door Prof.Dr. Bert van den Braak Partijen die de fundamentele zedelijke beginselen aantasten die in het Nederlandse volk leven, zijn vijanden en moeten met alle machtsmiddelen worden bestreden. Dat betoogde George van den Bergh in 1936 in zijn oratie bij het aanvaarden van het hoogleraarschap aan de Universiteit van Amsterdam. 1) Hij doelde uiteraard vooral op antidemocratische, fascistische, nationaal-socialistische en revolutionair-socialistische groepen die in het Interbellum waren opgekomen. Van den Bergh wees erop dat de tolerantie, die een vrije, democratische samenleving eigen is, tevens het gevaar inhield dat ruimte werd geboden aan groeperingen die diezelfde democratische samenleving ten gronde willen richten. Gewaakt moest worden voor naïviteit ten aanzien van hen die de democratie willen ondermijnen. En dat gevaar ligt ook nu weer op de loer. Buitenlandse beïnvloeding mag evenmin worden onderschat. De Staatscommissie parlementair stelsel heeft zich volop beziggehouden met mogelijk onwenselijke activiteiten van politieke partijen 2). Zij stelde voor in een Wet op de politieke partijen (Wpp) heldere regels op te nemen over democratische inbedding, financiering en giften en (digitale) campagnevoering van partijen. Ook een eventueel partijverbod moet daarin worden geregeld. Minister Kajsa Ollongren ging daarmee wel aan de slag, maar liet in juni 2020 weten dat er eerst nieuwe regels over de partijfinanciering zouden komen. De behandeling van het betreffende wetsvoorstel daarover is nog gaande. Doel van een Wpp is het versterken van de onafhankelijkheid van politieke partijen ten opzichte van de overheid en van derden. Aan organisatorische eisen dacht de minister niet, er werd uitsluitend aan transparantievereisten gedacht. De mogelijkheid van een partijverbod wordt wel overwogen. 3) De minister schreef: Aan het opleggen van een partijverbod kan alleen sprake zijn indien een politieke partij een concrete en reële bedreiging vormt voor de democratische rechtsstaat. Bijvoorbeeld doordat zij in woord en daad de grondbeginselen daarvan ondermijnt. Het verbieden van een (politieke) vereniging is overigens al mogelijk. In 1988 kwamen er nieuwe bepalingen tot stand over verboden rechtspersonen, omdat bij de invoering van boek 2 van het Burgerlijk Wetboek in 1976 de gronden voor een verbod waren beperkt tot werkzaamheden in strijd met de openbare orde of de goede zeden 4). De rechter had wel de mogelijkheid een rechtspersoon (vereniging) te ontbinden, maar de Hoge Raad oordeelde in 1979 dat dit niet bindend was voor de strafrechter of een kiescollege. De wet in 1988 'repareerde' dat feitelijk. De wetgever had toen vooral oog op partijen die zich schuldig maakten aan discriminatie. De komst van sociale media en van (onduidelijke) geldstromen en daarmee van veel krachtiger mogelijkheden tot desinformatie en ongewenste beïnvloeding van burgers, moeten reden zijn voor grotere alertheid. Vraag is of de tolerantie zo groot moet zijn, dat plaats wordt geboden aan groeperingen die de parlementaire democratie afwijzen en die zelfs verdacht maken en ondermijnen. Duitsland kent een dergelijk partijverbod op grond van bedreiging van de democratische rechtsorde, dat uiteraard met waarborgen is omgeven. Verder moet er dan sprake zijn van reële kans op verwezenlijking van doelstellingen. De discussie over wat partijen zich wel of niet mogen veroorloven en hoe de wetgever dit moet regelen, moet dringend worden gevoerd. Dat een Wpp zich beperkt tot transparantie en financiële stromen is te mager. Daarnaast is een bredere maatschappelijke discussie wenselijk over de vraag hoe om te gaan met groeperingen of personen die uit zijn op het ondermijnen van de (parlementaire) democratie. Gedacht kan worden aan de rol van de media (het al of niet bieden van een podium), uitingen op sociale media, toegang tot gevoelige (parlementaire) informatie, lidmaatschap van commissies en het nakomen van parlementaire gedragsregels. Een partijverbod zal uitsluitend een laatste stap zijn. Natuurlijk moet worden afgewogen of een verbod niet tot onderduiken in de illegaliteit zal leiden en uiteraard is er een afweging nodig tussen bescherming van de democratie en de vrijheid van meningsuiting. Dat aan dat laatste in alle gevallen een hoger belang dient te worden toegekend, lijkt mij niet. In die zin sluit ik mij aan bij de opvatting van Van den Bergh in 1936. 1) G. van den Bergh, De democratische Staat en de niet-democratische partijen (oratie, 28 september 1936) 2) Lage drempels, hoge dijken. Democratie en rechtsstaat in balans (eindrapport van de Staatscommissie parlementair stelsel, 2018), p. 217 e.v. 3) Brief regering; Voortgang voorbereiding Wet op de politieke partijen (35.300 VII, nr. 123) 4) Kamerdossier 17.476 (Wijziging van enige bepalingen over verboden rechtspersonen) Dit artikel verscheen eerder bij het Montesquieu Instituut.
Hier hebben we helemaal niets aan toe te voegen
What’s Going On (Marvin Gaye) Feat. Sara Bareilles | Playing For Change | Song Around The World
Dat kan! Sargasso is een collectief van bloggers en we verwelkomen graag nieuw blogtalent. We plaatsen ook regelmatig gastbijdragen. Lees hier meer over bloggen voor Sargasso of over het inzenden van een gastbijdrage.
LONGREAD - 25 dagen geleden viel Rusland Oekraïne binnen. Sindsdien heb ik elke dag contact met mijn twee vrienden in Kyiv. Met hun vierjarig zoontje en hond zitten ze de oorlog uit. Ik schrijf op wat ze meemaken. Dit is deel 6 uit de serie ‘Overleven in Kyiv’.
Via Instagram krijg ik van Ada een doorgestuurde post: afgeluisterde berichten van Russische soldaten met hun familie. Ik frons. Het laatste wat ik wist was dat gevangengenomen soldaten huilend met hun moeder bellen (‘We zijn bezetters, mama… het is echt een nachtmerrie.’, Volkskrant, 9 maart 2022). Deze laten zelfingenomen weten hoe ze huizen en winkels plunderen. En erger: ‘Ik reed mijn tank door de tuin dwars door de deur, schoot iedereen neer, verkrachtte hen. (…) Ik krijg er waarschijnlijk nog een medaille voor ook.’
Ada is bitter. ‘Als ons leger de Russische soldaten gevangen hebben genomen vertellen ze het verhaal dat ze tijdens hun training hebben geleerd. Maar dat is niet zoals ze zijn. Ze haten ons. Je hoort hun minachting voor ons als ze vrijuit praten. Het valt allemaal op hun plek. Ze bombarderen burgerdoelen. Bij het theater in Mariupol was in enorme letters “kinderen” geschreven. Dat was goed zichtbaar voor de piloot van de bommenwerper. En toch drukte die op de knop om de bom te lanceren.’
Recentelijk werd de film ‘Zamysel’ (Het Plan) vertaald door de Nederlandse auteur en vertaler Ardy Beld. De film van scenarioschrijver en muzikant Dmitri Zodtsji is vrij toegankelijk op YouTube (rechtsonder in beeld optie voor Nederlandse ondertiteling):
Een korte beschrijving van de inhoud van de film:
De hoofdrol wordt vertolkt door een jongen die op zoek is naar antwoorden op levensvragen. Hij komt terecht in een fantasiewereld waar zich gedachten bevinden. Hier ontmoet de spijbelende scholier een gids die een bron zoekt om een einde te kunnen maken aan alle leed op aarde. Ze beginnen een bizarre tocht waarbij ze allerhande kleurrijke personages ontmoeten. De wereld van gedachten wordt bestuurd door een autoritair heerser die zichzelf in dienst heeft gesteld van de stabiliteit waarvoor alles moet wijken. De jongen en zijn gids raken verwikkeld in een symbolisch gevecht tegen het systeem.
