Diversiteit in Europese verkiezingsuitslagen

In de berichtgeving over de uitslagen van de Europese verkiezingen afgelopen weekend overheerste de (verwachte) winst van radicaal rechts en de (onverwachte) blufpoker van de Franse president die meteen nieuwe parlementsverkiezingen uitschreef. Frankrijk en Duitsland zijn de grootste landen in Europa. Niet gek dat daar eerst naar gekeken wordt. Maar hoe zit het in de rest van Europa? Hier volgen enkele verkiezingsuitslagen uit landen die minder vaak in het nieuws komen. Om te beginnen is het opmerkelijk dat er donderdagmiddag bij het schrijven van dit artikel nog steeds geteld werd in meer dan tien van de 27 staten. Dit als voorbehoud bij dit rondje Europa. Plusjes en minnetjes bij de resultaten zijn ten opzichte van 2019. De beoogde partijfamilie heb ik voor zover nodig toegevoegd. Een overzicht van de resultaten per Europese partijfamilie vind je hier bij Reuters. Ierland Dit is een van de staten waar nog geteld wordt. Ierland heeft een ingewikkeld kiessysteem en er waren tegelijkertijd ook locale verkiezingen. De nog niet officiële uitslag voor het EP is daar: 3 zetels voor onafhankelijke kandidaten (+2),  Sinn Féin 3 (Left, +2), Fine Gael 3 (EPP, -2), Fianna Fáil 3 ( Renew, +2), Greens 1 (Greens/EVA, -1), Aontú 1 (een conservatieve afsplitsing van SF, +1). Bij de locale verkiezingen behaalden de kandidaten van Sinn Féin een minder fraaie uitslag . The Guardian: 'Kiezers in Ierland hebben de centristische regering gesteund, Sinn Féin de les gelezen en bij lokale verkiezingen een handvol extreemrechtse kandidaten gekozen.' Zweden Ook Zweden telt de stemmen nog voor 21 afgevaardigeden naar het Europarlement. Voorlopig is dit de stand: Sociaaldemocraten 5  zetels, Moderaterne (centrum-rechts, EPP) 4, Groenen 3, Zweden Democraten 3 (ECR +1), Vänsterpartiet 2 (Left, +1), Centerpartiet (Renew) 2, Christendemocraten (EPP) 1, Liberalen (Renew) 1. De samenvatting van Euractiv: 'De Zweedse Groenen hebben onverwachts (in percentage met 0,2 pp, jvd) gewonnen van de (extreemrechtse) Zweden Democraten ( ECR), en de regerende liberalen hebben ternauwernood kunnen voorkomen dat ze uit het Europees Parlement werden gezet.' De Zweden stemden voor de oppositie en tegen de zittende centrum-rechtse regering. Finland Hier won de regerende Nationale Coalitiepartij wel: 5 zetels (EPP, +1), Maar de linkse VAS won ook: 3 zetels (Left, +2). Verder: Sociaaldemocraten 2, Centrumpartij 2 (Renew), Groenen 2 (-1), Finnenpartij 1 (ECR -1), Zweedse partij 1 (Renew). Radicaal rechts is op z'n retour in de Scandinavische landen constateert Le Monde. Denemarken In Denemarken won de Socialistische Volkspartij 3 zetels (Greens/EVA, +1) De regerende Sociaaldemocraten van premier Mette Frederiksen, behaalden ook 3 zetels, Venstre 2 (Renew, -1), Liberal Alliance behaalde voor het eerst een zetel; de partij is nog niet aangesloten bij een Europese politieke familie. Ook de nieuwe 'Denemarken Democraten' behaalden een zetel, evenals de Conservatieven (EPP), de Deense Volkspartij (ID), Radikale Venstre (Renew), de rood-groene Eenheidslijst (Left) en de Moderates (Renew). De drie regeringspartijen van Denemarken – de sociaaldemocraten (S&D), Venstre (Renew) en de gematigden (Renew) – behaalden 36,2%, een schril contrast met de 50,9% die ze bij de nationale verkiezingen van 2022 behaalden. De sociaaldemocraten behaalden met 15,6% het slechtse resultaat in meer dan 125 jaar.  