Zomergasten 2018 met Marleen Stikker

In de derde aflevering van Zomergasten 2018 vanavond Marleen Stikker (en morgen hier onze recensie). Dat moet een Sargassowaardige uitzending worden! In haar Zomergasten-profiel wordt ze ´internet pioneer´ genoemd en daar is niets teveel aan gezegd. Iedereen die een beetje is geïnteresseerd in de geschiedenis én (vooral) de toekomst van het internet kent haar naam. Ze richtte in 1993 De Digitale Stad op (dat over is gegaan in ‘de echte Digitale Stad) en is medeoprichter en directeur van de Waag Society, dat zich bezighoudt met “de sociale en culturele impact van nieuwe technologieën en hun toepassing voor sociale innovatie.” Ze zegt fragmenten gezocht te hebben “over onze bijzondere relatie tot technologie” en wil de vraag centraal stellen “of we onze toekomst nog zelf kunnen bepalen.” Kijk, alsof het een avondje Sargasso gaat worden. Op uitnodiging van Sargasso verzorgt Frank Meeuwsen deze keer de Zomergastenrecensie. Hij is al vanaf 1996 werkzaam in de internetindustrie, stond aan de wieg van Lifehacking, de eerste Nederlandse weblog over slimmer werken en slimmer leven en was medeorganisator van de Dutch Bloggies, een blogprijs die na tien spraakmakende edities in 2010 besloot te stoppen. Frank Meeuwsen publiceerde in 2010 het boek ‘Bloghelden’ over de Nederlandse blogosphere van 1995 tot 2005 en beschreef daarin de pioneersdagen van internet en bloggen in Nederland. Om maar een kleine greep uit Franks 'internetale' activiteiten te noemen. Uitzending vanavond 20:15 uur; morgen de recensie van Frank Meeuwsen die hier is te lezen.

Foto: Joost Rooijmans (cc)

De DNA-killer

COLUMN - Bordje op de deur: Ministerie van Oorlog

– Goeiemorgen ik heb een afspraak met ambtenaar Van de Velde.
– Neemt u plaats, zij is nog in gesprek maar ontvangt u zo direct.

– Heee Van de Molen!
– Goeiemorgen Petra. Hoe is ie? Je hebt het druk zo te zien, ik zal meteen ter zake komen. Het KILL-concern heeft een revolutionair wapen ontwikkeld dat je minister zeker zal interesseren. Ik heb het er met de minister over gehad op de vorige borrel, ik kreeg groen licht om je uitgebreid te komen informeren.
– Ga je gang.
– Deze nieuwe generatie zogenoemde Living Entity Based Technology heet de DNA-killer.
– De DNA-killer?
– Ja, as in: Desoxy ribonucle…
– Ik weet wat DNA betekent, dank je. Wat doet het met het DNA?
– Het killt het. Ik wil niet al te zeer in details treden, want dan kunnen jullie met het concept ervandoor gaan, begrijp je wel… Onwenselijke toestanden…
– Natuurlijk. Je hebt mijn aandacht.


– We hebben dus iets ontwikkeld waarmee je GERICHT KUNT DODEN. Gericht as in: op de man af, of op de soort af. Het werkt met DNA-herkenning. Een speciale opsporingssoftware dat we in virussen  implementeren. Deze virussen dringen door in de populatie. Door die software te activeren, herkennen ze precies welke DNA ze moeten aanvallen. Tja, en dat doen ze dan.
– Wát doen ze dan?
– Ze vernietigen de DNA-strengen.
Dat loslaten van die virussen kan overigens op allerlei manieren, dat hoef ik je niet uit te leggen. Drones, dat is het meest geavanceerde. We maken ook tegen meerprijs speciale nanodroontjes hiervoor, die levende wezens penetreren. Ze zijn volledig onzichtbaar voor radars etc, en ook ontraceerbaar, want ze vernietigen zichzelf na gedane arbeid.
Je begrijpt dat deze technologie baanbrekend is. De voordelen zijn legio: collateral damage is gereduceerd tot nul om maar iets te noemen. En op grote afstand bestuurbaar, waardoor je een actie acuut stop kan zetten, mocht er nieuwe info binnen vallen bij de control room. Zodat je debakels kunt voorkomen zoals met… weet je nog…
– Oh ja, hoe kan ik dat vergeten. Maar hè, dank voor de uiteenzetting, Dirk. Het is me duidelijk genoeg. Ik zal dit met de minister bespreken. Is dat de brochure? Dank je. Je hoort spoedig van me.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Foto: Gandalf's Gallery (cc)

Kunst op Zondag | De wolk

Kunstenaaars willen zich nog wel eens met het ongrijpbare bezighouden. Neem nu de wolk. Symbool voor lucht, licht en vluchtigheid. En natuurlijk van meesterlijke oud Hollandse luchten.

