De Donner-doctrine

Een van de oorzaken achter het drama van de kinderopvangtoeslagen zou gelegen zijn in de Rutte-doctrine, de neiging van de premier om 'bij problemen zo weinig mogelijk informatie te verstrekken'. Nadat Trouw en RTL in 2018 via Wob-procedures stukken boven tafel hadden gekregen over onterechte terugvorderingen van toeslagen door de Belastingdienst, werden Kamerleden die er meer over wilden weten consequent met een kluitje het riet in gestuurd. Een onderzoekscommissie onder leiding van oud-lid van de Raad van State Piet Hein Donner (foto) liet nog veel vragen open. [caption id="attachment_325633" align="alignleft" width="249"] foto: Roel Wijnants CC[/caption] Volgens onderzoek van FTM heeft de commissie Donner beschikbare informatie laten liggen en hield zij het ministerie van Sociale Zaken en toenmalig verantwoordelijk minister Asscher uit de wind. Pas in december vorig jaar kwamen de enorme omvang en de ernst van het probleem aan het licht in de 'snoeiharde' conclusies van het eindrapport van de parlementaire onderzoekscommissie Ongekend Onrecht. 'De commissie zegt dat de informatievoorziening vanuit de rijksoverheid op allerlei fronten onvoldoende is. Volgens het rapport was die in meerdere gevallen ingegeven door gewenste juridische of politieke uitkomsten. De commissie constateert dat de Tweede Kamer bij herhaling geconfronteerd is met ontijdige, onvolledige en onjuiste informatie.' Informatieplicht De rijksoverheid handelde in deze affaire in strijd met artikel 68 van de Grondwet, dat gaat over het informeren van de volksvertegenwoordiging. Die grondwettelijke plicht staat los van de Wet Openbaarheid Bestuur (Wob) , die burgers al dan niet via de pers, het recht geeft beleidsstukken in te zien. Daarbij mag de overheid dan wel 'persoonlijke beleidsopvattingen van ambtenaren' uit het zicht houden. Volgens Guido Enthoven, die promoveerde op het informeren van de Kamer, wordt deze regel ook toegepast op informatie die naar de Kamer gaat. Dat sluit dan aan bij een oekaze van voormalig premier Kok, die het ambtenaren verbood rechtstreeks in contact te treden met leden van het parlement. Vorig jaar juni heeft de Raad van State in een ongevraagd advies over de ministeriële verantwoordelijkheid aanbevolen om de contacten tussen parlement en ambtenaren beter te regelen en de algemene informatiehuishouding van de rijksoverheid op orde te brengen. Een oude wens die al bestaat sinds de digitalisering zijn intrede deed op de ambtelijke burelen en daar zorgde voor een reeks van schier onoplosbare ICT-problemen. Helaas is het beleid op het gebied van de informatievoorziening door de overheid het niveau van mooi geformuleerde voornemens nog steeds niet ontstegen. Open Overheid En voorbeeld van de achterlijkheid van de overheid op dit gebied is de geschiedenis van de Wet Open Overheid (WOO). Deze wet moet de bestaande Wob vervangen. Een initiatiefwetsontwerp van GroenLinks en D66 lag al klaar in 2012, overigens ook al tot stand gekomen na langdurige onderhandelingen. Het werd in 2016 door de Tweede Kamer aangenomen, maar voordat de Eerste Kamer er over kon oordelen wist de vorige regering verandering van het beleid af te weren met de opdracht voor een onderzoek naar de kosten van de uitvoering van de nieuwe wet. De EK werd vervolgens geconfronteerd met een hoogst discutabele onderzoeksresultaten die de onderzoekers zelf ook al kwalificeerden als 'te divers' en 'dun ijs' om vervolgens toch wijziging van het wetsontwerp aan te bevelen. Dat was in 2017. Nu ligt een nieuw wetsontwerp voor waarover de Tweede Kamer deze week voor het eerst heeft gesproken. En nu staat de toeslagenaffaire natuurlijk centraal. Kijken in de keuken We mogen hopen dat de Kamerleden bij hun beoordeling van deze wet ook wat verder kijken dan de actualiteit. De moeizame weg naar een open overheid heeft een langdurige en hardnekkige geschiedenis van krampachtige pogingen om te verhinderen dat burgers en ook Kamerleden inzicht krijgen in het functioneren van ministeries en ambtelijke diensten op lagere niveaus. Het gaat daarbij niet zozeer om de bescherming van de privacy van ambtenaren, zoals Rutte het wil doen voorkomen, maar om het principe van introverte, besloten beleidsvorming en de 'oestercultuur' die daarbij hoort. Zoals Piet Hein Donner het ooit uitdrukte met een citaat van de Duitse rijkskanselier Otto von Bismarck: 'Wetten zijn net worstjes; je kan beter niet weten hoe ze worden gemaakt'. Donner zei dat tot grote verontwaardiging van de aanwezige journalisten in 2011 in een lezing op de Dag van de Persvrijheid waarin hij kritiek uitte op de Wob en liet weten dat de wet wat hem betreft eerder strenger dan ruimer geïnterpreteerd zou moeten worden. Gesloten overheid Misschien nog wel meer dan de Rutte-doctrine is de Donner-doctrine verantwoordelijk voor het uit de hand lopen van affaires zoals bij de terugvordering van kindertoeslagen door de Belastingdienst. De principiële afscherming van burgers en Kamerleden van informatie die ministers en ambtenaren in de problemen kunnen brengen is leidraad in een al jarenlang bestaande bestuurscultuur die CDA- en VVD-bewindslieden verenigt. Het CDA misschien meer vanuit een traditioneel paternalistische houding van een bestuurderspartij die met een onderbreking van een paar jaar al meer dan een eeuw aan de macht is. De VVD meer vanuit de ideologie van de staat als een bedrijf dat op efficiënte wijze gerund moet worden. En net als bij Shell en Unilever doet men dat het liefst zonder pottenkijkers. De combinatie is dodelijk voor de openheid die een democratie vergt.   Rutte heeft bij het aftreden van zijn regering nu bekend gemaakt dat alle informatie die ten grondslag ligt aan een kabinetsbesluit automatisch openbaar wordt gemaakt. Rutte gaf toe dat hij op dit punt van mening is veranderd. Hij erkende tijdens zijn persconferentie dat zijn aanpak inzake openheid over ambtelijk overleg irritaties heeft opgeleverd. Het klonk nog niet als een verstrekkende ingreep in de heersende ambtelijke cultuur. Overgenomen van Free Flow of Information [foto: Roel Wijnants CC]

