Kunst op Zondag | Tot op het bot

Fileer de mens tot op het bot en wat blijkt? Iedereen is gelijk! In het diepst van ons wezen zijn we knekels. Doodsaai, dus verzinnen we er van alles omheen. Zelfs ons verzincentrum is bot. We nemen een kijkje in knekel- en curiosakabinetten en bij hedendaagse osteologische kunstenaars. In de late Middeleeuwen was de dodendans een poosje een trendy thema in de kunst. Vermoedelijk was de pandemische pest aanleiding. De pest trof iedereen, oud, jong, arm, rijk. Men werd zich scherp bewust van de vanitasgedachte. Kom daar vandaag nog maar eens om. Michael Wolgemut (1434-1519), Danse Macabre, 1463. De in Brussel geboren arts en anatoom Andries van Wesel (in Latijn Andrea Vesalius) wordt gezien als een van de eerste wetenschappers die de menselijke anatomie in kaart bracht. In deel 1 van zijn ‘De humani corporis fabrica libri septem’ (Zeven boeken over de bouw van het menselijk lichaam) behandelde hij het skelet. Vesalius maakte zelf een aantal gravures van skeletten in diverse poses. Andreas Vesalius (1514 – 1564), Biddend skelet, 1723. En wie was de maker van de eerste röntgenfoto van een roker? Vincent van Gogh (1853 – 1890). Kun je zelfkennis opdoen door een skelet te bestuderen? Lovis Corinth (1858 – 1925), Zelfportret met skelet, 1896. Paul Delvaux had vele obsessies en skeletten waren er een van. En zo kon hij laten zien dat de gemiddelde kantoorklerk niet veel verschilde van mythische verlossers. Paul Delvaux (1897 – 1994), Ecce homo, 1949. Paul Delvaux – Crucifixión 1951. Over wonen en ijdelheid gesproken… Dat bepaalde lieden zich niet alleen een leuk optrekje in de stad kunnen veroorloven, maar ook een alleraardigst stulpje op het platteland, is van alle tijden. Het lijkt wel onuitroeibaar. In het gunstige geval houden we er een museum annex kunstenaarsresidentie aan over. Wel goed dat Olaf Breuning ooit een beetje vanitasgedachtengoed in de tuin van Villa Medici hing. Olaf Breuning (1970 -), Skeletons, 2002. Twintig zitjes, gegroepeerd als een gigantisch skelet zijn bedoeld om eens te mijmeren over wat er al dan niet is overgebleven van de cultuur van de oorspronkelijke bewoners van Indianapolis. Joep Van Lieshout (1963 -), Funky Bones, 2010. Voor de 2013 editie van ‘Sculpture by the sea’ (bij de stranden van Bondi en Cottesloe, Australië) maakte Ken Unsworth een strandwacht en een sterke eenzame fietser. Ken Unsworth (1931 - ), Look this way, 2013. Ken Unsworth - There’s many a slip ‘twixt the cup and the lip, 2013. Deze fontein van Urs Fisher is te duiden als een 'piëta humoresque'. De van het kruis gehaalde Jezus is over de stoel gelegd. Moeder Mary nergens te zien. Oh wacht, dat is natuurlijk die stoel. De watergevende tuinslang stelt dan haar tranen voor. Urs Fisher (1973 - ), Invisible Mother, 2015. Wordt u wel eens verweten bot te zijn? Awel, dan hebt u vandaag kunnen zien dat zulks van alle mensen is.

Foto: MANYBITS (cc)

Kunst op Zondag | La condition humaine

‘La condition humaine’, Frans voor ‘the human condition’, Engels voor ‘Het menselijk tekort’, het lot der mensheid, de toestand der mensen.

Te vinden in een roman, een filosofisch boek, een filmserie, een paar schilderijen en nog zo wat kunstuitingen. Meestal wordt er de (al dan niet innerlijke) worsteling van de mensen met hun goed en kwaad mee bedoeld.

De een meent dat goed en kwaad zo vanzelfsprekend tot de menselijke natuur behoren dat er geen leven zonder kwaad denkbaar is. Een ander beweert dat zelfs als een mens tot louter goed in staat is, anderen (of omstandigheden waar hij/zij in terecht kan komen) hem/haar dwingen tot moord en doodslag. Kortom: de mens als dader én slachtoffer, als beul én gevangene, als wolf en schaap. Het is van een noodlottigheid waar een mens niet vrolijker van wordt. Helpt kunst een beetje?

Bij de surrealist René Magritte is alles niet wat het lijkt en dat is dan ook precies wat het werkelijk is.

Een schildersezel met daarop een schilderij dat zo te zien af is, belemmert het uitzicht naar buiten. We schuiven de ezel opzij, want we willen wel wat meer van de wereld zien. En wat zien we?

