COLUMN - Ik ken een mevrouw die via de Wajong in de bijstand terecht gekomen is. Dat is – zoals ze bij ons thuis zeggen – bepaald geen vetpot. Haar ouders wonen in het oosten des lands en als haar vader aanbiedt om haar treinkaartje te betalen zodat ze eens wat vaker langs kan komen, weigert ze dat. Of ze accepteert het en geeft dat braaf aan bij het DWI (voorheen de Sociale Dienst), mét uitdraai van OV-chipkaart.nl. Het DWI doet daar steevast niet moeilijk over, maar dat vermag niet te verminderen hoe consciëntieus ze het aanpakt.
Soms voelen we de behoefte haar een beetje bij te voederen, sociaal zowel als metabolisch. Ook dat weigert ze meestal, want als ze bij anderen kan eten, dan is dat steun in natura en ja, het DWI. Die doen daar niet moeilijk over, want in ons dorp is daar een maximaal bedrag voor vastgesteld en daar komt ze niet aan. Lang niet. Toch houdt ze eraan vast dat ook etentjes steun zijn.
Giften – ook al is het voor haar verjaardag – is precies hetzelfde verhaal en ook hierover – zij heeft dat gecheckt bij het DWI – doet men niet moeilijk. Toch blijft ze zich erop beroepen dat ze netjes met andermans belastinggeld om moet gaan.
U zult begrijpen dat af en toe boodschappen voor haar doen al helemaal niet kan, hoe durven we het te suggereren! Ze heeft een rijbewijs, maar een auto lenen? Geen denken aan! Of ze betaalt zelf de benzine en 19 cent per kilometer en rijdt niet meer dan 500 km per jaar want anders moet de cataloguswaarde van de wagen bij haar inkomen geteld worden. Het DWI kent die regel niet, maar zij wél. Wat voor werkenden geldt, moet ook voor haar gelden.
Ondertussen wordt ze elk jaar dikker – de laatste week van de maand eet ze in de regel droog witbrood, ovenfriet, of macaroni met ketchup – en onze steeds slimmere plannen om haar af en toe wat bij te spijkeren, zijn allemaal gestrand op haar gewetensbezwaren.
Mocht u de gedachte bekruipen dat deze vrouw een voorbeeld zou moeten zijn voor menige bijstandstrekker, think again. Haar houding komt niet voort uit een goed gevormd geweten, maar uit een dijk van een angststoornis. Zij slikt er medicijnen voor: een gerichte dosis Prozac. Dat helpt niet alleen tegen depressies, maar ook bij een angststoornis. Dat is ook de reden dat ze in de bijstand zit. Praat vijf minuten met haar en u heeft direct in de gaten dat er ‘iets is’, al weet u niet direct wat precies. Ze is het schoolvoorbeeld van de mens waarvan de arbeidsmarkt afstand neemt.
Maar wat nu als niet de individuele burger, maar de overheid nodig aan de Prozac moet?
Naschrift: hier aangekomen wilde ik eigenlijk nog wat verdere gedachten en bevindingen opschrijven, maar ik slaagde er maar niet in dat op een bevredigende manier te doen, wat ik ook probeerde. Tot ik me realiseerde dat de slotzin ook precies dat was: de slotzin.
Reacties (10)
Ik denk dat je niet moet onderschatten hoe ongenadig hard Sociale Zaken (of DWI) kan reageren op misstanden. En dat is niks van de kabinetten Rutte, maar al jaren zo. Dus die angst begrijp ik maar al te goed.
Momenteel ben ik bang omdat ik nauwelijks iets hoor van mijn inkomensconsulent terwijl ik mijn loon zou moeten inleveren omdat dit niet hoog genoeg is om uit de bijstand te komen.
“Terwijl ik mijn loon zou moeten inleveren omdat dit niet hoog genoeg is om uit de bijstand te komen”
Wut?
Misschien dat als iemand wel loon heeft, maar niet genoeg om uit de bijstand te komen, dat loon wordt ingehouden op de uitkering? (meestal eerst 6 maanden gedeeltelijk, daarna volledig – maar verschilt per gemeente).
Mijn “stagevergoeding” werd destijds helemaal verrekend, behalve de reiskosten. Had ik wel een gratis abonnement. De cursus die ik deed werd betaald door het UWV.
Janos heeft gelijk. Ik krijg niet genoeg loon (< uitkering) om eruit te komen. Dus in feite zit ik ergens tussen verplicht vrijwilligerswerk en loondienst in. Dan zit je met een baan waarbij Sociale Zaken je nog in de nek zit te hijgen. Het loont voor geen meter …
En breek me de bek niet open over de puinhopen van de WSW. Dat was een ramp en zal weer een ramp worden als dat weer leven in wordt geblazen en op dezelfde voet doorgaat.