Ontelbare keren geschilderd, gefotografeerd en vorm gegeven, dus wat bezielt een kunstenaar alweer een wolk te produceren? Misschien ligt de verklaring daarvoor in de wolk zelf: eindeloze herhaald, maar niet één keer hetzelfde.

In al haar verscheidenheid is de vorm van de wolk natuurlijk archetypisch. Het maakt dan ook niet uit met welk materiaal een wolk wordt gemaakt, zolang er maar ronde, bobbelige vormen in te zien zijn. In sommige kunstwerken versterkt het materiaal de symboliek van de wolk.

Vluchtigheid, in de zin van komen en gaan. Dat past goed bij een treinstation. In 2013 op het station St. Pancras in Londen en in 2015 op het hoofdstation in Lille hingen wolken die als zwevende tapijten de reizigers meenamen. Ze symboliseerden tevens de vraag hoe mensen omgaan met het zo levensbelangrijke water op aarde.

Lucy en Jorge OrtaCloud Meteoros, 2013.
cc Flickr Chris Beckett photostream Cloud Meteoros by Lucy and Jorge Orta - art installation, St Pancras Station, London

John Körmeling kreeg de opdracht om voor zes treinstations een wolk van een ontmoetingspunt te maken.

John Körmelingmeeting point De Wolk (hier in Rotterdam),

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

De waarde van privacy(schendingen)

COLUMN - door Esther Keymolen

cc commons.wikimedia.org Marion ManolaWat heeft zangeres Marion Manola (zie foto), die furore maakte op Broadway aan het eind van de 19de eeuw, gemeen met voetballer Robin van Persie en realityster Barbie (aka Samantha De Jong)? Alle drie beroemdheden zijn geconfronteerd met privacy-inbreuken. Marion Manola werd belaagd door fotografen toen ze in haar weinig verhullend kostuum op het podium stond. Haar werkgever, die het plan had opgevat de foto’s als reclame te publiceren in de krant had daartoe opdracht gegeven maar had dit niet van te voren aan Marion Manola voorgelegd. Zij was furieus en stapte naar de rechter om de publicatie van de foto’s tegen te houden. De rechter gaf haar gelijk en de foto’s mochten niet zonder haar toestemming worden afgedrukt.

Deze gebeurtenis was één van de aanleidingen voor de juristen Samuel Warren en Louis Brandeis om hun legendarische artikel “The Right to Privacy” te schrijven. In dit artikel definiëren ze privacy als “the right to be let alone”, het recht om met rust gelaten te worden.

De noodzaak om zo een recht te formuleren kwam niet uit de lucht vallen maar is rechtstreeks verbonden met de opkomst van het fototoestel en het verdienmodel van de tabloids (ook wel yellow journalism genoemd, naar de kleur van het papier waarop het gedrukt werd). Deze (riool)journalistiek was erop gericht smeuïge en niet noodzakelijk waarheidsgetrouwe nieuwtjes te publiceren, het liefst vergezeld van een prikkelende foto. Tegen zulke journalistieke wanpraktijken moesten burgers beschermd worden, zo meenden Warren en Brandeis. Als je je op straat begeeft of je ergens anders in de publieke ruimte bevindt, moet je erop kunnen vertrouwen dat je niet gelijk met foto en al de volgende dag op de voorpagina van de krant prijkt. Wat Marion Manola overkwam als celebrity, zo voorzagen Warren en Brandeis, kon immers iedereen gebeuren.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: Martin Krolikowski (cc)

Kunst op Zondag | Internet

Afgelopen week had internet en haar bijwerkingen weer onze aandacht. Wat ooit het meest democratische gebied op aarde zou worden, is de meest gecontroleerde en aangestuurde verblijfplaats geworden. Aangestuurd door anderen dan jij, verblijfplaats van bijna iedereen. En wie er nog niet is ingestonken, wordt er in gemanipuleerd.

Wellicht is er ergens nog een klein stukje underground waar internet gratis én veilig is, maar zulke plekjes zijn slechts toegankelijk voor nerdy whizzkids (excusez le jargon). Het grote speelplein is ondertussen dermate kapot dat zelfs die-hard ‘early adopters’ (wederom jargonale excuses) het plein dreigen te verlaten.

Dat we vooral digitaal met elkaar verbonden zijn voorzag Nam June Paik (1932 – 2006) al in 1995. Hij voorspelde dat mensen meer via de ‘Electronic Superhighway’ met elkaar in contact zouden zijn, dan via fysieke transportmiddelen.