‘Het plan’ is de eerste film van een trilogie geproduceerd door de onafhankelijke studio Donfilm. De dialogen zijn levendig en humoristisch en staan bol van levenswijsheden en citaten van beroemde schrijvers. De film is in woonkamers, keukens, desolate gebouwen, maar vooral ook in de overweldigende natuur van de Donbas opgenomen. Hoewel de vrijheidsstrijd van het individu tegen de overheid op alle staten, erkende en niet-erkende, van toepassing is, zijn er zeker scenes die speciaal voor de afgescheiden regio’s van Oost-Oekraïne gelden, zoals de gevangeniskelder en de humanitaire hulp uit Rusland. De acteurs zijn veelal lokale rockmuzikanten waarvan de meesten voor het eerst in een film optreden. Het geheel maakt een zeer professionele indruk en is een absolute aanrader voor alle liefhebbers van art house. Een film om over na te denken. En een unieke mogelijkheid nader kennis te maken met een regio getekend door oorlogsgeweld, isolatie en autoritair bewind. Maar ook een plek waar ondanks alles mensen wonen. Mensen die net als overal behoefte hebben aan cultuur, filosofie en kunst. Zoals Katerina Lasjina, woordvoerder van Donfilm, in een interview opmerkte: ‘Ook bij ons zijn er genoeg mensen die begrijpen dat de hele situatie kunstmatig is ontstaan. Dat oorlog baseert op het van bovenaf opjutten van volkeren tegen elkaar. Die mensen zijn tot bedaren gekomen en proberen de anderen te kalmeren.’
Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.
Het platenlabel Music From Memory duikelt oude (band)opnames op voor (her)uitgave, niet zelden van cassettebandjes. In 1983-4 deed de 22-jarige Michael Turtle een live jam in de huiskamer van zijn familie en maakte onder andere het nummer ‘Are you Psychic?’
ACHTERGROND - door Ellen Mohlmann
De geringe recycling van plastic legt de moeilijkheden van de circulaire economie bloot. Waarom is recycling zo moeilijk? Wat doen we nu, en wat moeten we verbeteren voor de toekomst?
Wie wel eens heeft geprobeerd om minder plastic te gebruiken zal herkennen dat dit frustrerende momenten kan opleveren. Plastic is moeilijk te vermijden, het zit om iedere komkommer in de supermarkt. Tegelijkertijd luidt de noodklok, want we vinden microplastics overal terug: van op de hoogste toppen van de Himalaya tot in de diepste krochten van de oceaan. Zelfs in ongeboren baby’s worden al microplastics gevonden, die zijn doorgegeven door de moederkoek. Nu de vergaande gevolgen van plastics tot ons beginnen door te dringen, wordt er volop ingezet op recycling, zou je denken. Toch zijn we niet zo goed in recycling als we graag zouden willen. Recycling is het fundament van de circulaire economie: je kunt lang producten hergebruiken, maar uiteindelijk moet alles een keer worden gerecycled. Hoog tijd dus, om dit probleem onder de loep te nemen.
Van al het plastic wordt slechts twee procent gerecycled. Waarom is dit percentage zo schrikbarend laag? Hier zijn verschillende redenen voor, recycling is namelijk niet zo makkelijk als het lijkt. Ten eerste: het ene plastic is het andere niet, maakt chemicus dr. Ina Vollmer (UU) duidelijk. Plastic is heel veelzijdig en kan voor veel verschillende toepassingen worden gebruikt. Hoewel dit één van de grote voordelen van plastic is, is het een groot nadeel wanneer het aankomt op recycling. Een wegwerpflesje bevat bijvoorbeeld al drie verschillende soorten plastic: één voor het flesje, één voor de dop, en één voor het etiket. Je kunt je misschien voorstellen dat het lastig is om dit te scheiden. Maar als verschillende soorten plastic bij elkaar worden omgesmolten, zal het plastic zijn eigenschappen verliezen en voor geen van deze toepassingen meer geschikt zijn.
