OPINIE - Een eindejaars beschouwing over de Europese politiek. Met een wens voor een nieuw verhaal in de komende verkiezingscampagne.
Minder dan een half jaar voor de Europese verkiezingen is het perspectief op eenheid in Europa verder weg dan ooit. Het Verenigd Koninkrijk, zeker in economisch opzicht een van de belangrijkste partners, heeft de samenwerking opgezegd. Enkele lidstaten bewegen zich in een richting die bij anderen steeds grotere zorgen baart. De kloof tussen noord en zuid groeit. De EU draait vanouds op de as van de twee grootste continentale landen, Frankrijk en Duitsland. Maar ook daar zien we grootse plannen gesmoord in de harde realiteit, mede omdat omringende landen niet meer bereid zijn echt belangrijke stappen te zetten, zoals onlangs bleek bij het verzet tegen een eigen begroting voor eurolanden. Tien jaar geleden, tijdens de economische crisis, was er meer eenheid in Europa dan op dit moment, nu het er in alle landen een stuk beter voorstaat. De Unie kraakt en niemand weet hoe het gaat aflopen.
Veel meer dan wat mooie woorden over de Europese samenwerking kunnen we van de meeste regeringsleiders de komende maanden ook niet verwachten. De een ligt daarvoor thuis te veel onder vuur, een ander krijgt ‘harde klappen’ te verduren. De ene premier is demissionair, en bereidt zich voor op nieuwe verkiezingen, een ander slaagt er sinds de verkiezingen begin september nog steeds niet in een nieuwe regering te vormen. En moeder Merkel heeft al aangekondigd dat ze er mee gaat stoppen. De meeste politici zijn vooral bezig met binnenlandse politieke besognes. Een echt Europese verkiezingscampagne zal er niet komen, hoogstens van nieuwelingen in de marge. Het huidige kiessysteem dat uitgaat van nationale kandidatenlijsten zit daarvoor nog steeds in de weg.
Politisering
Het is geen opwekkende verhaal. En zeker niet voor de komende en gaande Europarlementariërs. Het Europarlement groeit namelijk wel naar een echt Europees parlement. De verschillen tussen de delegaties uit de lidstaten worden langzaam maar zeker ingeruild voor politieke verschillen tussen leden van Europese partijen. Maar die politisering van het parlement botst in de besluitvorming nog te vaak op de nationalistische insteek van de regeringen van de lidstaten als parlementsbesluiten bekrachtigd moeten worden in de Europese Raad. Dat betekent dat moeizaam bereikte compromissen in het parlement zelden eenvoudig kunnen worden omgezet in beleid dat alle Europese burgers ten goede komt. Het blijft ook een gemis dat het parlement niet zelf initiatieven voor wetgeving kan nemen.
De politisering van de Europese instituten zou ook geholpen zijn bij een duidelijker beeld van de rol van de Europese partijen, die zich rond de fracties in het Europarlement hebben gevormd. Bijvoorbeeld bij de handhaving van de rechtsstatelijke principes waar de Europese Unie op is gebaseerd. Nu is het vooral de Europese Commissie die verantwoordelijk wordt gehouden voor de sanctionering van lidstaten als zij zich niet aan de regels houden. Maar het gaat hier natuurlijk niet om foute landen, maar om foute politici en partijen. De Commissie van Juncker en Timmermans richt zich echter alleen tot landen. Polen en Hongarije zijn al veroordeeld, Malta, Roemenië Bulgarije en Slowakije worden scherp in de gaten gehouden. In al die landen zijn er ook oppositiepartijen en demonstraties tegen het regeringsbeleid. Het overheersende beeld in de media is echter dat een heel land, een samenleving, niet deugt. Met een averechts effect: de foute leiders krijgen juist méér steun door te wijzen op Brusselse politici die ‘ons land’ aan de schandpaal nagelen en ‘onze’ soevereiniteit aantasten. Het is koren op de molen van degenen die hunkeren naar de tijd van één land – één volk – één leider.
Zwarte schapen
Ondertussen zitten die foute leiders in Brussel zonder veel problemen aan tafel bij hun geestverwanten in de Europese partijen. Er is wel eens wat onmin. Maar een harde aanpak wordt uit eigen belang vermeden. Manfred Weber, de voorman van de Europese Volkspartij van christendemocraten, hoopt straks wel te kunnen profiteren van de Hongaarse Fidesz-stemmers. Zoals eerder Berlusconi ook niet de deur werd gewezen uit vrees voor het verlies van Italiaanse stemmen voor de EPP (hij was er weer gewoon bij op het congres in Helsinki vorige maand). En Frans Timmermans kan de stemmen van de aanhangers van de Roemeense corrupte sociaal-democraat Liviu Dragnea ook niet missen als hij een kans wil maken om Juncker op te volgen. Weber en Timmermans waken er wel voor dat ze niet geassocieerd worden met de zwarte schapen in hun familie van wie ze de aanhang goed kunnen gebruiken. Liever schermen ze met mooie, maar vage, abstracte beelden over het belang van Europa als waardengemeenschap, en het algemene belang van Europese samenwerking voor de afzonderlijke lidstaten. Maar sleetse chlichees hebben, vrees ik, ook een averechtse uitwerking bij minstens een deel van het kiezerspubliek.
