De Jihadist is het gevolg van de Europese malaise

Bij Nader Inzien is een blog waar zo'n 23 academische filosofen op publiceren. Deze bijdrage is van Eric Schliesser, hoogleraar Filosofie en Ethiek te Gent. Volgens de EU zijn er tenminste 6000 Europese jonge mannen naar Syrië getrokken die zich bij Jihadistische groepen hebben aangesloten (het werkelijke aantal wordt veel hoger vermoed). Gezien het feit dat een aantal van hen naar Europa zijn teruggekeerd om lokale terreuraanslagen te plegen, worden terug te keren jihadisten door de EU nu gezien als een bedreiging van de veiligheid (zie hier). In reactie daarop proberen overheden nu preventief te voorkomen dat deze mensen afreizen uit Europa (in weerwil van het basisrecht op vrije personenverkeer), zelfs als het een nobel motief betreft om te vechten tegen dictatuur aldaar.

Door: Foto: Serment du Jeu de Paume - Jacques-Louis David
Foto: Post-Atheïst

Post-Atheïst | Nobody expects

COLUMN - amargaVan de week kreeg ik een petitie in mijn mailbox. Het ging om een zeventienjarig Oezbeeks meisje – Margarita Alexandrova – uit Kampen. Ze woont zeven jaar in Nederland en moet ingevolge het Nederlandse vreemdelingenbeleid terug naar Oezbekistan.

Voor mij was de zaak daarmee al meteen duidelijk. Je laat niemand eerst zeven jaar opgroeien in Nederland om daarna in volle ernst te besluiten dat ze weer terug moet. Het is van tweeën één: óf je hebt geen verstand en besluit direct dat ze mag blijven, óf je hebt geen hart en besluit dat ze meteen terug moet, maar én geen verstand én geen hart, dat gaat mij wat ver. Dus ik had de petitie al getekend voordat ik me verder in de kwestie verdiept had.

Aan de email was wat achtergrondinformatie toegevoegd, iets over een Russisch-Orthodoxe familie die protestants-christelijk geworden was en daarom niet terug kon naar Oezbekistan. Voor mij was dat allemaal niet belangrijk, temeer omdat enig googelen al snel leerde dat je in Oezbekistan maar beter helemáál niks kunt zijn. Toch was mijn nieuwsgierigheid gewekt, want op de één of andere manier was die overgang van de ene naar de andere christelijke denominatie door de overheid getoetst. Dat leek me onbestaanbaar, dus voerde ik de zoektermen “asiel geloof overgang” in.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Foto: FaceMePLS (cc)

Straatterreur

COLUMN - In mijn eigen buurt, in mijn eigen straat, voel ik me de laatste tijd niet meer veilig. Dat heeft niets te maken met het feit dat ons inmiddels de grote denker Fred Teeven ontvallen is, maar met lieden die geld van mij willen.

Er gaat bijna geen dag voorbij of er staan wel mensen op de brug in mijn buurt die je ongevraagd aanspreken. Er zit een daklozenopvang direct naast die brug, maar het aantal daklozen dat me de afgelopen jaren heeft aangesproken voor ‘een eurootje’ is op de vingers van één hand te tellen.

De kwestie is deze: die brug – die in een winkelstraat ligt – is onvermijdelijk. Wie er niet overheen wil, moet via het noorden twee kilometer omlopen en via het zuiden een kilometer. Je moet bovendien goed de weg kennen, want bij ons in het dorp lopen nogal wat grachten die niet voor elke doorgaande route van een brug voorzien zijn. De brug is dan ook de ideale plek voor colporteurs en het dorpsbestuur besluit met een zeer grote regelmaat om aan allerlei instanties vergunning te verlenen om passanten aan te spreken voor ‘koude acquisitie’.

U kunt het zo gek niet bedenken: het Parool, het Handelsblad en de Volkskrant staan er zowat elk weekeinde, soms zelfs alle drie tegelijk, maar dan in de vermomming van ‘de Nationale Krantentest’. Tussendoor staan er nog diverse organisaties die iets doen voor mensen in binnen- en buitenland die op enigerlei wijze hulpbehoevend zijn. Plus natuurlijk de onvermijdelijke categorie ‘overige bedrijven’. Ik kan de straat niet meer over – de lokale supermarkt zit aan de overkant – zonder aangesproken te worden door een vrolijk spontaan leuk jong ding met een voorstel.

