Wetenschap & Onderwijs Archives - Pagina 15 van 139

Foto: © Sargasso logo Quack?!

Quack?! Pseudowetenschap & media

12 januari 2021 , 08:00 , door Jona Lendering

ACHTERGROND - Pseudowetenschap, partijdige geschiedschrijving, kwakzalverij: ze zijn er altijd geweest. Ook zijn er altijd uitgevers geweest die niet vies waren van sensatie. Lange tijd vormden de redacties van serieuze media echter een soort filter dat de uitwassen tegenhield.

Het internet heeft dat veranderd. Iedereen kan publiceren. Sterker nog, desinformatie is een verdienmodel. Het lijkt erop dat we vaker dan vroeger worden geconfronteerd met onwaarheden, variërend van goedbedoelde, niet-academische theorieën tot regelrechte leugens.

Hoe moet een journalistiek medium daarmee omgaan? Enerzijds zijn we een open samenleving waarin we niemand buitensluiten en heeft het zin de verspreiding van misinformatie te benoemen. Anderzijds: door er aandacht aan te besteden, bijvoorbeeld door uit te leggen hoe het wél zit, bied je ruimte aan misinformatie.

Vragen te over. Moet de universiteit, waar men streeft naar rationaliteit, de discussie met irrationele ideeën aangaan of is dat tijdverspilling? Wat baat ons, zolang betrouwbare informatie achter betaalmuren ligt, de digitalisering van boeken vol verouderde inzichten? Moeten journalisten scherper doorvragen naar de belangen achter dubieuze stellingen? Zijn de problemen vergroot doordat feitenkennis – het notoire stampen van rijtjes – momenteel geen bijster populair onderwijsdoel is?

Zoals gezegd: vragen te over. Sargasso zal er de komende tijd aandacht aan besteden. Zo meteen: Marcel Hulspas.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Mededeling

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: Yuri Samoilov (cc)

Feiten en fabels over het coronavaccin

17 december 2020 , 11:00 , door Age Letor

De ontwikkeling van het coronavaccin is heel snel gegaan. Is het dan wel veilig? Hoe zit het met de langetermijneffecten? Kan het je DNA veranderen? Een heldere en eerlijke uitleg van professor Marjolein van Egmond (Amsterdam UMC) over het coronavaccin:

Foto: eflon (cc)

Zeker en Vast

3 januari 2021 , 14:00 , door Jan van Eijck

COLUMN - Een Facebook vriendin vond het maar niets dat ik in mijn blogs schrijf over mensen die volgens mij de weg kwijt zijn. Immers, hoe kun je ooit zeker weten dat iemand anders de weg kwijt is? Zou het niet kunnen zijn dat ik zelf tunnelvisie heb en dat ik zelf een beetje de weg kwijt ben, af en toe, terwijl die anderen, die hun kennis opdoen bij Café Weltschmerz en bij YouTube filmpjes die ik weiger te bekijken, juist redelijk goed op koers liggen? Als filosoof moet ik onmiddellijk toegeven dat dat zou kunnen, ja. Maar zelfs filosofen kunnen niet aan alles twijfelen. Descartes zag dat helder in. Uit het feit dat je kunt twijfelen volgt dat je er bent, en aan dat feit kun je niet twijfelen.

OK, laten we een gedachte-experiment doen. Stel eens dat ik de weg kwijt ben, zonder het zelf in de gaten te hebben. Dat zou natuurlijk kunnen, in principe. Maar dat moet dan wel betekenen dat de wegwijzers die ik gebruik om te navigeren voor een groot deel niet deugen. Zou het kunnen dat het merendeel van wat ik in de kranten lees en voor waar houd in feite bij elkaar gelogen of verzonnen is? Als dat zo is dan moeten ook de wetenschappelijke artikelen en boeken die in NRC-Handelsblad welwillend besproken worden en die mede mijn beeld bepalen van hoe de wereld in elkaar zit bij elkaar gelogen en verzonnen zijn.

Foto: Marco Verch Professional Photographer (cc)

De Werkelijkheid en het Vaccin

16 december 2020 , 11:00 , door Jan van Eijck

COLUMN - Op 16 maart 2020 blogde ik voor het eerst over de manier waarop de covid-19 pandemie zich toen aan het ontwikkelen was:

Het virus is nu op allerlei plaatsen in Nederland aanwezig en lijkt niet meer in te dammen. Om te weten wat er dan verder gaat gebeuren heb je enig wiskundig inzicht nodig en een beetje verbeelding: je moet begrijpen wat exponentiële groei inhoudt (het resultaat van het proces van herhaalde malen met twee vermenigvuldigen) en je moet je kunnen voorstellen dat ons land, waar alles nu nog zo rustig is, binnen een paar weken in de situatie zal verkeren van Italië nu.

