Recensie Zomergasten met Hans Klok

In de zesde en laatste aflevering van Zomergasten 2021 verschafte Hans Klok ons een kijkje in de wereld van de variété. Hoewel soms wat eentonig, werd het toch een amusante afsluiting van een prima zomergastenseizoen. Voorafgaand aan de aflevering van Zomergasten met Hans Klok was ik een beetje bang dat ‘the world’s fattest illusionist’ (dixit de Chinezen) deze avond wilde gebruiken om zichzelf van zijn intellectuele kant te laten zien. Die angst bleek ongegrond. Hans Klok heeft zichzelf werkelijk geen seconde anders voorgedaan dan hij is. Hij was meer Hans Klok dan ik me Hans Klok had kunnen voorstellen. Zelfs qua kleding zag hij eruit zoals Hans Klok eruit hoort te zien: met een strakke donkere broek en een witte blouse waarvan de knopen dan wel niet tot de navel open stonden maar helemaal dicht tot en met de bovenste boordknoopjes zat ie ook niet bepaald. Het enige wat ontbrak was een windmachine die zijn haren deed wapperen. Een gemiste kans wat mij betreft. Maar los daarvan werd het een aardig avondje, waarin we een toch wel uniek inkijkje kregen in de wereld van de variété, zoals Hans Klok zijn vakgebied consequent noemde.

Door: Foto: copyright ok. Gecheckt 17-03-2022
Foto: © VPRO Zomergasten 2021 met Hans Klok

Zomergasten 2021 met Hans Klok

Enig gevoel voor cynische humor kan de redactie van Zomergasten niet worden ontzegd. De serie begon dit jaar met een act die als variéténummer in een circus niet had misstaan: het meisje in de kliko bij Floris van Alkemade. De serie eindigt met Hans Klok. Hij “heeft veel kennis van het variété en kan hier gedreven over vertellen” (lezen we in de vijf redenen om vanavond te gaan kijken).

Hans Klok is illusionist. Goochelaar die sneller is dan onze ogen. In de eerste vijf uitzendingen liep er continu een rode draad tussen het programma en de ‘toestand in de wereld’. Met duiding en hoop. Zou de Zomergastenredactie de serie nu willen afsluiten met de boodschap dat alles illusie is?

Janine Abbring zal die vraag niet aan haar gast stellen. Zijn keuzes voor het programma zijn leidend:

Natuurlijk focus ik speciaal op mijn vak; het illusionisme, de magie. Een eerbetoon aan al die artiesten die ooit wereldberoemd waren, maar nu vergeten dreigen te worden. Er zijn zoveel prachtige beelden bewaard gebleven. Ieder tijdsgewricht vraagt om zijn eigen soort entertainment.

Verwacht dus geen politieke of sociaal-maatschappelijke statements van Hans Klok. Hij is Penn of Teller niet. Het Amerikaanse goochelaarsduo steekt hun politieke opvattingen niet onder stoelen of banken. Ze zijn lid van het Cato Institute, een libertaire denktank gefinancierd door de oerconservatieve Koch-broers.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Closing Time | Sevdaliza

Sevdaliza is vanavond Zomergast. Ze kwam hier al eens voorbij, maar Sevdaliza kun je heel goed meerdere keren aanbevelen en bovendien is dat al bijna vijf jaar geleden toen ze nog voor velen een onbekend aanstormend talent was en zijn we nu een EP en twee albums verder. Het nummer ‘Rhode’, van haar laatste album Shabrang (2020), gaat over “femininity in it’s raw undiluted self”. En wat dat dan is of zou moeten zijn, zou vanavond weleens een thema kunnen zijn.

Foto: © VPRO Schermafbeelding Zomergasten 2021 met Alfred Birney

Recensie Zomergasten met Alfred Birney

COLUMN, RECENSIE - In de vijfde aflevering van Zomergasten 2021 ontving Janine Abbring schrijver Alfred Birney, bekend geworden met De tolk van Java, over zijn getraumatiseerde vader. Het werd een openhartig gesprek over schuld, boete en spijt… en hoe daarmee te leren leven.

