Elfstedentocht: cijfers, feiten en weetjes

Helaas, het leek zo hoopvol, maar toch geen zestiende elfstedentocht dit jaar. De dooi zet nu definitief door. 15 jaar wachten maakte iedereen onrustig. Ook deze redactie. Dus waren we aan het datavergaren geslagen. Woensdagavond was de neiging dan ook groot om alle bitjes in het wak bij Balk te kieperen. Maar dat is zonde van al het werk. Dus bij deze alsnog allerlei interessante zaken over de elfstedentochten op een rij. De oudst bekende melding over iemand die alle elf steden schaatsend af ging op één dag stamt uit 1763. Wij beperken ons tot de edities vanaf 1909. Laten we beginnen met de route van ongeveer 200 kilometer: [caption id="attachment_325661" align="aligncenter" width="250"] Foto: Wikimedia Commons[/caption] Uiteraard zijn hier varianten op. Door slechte kwaliteit van het ijs op sommige plaatsen zijn er regelmatig omleidingsroutes geweest, bijvoorbeeld over het IJsselmeer. De rijders Vanaf 1909 was het een wedstrijd, ook al mocht het niet zo heten in het eerste jaar. De eindstreep halen was ook voor wedstrijdrijders vaak een hele opgave. Maar "gekwalificeerd" de eindstreep halen nog meer. Afhankelijk van het jaar moest je binnen 2 uur na de eerste tijd binnen komen of later binnen 1/5 van de eerste tijd. In onderstaand overzicht zijn die regels toegepast (met terugwerkende kracht voor de eerste paar edities): Pas vanaf de tweede editie in 1912 mochten er ook toerrijders meedoen aan de Elfstedentocht. Het duurde even voordat het een echt grote vlucht nam. Bijzonder slecht jaar voor de toerrijders was uiteraard 1963. Toen haalden slechts 69 van 9294 gestarte rijders de eindstreep in Leeuwarden op tijd: In 1929 reed er voor het eerst een buitenlander mee. De Amerikaanse diplomaat L. Süssdorf kwam echter maar tot de helft. Maar in 1933 reed hij nogmaals mee en kwam hij wel als eerste buitenlander over de finish. Er zijn drie rijders geweest die de Elfstedentocht twee maal gewonnen hebben: Coen de Koning in 1912 en 1917, Auke Adema in 1940 (samen met 4 anderen) en 1941 en Evert van Benthem in 1985 en 1986. De gemiddelde leeftijd van de winnaar was ruim 29 jaar. De oudste winnaar was Cor Jongert in 1940 met ruim 42 jaar. De jongste winnaar was in datzelfde jaar Piet Keizer met 21 jaar. En zover wij hebben kunnen achterhalen is bij de wedstrijdrijders dhr P. Trooster uit Amsterdam de enige die de tocht maar liefst 5 keer gekwalificeerd uitreed. Hij deed dat in achtereenvolgens 1940, 1941, 1947, 1954 en 1956. Hoogste klassering was 13e in 1941. De vrouwen De eerste deelnemende vrouw was in 1912 Jikke Gaastra. Zij ging echter wel een stukje met de trein. Kreeg desondanks wel een kruisje voor haar prestatie. Later kreeg zij ook nog een gouden broche. Pas vanaf 1985 mogen vrouwen deelnemen aan de wedstrijd. Lennie van der Hoorn kwam toen als eerste over de streep. Bij de 