Anders nog iets? | Evolutionaire miscommunicatie

Eigenlijk is het gewoon de schuld van de evolutie. Al die veranderingen in de afgelopen miljoenen jaren hebben ons geen goed gedaan. Zo zijn we bijvoorbeeld rechtop gaan lopen. Een houding die, lichamelijk en menstechnisch gezien, onnatuurlijk blijkt te zijn. We moesten zo nodig primitieve werktuigen ontwikkelen om in leven te blijven. Een uitvinding die zeer urgent bleek te zijn destijds, maar in de loop der duizenden eeuwen is geëvolueerd tot het vervaardigen van moord- en massavernietigingswapens. En er moest een vorm van communicatie ontstaan, om elkaar beter te begrijpen wanneer er kreten werden uitgeslagen die ook nog gepaard gingen met gebaren en een scala aan emotionele gezichtsuitdrukkingen! Dat zou een probleem gaan opleveren, blijkt nu achteraf. Het leven bestond miljoenen jaren geleden namelijk niet uit vaardigheden ontwikkelen, die ervoor zorgden dat men zo empathisch mogelijk en sociaal verantwoord met elkaar zou gaan communiceren. Daar waren onze hersengebieden destijds nog te marginaal voor ontwikkeld. Het bestaan was letterlijk een gevaarlijk spel op leven en dood, waardoor de standaard rolpatronen tussen mannen en vrouwen het minst zijn geëvolueerd ten opzichte van de grote sprongen die we op andere gebieden hebben gemaakt. Iets wat nu nog steeds ten koste gaat van ons menselijk communiceren en de onderlinge verstandhoudingen tussen mannen en vrouwen.

Door: Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022
Foto: Petra van der Ree (cc)

Bos met whiskey

, door

COLUMN - Een week geleden ging de telefoon. Niet mijn mobiele toestel, maar het zwarte plastic kastje dat aan het uiteinde zit van onze vaste lijn. Ik hoor het geluid zo zelden dat ik altijd even moet nadenken welk apparaat mijn aandacht probeert te trekken.

Ik nam op en noemde mijn naam. Er volgde een korte stilte, een toon, en toen een vrouwelijke computerstem die vertelde dat iemand een sms-bericht had gestuurd naar dit nummer. Ze las het nummer op van de afzender. Ik herkende het niet, maar dat zegt weinig. Het enige nummer dat ik uit mijn hoofd ken is dat van mijn ouders, omdat ik dat al dertig jaar bel. Al bel ik het vaker niet, zo hebben mijn ouders wel eens opgemerkt.
           Als twintiger belde ik ongeveer met de frequentie van de Elfstedentochten. Tijdens een van die gesprekken vroeg mijn vader of ik een foto wilde opsturen, zodat ze zouden weten hoe ik er uitzag. Dat vond ik een redelijk verzoek, maar het bleek een grapje te zijn.

De computerstem werkte hakkelend het sms-bericht af. Alleen flarden kon ik volgen. Er was een “we” die in het bos lekker aan de whisky zaten en alles was goed. Toen werd de lijn verbroken.

Ik vroeg mijn vrouw of ze iemand kende die in het bos aan de whisky zat. Ze keek me aan alsof ik haar een moord in de schoenen probeerde te schuiven.

Een paar dagen later ging weer de telefoon. Opnieuw de stilte gevolgd door de computermevrouw. Het nummer herkende ik nog steeds niet. Deze keer kon ik niets volgen van de korte boodschap. Ik voelde een lichte paniek. Iemand probeerde hier te communiceren. Waarschijnlijk niet met ons, maar toch. Ik wist echter geen manier om het bericht te laten herhalen.

Vandaag ging weer de telefoon. Nu hoorde ik: “Hallo lieverds, we zijn weer veilig geland. We zien jullie zondag bij pappa’s verjaardag.”

Dat was het dus. Ouders die hun kinderen probeerden te bereiken, vanuit een bos met whisky. Ze hebben geen antwoord van hun kinderen gehad. En dat was precies wat ze hadden verwacht, vermoed ik.

Doneer!

Mededeling

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Foto: copyright ok. Gecheckt 10-11-2022

Kunst op Zondag | Janneke van Loon

, door

Kunst op Zondag nodigt af en toe kunstenaars uit een gastbijdrage te leveren. Vandaag een artikel van Janneke van Loon, één van de kunstenaars die we in Citaten en Covers presenteerden. Op haar weblog Coverstories laat ze zien hoe ze, geïnspireerd door andere kunstwerken, tot haar eigen “citaten” komt. In haar gastbijdrage reageert Janneke van Loon op ‘In geouwehoer huist geen kunst’, een stelling die in januari door Kunst op Zondag werd gelanceerd in het artikel ‘Woorden’.

Woorden

De uitspraak ‘In geouwehoer huist geen kunst’ vind ik een vrij groffelijk geformuleerde stelling die wat mij betreft eerder op een seksuele frustratie dan op nieuwsgierigheid naar wat kunst is duidt. Je zou ook kunnen zeggen: in woorden huist geen kunst of in letters/tekst huist geen kunst. Of: praten over kunst is iets anders dan kunst zelf. Met dit laatste ben ik het wel eens.

