Recensie Zomergasten | Ilja Leonard Pfeijffer

Het werd heel eventjes een klein beetje spannend, tegen het einde van de vijfde en laatste aflevering van Zomergasten 2020 met schrijver Ilja Leonard Pfeijffer. Presentatrice Janine Abbring wees hem op het seksisme van een aantal van zijn personages, waaronder het seksisme van de ik-figuur in het autobiografische Brieven Uit Genua. ‘Volgens mij’, zei Abbring, ‘zitten er in jouw boeken twee soorten vrouwen: vrouwen die je kan neuken en die je kan negeren, als ik dat zo mag zeggen.’ Dat mocht ze niet. Pfeijffer voelde zich zichtbaar aangevallen. Als zijn personages seksistisch zijn, is dat om het seksisme te thematiseren en te onderzoeken. Hij had ons daarvoor net verteld hoe Dolly Parton in dit fragment ironie als stijlmiddel gebruikt om haar feministische boodschap uit te dragen. Terwijl sommige hedendaagse politici een soort omgekeerde ironie hanteren: ze doen een politiek incorrecte uitspraak (bijvoorbeeld: ‘vrouwen zijn veel gelukkiger achter het aanrecht’) en als iedereen daarover valt, dan beginnen ze te jammeren dat niemand nog ironie herkent. Maar ze zeiden wel degelijk wat ze bedoelden. Abbring vroeg of hij niet hetzelfde deed met zijn personages. Pfeijffer bleef ontkennen. ‘Je kan een onbewust seksistisch wereldbeeld hebben’, zei Abbring. ‘Als het onbewust is, ben ik mij er niet bewust van’, zei Pfeijffer. Maar het leek hem sterk, want hij had zich goed in de materie verdiept. Ik meende een weinig ironische woede in zijn blik te zien. De woede van iemand die zich verraden voelt. ‘Tijd om naar duivelsuitdrijving in Sicilië te gaan’, zei Abbring. De ogen van Pfeijffer bleven vuur spuwen. Het had me niks verbaasd als hij zou zijn opgestapt, maar na de duivelsuitdrijving zat hij nog steeds op zijn stoel en had hij zich herpakt. Of ik heb me de woede in zijn blik ingebeeld, dat kan ook. De blik was in ieder geval wezenlijk anders dan toen hij aan het begin van de uitzending tegen Janine Abbring zei dat om met haar te mogen praten oceanen over zou zwemmen en woestijnen kruipend zou doorkruisen.

Door:
Foto: © VPRO screenshot Zomergasten 2020 Ilja Leonard Pfeijffer

Zomergasten 2020 met Ilja Leonard Pfeijffer

NB.: Dit is niet de recensie. Sargasso’s recensie vindt u hier.

Wij verwachten van de literatuur niet dat zij oplossingen biedt, maar wel dat zij de wereld verandert.

Een statement dat in 2009 tot flink wat reuring leidde bij literatuur- en poëzieblogs. Het was puntje 6 uit het ‘Manifest voor een riskante literatuur’, in Trouw gepubliceerd, opgesteld door Erik Jan Harmens en VPRO’s Zomergast van vanavond: Ilja Leonard Pfeijffer.

De beweegreden tot het manifest verklaarde zich in puntje 4:

Deze tijden van globalisering, immigratie, toenemende religieuze spanningen, oorlog, uitholling van de democratie onder druk van populisme, verkwanseling van grondrechten onder het mom van bevordering van de veiligheid, ecologische rampspoed en economische crisis zijn bijzondere en bijzonder gevaarlijke tijden die bijzondere eisen stellen aan de kunst.

Aan die tijden is in de laatste elf jaar helemaal niets veranderd.

Sterker nog, er is een levensbedreigend, maatschappij ontwrichtend virus bijgekomen. Janine Abbring kan er tegenaan (Janine, lees je mee?). Hier zit een prangende vraag in: Waar in zijn enorme hoeveelheid romans, essays, gedichten, columns, toneel- en muziektheaterteksten heeft Pfeijffer de wereld veranderd?

Mocht Janine Abbring weer een poging doen door te dringen tot de mens achter de schrijver, dan vrees ik dat ze niet verder komt dan wat Joost de Vries in 2016 in De Groene ‘het merk Pfeijffer’ noemde. Pfeijffer wil dat wij hem zien, zoals híj wil dat wij hem zien.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Recensie Zomergasten | Carola Schouten

RECENSIE - De vorige zittende politicus die in Zomergasten plaatsnam tegenover Janine Abbring, was de nimmer aan zichzelf twijfelende Eric Wiebes, Minister van Economische Zaken en Klimaat. Het contrast met Carola Schouten (de vijfde Zomergast van 2020 en de zittende Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) kon bijna niet groter zijn.