16e editie zal er voor het eerst een aparte wedstrijd voor vrouwen zijn. Er zijn te weinig cijfers bekend over het aandeel van vrouwen bij de toerrijders in de verschillende jaren. De tijden De snelste tijd werd in 1985 gereden door Evert van Benthem. Hij reed het in 6 uur en 47 minuten. De langzaamste tijd werd in bij de eerste editie genoteerd door de winnaar Minne Hoekstra, 13 uur en 50 minuten. De gemiddelde tijd van de winnaars van de eerste 15 edities was 9 uur en 35 minuten. De gemiddelde tijd over alle gekwalificeerde wedstrijdrijders heen is 9 uur en 5 minuten. Omdat we de volledige lijst met alle wedstrijdrijders en hun tijden digitaal hebben, hier ook nog een aardige overzicht. Dit zijn de aantallen wedstrijdrijders per 5 minuten achterstand op de winnaar(s) uit hun jaar. Je zou meer regelmaat verwachten. Herkomst Waar kwamen de rijders vandaan? Het is een traditioneel Fries gebeuren, maar zijn het wel Friezen die de toon zetten? We kunnen alleen een uitspraak doen over de wedstrijdrijders. Van de lijst met meer dan 1000 rijders die gekwalificeerd zijn in de eerste 15 edities, hebben we via de plaatsnamen de provincies achterhaald. Dat levert deze mooie heatmap op (sorry, google heeft dit verwijderd): In een eenvoudige staafdiagram ziet de verdeling er dan zo uit: Ja dus, de Friezen domineren hun eigen tocht met eenderde van de rijders. 1929 Was het meest sprekend met 8 van de 11 gekwalificeerde rijders een Fries, bijna driekwart. Het moment Op welke dagen werden de eerste 15 edities van de Elfstedentocht eigenlijk gereden? Dit eenvoudige overzicht laat zien dat zondag en maandag nog maagdelijk zijn: De vroegste editie was al op 16 december, dat was in 1933. De laatste editie was op 26 februari, dat was in 1986. Er is 1 editie in december verreden, 6 edities zijn in januari verreden en 8 in februari. Weetjes Oudst bekende melding van de zogenaamde elfstedenkoorts is uit 1940 in de Leeuwarder Courant, aan de vooravond van de tocht dat jaar. Tot 1940 kregen rijders die vijf maal de hele tocht hadden uitgereden een gouden kruisje. Later een oorkonde. Er is minimaal 1 rijder die de tocht 7 maal uitgereden heeft: Douwe Huizinga Bruins. Willem Augustin reed de tocht 9 maal. 8 maal haalde hij de eindstreep. 8 maal deed hij mee als wedstrijdrijder waarbij hij zich 3 maal kwalificeerde. Bronnen Vereniging de Friesche Elf Steden Elfstedentochten op wikipedia Elfstedensite (mn historie) Elfstedentocht startpagina Elfstedentochtweer bij KNMI Honderd jaar Elfstedentocht bij Sportgeschiedenis.nl Elfstedentochtarchief bij Geschiedenis 24 (veel beeldmateriaal) Route als KML (bv voor Google Maps) Boek: De Elfstedentocht 1909-1997, de Groot en van der Meulen (1997) Met dank de volgende mensen voor hun inbreng in data, linkjes en boeken: @petrakramer, @Remco_K, @herwinthole, @ChiyaNL, @DDJelle, @ArjanDasselaar, @LLM_Mphil