Mijn blog van de dag daarna sloot ik af met:

Gelukkig houden de anti-vaxxers zich nu even koest. De hoeveelheid nepnieuws over de gevaren van vaccinatie op sociale media is de laatste dagen drastisch afgenomen. Dat is een ergernis minder. Als het straks lukt om het covid-19 virus te bedwingen met een vaccin dan zal je zien dat de onzin vrolijk weer terugkomt, tenzij er ook een vaccin tegen domheid wordt uitgevonden.

Tjonge, wat zat ik er toen mijlenver naast.

De anti-vaxxers hebben zich sindsdien namelijk helemaal niet koest gehouden. De hoeveelheid nepnieuws is juist exponentieel toegenomen. Kennelijk is er iets dat ik toen nog totaal niet begrepen had. Toch wil ik graag snappen hoe dit allemaal kon gebeuren.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Mededeling

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Quote du Jour

Quote du Jour | Nobelprijzen, gedrag en Corona

9 oktober 2020 , 14:00 , door Janos

Statisticus Casper Albers schrijft in een fraaie column over de tragiek dat er maar drie wetenschapsgebieden zijn die een eigen Nobelprijs hebben, als metafoor voor het gebrek aan aandacht dat andere wetenschappen vaak ten deel valt:

Leuk voor deze drie vakgebieden dat er een prijzenfestival is. Maar de filosofen, wiskundigen, biologen, sociaalwetenschappers en geesteswetenschappers komen er bekaaid van af. Op zich is het geen probleem dat er voor andere vakgebieden geen Nobelprijs is, maar het is wel een probleem dat de media doen alsof natuur-, schei- en geneeskunde (en een beetje economie) de enige wetenschappen zijn die ertoe doen.

Foto: Rene Passet (cc)

Leiden krijgt leerstoel cultuurmarxisme

8 december 2020 , 14:00 , door Christian Jongeneel

Filantroop George Soros financiert een leerstoel cultuurmarxisme aan de Universiteit Leiden. Twintig onderzoekers zullen niet alleen wetenschappelijke artikelen schrijven, maar ook het nieuwe verplichte vak doceren aan alle studenten.

‘We zijn de afgelopen tijd een beetje in de extreem-rechtse hoek beland, dus dit aanbod van Soros was meer dan welkom’, zegt Carel Stolker, rector maginficus van de Universiteit Leiden. ‘Het is tenslotte eenvoudiger om voor het oog de balans te herstellen dan de uitwassen aan te pakken. De universiteit van Cleveringa laat zich niet op eenzijdig extremisme betrappen.’

Naar verluidt zou Leiden met een laatste-momentactie het geld hebben weggekaapt voor de Universiteit van Amsterdam, die vanouds een cultureel en marxistisch bolwerk is. ‘We hebben als de universiteit van Cleveringa dus wel wat in te halen’, aldus Stolker. ‘Daarom hebben we er meteen ook een verplicht vak van gemaakt. Als je studenten gaat indoctrineren, moet je het goed doen.’

Uit een quick scan van de universiteit bleek bijvoorbeeld dat studenten geen benul hadden van de oikofobe destructieagenda die zij als toekomstige elite geacht worden te hanteren. Ook concrete maatregelen om de massa-immigratie te bevorderen konden zij niet noemen. Stolker: ‘Colleges cultuurmarxisme zijn broodnodig, want op alle fronten blijven onze studenten achter in hun begrip van dit Joodse complot. Dat kunnen we ons niet veroorloven. Wij zijn tenslotte de universiteit van Cleveringa.’

Foto: Kevin (cc)

Geef de burger-wetenschapper een taak!

29 november 2020 , 11:00 , door Marcel Hulspas

OPINIE - Net als justitie en politie, zo zal ook de wetenschap moeten leren omgaan met het fenomeen van de burger die in zijn vrije tijd ‘onderzoek’ verricht. Hen de rug toekeren, draagt alleen maar bij aan het slechte imago van de wetenschap.

De wetenschap is door en door corrupt. Dat is de conclusie van Michiel C. de Jong, tegen het einde van zijn boek ‘De kermis, de slavenjacht en het einde van de wetenschap.’ Volgens De Jong is er sprake van (p. 250):

‘…grootschalig vooringenomen onderzoek. De vervalsing is diep doorgedrongen tot in de haarvaten van de universitaire organisaties. Op alle niveaus (…) blijken wetenschappers hun onderzoek uit te voeren vanuit ideologische postkoloniale standpunten. (…) De KNAW laat het afweten als ultieme hoeder van de kwaliteit en integriteit van de Nederlandse wetenschap. Zij is met onderzoeksinstituten als het Meertens Instituut, het IISG en het KITLV direct betrokken bij de wetenschappelijke misleiding.’

Dat zijn grote woorden. Maar ze klinken niet onbekend in de oren.