Estland Estland heeft maar zeven zetels te verdelen. Oppositiepartij Isamaa (EPP) won er twee, een winst van een zetel ten koste van de liberale Reform partij (Renew) die een afgevaardigde minder naar Brussel gaat sturen. De Centrumpartij (Renew) kreeg ook een zetel. De Sociaaldemocraten behaalden twee zetels. De conservatieve EKKRE (ID) bleef steken op een zetel. De opkomst was slechts 37,7%. Kroatië De conservatieve HDZ is in Kroatië nog steeds de sterkste met 6 zetels (EPP, +2). De sociaaldemocraten krijgen er 4. De nieuwe anti-Servische partij Domovinski pokret behaalde een zetel en zal zich wel bij een van de radicaal rechtse partijfamilies aansluiten. Het linkse politieke platform Možemo! (We Can!) kreeg ook een zetel. Deze partij is aangesloten bij de Greens/EVA. De samenvatting van Balkan Insights voor deze regio: 'Centrumrechtse partijen vierden overwinningen in Kroatië, Griekenland en Bulgarije, maar ook extreemrechtse krachten boekten kleine vooruitgang in de regio, ondanks de lage opkomst.' In Kroatië was de opkomst niet hoger dan 21.32%. Slovenië In Slovenië won de conservatieve SDS van Trump-adept Janos Janša vier van de negen zetels. De SDS, aangesloten bij de EPP zit sinds twee jaar in de oppositie. Regeringspartij Svoboda (Vrijheid), een sociaal-liberale partij verloor flink in verhouding tot de laatste parlementsverkiezingen en mag 2 afgevaardigden naar het EP sturen die zich weer zullen aansluiten bij Renew. De Groenen behaalden een zetel, de sociaaldemocraten ook (verlies van een) en de laatste zetel is voor het christendemocratische Nova Slovenija (ook EPP). Roemenië Na Polen heeft Roemenië van de Oost-Europese lidstaten het grootste aantal zetels: 33. Een derde daarvan gaat naar de sociaaldemocraten, acht naar de centrumrechtse Nationale Liberale Partij die is aangesloten bij de EPP. De twee regeringspartijen gingen als coalitie de verkiezingen in. Grote winnaar is de nationalistische AUR partij (ECR) die van een op zes zetels kwam. De partij streeft naar hereniging met Moldavië en baseert zich op de waarden 'familie, natie, christelijk geloof en vrijheid'. Nieuw is SOS Roemenië met twee zetels. De EPP krijgt ook nog drie zetels van Verenigd Rechts en twee van de partij van Hongaren in Roemenië. Opmerkelijk is dat in Roemenië een man in z'n eentje een zatel wist te halen: Nicolae Ștefănuță. Hij zat al in het Europarlement sinds 2019 vanuit een centrum-rechtse partij en hield zich daar onder andere bezig met het budget voor de EU en het beleid op het gebied van milieu, gezondheid en voedselkwaliteit. In 2023 verruilde hij Renew voor de fractie van de Groenen. Portugal Portugal heeft net een tussentijdse parlementsverkiezing achter de rug waarbij de extreemrechtse Chega met 18, 1% 38 zetels won en de socialisten er met 28,7% 42 verloren. Nu kwam Chega (ID) niet verder dan 9,8%, goed voor 2 zetels. De socialisten behaalden er 8, de regerende (rechtse) sociaaldemocraten (aangesloten bij Renew) kregen er 7. Het Linkse blok en de communisten (Left) kregen elk een zetel (beide verloren er ook een). Het liberale initiatief (Renew) kreeg ook een zetel. De Dierenpartij PAN ging van 5% naar 2% van de stemmen en behaalde geen zetel. De opkomst was nog geen 37%.