Door: Foto: copyright ok. Gecheckt 23-11-2022

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

NK lijsttrekken

GC heeft ruimte voor gastloggers. Vandaag onze maandelijkse gast, P.J. Cokema, die twee jaar geleden op 7 maart zijn eerste stap op het gladde gastlogpad zette.

IJs Binnenhof slecht (foto:flickr/Jackie Kever)

Uitgerekend op de laatste dag van het NK allround schaatsen, realiseer ik me dat ik al weer twee jaar mijn rondjes draai op GC. Er was op 7 maart 2008 een heel gebed voor nodig om de moed te verzamelen, maar sindsdien gleed de tijd voorbij en ga ik, na 25 Cokema-stukjes, de volgende ronde in. Ik heb alleen geen idee of ik nou in de binnen- of buitenbaan zit. Maar goed, ik ben wel vaker de weg kwijt.

De kandidaten voor het NK lijsttrekken maken zich ondertussen op voor de eindsprint naar 9 juni. Eentje is er al uit de bocht gevlogen. Van een ander vraagt de redactie van GC zich af of hij de eindstreep wel zal halen. Van weer een ander meent een GC-redactielid dat hij op tegenvallende rondetijden afstevent, omdat hij te vroeg heeft gepiekt.

Wie zich aan voorspellingen waagt, begeeft zich op onbetrouwbaar ijs. Sterker nog: de val van het kabinet, de uitslag van de gemeenteraadsverkiezingen, peilingen en analyses maken de Hofvijver een poel, waar het vissen in troebel water is. Betreden op eigen risico.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Hoezo maandagochtend werken? We hebben goud. Wéér. Wüst.

Nederlanders zijn (toch) fantastisch, tralala en wat dies meer zij.

Maar wat valt verder op: de kleine competities langs de zijlijn. Wordt het Becel, Essent, of Unox? De energieboer maakte gisteren een lelijke misslag door direct na de winnende race van Tuitert een teleurgestelde helaas-geen-goud-voor-Sven-maarja over een volledig uitgelaten Nederland uit te zenden. Dan snap je weinig van Hollands nationalisme. We hadden immers goud. Sven of Mark, who cares.


Ook Becel komt slecht weg. Bij mondeling gebod van Henk Gemser moet Nederland niet alleen merkmargarine op de boterham smeren, we moeten ook tijdens het kokkerelen blijkbaar afstand nemen van de olijfolie. Bakken en braden in meervoudig onverzadigde vetten is beter dan de door voedingswetenschappers geadviseerde enkelvoudige, vindt Becel. Dat omega-3’s en -6’en in de koekepan omzetten in transvetten en we daarom tijdens het schaatsenkijken allemaal hartaanvallen en enorme kankers krijgen nemen de marketeers even voor lief. Trappen wij mooi niet in. We zitten immers met een blocknote voor de NOS en zien álles. We noteren een minpunt voor Becel.

Hoe kut zo’n bij elkaar gecaste nephuiskamer ook mag zijn: Unox lijkt tot nog toe geen echte slippertjes te hebben gemaakt. Alhoewel dat jochie – in die ‘leuk inhakende’ commercial tijdens de dweil – eigenlijk iets te vroeg begint met lachen, nog voor hij besluit zijn resterende stukjes rookworst niet af te staan aan die zich niet nader voorstellende veertiger, mogelijk familie, mogelijk buurman. Net niet naturel.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Cyborg Sven

Sven Kramer. Bron: Flickr, Wynand van Poortvliet

Gisteren begonnen de Olympische Winterspelen in Vancouver. Dat betekent ook dat onze nationale wintersportheld Sven Kramer niet uit de media weg te slaan zal zijn. Op alle tv-zenders zullen we Svens machtige dijen vlakke schema’s zien rijden, op alle radiostations zullen microfoons de woorden die van Svens lippen als biefstukken rollen als het evangelie de wereld in worden gezonden en in alle kranten zullen verpletterde tegenstanders Sven met lofbetuigingen overgieten.

Het zullen kortom barre tijden zijn.

Want Sven Kramer, dat is vervolmaking van de oude DDR-droom van de mens als emotieloze sportrobot. Rechtstreeks weggeplukt uit een seksuele fantasie van Ayn Rand rijdt hij schaats, niet om te winnen, maar om de middelmaat te verpulveren. Soms doet hij net of het niet zo goed gaat en rijdt hij een tijdje gelijk op met de tegenstander om dan halverwege, net als de hoop bij die opponent begint te bloeien dat Sven het deze keer niet doet om te pesten, maar gewoon echt niet harder kan, flink te versnellen. Al snel ziet de vernederde Bøkko, De Jong of Fabris niet veel meer dan het achterste van Sven. Het is een statement: “Kiss my supermuscular ass.”

De sporter op wie Kramer het meest lijkt is Lance Armstrong. Ook dat bezetene, ook die perfectie, ook dat steeds harder gaan naarmate de mensen een grote hekel aan je krijgen. De enige fan van Lance Armstrong en Sven Kramer is dan ook de persoon die dezelfde mentaliteit aan den dag legt als het om presenteren gaat: Mart Smeets. Alle drie zijn het winnaars.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Vorstelijke tekorten

GC heeft ruimte voor gastloggers. Vandaag onze maandelijkse gast, P.J. Cokema, met een huiveringwekkende toevoeging aan het laatste weeralarm.