Nam June PaikElectronic Superhighway: Continental U.S., Alaska, Hawaii, 1995.
cc Flickr Adam Fagen Electronic Superhighway West

En omdat de virtuele wereld voor veel mensen steeds meer de echte wereld lijkt te worden is het logisch dat men daar aan zijn of haar populariteit werkt.

Dat kan bijvoorbeeld met de krasloten van Dries Depoorter, Verkrijgbaar in de Popular Vending Machine. Krassen maar en je maakt kans op 25 duizend nepvolgers op je Instagram of Twitter account.

Foto: Philips Communications (cc)

Is uw gemeente al overgenomen door algoritmen?

In de Canadese stad Toronto bestuurt Google een eigen wijk. De straten hangen vol met sensoren en camera’s die behalve het verkeer en de luchtkwaliteit ook de gedragingen van inwoners registreren. De stad wordt vergeleken met een Chinese surveillance-staat, maar zulke technologische toepassingen vinden in Nederland gretig aftrek.

De term ‘smart city’ duikt massaal op in verkiezingsprogramma’s. Slimme lantaarnpalen, social media meldkamers en zelflerende algoritmen beloven openbare ruimten efficiënter, groener en veiliger te maken. Mooie beloften maar moeten we ze ook geloven?

‘Living labs’ en ‘innovation hubs’ transformeren gemeenten in zelflerende computersystemen die doorlopend gevoed moeten worden met onze data. Terwijl we ons druk maken over randvoorwaarden zoals privacy, worden nergens de smart city-systemen zelf in twijfel getrokken.

Een smart city functioneert op basis van voorspellende algoritmen die beslissingen nemen. Deze algoritmen zijn niet transparant, kunnen verkeerde verbanden leggen en menselijke vooroordelen op grote schaal verspreiden. Steeds meer onderzoekers waarschuwen voor een blackbox-samenleving waar niemand meer weet op welke manier algoritmen besluiten nemen en op basis van welke data.

Om de samenleving daadwerkelijk veiliger en groener te maken, moeten we kritischer nadenken over de beslissingen die we aan algoritmen willen uitbesteden, voordat grote techbedrijven met uitsluitend een commercieel belang hiermee aan de haal gaan. Niet alleen in Toronto, maar ook in Nederland worden mensen steeds meer gereduceerd tot datamachines die door algoritmen worden aangepast aan de winstgevende datahandel van techbedrijven en economisch rendement van overheden.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Foto: mkhmarketing (cc)

Ondermijning

COLUMN - Niemand hoeft medelijden met Facebook te hebben: het bedrijf wist precies wat er gaande was – erger: het had zijn software erop ingericht – maar deed tegenover de buitenwereld of zijn neus bloedde. In 2015 bleek al dat via apps die derden op Facebook konden laten circuleren, niet alleen gegevens van de gebruikers van die apps konden worden geoogst, maar ook die van al hun contacten.

Facebook waarschuwde gedupeerden niet, noch stelde het toezichthouders op de hoogte van dit datalek – nee, Facebook ontkende. Het veranderde stilletjes iets aan zijn software, en dat was dat.

Dat maakte Zuckerbergs excuses van afgelopen week uiterst goedkoop: ‘vertrouwen beschaamd… fouten gemaakt … ervan geleerd … nooit meer doen’, zo’n soort riedel.

Inmiddels had Cambridge Analytica al een paar jaar vrijelijk kunnen stunten met de hoogst gevoelige gegevens die ze aan 50 miljoen Amerikanen hadden ontfutseld, en had het die benut voor gerichte online campagnes ten bate van presidentskandidaat Donald Trump.

Vorig jaar moest Facebook ook al bakzeil halen. Het was onbestaanbaar dat hun netwerk was gebruikt voor de massale verspreiding van nepnieuws, betoogde het bedrijf nog in september: het ging hooguit om 3000 valse berichten. In november 2017 gaf het toe dat er inderdaad op grote schaal neppagina’s en nepberichten op Facebook waren rondgepompt, meestal door Russische bronnen. In totaal zijn die berichten door circa 126 miljoen Amerikanen gezien, moest het bedrijf bekennen. En weer waren de excuses goedkoop: ze zouden een tooltje bouwen dat mensen zou waarschuwen – anderhalf jaar na dato – als zij nepnieuws hadden geliked. (Dat tooltje is er overigens nooit gekomen.)

Foto: Lenny Flank (cc)

Goede redenen om ernaast te zitten

Wie ongelijk heeft, wordt vaak vergeten. Wie kent Jan Swammerdam en zijn theorieën nog? In zijn tijd waren zijn ideeën echter helemaal niet zo gek, betoogt filosoof Han Thomas Adriaenssen.