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Foto: Duncan Rawlinson - Duncan.co (cc)

Kunst op Zondag | Troost

Kunst en troost. Een dubbelzinnige relatie. Vanaf de eerste Kunst op Zondag speelt het bij herhaling een rol. En buiten Sargasso ook.

Troost is traditioneel een reactie op verdriet. Kunst wordt soms ook, misschien zelfs vooral, gezien als de troostbrenger in de warboel die de alledaagse waan kan zijn.

Joe RosenthalConsolation, 1996.
cc Flickr Shaun Merritt photostream Consolation by Joe Rosenthal Bronze 1996

Meer troost>>>>>>>>

Jen Wen LuohPain in Blue, 2001.
cc Flickr Jen Wen Luoh photostream Pain in Blue by Jen Wen Luoh (Acrylic) – 2001

Sylvester MubayiComforting My Child, 2001.
cc Flickr William Andrus photostream Comforting My Child Sylvester Mubayi (b. 1942)

Michel HuismanHalfautomatische Troostmachine, 2001 (in 2018 na restauratie weer in werking).
cc Flickr MestreechCity photostream Maastricht - De halfautomatische troostmachine van Maastricht Rebound

Berenkuilen, waar zie je die nog? De Halfautomatische troostmachine staat in de voormalige berenkuil in het stadspark van Maastricht (filmpje). Een hele troost dat er geen beer meer in gevangen wordt gehouden. Die kijkt het nu van een afstandje aan.

Michel Huisman – Beer, onderdeel van installatie Halfautomatische troostmachine.
cc Flickr Metro Centric photostream Michel Huisman - Halfautomatische Troostmachine

Patricia PiccinniThe Comforter, 2010.
cc Flickr eLjeProks photostream Grotesque yet endearing. The Comforter by Patricia Piccinni

Marc SijanEmbrace, 2014.
cc Flickr Dick Vos photostream Naked Art Hyperrealism, Kunsthal Rotterdam - DVSC06644b-zw

Troost hoeft niet zo (hyper)realistisch te zijn. Gewoon mooi mag ook. Zoals van die schitterende zeepbellen blazen.  Nick Assmann pakt dat wat groter aan. Met zeep en licht.

Nicky AssmannSolace, 2011 – 2013.

Lieve lezer, schenk ons wat troost zeg eens: uit welke kunst put u troost?

Foto: stu smith (cc)

Kunst op Zondag | Abstract is terug

Volgens het Bonnefantenmuseum (Maastricht) is er “een hernieuwde belangstelling voor abstracte schilderkunst, waarvan al geruime tijd sprake is bij een jongere generatie kunstenaars…”. Daarom durft het museum een tentoonstelling aan met de ‘ornamentele abstractie’ van Dan Walsh (tot 12 januari 2020 en tot 30 maart in Galerie Slewe, Amsterdam).

Dan Walsh – Enfin, 2018, acryl op doek, 177.8 x 177.8 x 3.8 cm.
© Enfin, 2018, © Dan Walsh. Courtesy Paula Cooper Gallery, New York.

Het museum heeft in zoverre gelijk, dat er een behoorlijke hoeveelheid tentoonstellingen lopen (en nog komen) waarin abstracte kunst centraal staat. En niet alleen met werk van de jonge generatie. Een overzicht van alle huidige en komende tentoonstellingen.

Het Stedelijk Museum Schiedam haalt een bijzondere stunt uit met abstract werk. Je kunt helemaal alleen genieten van ‘Grey Orange on Maroon, No. 8’ van Mark Rothko. Het schilderij is door museum Boijmans Van Beuningen  uitgeleend in het kader van ‘Boijmans bij de buren’(een aantal topstukken worden tijdens de renovatie in nadere musea tentoongesteld). In Schiedam dus ‘mijmeren bij Mark’, tot 5 januari 2020.

Het werk van Rothko was in 2015 een enorme publiektrekker in het Haagse Gemeentemuseum. Wellicht heeft dat er toe bijgedragen dat ook het publiek meer interesse heeft gekregen voor abstracte kunst. Het is voor de kunstenaars in de volgende tentoonstellingen wel te hopen.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Kunst op Zondag | Zij aan zij

Vandaag een duo-tentoonstelling. Charlotte Beaudry en Teresita Fernández, zij aan zij. Ze zijn even oud en daarmee houd iedere vergelijking wel op.

Charlotte Beaudry is autodidact en had haar eerste solo-tentoonstelling in 2003. Teresita Fernández slaagde voor haar kunstopleiding in 1992 en had in 1996 haar eerste solo-expositie.