Foto: Dimitris Avramopoulos (cc)

Deze verkiezingen gaan niet over Europa

COLUMN - Verkiezingscampagnes voor het Europees Parlement zijn van een dodelijke saaiheid en voorspelbaarheid. Om de vijf jaar krijgen we de boodschap dat Europa best belangrijk is. De kiezer krijgt elke ronde opnieuw uitgelegd wat het Parlement doet, wat de taak van de Commissie is, van de Raad van ministers en de Europese Raad van regeringsleiders. En dat er democratisch gezien nogal wat schort aan het instituut EU (alsof het in de natiestaten allemaal perfect geregeld is). Elke vijf jaar  horen we ook weer de klacht dat ‘Brussel’ ver weg is en dat we onze vertegenwoordigers daar zo slecht kennen. Is dat vreemd? Vijf jaar lang worden Europese politici in de media weggedrukt door de nationale politiek. De Haagse zaken, hoe futiel ook, krijgen altijd voorrang in de media boven Brusselse maatregelen, hoe verstrekkend ze ook zijn.

Men zegt dat burgers zich niet druk maken over deze verkiezingen. Ze zouden weinig interesse hebben in ‘Europa’. Maar het punt is:  het gaat helemaal niet over Europa bij deze verkiezingen. Het gaat over het klimaat, over sociale rechtvaardigheid, over de economie, over landbouw, voedselveiligheid, energievoorziening en nog veel meer. Waarom blijft wat er echt speelt bij de Europese verkiezingen alsmaar verborgen achter al die voorspelbare clichématige verhalen over desinteresse, complexe besluitvorming en abstracte beelden over een continent?

Quote du Jour | Europese Verkiezingen


In de Volkskrant vandaag:

Forum voor Democratie, de partij van Thierry Baudet die bij de provinciale verkiezingen in maart nog als grootste uit de bus kwam, blijft dit keer steken op 11 procent van de stemmen en moet daarmee niet alleen de PvdA maar ook VVD en CDA voor zich dulden.

Om de een of andere reden blijven de media (en veel partijen zelf wellicht ook) alle verkiezingen zien als landelijke verkiezingen. Terwijl nu zo langzamerhand toch wel duidelijk is dat alle verkiezingen op zich staan en een ander stemgedrag tot gevolg hebben. Landelijke zijn anders dan gemeentelijke zijn anders dan provinciale zijn anders dan Europese verkiezingen. En maar verbaasd zijn dat ze de aardverschuiving weer hebben gemist. Terwijl ze er zelf juist alles aan gedaan hadden om er een tweestrijd van te maken!

Foto: bertknot (cc)

Met Meloni en Weber naar rechts

Terwijl Italië en andere landen rond de Middellandse Zee geteisterd worden door extreem weer lijkt de Italiaanse regering niet van plan in actie te komen tegen de klimaatopwarming. Minister voor Milieuzaken Gilberto Pichetto Fratin zegt niet te weten in welke mate de problemen veroorzaakt worden door de mens. Hij verzet zich tegen Brusselse regels en verdedigt zijn politiek die ‘opkomt voor het nationale belang’. Zijn collega Matteo Salvini, minister van Transport, spot met de zorgen van jonge klimaatactivisten over de hittegolf in het land: ”s Zomers is het nu eenmaal altijd heet, ’s winters koud’. Premier Giorgia Meloni wil in internationale kringen nog wel eens meegaan met plannen voor de bestrijding van CO2 uitstoot. Maar thuis en in eigen kring spreekt ze over het gevaar dat het ‘ultra-ecologische fanatisme’ oplevert voor de economie. Haar ministerie van Gezondheid publiceerde deze week sterftecijfers waaruit blijkt dat in de maand juli sprake was van 7% oversterfte vanwege de hitte.

Meloni’s Fratelli d’Italia staat ondanks alles nog steeds hoog in de peilingen. Ze heeft sinds de verkiezingen aan populariteit gewonnen, is nu de grootste met bijna 30% van de stemmen. Dit gaat mogelijk ook ten koste van de partij van de onlangs overleden Berlusconi, haar kleinere coalitiepartner. Hoe dan ook: bij de komende Europese verkiezingen zullen we moeten we rekenen op heel veel conservatieve stemmen uit Italië.

Foto: Movilh Chile (cc)

De opmars van extreemrechts in Europa

In Griekenland is premier Kyriakos Mitsotakis er in tweede instantie in geslaagd een meerderheid in het parlement te veroveren. Hij kan nu in z’n eentje verder regeren met zijn conservatieve partij Nea Dimokratia. Opvallend is de winst van extreemrechtse partijen. Spartiates, de opvolger van de verboden fascistische partij Gouden Dageraad, kreeg 5% van de stemmen. Samen met twee kleine uiterst rechtse partijtjes die ook de kiesdrempel wisten te halen is extreemrechts in Griekenland goed voor bijna 13% van de stemmen.