Foto: My name's axel (cc)

Respecteer het alledaagse

ONDERZOEK - Kijken naar het alledaagse vertelt meer dan grote discussies over burgerschap.

In discussies over leefbaarheid en burgerschap past meer terughoudendheid en reflectie. Respecteer de waarde van het alledaagse en kijk naar wat er werkelijk gebeurt in plaats van de samenleving te bestoken met grootscheepse sociale interventies.

Onderzoek begint met vragen en soms met verwondering. In ons geval verwondering over de voortdurende stortvloed aan ideeën, plannen en suggesties om wijken leefbaarder en mensen veerkrachtiger te maken. Mensen moeten nu hun problemen zelf leren oplossen en vooral zichzelf organiseren. Het hogere doel is hen te laten inzien dat zij verantwoordelijke en participerende burgers kunnen en moeten zijn. We zijn minstens zo verbaasd over het gemak waarmee overheden deze opleving van ‘sociale innovatie’ omarmen en hoe het voor bedrijven en zzp’ers business is geworden.

Het zag er even naar uit dat het geloof in die maakbaarheid naar het rijk der fabelen was verwezen. IJdele hoop, alleen de budgetten voor de sociale sector zijn door de crisis ingekrompen. De maakbaarheidsfilosofie is nog springlevend, en er wordt nauwelijks gekeken naar wat het oplevert. Dat is niet helemaal onbegrijpelijk, de evaluaties die wel zijn uitgevoerd laten zien dat de resultaten van al dat sociaal knutselen tegenvallen. Al te gemakkelijk wordt in wijken en buurten ingegrepen zonder te weten hoe het leven er uitziet, laat staan dat bekend is waartoe dat knutselen leidt.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Foto: Global Panorama (cc)

Technologie zorgt voor ontmenselijking en tweedeling

Door Yanti Danoekoesoemo

Als je zoals ik bezig bent met cultuur en politiek, de onderwerpen over wat de mens van de wereld maakt, dan vergeet je wel eens hoe groot de invloed van technologie is op je wereldbeeld en mens-zijn.” Schrijver Bas Heijne vertelde in de laatste lezing van de reeks Huisje, Boompje, Beestje dat hij zich nu pas realiseert wat de impact van technologie op je eigen leven kan hebben. Heijne interviewde voor het VPRO-programma De Volmaakte Mens wetenschappers van internationale faam. Hij nam ons mee in de zoektocht naar de toekomst van onze soort.

Twee richtingen

Lost technologie problemen op of creëert het juist behoeften en de drang naar meer controle? De zoektocht van Heijne kende twee verschillende richtingen. De eerste geeft aan dat de technologische revolutie zo’n vaart niet zal lopen, de tweede dat het wel grote gevolgen voor ons mens-zijn en de samenleving zal hebben. De sprekers uit de afgelopen lunchlezingen waren het er veelal over eens dat we niet hoeven te vrezen dat de mens wordt overmeesterd door wat wijzelf hebben gecreëerd. Heijne sprak echter ook wetenschappers die, net als Stephen Hawking, het bekendere doemscenario uit de media schetsen.

Foto: Post-Atheïst

Post-atheïst | Wie was er eerst: God of de staat?

COLUMN - Geloof – heb je daar wat aan? Gelovigen zouden iets gelukkiger zijn dan ongelovigen, blijkt uit onderzoek. Maar ja, wie zich uitverkoren waant, is vanzelf blijer dan de atheïst voor wie slechts de wormen wachten. En verder spelen bij dat soort enquêtes zó veel andere factoren een rol dat het resultaat lastig te interpreteren is.

Verlichtingsfilosofen meenden op het ene moment dat het geloof de gelovige disciplineert, en even later dat geloof verleidt tot moord en doodslag. Locke meende dat je atheïsten hard moest aanpakken, want die waren immoreel. Tegelijkertijd werd Pierre Bayle er een beetje moe van gelovigen steeds maar weer te wijzen op hun eigen hoogstaande ethiek, die in de praktijk zo slecht tot zijn recht kwam.