Volg de vinger (2013) van Charlotte Beaudry…

Charlotte Beaudry is doorgebroken met haar werk over de kwetsbaarheid van adolescentie en over de dubbelzinnige opvattingen aangaande vrouwelijkheid.

Zonder titel, “Juliette” (2008), gemengde techniek op papier, 240 X 360 cm.
cc Flickr Marc Wathieu photostream Charlotte Beaudry exhibition at STUK (Leuven)

Zelfportret (2009), olieverf op doek, 180 x 200 cm.
cc Flickr Marc Wathieu photostream Charlotte Beaudry at aliceday (Brussels) Autoportrait (2009)

Voor het grootste deel bestaat haar werk uit schilderijen en tekeningen. Ze heeft ook een aantal video’s gemaakt. In deze video probeert een vrouw tevergeefs af te raken van de inhoud van haar ‘damestasje’. Ofwel: vanaf geboorte krijgen we een rol toebedeeld, waar niet makkelijk van af is te komen.

‘Anne’, (2012), 4 min. 13

Een scène uit de film ‘Masculin Féminin’ (1966) van Jean-Luc Godard was de inspiratie voor ‘Mademoiselle Nineteen’. Net als in Godard’s film worden in de video van Beaudry vijf 19-jarige studenten geïnterviewd door een journalist van een instituut voor marktonderzoek. Ze weten echter niet dat de scène uit Godard’s film de inspiratie is en dat de interview een acteur is.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Geraakt en ontroerd

Gaat u er even voor zitten, dit wordt de langste Kunst op Zondag van 2018.

Kan ook een kunstenaar zelf, al dan niet tot tranen toe, geraakt worden door eigen werk? Die vraag kwam bij me op bij het zien van de documentaire Bill Viola: The road to St. Paul’s. Daarin wordt de video-kunstenaar gevolgd bij de realisatie van de video-installaties ‘Martyrs’ (2014) en ‘Mary’ (2016) in de St. Paul’s kathedraal in Londen, een proces dat ruim elf jaren duurde.

Tot tweemaal toe komt er in de documentaire een moment voorbij waarbij Bill Viola zichtbaar ontroerd raakt als hij zijn werk ziet (via uitzending gemist: op 33 – 34 min bij het bekijken van ‘Martyrs’ en op 45 min bij het zien van ‘Mary’).

Dat je als publiek overrompeld en geraakt kan worden door een kunstwerk kan ik goed begrijpen. Vorig jaar schreven we hier al welke kunstwerken tranentrekkers bleken. Maar een kunstenaar die van eigen werk ontroerd raakt, terwijl hij/zij precies, tot op elk detail, weet hoe en waarom het is gemaakt? Daar wil ik meer van weten. Dus kunstenaars aangeschreven en gevraagd:

Ben je wel eens (tot tranen toe) ontroerd geraakt door eigen werk? Zo ja, welk werk was dat en waarom?

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Foto: Beesnest McClain (cc)

Kunst op Zondag | Kaas

Alles wel beschouwd is kaas, behalve dan de lucht, een edel artikel, vind je niet? Het wordt sedert eeuwen gefabriceerd en ’t is een van de eerste bronnen van rijkdom van de Hollanders, die een broedervolk van ons zijn. Het dient tot voeding van groot en klein, van jong en oud. Iets dat door den mensch gegeten wordt krijgt daardoor van zelf een zekere adel over zich.

Zie daar de betekenis van kaas.

Kaas komt nooit alleen. Al in de 17e eeuw, toen stillevens met louter voedsel een poosje trendy waren, werd de ranzige lucht en de smeervette bite gemaskeerd door wijn, brood, fruit en noten.

Floris van DyckStilleven met kazen, 1610.
cc commons.wikimedia.org Floris van Dyck - Still-Life - WGA06345

Die Floris was onder andere op het idee gekomen door….

Clara PeetersStilleven met kazen, amandelen en krakelingen, 1615.
cc commons.wikimedia.org Clara Peeters - Still Life with Cheeses, Almonds and Pretzels

Pieter Claesz – Stillleven met kaas en fruit, 1623.
cc commons.wikimedia.org Pieter Claesz - Still Life with Cheese and Fruit

Dat soort kaasrealisme is blijven bestaan. Van Henk Helmantels Stilleven met kaas en eieren tot de ‘boterham met kaas’  van Tjalf Sparnaay.

Door de tijd heen is kaas inspiratie geweest voor de meest uiteenlopende kunstwerken. De surrrealist Dali zou beweerd hebben dat de smeltende klokken in dit werk hem waren ingegeven door camembert, uw weet wel: camembert is frans voor fromage. (*.*)

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Tentegenovertoonstelling III

Ook deze Kunst op Zondag is geïnspireerd door een van de reacties op ‘Tentegenovertentoonstelling’, dat handelde over het naast of tegenover elkaar geëxposeerde werk van verschillende kunstenaars, uit verschillende tijden en/of stromingen.