Ik heb het stukkie nog even opgezocht dat ik twee jaar geleden had geschreven. Wiebes zette zichzelf neer als een problem solver: iemand die problemen analyseert en oplossingen vindt. Janine Abbring deed haar best om Wiebes op zijn blinde vlekken te wijzen, maar het lukte niet. ‘Wiebes is iemand die zijn eigen denkfouten niet ziet omdat hij zichzelf zo slim vindt dat hij denkt niet in staat te zijn denkfouten te maken’, schreef ik toen.

Net als Wiebes heeft Schouten op negenjarige leeftijd haar vader verloren, maar verdere overeenkomsten zag ik niet. Want in tegenstelling tot Wiebes, is Schouten voortdurend bezig met de vraag of ze het wel goed doet. Of ze de juiste beslissingen neemt. En of ze nog wel oog heeft voor de mensen die haar beleid zullen raken. Hoe vaak zie je een zittende politicus zo openhartig vertellen over haar twijfels en drijfveren? Zelden tot nooit, en het is een verademing. (Tijdens de uitzending schijnt er een aantal boeren per tractor naar het Mediapark te zijn gereden om hun onvrede te uiten over het beleid van Schouten. Ik neem aan dat de betreffende boeren de uitzending hebben gezien en, bittere tranen wenend, na afloop hun vergeving hebben aangeboden. Vergeving die Schouten op haar beurt dan weer huilend zou hebben weggewuifd. Waarna de boeren en Schouten tezamen, in navolging van Bono in het laatste fragment van de avond, Yahweh hebben aangesproken om hun handen te leren het juiste te dragen, in plaats van altijd maar weer die vuist te maken.)

Foto: © VPRO schermafbeelding Zomergatsen met Carola Schouten

Zomergasten 2020 met Carola Schouten

Hieronder leest u de voorbeschouwing. Voor Sargasso’s recensie klikt u hier.

Jullie zijn met velen hier naar toe gekomen, niet ongezien gebleven, jullie hebben wat jullie laten horen. En wat mij betreft blijven jullie dat doen.

Nou, dat was niet aan dovemansoren gezegd. Carola Schouten, VPRO’s Zomergast van vanavond, had de agrarische Malieveldmeute op 1 oktober 2019 amper toegesproken of de boeren gingen tot op heden loos.

Het moet voor Schouten teleurstellend zijn dat sommige boerenagressiviteit tegen haar is gericht. In diezelfde toespraak beloofde ze immers dat “zo lang dat ik minister van landbouw ben, betekent dat er wat mij betreft geen gedwongen halvering van de veestapel komt.” Voor zover wij weten is die halvering ook nog lang niet in zicht.

Carola Schouten mag gerust, wat tegenwoordig modieus heet, een powervrouw genoemd worden.

Ondanks een jeugdtrauma (haar vader overleed toen zij 9 jaar was), samen met moeder en twee zussen een boerderij draaiende houden, toch vlot de school doorlopen en al op 17-jarige leeftijd in Rotterdam op kamers gaan wonen om op de Erasmus Universiteit te studeren.

Zo’n vijf jaar later, tijdens een uitwisseling met de universiteit in Tel Aviv, liet ze zich zwanger schoppen en besloot als alleenstaande moeder verder te gaan. Janine Abbring hoeft hier niet verder naar te vissen want in een interview in 2014 zei Schouten al:  “de details over het hoe en waarom zijn privé, voor ons drieën, niet voor de krant.”

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Recensie Zomergasten | Jaap Goudsmit

RECENSIE - In het allerlaatste fragment van Zomergasten met viroloog en epidemioloog Jaap Goudsmit, zagen we Robert Redford in een reddingsvlot op de oceaan dobberen. Hij had net zijn zeilboot zien zinken. Er was geen voice-over, Robert Redford praatte ook niet tegen zichzelf, we moesten het dus met Redfords mimiek doen. Hij keek vrij onbewogen naar het zinken van zijn boot. Alsof de ernst van de situatie niet tot hem doordrong. Er viel natuurlijk ook weinig aan de situatie te doen. Het was niet alsof Redford in staat was zijn boot het zinken te beletten. Het zou ook geen enkele zin hebben om de handen ten hemel te richten en ‘waarom’ te schreeuwen naar onze Lieveheer. Niet veel later opende Redford een doos waarin een sextant zat en een kaart van de oceaan.

Volgens Jaap Goudsmit stond deze scène uit zijn keuzefilm All Is Lost symbool voor het leven. Er zijn twee zekerheden: we worden geboren en gaan dood. Wat er tussen die twee gebeurtenissen gebeurt, dat is afhankelijk van een combinatie van toeval, kennis, intuïtie en de al dan niet aanwezige bereidheid om iets aan je situatie te doen. Het deed mij ook wel denken aan de coronacrisis, waarbij Redford in zijn reddingsvlot symbool staat voor de hele wereld. Het zinkende schip was ons vertrouwde wereldbeeld waarin alles maakbaar was en goed zou komen zolang we maar de juist koers aan zouden houden. Maar ons wereldbeeld is gezonken, we blijken nog kwetsbaarder dan we al dachten. En nu dobberen we rond en moeten we al dobberend zien uit te vogelen hoe zo’n sextant werkt.

