Wetenschap & Onderwijs Archives - Pagina 17 van 139

Foto: De leeuw: het symbool van de evangelist Marcus én het wapen van Venetië. Gevelsteentje in Amsterdam (Stromarkt 7). copyright ok. Gecheckt 30-08-2022

Marcus en wetenschapsfraude: Geheime Marcus

6 mei 2020 , 11:00 , door Jona Lendering

ACHTERGROND - In zijn rubriek over de volkscultuur ging Hans Overduin maandag in op de evangelist Marcus. Er is, voorzichtig uitgedrukt, nogal wat verdichting rond die Griekse auteur. En verdichting is er nog steeds. Zo is er het bizarre Geheime Evangelie van Marcus, waarmee ik me in een andere context heb beziggehouden. Het is misschien leuk er iets meer over te vertellen. Om met het begin te beginnen: wat is het Geheime Evangelie van Marcus?

Eerste antwoord: een oude tekst. Tweede antwoord: een vervalsing. Derde antwoord: we hebben geen idee. In elk geval: de tekst is uitsluitend bekend als citaat uit een brief van de vroeg-derde-eeuwse filosoof Clemens van Alexandrië aan een verder onbekende Theodoros. Die brief is verloren gegaan maar is in de achttiende eeuw in een Palestijns klooster overgeschreven op de laatste bladzijden van een zeventiende-eeuws boek. Dat is in 1958 gefotografeerd door de Amerikaanse oudheidkundige Morton Smith (1915-1991), die de vondst in 1973 publiceerde.

Het achttiende-eeuwse handschrift is voor het laatst gezien in 1983, toen ook nieuwe foto’s zijn gemaakt. Een poging in 2011 om het boek te traceren was succesvol maar op dat moment ontbraken de beschreven bladzijden. Hierdoor is een laboratoriumanalyse van de inkt onduidelijk. We kunnen niet bepalen of de tekst van de brief is geschreven in de achttiende eeuw.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Mededeling

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Waan van de dag

Historici in het Outbreak Management Team

28 april 2020 , 09:00 , door Janos

“Ik weet dat veel geschiedkundigen denken dat je niet kunt leren van het verleden, maar dit zijn ongewone tijden. Bijna alles wat we nu meemaken is al eens gebeurd en ik denk dat menselijke reacties op dit soort gevaren toen en nu heel erg overeenkomen. Waarom zou je die kennis en informatie niet gebruiken?”

Och ja, verrek. Dat denken inderdaad een heleboel historici. En dat hebben ze er ook verdomde hard in proberen te stampen, tijdens de studies geschiedenis in Nijmegen, vroeger. Geen idee of ze dat nog steeds doen, maar ik heb het altijd dom geleuter gevonden, toen ik er nog studeerde. Het is trouwens nog steeds geleuter. Dat soort quatsch haalt het vakgebied volledig onterecht naar beneden, en dat hoef je zelf niet te doen, want er zijn al genoeg sukkels die geen reet van het vakgebied afweten (of van wetenschap in het algemeen) en toch reeds deze mening zijn toegedaan. AlLeEN bETa-WEtEnSchAp iS eCHtE WEtEnsCHaP!!1!, weet u wel?

Foto: Abhi Sharma (cc)

Wereldreiziger voor het vaderland

2 mei 2020 , 11:00 , door Marcel Hulspas

RECENSIE - Waarom Hendrik Muller? Dat zal menige diplomaat zich rond de jaarwisseling van 1918/1919 zich toch even hebben afgevraagd. Waarom moest juist hij de gezant worden in Roemenië? Het korte antwoord luidde dat Hendrik Muller misschien niet over de diplomatieke kwalificaties beschikte, maar wel de meest geschikte kandidaat was. Deze grand voyageur (aldus een interne notitie) was in ieder geval een keer in die contreien geweest, en had er ook eens over geschreven. En zo werd Hendrik Muller de Nederlandse gezant in dat gloednieuwe Balkanland. Maar hoezeer hij ook had verlangd naar een diplomatieke carrière, dat samenraapsel Roemenië vond hij toch wel wat te min. Hij heeft nog gezeurd, maar ging uiteindelijk overstag omdat hij daarna vast een betere positie zou krijgen.

Een ijdele man, daar is iedereen het over eens. En geen geboren zakenman. Hendrik, de zoon en gedoodverfde opvolger van de Rotterdamse havenbaron Hendrik Muller Samuelszoon, bleek niet uit het commerciële hout gesneden. Zijn moeder achtervolgde hem met wijze raad, waarschuwde hem voor wereldse verleidingen én voor zijn ijdelheid, maar dat alles mocht niet baten. Hendrik junior ging liever op reis. Het bezorgde hem een bescheiden reputatie als wereldreiziger, en in Duitsland scharrelde hij daarmee een academische titel bij elkaar. Maar het gaf allemaal geen voldoening. En ook de familie trok de handen van hem af.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Het experiment met de bijstand – resultaten in de media

1 mei 2020 , 14:08 , door Janos

Ja, lieve mensen, het begon zo mooi hier, over dat experiment met de bijstand. Meer dan 100 reacties! En ik was écht van plan om jullie helemaal mee te nemen in het proces van onderzoek doen, de relevante literatuur, en al wat dies meer zij. Maar ja. Bleek dat “onderzoek doen” en “promoveren naast een reguliere baan” toch best veel werk te zijn, waardoor weinig tijd overbleef of te bloggen – nog los van alle persoonlijke zaken die tijd en aandacht vroegen. Dan bleek af en toe een paar regels schrijven over een stukje muziek toch makkelijker, dan hier op Sargasso (ook nog eens) de inhoud in te gaan.