Tegen het einde van de uitzending, vlak nadat we een fragment hebben gezien uit De Geschiedenis van de Toekomst, vertelt Alfred Birney over de korte staat van verlichting die hij ervoer toen hij een aantal jaar geleden bij het graf van zijn Chinese oma stond. Een satori noemde Birney het, Japans voor ‘schouwen’: het moment dat je doorziet hoe alles in elkaar steekt. Even was hij een met de kosmos. En zag hij in hoe zich bevindt op een punt waarop alles wat er gebeurd is en alles wat er gaat gebeuren onlosmakelijk met elkaar verbonden is.

Ook al kon hij het gevoel dat hij had ervaren niet meer terughalen: na dit moment van helderheid was zijn kijk op het leven voorgoed veranderd. Hij had al een paar keer blijk gegeven van een diep besef dat alles met elkaar te maken heeft, dat niets zonder gevolgen is, en dat niets op zichzelf staat. Na het fragment uit Overseas (waarin Filipijnse vrouwen vertellen over hun hondenleven als schoonmaakster in Dubai en Saudi-Arabië) wijst Birney erop wijst dat je het Nederlandse slavernijverleden niet moet beperken tot de slavernij in de Westelijke Overzeese gebieden, maar dat je het in het groter geheel moet zien, inclusief hedendaagse slavernij. Eenzelfde besef zat ook in de lans die Birney brak (na een fragment uit Ik ben een Indo ja, en zo wil ik leven) om niet van een Nederlandse canon, Indische canon en Surinaamse canon te spreken, maar van een Nederlandstalige canon in de literatuur.

Foto: © VPRO Zomergasten 2021 met Alfred Birney

Zomergasten 2021 met Alfred Birney

Al vanaf de eerste Zomergastenuitzending lopen er lijntjes met de actualiteit. Ook vanavond weer: zouden er enige overeenkomsten zijn tussen het overheidsbeleid ten aanzien van de Afghaanse tolken nu en dat ten tijde van ‘De tolk van Java’?

In de vijfde aflevering van VPRO’s Zomergasten is schrijver Alfred Birney te gast. Zijn vader was in dienst van het KNIL (Koninklijk Nederlandsch-Indisch Leger) en was ook tolk voor de Britten die de Indonesische nationalisten bestreden.

In de roman ‘De tolk van Java’ (gelauwerd met de Libris Literatuur Prijs) beschrijft Birney hoe ellendig de opvoeding (of niet-opvoeding) door een getraumatiseerde vader kan verlopen. Persoonlijk leed als eerste overeenkomst. Dat zal vandaag, de dag van de Nationale Indië Herdenking, door meer hoofden spoken.

De wijze waarop de Nederlandse overheid haar verantwoordlijkheden invult is overeenkomst twee. Tot op vandaag kan de Indische gemeenschap daar over meepraten en is nog steeds niet alles erkend en geregeld (o.a. de backpay-kwestie).

Natuurlijk, er zijn verschillen tussen Indonesië toen en Afghanistan nu. Maar het zal toch niet zo zijn dat de overeenkomst is dat de overheid mensen die in haar dienst werkten in de steek laat? Wellicht komt dat vanavond aan de orde.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: © VPRO Schermafbeelding Zomergasten 2021 met Sevdaliza

Recensie Zomergasten met Sevdaliza

RECENSIE - Tot drie weken geleden had ik nog nooit van Sifan Hassan gehoord. Tot drie dagen geleden had ik nog nooit van Sevdaliza gehoord. Zonder de Olympische Spelen had ik waarschijnlijk nog steeds niet van Sifan Hassan gehoord. Zonder Zomergasten nog steeds niet van Sevdaliza.

(Van de Snollebollekes had ik overigens wel gehoord. Maar dat terzijde.)

Zegt dat iets over mij? Ongetwijfeld. Maar het zegt volgens mij vooral iets over Nederland. Sifan Hassan is niet bekend in Nederland omdat atletiek in Nederland alleen bestaat als de Olympische Spelen bezig zijn. Sevdaliza is niet bekend in Nederland omdat er naast de Snollebollekes nu eenmaal niet al te veel kan bestaan.