In de vorige eeuw was een van de ellendige dingen van bijstand dat je netto uitbetaald kreeg, maar bruto moest terugbetalen. Bijv je kreeg 100 gulden toeslag om de een of andere reden, als dan bijv een jaar later bleek dat je daar geen recht op had gehad moest je 140 gulden (dus inclusief loonbelasting en sociale lasten) aan de SD terugbetalen.
Wijs geworden vroeg ik toeslagen ofzo dus na dato met terugwerkende kracht aan, dan wist je in elk geval dat je het geld, dat je een jaar kreeg nadat je het nodig had gehad, mocht houden..
Moderne misdadigheid van de uitkeringsverstrekkers nu is dat je verplicht wordt vrijwilligerswerk te doen en dat er anders gekort wordt op de bijstand. Dat bestond voor 2000 nog niet, vrijwilligerswerk moest je aanvragen bij de SD, vaak werd dat geweigerd, omdat het betaald werk zou verdringen.
Dat verplichte vrijwilligerswerk verschilt per gemeente. En het is nog steeds zo (al zal dat ook per gemeente verschillen) dat je toestemming moet vragen om vrijwilligerswerk te doen, precies om de reden die je zegt. Met een beetje pech zijn er ook gemeenten waarbij je geen toestemming krijg voor zelfgekozen vrijwilligerswerk maar vervolgens als ’tegenprestatie’ verplicht ‘vrijwilligerswerk’ moet doen – maar ik hoop dat dat in de praktijk niet bestaat, eigenlijk.
Dat is afhankelijk van het college waaronder die Sociale Dienst valt. Daarnaast geldt dan ook nog het recht van de sterkste: ook al heeft jouw SD een echt sociaal beleid, dan kunnen die nog onder de paraplu van een andere (grotere) plaats vallen. En als die laatste een aso-beleid voert, gaat jouw SD daar gewoon in mee!
Die tegenprestatie wordt trouwens eufemistisch aangeduidt als ‘werkervaringsplek’. Daarmee worden dan verschillende beperkingen aan de kant geveegd:
– het krijgt een reïntegratiesausje over zich, waardoor de nadruk lijkt te komen te liggen op die reïntegratie. Dat er geen banen of baangaranties zijn, maakt het in feite doodlopende trajecten. Bij Melkertbanen wist je dat er een limiet op zat, maar intussen zat je relatief goed.
– omdat het niet als vrijwilligerswerk wordt bestempeld, hoef je ook niet boventallig te zijn. Ik ken een bedrijf waar maar 2 mensen een vaste baan hadden. De vrijwilligers (ik schat ruim 20) hielden de boel draaiend. Als je die weg zou halen, zou je de tent kunnen sluiten.
– onder diezelfde noemer werden ook mensen aan het werk gezet binnen Sociale Werkplaatsen. De wachtlijsten waren verdwenen en de aanvoer van werkvolk droogde uit. Maar met inzet van werklozen werden de lege plekken van die bedrijven ingenomen door werknemers die nauwelijks betaald hoefden te worden. Die kregen al een uitkering en deden zo ervaring op. En natuurlijk stond het ook goed op hun cv (geen gaten en je toonde initiatief … alsof het een keuze was). De SW’s konden hun vaste werknemers nu gerust naar buiten begeleiden zonder dat hun structuur in gevaar kwam: de machines en gebouwen bleven in gebruik, ze hoefden geen werknemers te betalen (en al zeker geen premies) en de toestroom kon aangepast worden (werklozen zat).
– iemand met een arbeidshandicap kwam nog verder van de arbeidsmarkt af te staan. Daar werd, door de opzet van de SW’s (vaak geestdodend werk), flink op bijgelegd. Nu kwamen er ‘gratis’ werknemers waar helemaal niet tegen te concurreren viel.
Samenvattend, de DWI stelt zich jegens deze mevrouw alleen maar coulant op, mevrouw had al voorafgaand aan de bijstand een angststoornis, en de conclusie is dat de overheid nodig aan de Prozac moet? Ik kan het met de beste wil niet goed volgen.
De reaguurders dusver laten de column van Richard zo te zien geheel links liggen en gaan lekker anekdotisch over sociale zaken en bijstand zeiken (ongetwijfeld terecht hoor, maar staat getuige de column los van de angsten van mevrouw).