Foto: © VPRO 4e Zomergasten 2020 met Jaap Goudsmit

Zomergasten 2020 met Jaap Goudsmit

Attentie: dit is niet de recensie. Onze recensie vindt u hier.

Als er meer is tussen hemel en aarde dan alleen de pandemische moordmachine COVID-19, dan zou het VPRO’s Zomergasten kunnen zijn. Even ontsnappen aan de epidemiologische stress en genieten van de interesses van de gasten.

Vanavond kunnen we echter niet om de coronacrisis heen. Natuurlijk wil Janine Abbring, en wij ook, dat viroloog en epidemioloog Jaap Goudsmit er in ieder geval even zijn licht over laat schijnen.

U kunt ook eerst zijn corona-weblog lezen om er achter te komen waarom die fabuleuze oversterfte in  Nederland hoger was dan in Griekenland. Of dat mondkapjes wel degelijk heel zinnig zijn.

Ook handig om te weten is  of jij een ‘super replicator’ bent (iemand die niks merkt van de infectie maar wel veel virus bij zich draagt in de neus-keelholte) of een ‘super shedder’ (idem maar dan iemand die met veel speeksel oreert). “Die zijn het gevaarlijkst voor anderen”, schreef Goudsmit op zijn blog. “Zo’n supershedder wordt een superspreader als hij of zij te dicht op anderen staat, zeg binnen een straal van een meter.”

We willen natuurlijk ook weten hoe het nu verder moet, want zo langzamerhand ligt gans het volk in de clinch met gans het volk over zin en onzin van maatregelen.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Recensie Zomergasten | Nazmiye Oral

COLUMN - Op Nederland 3 was gisteravond de eerste uitzending van Zomerpromenade. Dus niet de echte Promenade, maar Zomerpromenade. Met Diederik Ebbinge. Niet dat ik het heb gezien, want ik keek naar Zomergasten met Nazmiye Oral. Net zoiets als Zomerpromenade, maar dan een stuk langer.

Deze derde uitzending van Zomergasten stond in het teken van worden wie je bent. We zagen een scene uit de film Revolver van Guy Ritchie. Waarin de claustrofobische hoofdpersoon vast komt te zitten in een lift en de stemmen in zijn hoofd de vrije loop laat. ‘Je wordt geboren met een fabrieksinstelling’, doceerde Oral. Daarnaast heb je alle ‘voorouderlijke shizzle’ die je meekrijgt. En dan is er invloed van buitenaf die jouw fabrieksinstelling vervormen. Die vervorming, dat is het ego. Het ontmantelen daarvan, is worden wie je bent.

De vraag was natuurlijk: zijn Janine Abbring en Nazmiye Oral in staat om Nazmiye Oral in de drie duur die dit programma duurt te ontmantelen en te laten worden wie ze is?

Worden wie je bent doet vaak pijn, zegt Oral. Mutatie doet pijn. Verandering doet pijn. In een fragment uit Messiah zagen we een Jezus-look-a-like die op de Tempelberg de mensen uitnodigde om zich te laten wegen. Een jongetje stapt naar voren, wordt even later neergeschoten door soldaten, waarna de Messias de kogel uit zijn borst haalt. Het mooie hiervan was, volgens Oral: ‘Er is leven na het oordeel, er is leven na verbanning, er is leven na afgeschreven zijn. Er is leven.’

Foto: © VPRO Zomergasten 2020 Nazmiye Oral

Zomergasten 2020 met Nazmiye Oral

Let op: de recensie vindt u hier.

Ik ben iedereen beu, vooral mezelf. Telkens weer hetzelfde liedje. De woorden zijn anders, maar het is toch dezelfde tune. Een kapotte plaat, dat is het! Er zit een kapotte plaat in mij.

Ik heb het nu wel gehad met Netflix en YouTube-filmpjes, het me, myself and I.

Zal, afgaand op deze twee uitspraken van Nazmiye Oral, Janine Abbring ook vanavond er een zware dobber aan krijgen iets uit de privésoep van haar gast te lepelen? Nee, we vermoeden dat wat Abbring bij Inez Weski niet lukte, bij Nazmiye Oral geen probleem zal zijn.

Abbring hoeft er waarschijnlijk erg weinig moeite voor te doen, want het werk van Nazmiye Oral is grotendeels nauw verbonden met haar eigen leven. In al haar veelzijdigheid speelt de relatie tussen haarzelf en ‘de ander’ een stevige rode draad.