‘Viruswaarheid’ roept hetzelfde. Net als Willem Engel en consorten klopt ook De Jong al jaren tevergeefs op de poort van de ivoren toren der wetenschap. En die wetenschap weigert zijn werk serieus te nemen. De Jong ontdekte dat na publicatie van zijn eerdere boek ‘De komediant, de piraat en de geschiedvervalser’. Een boek over de oorsprong van Sinterklaas en Zwarte Piet. De Jong deed zijn uiterste best om daarvoor de aandacht te trekken maar kreeg overal de knip op de neus. Daar kun je boos om worden. Dan kun je zelfs vermoeden dat daar een complot achter schuilt. Een gevalletje ‘boze witte man’? Niks van aantrekken? Dat is te makkelijk. Zoals gezegd staat De Jong daar niet alleen te kloppen. Ever since het internet leven we in de tijd van de ‘burger-wetenschappers’ die schreeuwen om erkenning en die (wat veel belangrijker is) in toenemende mate het maatschappelijk imago van de wetenschap bepalen.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Mededeling

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Steun ons!

Mededeling

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Foto: Yuri Samoilov (cc)

We hebben juist geen idee wat afkomst en covid-19 met elkaar te maken hebben

20 oktober 2020 , 11:00 , door Gwen van Eijk

Dankzij IC-directeur Armand Girbes vragen we ons sinds het vorige weekend af of mensen met een migratieachtergrond meer kans lopen op besmetting, ziekte en sterfte door covid-19. Dat de wetenschap nog geen antwoord heeft, bevestigt het bestaan van een diepe sociale ongelijkheid.

Vorige week zondag vertelde IC-directeur Girbes in zijn audiodagboek dat het hem opviel dat er vooral patiënten met een ‘niet-westerse’ achtergrond op de intensive care van het VUMC liggen. Navraag bij collega’s in Den Haag, Rotterdam en Utrecht leerde dat zijn afdeling geen uitzondering is. Girbes’ observatie kwam mede in de spotlight te staan vanwege een racistische tweet van PVV-voorman Geert Wilders die beweerde dat deze groep patiënten behalve een taalachterstand ook ‘lak aan de regels’ hebben.

Een dag later claimde de voorzitter van de Koninklijke Horeca Nederland (KHN) dat er ‘steeds meer onderzoeken wijzen op uitbraken […] onder migranten.’ Dezelfde dag rapporteerde RTL Nieuws over besmettings- en testcijfers van 39 wijken en stadsdelen in de vier grote steden, waaruit zou blijken dat de besmettingsgraad hoger is in wijken met een sociaaleconomisch zwakke populatie. Wijken waar ook veel mensen met een migratieachtergrond wonen. In de media kwam direct een zoektocht op gang naar de mogelijke verklaringen voor de oververtegenwoordiging van coronapatiënten met een migratieachtergrond.

Recensie | 40 stellingen over de wetenschap

30 september 2020 , 15:30 , door Janos

LONGREAD, RECENSIE - Deze recensie is wat laat. Ik had deze héél graag gerecenseerd voor de opening van het academisch jaar, want dat is bij uitstek een moment van reflectie op ‘de academie’. En de 40 stellingen in het boek van Rens Bod, Remco Breuker en Ingrid Robeyns gáán over de academie. En het boek is prima voer voor reflectie, want laten we wel wezen: als je vindt dat het ergens helemaal toppie-joppie gaat, dan schrijf je geen pamflet met 40 stellingen.*

Bekende problematiek

Maar bovengenoemde auteurs schreven dus wél veertig stellingen. Want ze vinden dat het niet goed gaat op de Nederlandse universiteiten. Er is veel te weinig geld, te veel bureaucratie, wetenschappelijk personeel is overwerkt, de universiteiten zijn te hiërarchisch georganiseerd, dat heeft zijn weerslag op (het durven melden van) misbruik, personeel heeft te weinig inspraak, de positie van tijdelijk personeel is precair, de financiering van de wetenschap gefragmenteerd in allerlei soorten projectfinanciering maar de stabiele basis ontbreekt, de onafhankelijkheid van het onderzoek wordt bedreigd omdat onderzoekers niet altijd vrijuit kunnen spreken in de publieke ruimte (zonder gevolgen voor hun financiering) en soms te afhankelijk zijn van externe financiering… en nog één en ander.

Mensen die het hoger onderwijs en wetenschap volgen, zullen het allemaal herkennen: het zijn geen nieuwe thema’s. Dat is natuurlijk ook precies de reden dat enkelen van hen een actiegroep zijn begonnen (WOinActie), juist omdat dit al jaren, zo niet decennia speelt, en er weinig (ten goede) lijkt te veranderen.

Doneer!

Mededeling

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Mededeling

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.