJustineLandedYet werd wereldwijd ’trending’, ze werd opgewacht in Kaapstad door ’twitteraars’ die de rest op de hoogte wilden houden. En zij had niks door. Totdat ze landde en haar telefoon weer aanzette, uiteraard.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Het ideale curriculum

ONDERZOEK - Als je snel een fel en interessant debat wil, geef dan een groep de volgende opdracht:

“Stel het ideale curriculum voor de basisschool samen. Je mag maximaal 8 vakken voorstellen, met een totale lestijd van 32 uur per week. Geef door middel van de urenverdeling ook aan welke vakken je het belangrijkste vindt. Verdedig je keuze”. 

Een dergelijke opdracht kreeg ik ooit tijdens een college “Curriculumtheorie”, en ik kan me de felle discussie die ontstond nog goed herinneren. Het raakt aan fundamentele waarden van mensen, en wat men uit eigen opvoeding waardeert. Ik kan me óók herinneren dat we er eigenlijk niet goed uitkwamen: want bestaat het ideale curriculum eigenlijk wel?

De uitslagen van het Nationale School Onderzoek, onder 85.000 lezers van regionale dagbladen, deden me terugdenken aan dat college van 20 jaar geleden. Een lange lijst met wensen voor vakken, zonder dat er een duidelijke keuze te maken is.

Opvallend is het hoge percentage respondenten dat Engels verplicht wil stellen op de basisschool. En de opkomst van “sociale media” is goed terug te zien (63%). En blijkbaar gaat de wens om kinderen iets te leren over sociale media gepaard met de noodzaak om ze ook omgangsvormen te leren. Zou het een met het ander samenhangen?

Foto: Peter Kirkeskov Rasmussen (cc)

Sociale media als propagandakanaal

ACHTERGROND - Dankzij internet en sociale media is het niet alleen gemakkelijker geworden propaganda te verspreiden, maar ook om de ware bron ervan te verhullen.

Met behulp van een beetje mobiele telefoon kan zo’n beetje iedereen foto’s maken en filmpjes opnemen en de resultaten daarvan wereldwijd verspreiden via kanalen als Facebook, Twitter en YouTube. Zodoende beschikken we tegenwoordig over een ware stortvloed aan rechtstreekse ‘ongefilterde’ informatie uit conflictgebieden.

Maar niet heus.

Regeringen doen immers vrolijk mee aan het produceren en verspreiden van dergelijke ‘amateur’-nieuwsgaring. Want met propaganda à la Baghdad Bob win je tegenwoordig de oorlog niet meer.

Zo doken er in september 2013 video’s op die moesten bewijzen dat de islamistische strijdgroep Liwa al-Islam (en dus niet het Syrische regeringsleger) verantwoordelijk zou zijn voor de gifgasaanvallen van een maand eerder in de buurt van Damascus.

De video’s bleken vervalsingen en zijn dus vrijwel zeker geproduceerd door het Assad-regime.

Tijdens een persconferentie in de nasleep van het neerschieten van MH17, produceerde de Russische legerleiding een blow-up van een frame uit een YouTube-video die zou bewijzen dat het BUK-systeem dat het Maleisische vliegtuig neerschoot zich in een gebied bevond dat onder controle stond van het Oekraïense regeringsleger.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Downing Street-trollen

De Britten nemen kennelijk alvast een voorschotje op het tegenpropagandaplan van de EU-antiterreurcoördinator. Na Israël, Rusland en IS(IS), richt namelijk ook het Verenigd Koninkrijk een interneteenheid op om de hearts en minds van Twitter en Facebook te veroveren: the 77th Brigade.

The Army is setting up a new unit that will use psychological operations and social media to help fight wars “in the information age”. […] The 77th Brigade, made up of reservists and regular troops and based in Hermitage, Berkshire, will be formally created in April.

Foto: katie chao and ben muessig (cc)

Gaat en vertwittert u!

ACHTERGROND - Nieuwe media, nieuwe tijden, dan kan het bevoegd gezag niet achterblijven. In Nederland maken steeds meer agenten gebruik van Twitter. Het wordt gezien als een goed middel om de afstand met de burger te verkleinen, zeker als er steeds minder tijd overschiet om op straat te zijn. En het schijnt nog goed te zijn voor het imago ook.

Het is een trend in meerdere landen. Zo was onlangs in het nieuws dat ook de New Yorkse politie zijn uiterste Twitterbest doet. Om het beroerde imago van het korps wat op te vijzelen, werden bewoners uitgenodigd om leuke kiekjes van henzelf met New York’s finest te delen onder vermelding van #myNYPD.