Vorige week schreef ik hier over Finland waar de radicale Finnenpartij nu deelneemt aan een nieuwe rechtse regering. Twee weken geleden ging het over Oostenrijk waar de FPÖ in de peilingen de grootste is geworden. In Duitsland is volgens recente peilingen de AfD nu de tweede partij. Zondag heeft voor het eerst een politicus van de extreemrechtse partij een regionale verkiezing gewonnen.

Moeten we ons zorgen maken? Owen Jones waarschuwde in The Guardian na het recente succes van de Spaanse extreemrechtse partij Vox bij de gemeenteraadsverkiezingen eind mei voor een ‘griezelige normalisering’ van extreem rechts in de Europese politiek. Hij wijst daarvoor ook op het grote aantal stemmen dat Marine Le Pen vorig jaar in Frankrijk wist te halen. En natuurlijk op Italië met de nieuwe premier Giorgia Meloni van de uiterst rechtse partij Fratelli d’Italia. In Zweden hebben we vorig jaar gezien hoe centrum-rechts de ban op de Zweden Democraten heeft opgeheven en deze partij als gedoogpartij indirect regeringsmacht heeft gegeven. Met alle gevolgen van dien. En dan hebben we het nog niet gehad over Polen, Hongarije en de andere Oost-Europese staten.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Foto: Piotr Drabik (cc)

PiS blijft de grootste in Polen

ELDERS - Hoe om te gaan met het behoudende deel van de Europese bevolking? Het is een van de uitdagingen voor de nieuwe Europese leiders. Neem Polen bijvoorbeeld.

Een liberale pro-Europese gelegenheidscoalitie van maar liefst twaalf oppositionele partijen en groeperingen in Polen is er afgelopen zondag bij de Europese verkiezingen niet in geslaagd de oppermacht van regeringspartij PiS (Recht en Rechtvaardigheid) terug te dringen. De Europese Coalitie kreeg uiteindelijk ruim 38% van de stemmen, goed voor 22 zetels, die in meerderheid naar de EPP gaan. PiS bleek sterker en kwam uit op ruim 45%. Dat zijn 26 zetels voor de ECR (de Europese Conservatieven waar FvD zich graag bij wil aansluiten). Drie zetels gaan naar de nieuwe partij van de links-liberale burgemeester en homo-activist Robert Biedroń, Wiosna (Lente). Hij moet in het EP nog een keuze maken voor aansluiting bij de groene, de liberale of de sociaaldemocratische fractie. De extreem-rechtse, homofobe Konfederacje wist net niet de kiesdrempel te halen. De opkomst was met 45% ook hier hoger dan ooit.

De Europese verkiezingen waren in Polen vooral een voorproefje voor de landelijke parlementsverkiezingen dit najaar. PiS viert de overwinning deze week als teken dat de partij dan ook de grootste zal blijven. Een wijziging van het kabinet van premier Mateusz Morawiecki is aanstaande. Maar liefst vijf ministers en drie vice-ministers gaan naar Brussel. Dat zoveel bewindslieden verkiesbaar waren voor het EP toont eens te meer aan dat Polen de EU serieus neemt.

Foto: screenpunk (cc)

Hoe stem je op een eerlijker financieel systeem?

ANALYSE - Finance Watch, een organisatie die zich in zet voor een eerlijker financieel systeem in de EU, heeft de voorstellen van de verschillende Europese fracties voor financiële hervormingen beoordeeld. Daarbij is gekeken of de voorstellen de stabiliteit van het financiële systeem verbeteren, het democratiseren van financiële instituties en de ontwikkeling van financieel beleid, verschuiving van geldstromen naar duurzame investeringen en voorbereiding op toekomstige financiële crisis. Daaruit komen duidelijke verschil tussen de verschillende fracties.