IJsbreker aan het werk (Foto: Flickr/Juska Wendland)

Er dreigt een overschot aan tekorten, nu de vorst regeert. Geen nieuws, zou je zo zeggen, er zijn altijd wel tekorten geweest als er een of andere vorst aan de macht was. Maar Koning Winter zwaait ineens ongenadig zijn scepter, met alle gevolgen vandien.

Een tekort aan treinen. Een beetje stuifsneeuw en de vervoerscapaciteit komt in het nauw. Dan maar met de auto? Oppassen want het strooizout raakt op en dus wordt er maar beperkt gepekeld. Bovendien is er ook een tekort aan accu’s en winterbanden. Met deze tekorten is het een raadsel hoe iedereen na het kerstreces op het werk weet te geraken. Op de een of andere manier lukt dat massaal, wat leidt tot een dreigend gastekort? In de tijd van echte winters, lang geleden, had je nog straatlantaarns op gas. Maar waarom is er nu een tekort aan moderne straatverlichting?

Allemaal tekorten, waar met enige creativiteit een wollen mouw is aan te passen. Meer thuiswerken of extra vorstverlet, als het met trein en auto niet meer te doen is. Wat zand door het zout mengen, overschakelen op houtpulp of pallets op de straten leggen om van huis naar werk te klunen. Kan allemaal nog. Veel bedreigender is een menselijk tekort. Een tekort aan geduld. Dat heeft inmiddels geleid tot talloze vaarverboden. Niet alleen in Friesland, in de hoop weer eens heel Nederland een tochtje langs elf pittoreske stadjes aan te kunnen bieden. Ook in Amsterdam, wil men het volk meer ijspret bieden.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Quote du Jour | Crazy Dutch

“When you ask Dutch fans to explain why they get so psyched for this sport, they often leave you feeling even less enthused about it. ‘I like counting the laps,’ says Jeanine Renden, who along with her husband was wearing an orange wig with two lions perched at the top (like on the Dutch coat of arms). ‘It’s exciting.’ Not nearly as exciting as her hairdo. If counting isn’t your thing, you can always stare at the scoreboard. ‘It’s very exciting to compare the times,’ says Dutch fan Eric Vanserstraadan, who was sporting two Dutch flags, one painted on each cheek.”
(Sean Gregory Explaining the Crazy Dutch Love of Speed Skating, Time)

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

het Saillant | Schaatsgekte

SaillantLOGODe Nederlandse media, het KNMI, schaatsclubs en overheden moeten eens ophouden met die waarschuwingen over het zwakke ijs. Het leidt alleen maar tot meer debielen die het ijs op gaan.

Na een ijsloos decennium konden we vorig jaar eindelijk weer eens schaatsen. Eindelijk, want het ijs was dik genoeg om hele volksstammen die ooit eens een paar noren hadden gekocht op het ijs te laten. Maar ook dit jaar wordt ons op ieder journaal op het hart gebonden NIET HET IJS OP TE GAAN. Want GEVAARLIJK!
Ja, natuurlijk is schaatsen gevaarlijk. En zelfs als op de ene plas de sneeuwschuivers gewoon het ijs op kunnen, kan je de plas ernaast nog steeds in een wak rijden.
Ik stond afgelopen zondag al voor het eerst op het ijs. De vaart bij Reeuwijk lag al even dicht, en dorpelingen stonden al en masse op de dichte stukken. Kon prima, maar even verderop was het nog open.
Ook in het ijsloze decennium heb ik bijna ieder jaar op natuurijs geschaatst. Een paar nachtjes vorst is voldoende om enkele trekgaten in het Utrechtse/Zuid-Hollandse plassengebied schaatsklaar te maken. Maar dat weten gelukkig maar weinig mensen.
Juist door die waarschuwingen denken mensen nou juist dat er kennelijk wel geschaatst kan worden. Want hé, anders besteden ze er in het nieuws toch geen aandacht aan!
Vorig jaar heb ik in Tienhoven nog enkele onnozelaars uit een wak moeten trekken, en ook dit jaar hoor je op een mooie middag de ambulances bij de Nieuwkoopse plassen voortdurend aan de slag. Gewaarschuwd waren ze, die ijsdebiliteitsslachtoffers, maar het hielp geen fuck.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Volgende