In de negentiende eeuw, onder invloed van idealistische filosofen als Hegel, ontstond het idee dat het geloof in een Grote God de staatsvorming start en versterkt. Een samenleving bestaande uit stammen gelooft in vele goden (ieder zijn eigen godje), maar als daaruit op een goede dag een geloof in één enkele god ontstaat, dan leidt dat inzicht tot morele verheffing (‘God ziet alles!’) en kan er een centrale staat ontstaan met één heerser (die niet alles ziet, maar dat doet God dus wel).

Anders geformuleerd: zodra er in de hemel één god zit die de morele wetten vaststelt, met daaronder een uitgebreid apparaat voor administratie en bestraffing, kan er op aarde, dankzij de disciplinering van de gelovigen, een centrale staat ontstaan waarbij iedereen zich zich min of meer vrijwillig aan de ene heerser onderwerpt. Zo moet het immers zijn. Zo beneden, zo ook boven.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Een leven voor geen leven?

COLUMN - Het is onbegrijpelijk dat iemand die een leven heeft, een leven neemt.

Welke verklaring voor de aanslagen in Parijs ook geldig moge zijn, één vraag is er nog niet mee beantwoord. Hadden die jongens wel een leven?

Hadden zij geen familie en vrienden die om hen gaven? Gaven zij niet om hun familie en vrienden? Het is verschrikkelijk als er plotseling iemand die voor jou van betekenis is, uit je leven wordt weggerukt. Zo zal het ongetwijfeld ook verschrikkelijk zijn als je er achter komt dat iemand die voor jou van betekenis is, een moordenaar blijkt te zijn.

Van betekenis zijn is niet zo groot. Het is geven om je dierbaren, collegiaal zijn op je werk, een handje helpen daar waar nodig, ouwehoeren aan de borreltafel, gewoon die dingen die een dagelijks leven al druk genoeg maken.

Je bent ook van betekenis omdat de mensen om je heen ook om jou geven, collegiaal zijn je helpen als het kan en met je ouwehoeren over wat dan ook. Wij zijn eigenlijk ieders dagelijks leven. En als dat abrupt wordt afgebroken, staat je wereldje even op zijn  kop. Iemand van betekenis is verloren gegaan voor de betekenis voor een ander.

Foto: Jean-Pierre Dalbéra (cc)

Kunst op Zondag | Mieren

Mieren worden nog wel eens vergeleken met mensen. De nijvere mier staat natuurlijk voor de hardwerkende Nederlander. De organisatiegraad van een mierenkolonie lijkt op de hiërarchische indeling van de maatschappij. En mieren kunnen, net als mensen, samenwerken.

Maar mieren willen we niet in huis en tuin hebben. Dus worden ze bij duizenden uitgeroeid. Vooralsnog is de mens sterker dan de mier. Om dat er toch wordt gevreesd dat ook de mens ten einde komt, worden robots getraind mieren te worden. Of mensen, al naar gelang uw voorkeur.

Ook al heet de maatschappij een samenleving te zijn, mensen lijken soms helemaal niet op mieren. Elkaar bestrijden in plaats van samen te werken. Met verbale bestrijdingsmiddelen of erger. Zo erg dat kunst er geen antwoord op heeft.

Zelfs het beetje troost dat sommigen in kunst vinden, kan niet op tegen het geweld in Gaza, Oekraïne, van de  IS en de soms akelige woordenstrijd in Sargasso’s reactiekolommen. Mensen zijn geen mieren. Er zijn echter wel lieden die doen alsof hun medemensen mieren zijn.

Na een jaartje uitvogelen hoe hij aan 3000 levende mieren kan komen, heeft kunstenaar Dries Verhoeven nu een overzicht gemaakt van menselijk lijden in de 21e eeuw. Homo Desperatus is een opstelling van 44 maquettes van brandhaarden in onze wereld. In elke maquette huist een mierenkolonie. Nog tot en met 31 augustus te zien in het Stedelijk Museum te Den Bosch.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Foto: Lodewijk Borsboom (cc)

Autorijden

COLUMN - Eén van de meest wijze lessen die mijn moeder me ooit geleerd heeft, is de volgende:

Je moet op zo’n manier autorijden dat wanneer een ander een fout maakt, jíj die fout op kunt vangen.