Goed idee?

Afgaande op de ingestuurde foto’s, bestaan de ervaringen van de gemiddelde New Yorker met de NYPD uit geschoffeerd of in elkaar geslagen worden. Cynisme voert de boventoon in de reacties op de uitnodiging van het New Yorkse corps.

‘NYPD officers are known worldwide for their timely and hands-on response to citizen grievances,’ onder de foto van een jongen met daarop twee forse agenten die hem met hun knieën tegen de grond gedrukt houden.

‘Homeless and sleeping in a synagogue? #MyNYPD has an ass kicking answer! #ForShame!’ bij een afbeelding van een dakloze die door een paar agenten in elkaar getrapt wordt.

Foto: Intel Free Press (cc)

Anders nog iets? | You Only Live Online

COLUMN - ‘Maak even een foto man, voor op Facebook…’ Routinematig en zonder enige vorm van toeristische bescheidenheid maken twee mannen van een jaar of vijfentwintig met hun smartphones kiekjes van elkaar bij een zwarte Ferrari. De auto staat ‘zomaar’ in een druk uitgaansgebied in het centrum van Amsterdam. Enkele seconden later bekijken ze samen de gemaakte foto’s. Eentje is zó enthousiast, dat hij ter plekke besluit dat dit zijn nieuwe profielfoto op Facebook zal gaan worden! Waarschijnlijk heeft hij de foto meteen in zijn FB-profiel gezet, inclusief begeleidende tekst: ‘Ik voor Ferrari!!’ #wtf #lol. Voordat ze honderd meter verder zijn gelopen, zal hij al een tiental ‘likes’ te pakken hebben.

Op een terrasje zitten enkele meisjes gezellig in de het zonnetje met elkaar te kletsen… Via WhatsApp. Giechelend ‘praten’ ze met elkaar via het mobiele smartkastje dat ze als vanzelfsprekend met twee handen stevig vastklemmen voor hun gezicht. ‘…OMG! Hij is egt wel knap! *bloost*’ De jongeman, type hipster in een beige chino met omgeslagen broekspijpen en Birkenstocks dragend, kijkt af en toe op zijn eigen iPhone. Hij lijkt geen rust te hebben om te kunnen genieten van z’n Coca-Cola Zero. ‘Kijk, hij lijkt zenuwachtig te worden van je… *lief*’ Waarschijnlijk verwacht hij een app’je van iemand. Weet hij wat er zich naast hem afspeelt, aan de tafel met de gierende hormoontjes? Waarschijnlijk wel.

Terwijl mijn vriendin een jurkje past bij de H&M, kijk ik vanuit m’n ooghoek naar twee opvallende dames van rond de vijftig. Type: vrijgevochten, prosecco als ontbijt. Ze kunnen het niet laten om een idioot felgeel bontmutsje op te zetten, dat als accessoire te koop wordt aangeboden in deze Zweedse modetempel. Wat ik verwachtte gebeurde ook. Uit de donkerbruine (nep)lederen tas, waarop repeterend het logo van de ontwerper staat, komt een bling bling hoesje tevoorschijn. Terwijl dame één met het gele mutsje op het hoofd poseert en een guitig ‘duckface’ mondje opzet, maakt de ander enkele pics. ‘Waaahh… Deze zet ik meteen in een tweetje op mijn timeline!’ schreeuwt ze ongegeneerd met rauwe stem door de winkel. ‘Nee joh, gek…! App ‘m me ff door!’ Vanavond zullen minimaal drieduizend van haar vierduizend achthonderdzeventien volgers, haar BFF, inclusief kek bontmutsje, via Twitter hebben kunnen aanschouwen.

Europese Commissie waarschuwt voor sociale media bij onderhandelingen

Uit een audio-opname van Patrice Pellegrino, die in handen is van NU.nl, blijkt dat de Europese Commissie sociale media ziet als een gevaar bij de onderhandelingen over een nieuw geheim handelsverdrag met regels over intellectueel eigendom. De online diensten kunnen een heftig publiek debat opwekken.

Het vorige handelsverdragvoorstel, het antipiraterijverdrag ACTA, werd onder andere afgewezen omdat het enorm veel negatieve aandacht kreeg op sociale media. De industrie was niet in staat daar tegenwicht aan te bieden, maar bleef gebruikmaken van de oude manier van lobbyen.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Vorige Volgende