Wat krijg ik voor mijn stem?
Als we iets kunnen missen in de komende Europese verkiezingscampagne dan is het wel een herhaling van het dominante discours uit alle voorgaande campagnes: Europa (‘best belangrijk’) versus de natiestaat. Dat verhaal heeft de Europese samenwerking tot nu toe niet veel verder geholpen. Kiezers zijn meer gediend met concrete Europese programma’s en een puntsgewijze verantwoording van Europese politici over de afgelopen vijf jaar, inclusief hun opstelling tegenover de aberraties van hun partijgenoten. Ik wil weten wat mijn stem waard is op sociaal-economisch gebied, voor het klimaatbeleid, de migratie en de burgerrechten. Ik wil de verschillen zien tussen de Europese partijen net zoals ik bij de nationale of lokale verkiezingen de verschillen wil zien tussen kandidaten die hier om mijn stem wedijveren. Wie bestrijdt op de open Europese arbeidsmarkt de uitbuiting? Wie pakt de belastingontduiking aan, en hoe? Wie laat de vervuiler betalen om de klimaatdoelstellingen te halen? En wat hebben de verschillende partijen de afgelopen jaren aan deze problemen gedaan? Als deze vragen in de komende verkiezingscampagne centraal staan wordt de Europese politiek eindelijk eens echte politiek.
Reacties (19)
Waarom dit als averechts effect wordt bestempeld is mij een raadsel. Er zijn in sommige landen twee tegengestelde krachten aanwezig welke elkaar in stand houden. Neem Italië wat geregeerd wordt door nationalistische gekkies. Natuurlijk maken die gebruik van Brussel als boeman, het domme volk trapt er wel weer in. Maar uiteindelijk heeft de Italiaanse regering ook Brussel weer nodig om te overleven. Er ontstaat telkens weer een nieuwe evenwichtssituatie. Zo heeft ‘Brussel’ ook de Griekse crisis opgelost.
Het is dus in het geheel niet noodzakelijk dat Brussel populair (populisme) wordt, dat is zelfs een slechte zaak. De diverse landen proberen via Brussel invloed uit te oefenen op het totaal-gebeuren in Europa. De Britten zullen er nog achter komen als zij de EU daadwerkelijk verlaten, hun invloed zal zich nog meer beperken. De as Berlijn-Parijs is weer in beeld sinds de brexit. Op die as zal gepolitiseerd worden, dat proces is al gaande.
We zijn helemaal niet gebaat bij een duidelijker beeld van de rol van de Europese partijen, dat opent de deur voor extremisme en populisme. Nu zijn de diverse fracties een samenraapsel van soms tegengestelde politieke ideeën. Onduidelijk ja. En dat is het mooie van de EU, niemand weet waar het heen gaat of zelfs maar waar het over gaat! Dat voorkomt Trumps en Varoufakissen op het Europese politieke toneel. En stimuleert de landen tot een Berlijn-Parijs as of juist weer tot een polarisering tegen deze as.
Ik ben een blij EU burger!
@Jos Waarom schrijf jij in dit soort stukken nooit over dat land op 800 kilometer van onze oost grens dat er alles aan doet de EU te ondermijnen en waarbij dat land elke foute partij steunt?
@2: ik schrijf hier over de Europese verkiezingen en de Europese politieke partijen
P. S. ‘dat land op 800 km….’ of de heersende politieke macht? Zie mijn commentaar op het landenframe
@3: Als ik het over dat land heb heb ik het altijd over de heersende macht. Rusland is en groots land, verdient heel veel beter dan de maffiakliek van Putin en Rusland hoort gewoon ook bij Europa.
Ik vind het alleen merkwaardig dat jij het nooit over de rol van Rusland hebt die al die foute partijen steunt, daarmee en met desinformatie de verkiezingen sterk beïnvloed en dat o.a. ook een grote negatieve rol heeft gespeeld in de Brexit en het Oekraïne referendum.
Kan jij je voorstellen dat ik mij dan afvraag wat jouw agenda is? Probeer jij Europa kapot te schrijven (wat ook de agenda van Putin is) of strijd jij voor een democratisch sociaal Europa? In het geval van het laatste; leg jij dan de lat niet te hoog? Heeft dat niet veel meer tijd, positiviteit en geloof nodig? Bereik je met alleen maar wijzen naar wat er allemaal fout is niet juist het tegenovergestelde en voer je daarmee niet extreem rechts? Waar sta jij voor?