Op de snelweg – en trouwens ook weg van de snelweg – is dat een bijzonder wijze les. Doe je namelijk niet wat mijn moeder zegt, dan is het slechts een kwestie van tijd totdat er een ongeluk gebeurt en er doden vallen. Als het om autorijden gaat, heeft iedereen – nou ja, bijna iedereen – dat in de gaten. Dus leren we zo autorijden en rijden we – in meerderheid – ook zo auto.

Maar mijn moeder had het helemaal niet over autorijden, zij had het over Het Leven Zelf en dan is het iets minder vanzelfsprekend dat het een wijze les is. Ik zie althans in Het Leven Zelf vaak genoeg mensen roepen dat wie een ongeluk treft, dat geheel aan zichzelf te wijten heeft, of dan maar deze of gene maatregel had moeten treffen om de gevolgen te voorkomen, en uit die bevinding prompt de conclusie trekken dat het zij er niet verantwoordelijk voor zijn.

Die mensen hebben allemaal heel erg gelijk, dat maakt het ook zo lastig om ze het alternatieve perspectief te laten zien. Net als bij autorijden vallen ook in Het Leven Zelf doden. Dat kan soms voorkomen worden door geen fouten te maken natuurlijk, maar soms ook als anderen de moeite willen nemen de fouten die wel worden gemaakt op te vangen. Elk leven is er immers één.

Foto: Dan ☆°:.└(✪ᴥ✪)┘.:・゚✧ (cc)

Schokkend

ACHTERGROND - In alle reisgidsen voor het Midden Oosten is te lezen dat de moderne westerse toerist daar beter niet zegt dat hij atheïst is, als hij naar zijn religie gevraagd wordt – aldaar een hele gewone vraag. Dat wordt in die regio niet echt goed begrepen. Althans: het komt daar over alsof hier iemand – gevraagd naar zijn politieke overtuiging – zou antwoorden: ‘nationaal socialist’. Ik ken een atheïst die zich voor dit doel identificeert als Boeddhist.

De redenering die achter dat idee zit, is niet geheel gespeend van enige logica. De God die mensen uit het Midden Oosten doorgaans voor ogen staat, is een type bij wie ‘s mensens misdaden niet onopgemerkt blijven, of erger. Die wetenschap, zo wordt vaak gedacht, houd de mens bij de les. Uiteindelijk is een vorm van vergelding noodzakelijk om ervoor te zorgen dat mensen zich ook blijven gedragen in situaties waarin hen dat geen voordeel, of zelfs nadeel bezorgt. Wie niet op enigerlei wijze in zo’n soort vergelding gelooft, heeft als puntje bij paaltje komt geen reden om zich te gedragen.

Helaas voor deze theorie zijn er in de echte praktijk mensen die niet in welke vorm van vergelding dan ook geloven en zich toch gedragen. Ik heb seculieren wel eens horen uitleggen hoe dat kan en de redenen die daarbij werden gedebiteerd waren alle van een zeer praktische tot zeer nobele aard. Het ziet ernaar uit dat het verband tussen geloof in een rechtvaardige tot wraakzuchtige God en fatsoen dus niet zo sterk is als in het Midden Oosten wordt geloofd.

Of toch wel? Ik blogde al eerder over het recente onderzoek naar kerkelijkheid van het Sociaal Cultureel Planbureau. Dat kwam in het nieuws omdat het geloof in de hel kennelijk weer terug is en dat werd opmerkelijk geacht. Maar er staan dingen in die veel opmerkelijker zijn dan dat. Zo is het al langer bekend dat mensen die kerkelijk zijn, gemiddeld genomen iets meer maatschappelijke betrokkenheid vertonen dan seculieren. Het SCP komt op dit punt echter tot een kwantificering van dat gegeven dat ronduit schokkend is.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Vorige Volgende