Dag van de veiligheidszoekers

Het is vandaag Wereldvluchtelingendag. De dag van de veiligheidszoekers. De dag van de beschermingszoekers. De dag van de vredezoekers. De dag van de rustzoekers. De dag van de hulpzoekers. De dag waarop we best even een klein half uurtje de tijd kunnen nemen om mythen en feiten over vluchtelingen tot ons te nemen. Of ga even zitten voor de anderhalf uur durende BBC-documentaire Dead Calm: Killing in the Med?. The Guardian en de NOS ('Griekse kustwacht gooide migranten geboeid in zee') schreven er ook over. Pushbacks zijn sowieso illegaal. Maar de manier waarop in de BBC documentaire wordt verhaald is (poging tot) moord. Het onderzoek dat de BBC uitvoerde gaat over Griekse pushbacks in de periode 2020 - 2023. Tot in 2023 vonden pusbacks ook in Italië plaats en aan de andere kant van de Middellandse Zee  draagt Tunesië een steen bij aan wat Stephanie Pope, migratiedeskundige bij Oxfam, benoemd als "It's becoming a sort of shadow asylum system." (bron: DW) En daar lijkt het sterk op want ook aan de Oost-Europese kant, onder andere in Bulgarije en Polen zijn pushbacks gemeengoed geworden. Vorig jaar kondigde de nieuwe directeur van Frontex het einde van illegale pushbacks aan. We zijn nu halverwege 2024. Het is wachten op de eerste rapportages dat pushbacks inderdaad tot het verleden horen. Het lijkt er echter op dat de bittere gevolgen van een verhard vluchtelingenbeleid, nog lang niet zijn uitgeroeid.  Om dat tij te keren is de Wereldvluchtelingendag nog harder nodig. https://www.youtube.com/watch?v=8-sBgb9TVCQ  

Foto: hanini.org, Public domain, via Wikimedia Commons.

Er zijn nog steeds wijsneuzen die denken dat UNRWA wel kan worden afgeschaft

COLUMN - Twee commentatoren waren er vorige week die zich laatdunkend uitlieten over The United Nations Relief and Works Agency voor de Palestijnen, kortweg UNRWA. Sterker nog: zij toonden zich voorstander van het stopzetten van alle betalingen. Als het aan hun ligt mag deze organisatie snel worden afgeschaft. Zij vonden het tijd dat de nazaten van de Palestijnen die door Israël zijn  verdreven, of die zijn gevlucht, eindelijk eens gaan werken. Te lang is er voor hun onderwijs, gezondheidszorg en ook voedsel gezorgd. Ze moeten gewoon de handen uit de mouwen steken.

Er zijn een paar problemen met deze opmerkingen. Om te beginnen: dit is een radicale oplossing van een door Israël geschapen probleem, maar dan wel op kosten van de slachtoffers zelf en van hun gastlanden. Zo’n 750.000 Palestijnen werden indertijd verdreven. Ze kwamen terecht in vluchtelingenkampen op de Westoever en in Gaza en in Libanon, Syrië, of Jordanië. In de loop der jaren groeide hun aantal.  Inmiddels zorgt UNRWA voor zo’n vijf miljoen mensen. Voor wat Gaza of de Westoever betreft is duidelijk dat UNRWA hun reddingsboei is. Ze mogen immers maar heel beperkt werken in Israël, er is grote werkloosheid en ze en hebben weinig mogelijkheden.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: still uit 'Waarom vindt Claude het zo leuk om in het Frans te zingen' (Youtube)

Media moeten stoppen met stereotyperingen van vluchtelingen

De nieuwe Spreidingswet roept weerstand op. De voortdurende stereotypering van vluchtelingen in de media is hier een van de belangrijkste oorzaken van, betoogt onderzoeker Hanneke Felten van Movisie. Ze legt uit hoe dat werkt en hoe het anders kan.

Stereotypen worden vanuit de sociale psychologie beschreven als kenmerken die we aan een groep mensen toeschrijven (Vonk, 2013). Over het algemeen hebben we stereotyperende gedachten over groepen waar we zelf niet toe behoren, in de meeste gevallen zijn deze negatief.