Finance Watch

Finance Watch is een organisatie die zich er voor inzet dat het financieel systeem de samenleving dient. Onder de leden bevinden zich onder andere Transparency International, BEUC (de Europese consumentenorganisatie), Oxfam, Consumentenbond, SOMO en verschillende vakbonden. Volgens Finance Watch is het huidige financiële systeem nog steeds instabiel en niet voorbereid op de toekomst. Finance Watch is van mening dat er op vier fronten veranderingen nodig zijn en heeft dit vastgelegd in een visie op het financieel systeem met daarbij behorende voorstellen voor verandering in het huidige systeem.

Finance Watch heeft haar wensenlijst vergeleken met de EU brede manifesten van 6 Europese fracties. De Europese fracties Europa van Vrijheid en Directe Democratie (EFDD) en Europa van Naties en Vrijheid (ENF) hebben nog nooit een EU breed manifest gepubliceerd en hebben ook niet gereageerd op vragen van Finance Watch.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Foto: screenpunk (cc)

Overzicht stemwijzers verkiezingen Europees Parlement

Voor diegenen die aanstaande donderdag wel willen gaan stemmen voor de verkiezingen van het Europees Parlement, maar nog niet precies weten waarop ze gaan stemmen hierbij een overzicht van stemwijzers en stemhulpen.

Stemwijzers

Gerelateerde stemhulpen

En uiteraard de stemwijzer met een knipoog van De Speld.

Voor verdere verdieping kunt u ook het debat tussen de lijsttrekkers voor de verkiezingen van het Europees Parlement bij BNR terugkijken of luisteren.

Gerelateerde stukken op Sargasso

Foto: Opgelet, onderstaande tekst kan sporen van ironie bevatten

KRAS | Europa

Twee partijen die uitstralen dat Europa niet zo nodig hoeft van hen, doen het voorkomen alsof de komende Europese verkiezingen erover gaan wie van hen de grootste Nederlandse delegatie gaat leveren aan in Brussel minder relevante fracties. De Vaasjesman en Bozo Borealis slagen erin de aandacht van relevante inhoud af te leiden naar hun haantjesparade, nadat eerder al de tomatenpartij haar diepe geloof in de persoonlijke aanval etaleerde.

De vraag is nu of Vaas en Bozo op televisie of Facebook met elkaar in debat moeten en wie het mag modereren. Ik zou zeggen: laat ze lekker op Vkontakte aan de slag gaan met Ridder Dion als scheidsrechter. Dan doe we in Nederland gewoon een christen- en sociaaldemocraat op televisie. Fracties die er toe doen in Europa en die in staat zijn inhoudelijk te debatteren. Hoort u iemand ‘daar kijkt geen hond naar’ roepen, dan weet u meteen wat de prioriteit van de vaderlandse treurbuis is.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: European Parliament (cc)

Nederland nog nauwelijks voorbereid op Europese verkiezingen

ANALYSE - Gewoonlijk leest u hier op dit tijdstip wat er elders in Europa gebeurt. Bij uitzondering vandaag iets over ons eigen land. Aanleiding is een onderzoek van I&O Research naar de mening van Nederlandse kiezers over het Europees Parlement en de EU.

Vorige week was ik een paar dagen in Duitsland. Tot in de kleinste dorpjes waren alle lantaarnpalen bezet met posters van politieke partijen voor de Europese verkiezingen en uitnodigingen voor debatbijeenkomsten. In Nederland is het nog opvallend stil. Het belangrijkste nieuws over het Spitzenkandidatendebat in Maastricht van afgelopen maandag was de afwezigheid van EPP-kandidaat Manfred Weber. Gisteren kwam I&O Research met de resultaten van een onderzoek waar de NOS uit haalt dat maar weinig Nederlanders de lijsttrekkers kennen voor de verkiezingen die eind deze maand worden gehouden. Ter relativering van het beeld van de ongeïnteresseerde kiezer citeert de NOS onderzoeker Peter Kanne: “Als het gaat over de grote thema’s, zoals klimaatverandering of migratie, dan verwachten de Nederlandse kiezers wel wat van de EU.”

Er valt volgens mij nog wel wat meer over dit onderzoek te melden. Ik haal er een paar punten uit die van belang zijn voor de komende verkiezingscampagne. Het hele onderzoek is hier te lezen.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Volgende