Taal is behalve betekenis ook vorm. Mijn idee is dat een kunstenaar zich van alle mogelijk denkbare vormen mag bedienen.

Taal en letters zijn bij uitstek geschikt voor de beeldende kunst. Woorden kunnen zowel in beeld als in de titels van kunstwerken  een cruciale rol spelen. Denk aan Paul van Ostaijen of René Daniëls. Ook in de hedendaagse gevestigde kunst is de taal niet meer weg te denken, zoals bijvoorbeeld in Tracy Emin’s ‘Everyone I Have Ever Slept With’.
cc Wikimedia Commons Tracey Emin Tent Exterior

Foto: copyright ok. Gecheckt 27-09-2022

Kunst op Zondag | Giovanni Dalessi

, door

Uw vaste Kunst op Zondag redacteur neemt twee weken rust en heeft een aantal mensen uitgenodigd gastbijdragen te leveren. Vandaag een bijdrage van Giovanni Dalessi, door de Stichting Kunstweek uitgeroepen tot Kunstenaar van het Jaar 2013. Giovanni reageert op de stelling ‘In geouwehoer huist geen kunst’, een stelling die in januari door Kunst op Zondag werd gelanceerd in het artikel ‘Woorden’.

In geouwehoer huist geen kunst – Kunst met een A4tje

Beeldende kunst is een vorm van communicatie en zou vooral, zoals het woord al aangeeft, via het beeld moeten communiceren.

Dat dit lang niet altijd het geval is weten we natuurlijk al heel lang. In mijn academietijd werd er al vaak en veel over gediscussieerd; “Kunst met een A4tje” noemden we het. Refererend aan de stapels A4tjes die bij de ingang van museumzalen netjes in een speciaal daarvoor ontworpen plexiglazen bakje stonden.

Op deze velletjes stond een tekst die altijd precies op het A4tje paste en waar een poging werd ondernomen om het tentoongestelde werk in zeer wollig taalgebruik voor de argeloze toeschouwer te duiden. Bijna altijd waren er na het lezen meer vragen bijgekomen dan beantwoord.

Ik heb het stellige idee dat hier een verwoede poging werd ondernomen om het werk, bij gebrek aan het eigen vermogen tot beeldend communiceren, van inhoud en lading te voorzien. Alle zaken waar de schrijver van dit A4tje zelf tegen aan liep – en dat waren er volgens mij behoorlijk wat – werden weggewerkt met de zin “…en daarbij schuwt de kunstenaar het experiment niet!”

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Mededeling

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Foto: jekert gwapo (cc)

Met zweet toont de mens emoties

, door

ACHTERGROND - Wie niet helemaal okselfris is, heeft al gauw de neiging riant met een fles deodorant te spuiten. Dat is zonde, want zweetgeur is deel van onze nonverbale communicatie, volgens biologe Liyen Siaw.

Het is bekend dat mensen zowel nonverbaal als verbaal met elkaar communiceren. Bij het uiten van emoties gebruiken we woorden of maken we bepaalde gebaren, gezichtsuitdrukkingen of geluiden waardoor een ander een idee krijgt van hoe we ons op dat moment voelen.  Maar wist je dat we met de geur van zweet ook onze emoties kunnen laten zien? Sociaal psycholoog Gün Semin van de Universiteit Utrecht heeft dit tijdens zijn onderzoek aangetoond.

In de dierenwereld is al langer bekend dat het gebruik van geuren meerdere functies heeft. Zo kunnen dieren de geurstof feromoon produceren om seksuele partners te lokken, markeren dieren die een territorium hebben deze vaak met urine en gebruiken sommige dieren geur als verdedigingsmechanisme als ze zich bedreigd voelen.

Hoewel bij mensen de visueel en auditief sociale communicatie bekender is, zijn er al gevallen bekend dat ook mensen via geuren met elkaar communiceren. Verschillende wetenschappelijke onderzoeken hebben aangetoond dat lichaamsgeuren een rol kan spelen bij de partnerkeuze. Uit het onderzoek van Clark (1988) over de invloed van parfum in een sociale en georganiseerde setting, bleken vrouwen in een theater eerder een programmaboekje mee te nemen of op een stoel te zitten die besprenkeld was met 5 α-androstenone, een geurstofje die in het okselzweet van mannen aanwezig is. Het reukzintuig is een van de meest primitieve zintuigen en is verbonden met het limbisch systeem van de hersenen. Het limbisch systeem regelt voornamelijk onze gevoelens, emoties en gedrag, wat de samenhang tussen reuk en emoties verklaard.