Veelzijdig? Ja, ze maakte en maakt geschreven columns voor De Volkskrant (2003 – 2012), de Gelderlander (sinds april dit jaar) en gesproken columns voor de Nieuwe Maan.

Ze schreef ook de roman ‘Zehra’ (2011). Over een kind dat in haar eentje rondzwerft in een Turks dorp (Oral is als 6-jarige in haar eentje naar Turkije gestuurd) en uiteindelijk een adoptiemoeder treft. Niet geheel toevallig heet die vrouw Havva (de naam van Orals moeder) en is ze weduwe. Orals vader overleed op 47-jarige leeftijd, een jaar nadat Oral het ouderlijk huis verliet en een pad ging bewandelen dat niet zo naar de zin van haar ouders was.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Foto: © VPRO schermafbeelding Zomergasten met Inez Weski

Recensie Zomergasten | Inez Weski

RECENSIE - Op uitnodiging van Sargasso bespreekt filosoof en jurist Marc Schuilenburg, docent aan de afdeling Strafrecht en Criminologie van de Vrije Universiteit te Amsterdam, de Zomergastenuitzending met Inez Weski.

Inez Weski is geboren in Rotterdam en noemt zichzelf een ‘controlfreak’. Ze is sinds 1978 strafrechtadvocaat en is de raadsvrouw van Ridouan Taghi. In het persbericht van de VPRO vertelde Weski dat ze fragmenten zou vertonen uit de sciencefiction klassieker 2001: A Space Oddysey van Stanley Kubrick en The Fantastic Mr. Fox van Wes Anderson. Ook zou ze ingaan op de behoefte aan wraak en het straffen van de ander.

Dat zijn interessante films en thema’s en toch zag ik tegen de uitzending op. Ik heb de fascinatie in de media voor advocaten nooit goed begrepen. Met Bénédicte Ficq, Richard Korver, Bram Moszkowicz, Geert Jan Knoops, Gerard Spong en Peter Plasman behoort Weski tot de categorie bekende Nederlanders. Met vaste regelmaat schuiven deze advocaten aan in talkshows om hun mening over alles te geven. Ik snap dat hun populariteit te maken heeft met onze fascinatie voor misdaad, geweld en bad guys. Maar, zo redenerend, zou je ook kunnen stellen dat artsen en geneeskundigen wel wat vaker in het Hilversumse Mediapark aan bod mogen komen. We maken ons ook enorm druk over onze gezondheid. Maar er is een coronapandemie voor nodig om op televisie verstandige woorden te horen van wetenschappers als virologe Marion Koopmans.

Recensie Zomergasten | Typhoon (Glenn de Randamie)

RECENSIE - Deze avond was echt een verrassing voor mij. Ik verwachtte een hoop hiphop-fragmenten – een genre waar ik niet echt weg van ben – maar dat viel reuze mee. En wat me vooral opviel is dat ik me best verwant voel met Glenn, op bepaalde gebieden. Qua spiritualiteit zitten we aardig op een lijn, we zijn allebei dol op taal en willen graag patronen doorbreken. Het regent deze avond prachtige citaten, waar ik vaak door geraakt word. Er komt een heel scala aan onderwerpen aan bod; geloof, liefde, de kracht van verbeelding, kennis opdoen, racisme natuurlijk. Maar als ik een rode draad, een thema moet benoemen, dan is dat “de vrijheid om jezelf te zijn”.

Het openingsfragment komt uit de film Copying Beethoven. Glenns manier om kennis te maken met klassieke muziek was door films te kijken. En deze film raakt hem extra vanwege de rake teksten, wat natuurlijk wel zijn stiel is. Toen ik het fragment zag, viel mij meteen dezelfde zin op die even later besproken wordt: “De trillingen in de lucht zijn de adem van God.” Prachtige zin, en hij legt uit dat hij dat zelf ook heel erg zo voelt, als kind al. Hij ging vaak alleen naar het bos, om te luisteren naar en genieten van de stilte, waar hij dan inspiratie uit haalde. Daar waar ruimte is, vindt hij waarheid, overigens ook iets wat vaker terugkomt deze uitzending. De stilte tussen 2 noten, of zoals een ander spreekwoord zegt: “Het geluk zit tussen 2 gedachtes in”. Vond ik wel een doordenkertje, maar het klopt natuurlijk als een bus. Gedachtes zitten meestal alleen maar in de weg. Geluk zit in dingen als je verbonden voelen, je geliefd voelen, verwondering ervaren. Ik kan me goed voorstellen dat je in het bos vanzelf zulke gevoelens krijgt. Het gaat best lang over dat bos, Janine noemt hem op een gegeven moment zelfs “de boswachter van de hiphop”. Ik geloof dat hij dat een eretitel vindt, dus die houden we erin.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Vorige Volgende