Closing Time | Ode an die Freude (Flashmob)

Laat ik het maar gelijk zeggen, dan is dat uit de wereld: ik hou van het kijken naar flashmobfilmpjes.

Daar haal ik plezier uit. Zo’n filmpje waarvan je weet dat het spontaniteit en verrassing moet verbeelden maar waarvan je inmiddels weet dat het grotendeels gescript is. Vaak is de geldschieter achter zoiets een commercieel bedrijf, dan krijg je dat. De professionals op het gebied van regie, geluid, choreografie bemoeien zich er dan mee. Ik heb over dit fenomeen zelfs een keer een gedicht geschreven. Ja kom op zeg, het was tijdens de lockdown, je moet toch wat met je tijd dan? En ik keek toen waarschijnlijk iets teveel youtube-filmpjes. Maar, dit alles wetende en even vergetende: een gratis verrassingsconcert blijft een leuk cadeau aan het nietsvermoedende winkelend publiek. Deze Flashmob vond plaats in Sadabell, iets ten noorden van Barcelona. Ode an die Freude van Beethoven. Ach, en kijk die kinderen toch ‘ns enthousiast met hun armen meedirigeren. 

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: Paul Gorbould (cc)

Over reageren – nieuwe features en oproep

Vroegâh, toen Sargasso alleen nog maar oud was in internetjaren, hadden we threaded comments. Het grote voordeel van reacties op reacties in ‘draadjes’ bij elkaar houden is dat het overzichtelijker is voor zowel de mensen die reageren, als voor de mensen die meelezen. Ook het feit dat je niet helemaal naar beneden hoefde te scrollen om een reactie te geven nam een drempel weg.

Maar die overzichtelijkheid had ook zijn beperkingen. Want als je zich ontwikkelende discussies probeerde te volgen, werd dat – zeker als er veel reacties waren – al snel onmogelijk. Want wat zijn nou de nieuwe reacties, en waar zijn ze nu precies terechtgekomen?

Uiteindelijk resulteerde dit erin dat we bewust weer terug zijn gegaan naar een platte reactiestructuur. Het effect was dramatisch, van het ene op het andere moment halveerde het aantal reacties. Dat herstelde zich daarna iets, maar het is nooit meer geworden wat het was.