In een groot deel van de rest van de wereld is Sevdaliza daarentegen wereldberoemd. Haar nummers zijn miljoenen keren beluisterd, haar video’s honderdduizenden keren bekeken. In de voorbereiding van Zomergasten met Sevdaliza heb ik een aantal van haar video’s tot mij genomen. Om eerlijk te zijn: zowel de muziek als de video’s van Sevdaliza vallen niet allemaal binnen de grenzen van mijn smaak, ook al zijn die grenzen (vind ik zelf althans) behoorlijk rekbaar. De video’s die ik heb gezien zijn me te bombastisch. Haar muziekstijl zag ik omschreven als futuristische r&b. Het gevoel dat mij wel vaker met dit genre bekruipt: wanneer begint het nummer nou? De nummers die ik van Sevdaliza zag, hadden een belofte in zich die maar niet werd ingelost. Dat levert bij mij een gevoel van frustratie op.

Foto: © VPRO Zomergasten 2021 met Sevdaliza

Zomergasten 2021 met Sevdaliza

Het is een bont gezelschap geworden, kondigde Janine Abbring aan bij de introductie van de Zomergasten 2021. We zagen al een architect, een schrijfster en een kinderpsychiater. Vanavond volgt zangeres, componist en producer Sevda Alizadeh.

Die omschrijving doet haar schromelijk tekort. Multitalent Sevdaliza is ook dichteres (tegenwoordig  heet dat ‘spoken word’-kunstenaar) en danseres. Ze is ondernemer, want brengt haar muziek in eigen beheer uit (het label Twisted Elegance).

Tussen de bedrijven door schnabbelt ze als haute couture model bij modeontwerpers Iris van Herpen, Glenn Martens (Y/Project) en Marine Serre. Een volgende stap in haar ontwikkeling? Gaat ze een stijlicoon à la Madonna worden?

Voor ze definitief voor muziek en performance koos, bleek ze over nog meer talenten te beschikken. Ze was van 2006 tot 2010 ook een getalenteerde basketballer (de Nederlandse basketbalbond heeft haar statistieken nog).

Met haar master communicatiewetenschappen op zak werkte ze vanaf 2010 een tijdje voor Urbmath (onderzoekt gedrag en trends in grootstedelijke culturen) en schreef onder het pseudoniem TwistedE enkele bijdragen voor Marketingfacts.

Tegelijkertijd (2010 -2012) was ze projectmanager bij het HipHopHuis in Rotterdam, waar ze ‘Poetry Circle’ organiseerde, een project waar ‘spoken word’, rap, muziek en poëzie bij elkaar komt.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Foto: © VPRO schermafbeelding Zomergasten 2021 met Robert Vermeiren

Recensie Zomergasten met Robert Vermeiren

RECENSIE - Hopeloos staat ze aan de kant, het kleine meisje, te wachten tot haar vader terugkomt. Hij komt niet terug. Het meisje fietst weg. Maar komt weer terug, kijkend naar het water. De maanden verstrijken, de jaren verstrijken. Het meisje krijgt een relatie, een gezin, het landschap verandert. Het meisje wordt oud. Maar haar vader komt niet terug en het gemis, dat met de jaren blijft, wordt pijnlijk duidelijk.

De animatie ‘Father and daughter’ van Michael Dudok de Wit is een van de indrukwekkende filmfragmenten die Robert Vermeiren uitgekozen heeft en is, zoals tijdens het hele interview, een metafoor voor zijn eigen leven.

De kinder- en jeugdpsychiater zíet jongeren, hij hoort ze en is geïnteresseerd in het verháál van de jongere. Hij weigert ze dan ook consequent ‘cliënt’ te noemen.

Het eerste fragment dat Robert laat zien, is een optreden van dj Avicii met het nummer ‘Wake me up’, als eerbetoon aan alle jongeren die het in coronatijd zo moeilijk hebben.

Uit onderzoek blijkt dat juist jongeren in coronatijd vast lopen en dat is te verklaren, aldus Vermeiren. In de puberteit ben je op zoek naar jouw beeld van de wereld, naar wie jij bent in verhouding tot de ander, naar hoe de ander op jou reageert. Dat doe je door interactie met de ander en als dat wegvalt, krijg je een vertekend wereldbeeld. Dat jongeren door ‘Dansen met Jansen’ dan ook massaal naar feesten gingen, is niets anders dan een logisch gevolg van de fase waarin zij zitten. En dat kun je niemand anders kwalijk nemen dan de regering, die hiertoe opriep. Zo, die zit. Heel rustig, beheerst, onderbouwd.