Maar het onderzoek liep door. In Nijmegen, en ook in de andere experimenteergemeenten (Deventer, Groningen, Tilburg, Utrecht en Wageningen) waar andere onderzoekers zich op soortgelijke experimenten hebben gestort. En nu is het zo ver. De resultaten zijn binnen. Hieronder volgt een bloemlezing van wat er vandaag over verschenen is in de media.

“Geen groot succes“. Nou, dat begint lekker, bij de (koppenmaker van) de NOS. Maar ik volg ze wel hoor: de gemeten effecten zijn niet spectaculair, en lijken ook nog eens in tegenspraak. Utrecht beetje meer uitstroom, Nijmegen beetje minder, maar in Nijmegen was het werkzoekgedrag wel verbeterd… maak er maar chocolade van. Maar het is natuurlijk hoe je succes definieert. Alle zes de experimenten zijn gelukt in de zin van dat ze zijn afgerond, dat er bruikbare data is opgehaald, en dat er dingen zijn geleerd. Maar van de andere kant, is dat misschien ook wel heel erg het perspectief van een onderzoeker.

Ook schrijven voor Sargasso?

Mededeling

Dat kan! Sargasso is een collectief van bloggers en we verwelkomen graag nieuw blogtalent. We plaatsen ook regelmatig gastbijdragen. Lees hier meer over bloggen voor Sargasso of over het inzenden van een gastbijdrage.

Quote du Jour

Quote du Jour | No pathogen humanity has ever seen

27 april 2020 , 14:00 , door Prediker

Despite the more than 1000 papers now spilling into journals and onto preprint servers every week,” Science concluded, “a clear picture is elusive, as the virus acts like no pathogen humanity has ever seen.

New York Magazine heeft een goed overzicht over wat we intussen weten over de klinische symptomen van COVID-19.

Korte samenvatting: de symptomen zijn zo divers dat de ziekte artsen voor raadselen stelt. Het idee dat COVID-19 enkel een luchtweginfectieziekte is, klopt in ieder geval niet.

Foto: kornerli (cc)

Huidhonger en eenzaamheid in coronatijd

18 april 2020 , 08:00 , door Studium Generale Universiteit Utrecht

ACHTERGROND - We Facetimen, Zoomen en Houseparty-en wat af in deze ‘intelligente’ lockdown. Maar schermtijd kan een knuffel niet vervangen. Veel mensen hebben huidhonger. Dr. Anouk Keizer start daarom onderzoek naar thuisisolatie, het gebrek aan aanraking en mentaal welzijn. Doe je mee?

“Wat mis je het meest?!?” Ik kijk naar een live video op Instagram. Een gesprek met een regisseur en hoofdrolspeler van een film, die vanwege de gesloten bioscopen online in première gaat. Hartjes vliegen over het scherm, de vragen van kijkers verschijnen onder de video. En de vraag “Wat mis je het meest tijdens de lockdown?” blijft maar terugkomen. “Knuffels” zegt de regisseur, “zeker weten knuffels”. “Ik wil niet dat deze Instagram live eindigt”, valt de actrice bij, “Ik voel me zo eenzaam en ik mis echt menselijk contact”. Gelukkig heeft ze een hond, die je gedurende de livesessie op de achtergrond hoort hijgen en knauwen op een bot. Maar wat als je in deze tijd van thuisisolatie en quarantaine helemaal alleen in je appartementje zit? Zonder partner of huisdier. Wat doet dat met een mens?

Alleen en eenzaam

De media schenken naast de vele berichten over sterfte- en besmettingscijfers van het coronavirus, ook aandacht aan het alleen thuiszitten. Zo schreef Volkskrantjournalist en filosoof Doortje Smithuijsen een artikel over de effecten van haar thuisisolatie. Alleen zijn, daarin staat zij zeker niet alleen. Want de groep alleenstaanden groeit al jaren, blijkt uit cijfers van het CBS. Ruim een kwart van de Nederlanders tussen de 25 en 45 jaar is single. In deze weken van zelfisolatie leven zij ook echt alleen. Dit kan leiden tot mentale klachten, zoals angst en depressie, zeggen psychologen van Tilburg University. Zelfs Koning Willem-Alexander schonk aandacht aan het alleen zijn en sprak in zijn toespraak over het ‘eenzaamheidsvirus’. En in het radioprogramma Met het Oog op Morgen ging het over huidhonger. Een bijna poëtische term, waarvan je zonder ‘m te kennen waarschijnlijk instinctief wel weet wat ermee wordt bedoeld: dat je lichaam het mist om aangeraakt te worden.