@4: geef ik ergens aanleiding voor iets anders dan een democratisch en sociaal Europa?
De culturen in Europa liggen veel te ver uit elkaar om 1 politiek beleid te vormen, de Brexit is het directe gevolg hiervan, depolitisering is de enigste oplossing voor het voortbestaan van de EU. Dat men in het Oosten en het Zuiden anders over politiek denkt is helemaal geen probleem, ieder kiest wat hem het beste past. Wij vinden hun fout, hun vinden ons fout, anders hadden ze wel iemand anders gekozen. Sterker, deze diversiteit is wat Europa zo sterk, stabiel en uniek maakt, dat moet je vooral zo houden.
Een ander groot voordeel is dat de macht gedeeld wordt, er is geen kans dat we opeens een Putin of Trump type als Europese opperbaas krijgen die bijvoorbeeld voor jouw door een meerderheid aan Oostblokkers aan de macht word gebracht.
De toekomst van de EU is als internationale samenwerking organisatie a la VN. Verdragen over belasting en milieu kunnen daar prima onder vallen net als het klimaat verdrag van Polen, daar heb je geen politieke superstaat voor nodig. Hoe eerder men dit beseft, hoe langer de levensduur van de EU zal zijn.
In Elsevier Weekblad een interview met John Gray. Hij ziet de EU als een semi-utopisch project. Zeer begrijpelijk want een moloch: bijna oncontroleerbaar, ondemocratisch, supranationaal, bemoeizuchtig en alsmaar groeiend. Mag ik citeren:
De EU is een typisch voorbeeld van een hybris, van klassieke overmoed. Brussel is centralistisch, bureaucratisch en ondemocratisch en leert niet van fouten. Bij elk probleem is de reactie: méér Europa. Net als de communisten in tegenslagen steeds een uitdaging zagen nog meer communistisch maatregelen te nemen. Het semi-utopische Europese project kent geen weg terug, alleen een uitweg. Ik dan ook voor de Brexit gestemd.
De laatste alinea van dit Sargasso-artikel is goed, de rest is hier al talloze malen voorbij gekomen.
Kiezers zijn meer gediend met concrete Europese programma’s en een puntsgewijze verantwoording van Europese politici over de afgelopen vijf jaar, inclusief hun opstelling tegenover de aberraties van hun partijgenoten.
Wat doet de EU, een doorsnee burger denkt van alles of niets, maar heeft geen goed beeld. En verantwoording is zo en zo het belangrijkste in de politiek. Zeker ongekozen commissarissen komen met van alles weg. Mooie vergezichten, een club ambtenaren als helpers, en dingen doen met verstrekkende gevolgen. Alsjeblieft!
@7: Ik zie de Brexit meer als een voorbeeld van klassieke Britse overmoed
@6:
Die vergelijking gaat mank. De EU is een economisch en (nog veel te weinig) politiek bondgenootschap van landen in een geografisch begrensd deel van de aarde. De VN is een verband van alle staten ter wereld die via internationale verdragen met elkaar verbonden zijn. De EU heeft heel andere belangen. Eenheid voorkomt dat de afzonderlijke lidstaten tegen elkaar uitgespeeld worden en verzwakt net als het VK overgeleverd zullen worden aan oude en nieuwe grootmachten.
@8.
Het moment misschien wel, maar de toekomst zal het leren. Misschien dat straks de Britten Corbyn premier laten worden. Nog meer polarisatie.
De EU heeft al genoeg problemen zelf die het eigenlijk niet oplost, maar opschuift zoals John Gray aangeeft: de euro en het financiële systeem er om heen, Brussel-Luxemburg-Straatsburg, corruptie bij de uitgaven, enz.
En dan nog zoals reactie zes aangeeft, de cultuur.
Ik denk dat Gray gelijk heeft, het is een op- en ondergaan van beschavingen. Ook van de liberale (mensenrechten, vrije markt) zoals heden ten dage in de westerse wereld.
@5: Ik weet het niet en dat blijft vaag. Dat je pro socialisme bent geloof ik wel, maar pro EU? Dat in combinatie met hoe jij kritische vragen over de rol van Putin in deze blijft ontwijken, en dat niet voor de eerste keer, wekt bij mij toch de nodige vraagtekens op.
@10: ik begrijp dat je het onderwerp graag naar het oosten verschuift. Iedereen heeft zo zijn stokpaardjes
Ik houd het hier nu even bij het onderwerp van dit artikel. En dat gaat over de Europese verkiezingen.
@11
Toch staat het niet los van elkaar. De kwestie MH17 bewijst dat Nederland in haar eentje niet tegen een grootmacht als Rusland op kan. We hebben de EU nodig om gerechtigheid te doen geschieden. En met de Europese verkiezingen dienen we dus niet de rechts-nationalisten te vertrouwen. En het hoefijzer in aanmerking genomen, de andere kant van het politieke spectrum ook niet.