Vorige week namen we drie keer een paus naar aanleiding van deze reactie. Nu maken we dankbaar gebruik van de de andere reactie:

Het zou misschien wel interessant zijn om het werk van Charlotte Salomon te zien naast de schilderijen van Keith Haring. Beiden leefden voor hun schilderwerk, en bij beiden kon je op hun werk zien wat hen bezig hield, allebei figuratief. En beiden stierven tragisch jong. En ze waren allebei, als ik dat woord mag gebruiken, gepassioneerd bezig met hun schilderwerk.

Tja, welke kunstenaar leeft niet voor zijn/haar werk. Bij Salomon en Haring kun je ook stellen dat hun werk een middel was de aldoor aanwezige dood te trotseren.

Charlotte Salomon kwam uit een familie waar zelfmoord erfelijk leek te zijn (haar moeder, een tante, haar oma en drie andere familieleden doodden zichzelf), ze vermoordde haar grootvader met een omelet, leefde onder de continue dreiging van de Holocaust en werd zelf op 26-jarige leeftijd in Auschwitz vergast. Ze had nu 100 kunnen zijn.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Tentegenovertoonstelling II

De inspiratie voor deze Kunst op Zondag komt uit de reacties op ‘Tentegenovertentoonstelling’, het artikel van vorige week over werken van verschillende kunstenaars, uit verschillende tijden en/of stromingen, tegenover elkaar geëxposeerd.

Neem deze reactie:

Voor mij zou het een droom zijn om het werk van Francis Bacon uit 1953: Study after Velázquez’s Portrait of Pope Innocent X naast het bronzen werk Innocenzo X van de Nederlandse beeldhouwer Caspar Berger te plaatsen. Liefst nog met de vroegste bron erbij uit 1650: Portrait of Pope Innocent X van Diego Velázquez. Super!

Maar natuurlijk geachte reaguurder! Doen we. Van links naar rechts: Velázques, Bacon, Berger.
Sargasso Drieluik Innocent Velazques Bacon Berger

Diego Rodríguez de Silva y Velázquez (1599 – 1660) was een Spanjaard, op 61-jarige leeftijd in Madrid aan een fatale koorts overleden. Bij leven en welzijn verdiende hij de kost als hofschilder, hetgeen hem onder andere in staat stelde af en toe in Italië te wonen en te werken, geïnspireerd als hij was door Italiaanse kunstenaars als Titiaan. Tijdens zijn tweede reis naar Italië ontmoette hij paus Innocent X, die graag door Velázquez geportretteerd wilde worden.

Velázquez schilderde de paus niet mooier dan hij was, hetgeen voor die tijd opmerkelijk genoemd mag worden. De hofhouding van Innocent X dacht dat de eigenzinnige, narcistische paus Velázquez wel zijn tempel uit zou smijten, maar de paus bleek erg in zijn nopjes over het meesterwerk.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Duizend

Een beetje kunst loopt in de duizenden…

Joseph Beuys7000 Eichen, 1982 – 1987.
Stadsbebossing in plaats van stadsbeheer, herbebossing van de wereld. Dat had Beuys in gedachten toen hij de stad Kassel 7000 eiken wilde schenken. Elke eik vergezeld door een basaltsteen. Start van het projekt in 1982 bij Documenta 7. De laatste eik werd in 1987 door zijn zoon geplant, Beuys was inmiddels op 23 januari 1986 overleden. Op deze foto de eerste en de laatste eik voor het Fridericianum museum in Kassel.
cc Flickr Wolfgang Staudt photostream documenta 12 Kassel Germany
Damien HirstA Thousand Years, sinds 1990.
Hirst, bekend van de schedel met duizenden diamanten of de duizenden vlindervleugeltjes, vindt zelf A Thouand Years zijn beste werk ooit.

Vliegen doen zich te goed aan een koeienkop en sterven een wisse dood in de vliegenvanger (de Insect-O-Cutor). Natuurlijk over leven en dood. Vanaf 2009 negen keer tentoongesteld.
cc Flickr Isabell Schulz photostream A Thousand Years

Jacqueline VerhaagenDuizend dagen, 1997.
Holle en bolle spiegels draaien rond in vijf trapezes,verdeeld over de twee vides in de centrale hal van een school. Ze tonen een voortdurend veranderend en vervormd beeld van de omringende ruimte en de toeschouwers. De spiegels projecteren het invallende licht naar de grijsblauwe achterwanden. Voor ieder seizoen is een andere choreografie ontworpen.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Volgende