LONGREAD - 22 dagen geleden viel Rusland Oekraïne binnen. Sindsdien heb ik elke dag contact met mijn twee vrienden die in Kyiv zitten met hun vierjarig zoontje en hun hond. Ik schrijf op wat ze meemaken. Dit is deel 5 uit de serie ‘Overleven in Kyiv’.
Donderdag 17 maart. Voordat ik een berichtje naar Viktor en Ada stuur, doe ik eerst mijn rondje langs verschillende nieuwskanalen om te weten wat ik kan verwachten. Geen opvallende dingen in Kyiv; het Russische leger lijkt zich volledig te concentreren op het wegvegen van de zuidelijke steden van Oekraïne.
De avondklok van 36 uur is juist vanmorgen afgelopen. ‘Ik hoop dat het vandaag veilig genoeg is om naar buiten te gaan,’ wens ik Viktor.
Als antwoord stuurt hij een foto. ‘Ik loop al buiten met de hond. Het was vannacht vrij kalm. We zijn zelfs vroeger naar bed gegaan dan anders en hebben goed kunnen slapen. Op dit moment horen we ook geen explosies of beschietingen. Het is bijna vredig.’
Hij vertelt dat hij tijdens de avondklok hun hond toch twee keer per dag uit kon laten, ook al was dat niet toegestaan. Het was maar voor vijf minuten. ‘Dat was bij een eerdere avondklok anders. Toen konden we haar echt niet mee naar buiten nemen. Ze moest meer dan een dag volhouden, dat was echt heel zielig.’
Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.
Medewerkers van Reuters slaan alarm over samenwerking met de Russische nieuwsdienst Tass.
Reuters heeft een contract lopen met Tass, met name voor de doorlevering van video’s en foto’s aan allerlei media. Medewerkers van het Anmerikaanse persbureau hebben specifiek hun bezorgdheid geuit over Tass’ kritiekloze rapportage van informatie over de oorlog in Oekraïne van de Russische regering, puur propaganda volgens critici en media-experts.
“Het was een schande toen het partnerschap twee jaar geleden werd ondertekend”, vertelde een verslaggever van Reuters aan POLITICO. “Nu is het gewoon verkeerd, en de stilte van de top is zorgwekkend en misschien wel het ergste.”
Uit de oude doos: Poème Symphonique, voor 100 metronomen, een compositie van György Ligeti.
Het stuk beleefde op 13 september 1963 zijn wereldpremière in het Raadhuis van Hilversum, gedirigeerd door de componist zelf. Als afsluiting van de Gaudeamus Muziekweek.
Zoals u ziet is de uitvoering gefilmd. De bedoeling was dat de opname de volgende dag op televisie zou worden uitgezonden. Er was echter nogal wat heisa rond de uitvoering, zoveel zelfs dat op verzoek van het gemeentebestuur van Hilversum er van af werd gezien.
Jenny Hval hadden we hier al eens, als onderdeel van Lost Girls, maar nog niet solo. Hvals kenmerkende stijl is dat ze al zingend een verhaal vertelt, wat er in elk geval voor zorgt dat het vrijwel onmogelijk is om met de tekst mee te zingen. En eigenlijk is het ook geen vertellen wat ze doet – het is meer hardop nadenken (het Engelse ‘pondering’ is hier een treffender woord) waarbij ze dan ook nog maatschappijkritisch reflecteert op soms serieuze maar ook vaak vaak vrij banale zaken. Dat levert regelmatig interessante of grappige verhaalwendingen op. Het nummer ‘Year of Love’ staat op haar nieuwste album Classic Objects.