Bij het ontwikkelen van de nieuwe site stonden threaded comments daarom ook weer hoog op de wensenlijst, op voorwaarde dat we de inherente problemen ervan zoveel mogelijk konden voorkomen of oplossen. Dat heeft geresulteerd in onder andere een andere reactienummering, zodat je weet waarop je reageert. De lijnen aan de linkerkant helpen je om te zien hoe diep je in een reactiedraadje zit.

Foto: Free Images (cc)

Hoe FvD met visuele trucs sterfte door Corona wegpoetst

DATA - Bijna een jaar geleden riep de FvD de regering op snel maatregelen te nemen tegen het toen nog relatief onbekende Coronavirus. Waarschijnlijk vooral om een tegengeluid te geven, maar op dat moment wel heel relevant. De regering reageerde laat. Maar inmiddels leven we al bijna een jaar met diverse maatregelen. En FvD proeft dat veel mensen hier ontevreden over zijn en kiest dus maar weer de populistische tegenpositie, ‘stop met de lockdown’ en zo. En dat proberen ze dan vervolgens “feitelijk” te onderbouwen. Bijvoorbeeld door te zeggen dat er eigenlijk helemaal geen extra sterfte is.
Nou lopen daar veel discussies over en is precieze oversterfte lastig te bepalen. Maar de manier waarop de FvD het uitlegt, is op zijn zachts gezegd nogal manipulatief.
Ik neem u graag mee door de visuele trucjes die ze uithalen en geef dan graag een correctie. Om vervolgens hun eigen truc schandalig te misbruiken.

Deze grafiek gebruikt FvD om de “enorme” bevolkingsgroei te laten zien:

Dit doen ze om te kunnen onderbouwen dat bij enorme bevolkingsgroei ook enorme sterftegroei vanzelfsprekend zou zijn.
Alleen gebruiken ze hier het trucje met de y-as die niet bij 0 begint. Dus in werkelijkheid ziet het er zo uit:

Vervolgens laten ze de sterfte zien als percentage van de bevolking. Op zich een normale keuze, alleen kijk opnieuw hoe ze de grafiek hebben opgezet:

Om de variatie niet al te zichtbaar te maken, kiezen ze voor een y-as die nogal wat ruimte overlaat, terwijl de data geen enkele aanleiding daartoe geeft.
Laten we dit opnieuw corrigeren:

Dan is ook zichtbaarder dat er wel degelijk een trendbreuk is. En dat die trendbreuk groter is dan de dip het jaar ervoor.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Foto: Blink O'fanaye (cc)

On-Nederlands

COLUMN - van Alexander Beunder, economisch onderzoeker en journalist

Zou zoiets ook in Nederland kunnen gebeuren? De vraag zingt rond, na de Capitoolbestorming op woensdag 6 januari in Washington. Het wordt inmiddels door diverse Amerikaanse media beschouwd als een mislukte poging tot een staatsgreep, door president Donald Trump en zijn meest militante aanhang.

On-Nederlands wellicht, dat soort radicale sentimenten, in een land waar het woord “democratie” is opgenomen in de naam van menig politieke partij. Wel wordt er af en toe in kleine kring over gefilosofeerd, binnen marginale genootschappen of Whatsappgroepjes. En dan wordt – zo is het gevoel onder de beklaagden – vaak van een mug een olifant gemaakt.

Nederland tijdelijk onder militair bewind

Zo vond ook de 59-jarige ingenieur en ondernemer Eduard D. C. van Drenthem Soesman, toen hij in 1975 in opspraak kwam als voorzitter van het Noenmaalgezelschap – een conservatief herenlunchclubje van dertig tot veertig oud-militairen, juristen en ambtenaren, verbonden aan Sociëteit de Witte in Den Haag. De ingenieur maakte zich zorgen over de linkse wind die er waaide onder premier Den Uyl. Maar het enige dat hij in het clubblad Het Gezag had geschreven – waar zoveel ophef over ontstond in de media en bij de Binnenlandse Veiligheidsdienst – was dat het beter zou zijn als Nederland tijdelijk onder een militair bewind kwam te staan. Tijdelijk slechts, in een ‘overgangstijd’ van ‘hoogstens 3 jaren’ waarin de regering even ‘zonder parlement werkt’.

Foto: ho visto nina volare (cc)

Italia Viva stort het land in crisis

ELDERS - In Italië trok voormalig premier Matteo Renzi zijn splinterpartij Italia Viva terug uit de regeringscoalitie om zijn grootste vijand, premier Conte onder druk te zetten.