@12.
Och, het hoefijzer. De plaat draait weer grijs. Het woord populisme noemde je al in je eerste reactie, saaie vent ben jij.
Nee, het zou goed zijn als de conservatieven en sociaal democraten hun eeuwige meerderheid in het EP moeten opgeven . Want het blijkt wel dat ze problemen niet oplossen, en alleen maar hun Europese utopie najagen. Nog meer centraliseren, nog meer Brussel, nog minder democratie, en nog meer ongenoegen bij Europese burgers die er geen donder meer van snappen.
Maar ja, je mag niet sceptisch zijn over de EU, want dan ben je populistisch, Extreem-Links of rechts. Ik vind de eurovriendelijke partijen behoorlijk extreem in het doorgaan met meer Europa.
Nu ben je zelf ideologisch verdwaasd, zeker als je rechtvaardigheid en de EU aan elkaar gast verbinden.
@12: “En met de Europese verkiezingen dienen we dus niet de rechts-nationalisten te vertrouwen. En het hoefijzer in aanmerking genomen, de andere kant van het politieke spectrum ook niet.”
De zwart-bruine coalitie in aanmerking genomen, kunnen we beter de conservatieven niet vertrouwen. Het is geen toeval dat het CDA gewoon in een fractie zit met de partijen van Orban en Berlusconi (en zelfs de politieke erfgenamen van Franco) en dat diezelfde partij samen met de VVD een gedoogconstructie aanging met Wilders. In Denemarken zie je een gelijksoortige constructie, terwijl in België VLD, MR en CD&V in zee gingen met de N-VA (waar ze inmiddels de zure vruchten van plukken). Het is wel duidelijk wie de echte bondgenoten van extreem-rechts zijn.
@14: Veel nauwkeuriger dan het zogenaamde ‘hoefijzermodel’ is dan ook de ‘vishaaktheorie’: https://i.redd.it/ipw1tkw2v06z.png
@14
Ik ga niet in de verdediging schieten, Bismarck. Ik stem nooit CDA en ik ben het met je eens dat politiek gezien Orban en Berlusconi beter in een bruine fractie kunnen met Wilders, Baudet, Le Pen en dat soort gespuis kunnen. Maar daar zitten ze niet!
CDA en VVD hebben in Nederland korte metten gemaakt met eerst de LPF en vervolgens PVV (ca 10 zetels verlies na dat gedogen). Zo werkt dat in een democratie. Je kan van extremisten nooit winnen, maar wel van ze verliezen. En als een democratie extremisme voortbrengt dan dienen we daar op een of andere wijze mee om te gaan. Op lokaal niveau in Nederland en op Europees niveau.
Dat vind ik het aardige van democratie. Het is niet voor bange mensen en garanties worden niet gegeven. In Europa zie ik dat de politieke nazaten van Franco zich redelijk gedeisd houden. De dictatuur uit mijn jeugd is verdwenen en m.i. is Brussel daar debet aan. Brussel is van niemand en tegelijkertijd van iedereen. Brussel is stok en wortel tegelijk. Om ons te beschermen tegen rechtse én linkse dictaturen. Griekenland is tijdens de crisis niet veranderd in een Europees Venezuela. Dat is een argument wat ik niet hard kan maken. Ik kan alleen hard maken dat de Europese landen tot dusver re-de-lij-ke democratieën zijn. Het is niet om over naar huis te schrijven, maar als het zonder oorlog gaat ben ik al tevreden.
Dat is het heerlijke van vrij zijn van idealen. Ik ben al tevreden met vrede.
@16.
Dom verhaal Lutine, CDA en VVD stemmen buiten coalitieakkoord nog genoeg met steun van PVV en FvD en SGP voor een meerderheid.
Blij dat je vrij van idealen bent daarom moet je ze bij anderen de grond instampen, dat is jouw taak of niet soms hier.
@16: Je kan niet in de verdediging schieten wat je wilt, maar je wantrouwt de verkeerde partijen, als gevolg van je gemankeerde hoefijzertheorie Ondertussen zijn het de conservatieve partijen die de deur naar de macht voor extreemrechts openzetten.
@11: Nee dat probeer ik niet; mijn vraag was waarom jij in al jouw stukken de grote destabiliserende rol van Putin in die Europese verkiezingen totaal negeert.
Als ik daarnaar vraag reageer jij als een aal in een emmer snot om elk antwoordt te ontwijken. Putin geeft de voorzet en jij probeert in te koppen, kennelijk dezelfde anti westerse EU agenda.
Dat mag hoor, het is hier een vrij land maar heb dan ook het lef daar eerlijk voor uit te komen.