Ik zou graag inhoudelijk commentaar geven, maar het wordt me niet makkelijk gemaakt. Het is in ieder geval erg vervelend voor mevrouw, en jammer dat zij door haar psychologische problemen al haar hele werkende leven wordt uitgesloten van de arbeidsmarkt. Het zou fijn zijn als voor deze mensen een passende werkplek kan worden gevonden en/of dat een maatwerkoplossing (waar mee geëxperimenteerd is) met minder regels haar meer rust kan geven en met minder medicatie kan functioneren (maar op basis van de column zegt iets iets zegt me dat zij in dat geval zichzelf alsnog regels oplegt, zelfs als de gemeente er bewust vanaf ziet). Al met al oprecht veel sterkte gewenst in ieder geval.
Beste Ronzhu,
Je hebt gelijk en ongelijk! Terugkijkend kan ik constateren dat ik heb zitten fiepen, maar zeker niet het topic heb willen kapen. Mijn excuses aan de topicstarter, want ik ga me niet verschuilen achter mijn autisme.
Ik vind het alleen jammer dat je gebruik maakt van negatieve termen als ‘reaguurders’ en ‘anekdotisch zeiken’, hoewel ik die laatste best wel grappig vind. Je reactie is eloquent genoeg om te zien dat je je punt ook op een andere manier had kunnen maken. Je opmerking was zeer zeker steekhoudend, maar blijft nu als een naargeestige steek onder water hangen.
Je hebt gelijk dat het topic weinig aanknopingspunten geeft om inhoudelijk te reageren. Maar gun me even te vrijheid om dat, vanuit mijn eigen ervaringen/aanvaringen, toe te lichten. Ik ben bekend met angststoornissen en gebruik van Prozac.
Als ik naar het verhaal van mevrouw kijk, zie ik een vrouw met een angststoornis. Maar ook iemand met een sterk analytisch vermogen, die de regeltjes kent maar ze niet in haar voordeel kan benutten. Het volgende is mijn interpretatie van het verhaal. Ik zie een rode draad en die kan ik in één woord samenvatten: duidelijkheid!
Mevrouw kent de regels en dat biedt haar houvast. Nu kan het onlogisch zijn dat ze aangeboden hulp weigert. Maar dat hoeft helemaal niet zo te zijn. Hoe wordt b.v. gezegd dat ze een marge heeft om af te wijken? Sussende woorden? En waar ligt dan de grens? Dat is onduidelijk, onzeker en veroorzaakt angst. Dan kun je nog zoveel geruststellende woorden gebruik als je wil, maar zo lang dat niet in regels is vastgelegd blijft het vatbaar voor interpretatie. Dan blijven twijfels en onzekerheid de bovenhand voeren.
Ook een vastgesteld maximum bedrag biedt geen duidelijkheid. Mogelijk voorbeeld: ze krijgt een appel aangeboden. Laat dat nou een Pink Lady zijn: die is aanzienlijk duurder dan een Elstar. Mag dat dan wel? Moet ze dan niet de goedkoopste appel nemen? Waar heeft ze, in haar ogen, dan recht op? Op die manier biedt een vastgesteld bedrag dan ook geen duidelijkheid en valt ze iedere keer weer terug op de strikte beleidsregels. Niet op de toegestane afwijkingen, want die bieden geen duidelijkheid! En dat was, zoals ik al eerder schreef, de rode draad.
Nogmaals, dit is mijn interpretatie van het verhaal. Ik zou er ook een diagnose op los kunnen laten, maar ik respecteer mevrouw (ken haar verder niet) en ben geen medicus. Daarnaast hou ik niet van labels en zie ik liever dat men naar de mens achter de problematiek kijkt.
Verder, Ronzhu, heb je ongelijk. Je opmerkingen over passend werk en maatwerkoplossing zijn naïef te noemen. Dat was en is misschien een uitgangspunt van hulpverleners. Maar de realiteit is dat de WSW al in 2015 is afgeschaft en men de Wajong de laatste jaren onder handen heeft genomen (lees: vakkundig de nek om heeft gedraaid). Daarmee is de financiële positie, die karig was maar wel wat zekerheid bood, sterk achteruit gegaan. En je kan je dan gemakkelijk voorstellen dat dit mevrouw alleen maar meer heeft doen terugvallen in haar angst. Terwijl met werk voor haar zo veel winst te behalen valt: uit isolement, sociaal netwerk vergroten, financiële zekerheid.
Over het gebruik van Prozac ga ik me niet uiten: dat is heel afhankelijk van hoe een persoon daarop reageert. En op basis van het verhaal kun je er nauwelijks iets over zeggen. Maar misschien is de gerichte dosis voor de overheid wel een goed idee …