Foto: FolsomNatural (cc)

Waar blijft de psychosociale Corona-test?

16 april 2020 , 11:00 , door Gastauteur

OPINIE - Virologen, microbiologen en epidemiologen, zij lijken nu de enige wetenschappers die ertoe doen. Over de hele wereld zijn deze druk in de weer met het verbeteren van moleculaire en serologische testen, het ontwikkelen van een Corona-vaccin en zoeken naar antistoffen die ons minder vatbaar maken voor besmetting. Zijn gamma-wetenschappers bezig met iets vergelijkbaars, vraagt Hein Vrolijk zich af? Bijvoorbeeld een psychosociale test om te weten welke vorm van quarantaine het beste past bij jouw persoonlijkheid en levenssituatie? Zodat je voor een antwoord op deze vraag niet alleen terecht kunt bij je sociale netwerk of op internet (Oma weet raad).

Sociale wetenschappers leken met lege handen te staan toen de Corona-crisis in volle hevigheid uitbrak. Denk aan het Noord-Overijsselse Hasselt dat eind maart het epicentrum van een regionale Corona-epidemie werd. De vermoedelijke ‘aanstichters’ zijn een huisarts, dominee en koordirigent: drie mensen die in het overwegend christelijke Hasselt de kern van een sociaal netwerk vormen. Waarom heeft geen enkele sociaal-wetenschapper tijdig gewaarschuwd voor dit netwerk-effect, en werd alleen gesproken over carnaval (niet in Hasselt!) en wintersport als grote aanstichters?

Of neem het onderscheid tussen vitale en minder vitale beroepen, waarmee de regering vrij snel op de proppen kwam. Mensen in de eerste categorie – zoals zorg, vervoer, voedsel- en energievoorziening – moeten zoveel mogelijk kunnen doorwerken, in de tweede categorie mag alleen vanuit huis wordt gewerkt (om de kans op besmetting te minimaliseren). Je mag toch verwachten dat economen en andere sociale wetenschappers iets zinnigs over dit onderscheid te zeggen hebben, wat uitstijgt boven borrelpraat en boerenverstand. Maar het bleef stil. Ook hebben zij geen discussie over internationale verschillen aangezwengeld: in ons land wordt de scheidslijn tussen vitale en non-vitale beroepen immers een tikkeltje anders getrokken dan in omringende landen, zowel formeel als informeel. Denk aan de bouwnijverheid die hier rustig doorgaat, hoewel het officieel geen vitale sector is. Kan deze vorm van ongelijkheid concurrentievervalsing opleveren? Of het draagvlak onder het lockdown-beleid ondermijnen?

Waan van de dag

Chinese studie: coronavirus muteert veel sneller dan gedacht

26 april 2020 , 07:33 , door Prediker

“Professor Li Lanjuan and her colleagues from Zhejiang University found within a small pool of patients many mutations not previously reported. These mutations included changes so rare that scientists had never considered they might occur.”

Met geavanceerde DNA-technieken wist het team bloot te leggen dat de meest agressieve strengen 270 maal de virale lading kunnen genereren dan het zwakte type. Dat zou mede kunnen verklaren waarom het virus op sommige plekken veel dodelijker om zich heen slaat dan elders.

Doneer!

Mededeling

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Foto: NIAID (cc)

Ga open RIVM

14 april 2020 , 14:00 , door Steeph

DATA - Het RIVM is heel druk bezig met hun centrale rol in de aanpak van de coronacrisis. En hoewel ik het, als leek, niet steeds eens ben met de keuzes die ze maken, ben ik wel blij dat er experts aan het roer staan en we in ieder geval een aanpak hebben die lijkt te werken. Dus ik doe mijn best om niet te hard te “zeuren” over hoe het beter zou kunnen. Maar nu we een andere fase in lijken te gaan, is het wel het moment om kritiek te uiten op een punt waar hun expertise kennelijk niet helemaal up to date is. En dat betreft het delen van data.

Hoewel het RIVM schoksgewijs inmiddels aardig gegroeid is in haar rol om de belangrijkste cijfers enigszins begrijpelijk te publiceren en transparanter te worden, verzaken ze structureel in het werkelijk beschikbaar maken van alle data die ze hebben. Voordat ik in ga op de tekortkomingen eerst even uitleggen waarom het belangrijk is dat alle beschikbare data als open data gepubliceerd wordt door het RIVM.

De rol van het RIVM is het bepalen van de beste aanpak in deze crisis, mijns inziens. Een deel van die aanpak bestaat uit het informeren van de bevolking. Maar ze hebben daar geen monopolie op. En het informeren is ook niet hun grootste expertise. In dit land zijn veel mensen (denk aan journalisten en wetenschappers) prima in staat om aan de hand van de gegevens de ontwikkeling te duiden en waarschijnlijk beter uit te leggen aan een breder publiek wat er gaande is. En daarbij ook kritisch moeten kunnen zijn omdat we immers geen onfeilbare instituten of bestuurders kennen in dit land.