Foto: © VPRO Zomergasten 2021 met Robert Vermeiren

Zomergasten 2021 met Robert Vermeiren

VPRO’s Zomergasten heeft er twee boeiende avonden op zitten. Vanavond de derde? Janine Abbring ontvangt Robert Vermeiren, hoogleraar kinder- en jeugdpsychiatrie en daarmee staat “het complexe en boeiende thema van de opgroeiende jongere” centraal. Sargasso’s recensie leest u hier.

Ach ja, jongere, dat zijn of waren we allemaal. Maar hoe verschillend groeien we op. Voor zover ik weet heb ik een heel normale jeugd gehad (daar dacht ik toen ik ‘jeugd’ was dan weer anders over) en ben ik goed terecht gekomen. Gaat dat ook op voor de jongeren waarmee Robert Vermeiren beroepsmatig te maken heeft? Hij wil het hebben over zowel de kwetsbaarheid als de kracht van die jongeren.

In dit geval ontkomt Janine Abbring er niet aan de gast door te zagen over zijn jeugd. Kind van gescheiden ouders, opgevoed door grootouders en heeft, net als de eerste Zomergast, in een internaat verbleven. Zijn ‘levensverhaal’ omvat ongetwijfeld meer en is “bepalend geweest voor mijn werk en mijn passie voor het vak”, zegt hij zelf op de introductiepagina van de VPRO.

Als zijn vak wordt aangevallen, gaat hij op de barricaden. Toen onder kabinet Rutte II, tegen alle deskundige kritiek in, ook de jeugdzorg werd gedecentraliseerd, twitterde Vermeiren er zo fiks op los dat Haagse gemeenteambtenaren in die tijd (2015) zeiden “Heb je die Vermeiren weer. Altijd maar zeggen wat hij niet wil, nooit wat hij wél wil.”
(Bron: NRC (betaalmuur), 4 december 2017).

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Foto: Screenshot ZG 25-7-2021

Recensie Zomergasten met Roxane van Iperen

COLUMN, RECENSIE - “Ik ben niet van de lulverhalen”, zegt Roxane van Iperen in de loop van de avond. Het is haar antwoord op de vraag waarom ze niet gewoon een lulverhaaltje ophangt als er naar haar verleden wordt gevraagd, iets waar ze nooit op ingaat. Zij is van de waarachtigheid, zoals ze het zelf omschrijft. De waarheid is belangrijk voor haar, al wordt ook duidelijk dat ze zich voortdurend in de grijze gebieden begeeft.

Het was een boeiende, maar zeker geen luchtige avond moet ik zeggen. Het gaat over macht en schuld, daders en slachtoffers, en dat vermaledijde systeem waar we allemaal onderdeel van zijn. Al begint ze de avond met 2 van haar helden.

Eerst de Italiaanse fotografe Letizia Battaglia die de vele slachtoffers van de maffia-oorlog in beeld bracht. Geen makkelijke taak, al helemaal niet voor een vrouw. En ja dat waren gruwelijke beelden, maar ze vond dat het publiek die juist moest zien. Ook om ze een spiegel voor te houden, te laten zien aan wat voor praktijken mensen hun medewerking verleenden of in elk geval wegkeken.

Vervolgens zien we hoe Gerard Reve geïnterviewd wordt bij de uitreiking van de PC Hooftprijs. Niet zo bijzonder eigenlijk, maar het gaat dan ook meer om Reve zelf, de ontwikkeling van zijn persoon. En het Ezelproces, iets wat tot haar verbazing niet aan de orde kwam tijdens haar rechtenstudie. Terwijl het bij uitstek een uitdaging van het systeem was, én met succes. Omdat Reve waarachtig vond dat hij God juist liefhad, en wie dat niet wilde zien was een “boze verstaander”. Een fenomeen dat we ondanks het Ezelproces vandaag de dag misschien wel meer dan ooit op ons pad vinden. Waarmee het gesprek weer terugkomt op die waarachtigheid;  Van Iperen hekelt mensen die zich conformeren, om maar een “goede gelovige” te zijn – waarbij je “gelovige” ruim moet interpreteren. Het leidt ertoe dat mensen het systeem niet meer bevragen en bekritiseren, en dat is gevaarlijk, zo zal ze later met andere fragmenten aantonen.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Volgende