OPINIE - Speelplaatsen zijn een onmisbaar instrument bij de socialisatie van peuters. Als je doodschoppen en doodschieten wilt tegengaan, zullen we meer aandacht moeten besteden aan de ontwikkeling van sociale vaardigheden, hulpbetoon, empathie en driftbeheersing.
Hoe maken mensen mensen? Door dat kunstje waar iedereen dol op is, maar dat bedoel ik niet. Sommige vinden het doodschoppen van een scheidsrechter een normale ontsporing, terwijl anderen het een beschamend drama vinden. Waar komt dat verschil vandaan?
Hebben wij een Marokkanenprobleem? Wilders kletst maar wat in zijn bekende spoor, maar het is waar dat Marokkanen veel voorkomen in slechte lijstjes. Als er een probleem is heeft dat veel te maken met opvoeding en sociale verhoudingen in gezinnen. Dus de vraag is: hoe socialiseren wij elkaar?
Ik denk dat ruimtelijke condities er veel mee te maken hebben. In de architectuur spreken we van ruimtelijk determinisme als er gedacht wordt dat een bepaalde omgeving leidt tot bepaald gedrag. Zo eenduidig is het niet, maar een bijdrage levert ruimte wel. Ik geloof dat je met goed ontwerpen gewenst gedrag kunt bevorderen. Als dat eens waar zou zijn?
Ruimte moet ambigu zijn, zegt de socioloog, want door onzekerheid worden mensen voorzichtiger in de omgang met elkaar. In de jaren zeventig moest de stedelijke ruimte weer worden heroverd op het verkeer. Aldo van Eijck had zich daar al jaren mee bezig gehouden in Amsterdam. Elk snippertje ruimte werd speelplek gemaakt. Richard Sennett schreef in 2008 over de speelplaatsen van Aldo van Eijck: ‘De architect probeerde fysieke rituelen tussen de spelende kinderen te creëren door grenzen ambigu te maken; kinderen moeten voor hun veiligheid leren hun bewegingen te choreograferen–.’ Vergelijk het met de kapstokken in een school: die moeten achter een plank naar de muur gericht zijn, want stoeiende kinderen zouden zich kunnen bezeren. Onzin, zegt de eigenwijze schoolleider: kinderen moeten leren wat gevaar is en hun gedrag aanpassen.