De Finse oud-premier Alexander Stubb van de conservatieve Nationale Coalitiepartij ziet dat Poetin met de oorlog in Oekraïne bereikt wat hij juist wilde voorkomen: een eensgezind Europa en een versterking van de NAVO. Hij was er altijd al voor dat zijn land zou toetreden tot de NAVO. Nu blijkt uit opiniepeilingen dat voor het eerst een kleine meerderheid zijn standpunt deelt. Stubb: ‘Na dit conflict zullen we een verdeeld Europa krijgen. Aan de ene kant het autoritaire Rusland en aan de andere kant een verbond van democratieën. Het IJzeren Gordijn is dan terug. Dat is de realiteit waar we mee moeten leven.’
Het juiste moment
De Finse regering heeft zich nog niet uitgesproken over een NAVO-lidmaatschap. De Zweedse wel. De Zweedse premier Magdalena Andersson verwierp deze week oproepen van de oppositie om nu ook toe te treden tot de NAVO. Dat zou volgens haar de veiligheid in Europa niet ten goede komen. De twee neutrale landen, die de afgelopen maand al wel bij NAVO-vergaderingen aan tafel zaten, hebben afgesproken het beleid op dit punt met elkaar af te stemmen. Dit verklaart wellicht de aarzeling van een meerderheid van Finse parlementariërs om zich nog niet uit te spreken over de kwestie. Voor Finland weegt de stap naar het NAVO-lidmaatschap zwaarder gezien de directe grens van 1340 kilometer met Rusland. En, zoals de Zweedse minister van Buitenlandse Zaken Anne Linde zei: “Op dit moment, midden in een crisis, is het niet het juiste moment om grote veranderingen door te voeren in ons veiligheidsbeleid”. De regering kondigde wel aan dat ze de defensie-inspanningen gaat verhogen tot de NATO-norm van 2% van het BNP. Dat zal de Zweedse wapenfabrikanten zoals Saab en Bofors goed doen.
Ook in Zweden draait de publieke opinie. Net als in Finland laat een recente peiling zien dat nu ook in Zweden een kleine meerderheid van 51% voor het NAVO-lidmaatschap is, in januari was dat nog 42%. In het parlement roept de centrumrechtse oppositie van Zweden al langer op tot lidmaatschap, maar de Sociaaldemocraten, Links en de Groenen en de extreemrechtse Zweden Democraten (SD) hebben zich tot nu toe daartegen de beweging verzet. De SD zou bereid zijn een draai te maken, waarmee er een meerderheid in het parlement ontstaat voor het NAVO-lidmaatschap. Dat extreemrechts in Zweden kiest voor het ‘verbond van democratieën’ is interessant gezien de standpunten van sommige overeenkomstige partijen elders in Europa die Poetins autoritaire leiderschap altijd hebben toegejuicht.
‘Ik verscheurde je foto…’
In Frankrijk probeert het Rassemblement National van Marine Le Pen in de aanloop naar de presidentsverkiezingen ook een ander gezicht te tonen. De partij heeft alle verkiezingspamfletten met een foto van Le Pen en Poetin vernietigd. Of dat het einde van een liefde betekent is niet geheel duidelijk. Haar concurrent bij de verkiezingen is Éric Zemmour die ooit droomde van een Franse Poetin en – sinds kort met steun van Le Pen’s nicht Maréchal- het strengst mogelijk immigratiebeleid voorstaat – als het om ‘Arabieren’ gaat. Zemmour veroordeelt de invasie van Rusland in Oekraïne en zegt nu, geconfronteerd met dalende cijfers in de polls, dat hij geen bezwaar heeft tegen vluchtelingen uit Oekraïne, ‘als ze familie hebben in Frankrijk’. Eerder heeft hij er voor gepleit dat Frankrijk zich uit de NAVO terugtrekt. Ook Le Pen belooft dat ze, als ze als president wordt gekozen, een eind zal maken aan het Franse NAVO-lidmaatschap. In de peilingen zijn de kansen voor Macron sinds het begin van de oorlog in Oekraïne flink gestegen.
Multipolariteit
Een nieuw IJzeren Gordijn in Europa vernietigt het streven naar multipolariteit, dat sinds het einde van de Koude Oorlog de internationale betrekkingen heeft beïnvloed. De hoop op een geopolitiek machtsevenwicht met meerdere grote spelers lijkt vervlogen als we weer moeten gaan denken in termen van wij (het westen) en zij (Rusland, China). In VPRO’s Bureau Buitenland wees de Maastrichtse hoogleraar Mathieu Segers gisteren op de totale afwezigheid van de Verenigde Naties in deze oorlog. De VN is tenslotte een organisatie die is opgericht om de wereldvrede te handhaven en die in het verleden juist daarvoor ook op allerlei plaatsen actief is opgetreden. Over de partijen en blokken heen. Nu lijkt de wereld opnieuw af te stevenen op een indeling in gesloten kampen. Afgebakend door muren, hekken en een ‘ijzeren gordijn’.
Reacties (6)
Ik heb dat gesprek gehoord, die Segers geeft daar de VS dan ook de volledige schuld van omdat die volgens hem sinds het einde van de USSR zich gedroeg als een overwinnaar die zich niks aantrok van de VN en daarmee de VN uitholde, met name door de illegale oorlog in Irak.
“De VN is tenslotte een organisatie die is opgericht om de wereldvrede te handhaven en die in het verleden juist daarvoor ook op allerlei plaatsen actief is opgetreden. Over de partijen en blokken heen. “
De VN is altijd machteloos als één van de betrokken partijen vetorecht heeft in de veiligheidsraad. Alleen daar kunnen belangrijke beslissingen genomen worden (de algemene raad is er puur voor de Bühne). Die structuur is dus feitelijk zinloos in wat meer serieuze oorlogen.
Men had nooit moeten beginnen bepaalde grote staten een permanent lidmaatschap te geven: zie daar nu nog maar eens vanaf te komen.
Die grote staten wilden niet meedoen als ze geen permanent lidmaatschap met veto zouden krijgen.
“De hoop op een geopolitiek machtsevenwicht met meerdere grote spelers lijkt vervlogen als we weer moeten gaan denken in termen van wij (het westen) en zij (Rusland, China).”
Het is toch júíst multipolariteit wanneer er een blok landen tegenover het westen staat?
Ik dacht aan een tweedeling zoals tijdens de Koude Oorlog versus een situatie waarin (zoals ik op wikipedia lees) ‘er meerdere machtscentra bestaan die alle ongeveer even sterk zijn of evenveel invloed hebben. De wereld is op dit moment vaak gezien als een multipolaire wereld met meerdere invloedrijke landen of regio’s.