Foto: copyright ok. Gecheckt 11-03-2022

Tien kenmerken van een schandaal waar we geen klap verder mee komen

, door

Ik lees weer eens wat over (politieke) schandalen. Het moet er toch eens van komen – het begin van een onderzoek. En al direct in die eerste, verkennende fase, stuit ik op analyses waar ik weinig mee kan. Fijn natuurlijk – dan is er ruimte om nog eens wat toe te voegen. Balen ook, omdat het fundament er nog niet ligt. Dat hoopte ik onder andere te vinden in Media Scandals (James Lull en Stephen Hinderman (red.)). Zij geven tien criteria om een schandaal van een verhaal te onderscheiden. Tien noodzakelijke voorwaarden, voegen Lull en Hinerman daaraan toe. Maar ze zijn niet allemaal even helder of bruikbaar.

1) Social norm reflecting the dominant morality be transgressed: onduidelijk criterium, want wat is dan die sociale norm, welke dominante moraliteit wordt dan met voeten getreden en wie bepaalt dat? Om welke overtreding gaat het dan en, belangrijker nog voor mijn onderzoek, hoe kunnen we dat weten (hoe komen we daar achter)? “This criterion”, voegen Lull & Hinerman daaraan toe, “is fundamental. Without it, no story can be regarded as a scandal.” Essentieel dus, schrijven de onderzoekers. We mogen ze alleen zelf uitwerken.

The transgressions must be performed by 2) specific persons who carry out 3) actions that reflect an exercice of their desires or interests: Het tweede criterium lijkt meetbaar. We kunnen in elke ‘schandaal’ hoofdpersonen aanwijzen die bepaalde acties uitvoeren. Maar: verraden die acties hun verlangens of belangen? Welke verlangens of belangen hadden de vijf inbrekers in het complex Watergate, in de nacht van 17 juni 1972? Nixons schandaal zit niet in de inbraak zelf, maar in de cover up die volgde. En in die cover up is wel sprake van

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Mededeling

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

WW: Draadloos internet uit een peertje

, door

De woensdagmiddag is op GeenCommentaar Wondere Woensdagmiddag. Met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland.

peertje in de duisternis (foto flickr/Helen Flamme)Radiogolven, de ether zit er vol mee. Om onze steeds groter wordende drang naar mobiel datacommunicatie te kunnen stillen worden steeds meer zendmasten geplaatst om ons overal, onderweg en thuis, te voorzien van onze dagelijkse data. Wereldwijd zijn er op dit moment al meer dan 1.4 miljoen mobiele zendmasten, die zo’n vijf miljard mobiele telefoons bedienen [zie hier het register van alle Nederlandse zendmasten]. En dat lijkt allemaal heel aardig te lopen. Maar, zo betoogt Professor Harald Haas in zijn TED Global presentatie, er kleven nogal wat nadelen aan de huidige infrastructuur, waar gebruik gemaakt wordt van radiogolven. Zo zijn de zendmasten inefficiënt (maar 5% van de energie wordt uiteindelijk omgezet in een signaal), de capaciteit is beperkt (de frequenties raken op) en er zijn veiligheidsproblemen (de radiogolven zijn bijvoorbeeld door muren heen te onderscheppen).

Harald Haas, werkzaam aan de Jacobs-University in Bremen, ging daarom op zoek naar andere mogelijkheden om data over te sturen. Hij vond een goede kandidaat iets verderop in het elektromagnetisch spectrum: zichtbaar licht. Zichtbaar licht, uitgezonden door doodgewone LED lampen heeft een hoop voordelen ten opzichte van radiogolven: Ten eerste zijn er miljoenen en miljoenen lampen overal ter wereld. De infrastructuur is dus grotendeels aanwezig. Ten tweede is het zichtbare deel van het elektromagnetisch spectrum veel groter dan het radiodeel. Er zijn dus veel meer frequenties te gebruiken. En zichtbaar licht zal niet door muren heen zenden, waardoor het beter voor beveiligde data gebruikt kan worden. (Tegelijkertijd is dit natuurlijk een groot nadeel: je moet altijd in het zicht van de lichtbron bevinden om verbinding te hebben).

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Manuel Castells on The Great Disconnect

, door
manuel castells

Manuel Castells

In the Spanish publication La Vanguardia, Manuel Castells takes stock of the role of information and communication technologies as used by social movements against authoritarian regimes. In the context of the network society, Castells notes the great disconnect (pun probably intended) between the global connectedness of the global civil society and the protest movements on the one hand, and the futile attempts at controlling messengers and message by governments on the other hand. As Castells puts it, this is the “new specter haunting the hall power around the world: free communication across Internet networks”. It is a justice globalist imaginary versus old and tired nationalism.

As the recent protest movements have exposed, governments may try to censor, shut off networks, arrest or even kill but this is a wasted effort because whoever controls communication has power. Shooting the messengers (sometimes literally) did not stop the message. And even though democracies have free speech protections, they are not immune to trying to control what goes on on the Internet. In China, such control may take the form of blocking social networking websites but that does not stop blogs and chatrooms. So, governments are beginning to design systems to shut down the Internet and mobile networks when they fear a crisis. Ahmadinejad tried that in 2009 and Mubarak as well more recently.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Mededeling

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Mededeling

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Vorige Volgende