Veel van de vroeger gangbare wetenschappelijke ideeën zijn inmiddels achterhaald en uit de lesboeken verdwenen. Voor filosoof dr. Han Thomas Adriaenssen (RUG) is dat geen reden om zulke vergeten theorieën niet meer te bestuderen. Hadden aanhangers destijds goede redenen voor zulke theorieën? En kunnen we daarmee nog iets van hen leren?

Een mooi voorbeeld van zo’n vergeten theorie komt uit de ontwikkelingsbiologie, het vakgebied dat zich bezighoudt met de vorming van organismen tijdens de embryonale ontwikkeling. In de 17e eeuw geloofden veel biologen dat organismen ontstonden uit miniatuur-versies van zichzelf. De ontwikkeling van een mens begint volgens deze ‘preformatietheorie’ met een minuscuul mensje waar alle structuren van een volwassen mens al in zitten. Tijdens de ontwikkeling groeit dit miniatuur-mensje uit tot een volwaardig organisme. In de meest extreme versie van de preformatietheorie werden alle miniatuur-organismen van alle generaties al bij de schepping gevormd. Het eerste vrouwelijke individu van elke soort bevatte al miniatuur-versies van alle volgende generaties.

Het lijkt nu een bizar idee: dat miniatuur-versies van organismen al in al hun voorouders bevat zitten. De preformatietheorie werd door volgende generaties wetenschappers ook met de grond gelijk gemaakt, en in de 19e eeuw omschreven als “… the greatest error that ever obstructed the progress of our knowledge of development.” Maar hoe kwamen 17e-eeuwse wetenschappers als Jan Swammerdam bij deze theorie? En waren er toen misschien niet hele goede redenen om erin te geloven?

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Foto: Jon Phillips (cc)

Wachten op kunstmatige intelligentie die context begrijpt

Hoe weinig ontwikkeld ze ook zijn, we kunnen de assistenten en bots op dit moment wel degelijk beschouwen als een soort robots waar we in de toekomst nauw mee gaan samenwerken, -wonen en –leven. Een update over chatbots en virtuele assistenten.

De afgelopen twee jaar zijn zowel spraakherkenning als spraaksynthese enorm verbeterd. Ook het aanbod aan spraakgestuurde systemen, dat twee jaar geleden nog werd gedomineerd door Siri, Cortana en Google Assistant, heeft zich verder ontwikkeld: zo is in twee jaar tijd Amazon’s Alexa marktleider geworden. Het enige wat nog ontbreekt is begrip van de context – een absolute voorwaarde om spraakbesturing echt tot een leidende technologie te maken.

Spraakherkenning heeft een nauwkeurigheid bereikt waarbij het verschil met mensen grotendeels is weggevallen. De Chinees-Engelse vertaalmachine iFlytek maakt minder dan 2 procent fouten, mede dankzij de 4,5 miljard spraakfiles die per dag aan het systeem worden toegevoegd. iFlytek is een startup uit 1999, opgezet door een doctoraalstudent van een regionale universiteit in Hefei, China. Ook Google haalt met gemak 95 procent. Maar de grootste stap voor spraaktechnologie moet nog gezet worden. En dat is de stap naar grootschalige toepassing door consumenten, bijvoorbeeld door het gebruik van virtuele assistenten.

Foto: Brian Solis (cc)

We hebben nederige technologieën nodig

ANALYSE - Hoe zorgen we dat een nieuwe technologie zo veel mogelijk de mens ten goede komt? Bij elke nieuwe technologie moeten we de tijd nemen om deze vraag te stellen. We vinden het antwoord alleen door kritisch te zijn. En door te laten zien dat een nederige houding ten opzichte van innovatie de kracht van overheden, markten, ethische experts en burgers kan versterken.

Disruptieve innovaties zijn innovaties die de samenleving ontwrichten. Ons leven verandert er radicaal door. Veel mensen zien zulke innovaties niet aankomen. Dat is gek, omdat we ons juist heel goed kunnen voorstellen wat er kan gebeuren wanneer nieuwe technologieën de wereld veroveren. Dat tonen sciencefictionfilms wel aan.

In Forbidden Planet bijvoorbeeld, uit 1956, heeft een kwaadaardige supermacht op een verre planeet aardse ontdekkingsreizigers weggevaagd. Slechts twee mensen en een enorm technologisch complex overleven de ramp. En in 2001: A Space Odyssee uit 1968, speelt een slimme supercomputer de hoofdrol. Die kan liplezen – iets dat computers inmiddels ook echt kunnen.

Zulke films laten zien dat mensen het voorstellingsvermogen hebben om na te denken over de sociale gevolgen van nieuwe technologie. En dat we ons er dus ook op kunnen voorbereiden.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Vorige Volgende