Nicola Zingaretti, leider van de Democratische Partij vindt het “een daad tegen Italië. We hebben investeringen, werk en gezondheid nodig om de pandemie te bestrijden. Geen regeringscrisis.” En als het dan nog zou gaan om het vinden van de nodige financiën voor die investeringen….Maar daar ging het helemaal niet om. Renzi wil de regering laten vallen omdat hij het niet eens is met de besteding van de ruim tweehonderd miljard euro die beschikbaar is via het Europese Herstelfonds, ondanks dat suggesties van zijn kant deze week zijn overgenomen. Renzi verwijt de regering niet snel genoeg te handelen met het indienen van plannen voor de inzet van het herstelfondsgeld.

© European Union 2014 - European Parliament Matteo Renzi Italië

Waanzin van een verliezer

Matteo Renzi (foto: European Parliament CC) mist elk begrip voor de realiteit waarin het land zich bevindt, schrijft Il Manifesto. Het linkse dagblad schrijft over ‘de waanzin van een verslagen leider’. Renzi heeft Conte na de breuk met Salvini’s Lega weer in het zadel geholpen, maar verbrak vervolgens de banden met zijn Democratische Partij door een eigen partij op te richten. Zijn Italia Viva staat in de polls op nog geen 3 procent. En omdat ook de andere regeringspartijen op verlies staan zullen er op korte termijn wel geen nieuwe verkiezingen komen. Wat er wel gaat gebeuren is hoogst onduidelijk.

Closing Time | Forza

Je bent een min of meer jong Nederlands bandje van nu en jullie heten Maurits, Arjan, Jeroen, Bram en Arjen.

En je maakt dan een wereldnummer, een instant-klassieker: Forza. Op het Excelsiorlabel natuurlijk. Met dat opwindende, opzwepende en maar doorgaande ritme van die drums en dat heerlijk jankende orgel. En dan doe je er een plagerige clip bij die volledig verwijst naar de jaren tachtig: herken je de musici? Spot ze allemaal.

Foto: Thomas Hawk (cc)

Wanneer is iemand te rijk?

ONDERZOEK - door Vincent Buskens en Ingrid Robeyns.

Nederlanders zijn het er in grote lijnen over eens wanneer mensen simpelweg teveel geld hebben. Toch vinden ze overheidsmaatregelen die voorkomen dat mensen extreem rijk worden, zoals een bovengrens aan spaargeld en erfenissen, niet nodig. Extreme rijkdom belasten om de armoede van anderen te verlichten, vindt men wel een goed idee.

Sinds het boek van Piketty ‘Kapitaal in de 21ste eeuw’ (2014) is de discussie over sociale ongelijkheid weer opgelaaid en zeker ook over de wenselijkheid dat sommigen in onze samenleving extreem veel geld en kapitaal accumuleren. In de politiek zien we dan ook steeds meer voorstellen om bijvoorbeeld extreem rijken zwaarder te belasten. Filosofen hebben zich afgevraagd of er een ‘rijkdomsgrens’ bestaat als tegenhanger van de armoedegrens en of er in de samenleving consensus zou zijn over waar zo’n grens zou kunnen liggen tussen mensen die rijk zijn en mensen die extreem rijk zijn – gedefinieerd als dat ze veel meer luxe hebben dan nodig.

Wij onderzochten dit aan de hand van twee vragen. Bestaat er consensus binnen een representatieve steekproef van Nederlanders over waar een rijkdomsgrens min of meer zou moeten liggen? En vinden mensen dat de overheid maatregelen moet nemen om te voorkomen dat mensen teveel kapitaal vergaren en te ver boven de rijkdomsgrens uitkomen?

#IkTelOokMee

Actiegroep #GeenDorHout en Bij1 pleiten ervoor dat iedereen per post mag stemmen. Vanwege de pandemie zien de Tweede Kamerverkiezingen er dit jaar al anders uit: we kunnen op meerdere dagen stemmen en 70-plussers mogen per post stemmen. Maar ook onder mensen jonger dan 70 zijn risicogroepen: “De mensen met een chronische aandoening, de mensen met een beperking of psychische kwetsbaarheid? De mensen die al sinds maart in isolatie zitten of uiterst voorzichtig sociaal contact hebben omdat een besmetting met het coronavirus voor hen grote gevolgen heeft?” Omdat iemand anders voor jou laten stemmen ook niet voor iedereen de oplossing is, zou het voor iedereen mogelijk moeten zijn om per post te stemmen.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Vorige Volgende