Stereotypen en vooroordelen zijn een belangrijke voorspeller van discriminatie

Stereotypen zijn allesbehalve onschuldig. Als je bijvoorbeeld steeds opnieuw hoort dat een bepaalde groep mensen gevaarlijk is (of mensen uit die groep ziet op tv-beelden met onheilspellende muziek erbij), dan lopen de rillingen uiteraard over je rug. Stereotypen kunnen dus gepaard gaan met angst en angst is weer de motor van vooroordelen (zie bijvoorbeeld Stephan et al., 2005). Dat zijn negatieve gevoelens ten aanzien van groepen mensen zoals afkeer, walging of haat. Stereotypen en vooroordelen zijn daardoor een belangrijke voorspeller van discriminatie (Cuddy et al., 2007Dovidio et al., 2010).

Als ik ‘Bassie’ zeg, dan denken de meeste mensen automatisch aan ‘Adriaan’

Het venijnige van stereotyperende gedachten is dat vrijwel iedereen ze heeft en dat ze onbewust invloed kunnen hebben (Nordell, 2023). Stereotypen worden als het ware automatisch actief in je brein, aldus psycholoog en Nobelprijswinnaar Daniel Kahneman (2012). Het zijn onbewuste associaties. Als ik ‘Bassie’ zeg, dan denken de meeste mensen automatisch aan ‘Adriaan’. Dat dit fictieve personen zijn die je nog nooit ontmoet hebt, maakt daarbij niks uit voor je brein. Je denkt aan ‘Adriaan’, óók als je daar helemaal niet aan wil denken.

Foto: Rob Bogaerts - Anefo, CC0, via Wikimedia Commons.

Koehandel met asielzoekers

De gemeente Amsterdam wil 1200 asielzoekers opvangen, als de andere 48 Noord-Hollandse gemeenten 1200 statushouders (asielzoekers met verblijfvergunning) gaan opvangen. De demissionaire bewindslieden Hugo de Jonge (minister Binnenlandse Zaken) en Eric van der Burg (staatssecretaris Asiel) lieten weten dat een goed idee te vinden.

RTL Nieuws kreeg een vertrouwelijke brief van de bewindslieden aan de provinciale regietafel (PRT) te pakken. Die brief is 19 december 2023 verstuurd. Op 5 januari berichtte RTL Nieuws er over. Nog dezelfde dag stelde BBB-Kamerlid Mona Keijzer (inwoner van de Noord-Hollandse gemeente Edam-Volendam) 37 schriftelijke vragen aan de bewindslieden.

De gemeente Amsterdam vangt momenteel ongeveer 3700 asielzoekers op, verspreid over tien locaties. Daar valt één regulier AZC (asielzoekerscentrum) onder, waar 700 mensen worden opgevangen. De overige negen locaties zijn allen noodopvang (4 x) of tijdelijke opvang (5 x) in zeven hotels, één voormalig kantoorpand en  één cruiseschip (met 1500 plaatsen).

Wat de huisvesting van vergunninghouders betreft had de gemeente Amsterdam op 1 januari 2024 een achterstand van 1360 mensen. Samen met 31 andere Noord-Hollandse gemeenten (waaronder Edam-Volendam) gaat het om een achterstand van 1859 mensen. Slecht 12 Noord-Hollandse gemeenten lopen met 228 mensen voor op de taakstelling die ze hebben gekregen.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Foto: © Sargasso eigen foto Lesbos kamp Mavrovouni

Hoe is het nu op Lesbos?

Vlak voor Kerst 2023 kwamen de Europese Raad en het Europees Parlement tot een akkoord voor een nieuw Europees migratiepact.

“Een overeenkomst die de Europese asielwetgeving voor tientallen jaren zal terugdraaien” (Amnesty International). “Het gevolg? Overvolle vluchtelingenkampen en illegale en gewelddadige push-backs” (Vluchtelingenwerk Nederland). “Het lost problemen niet op zoals het verminderen van de druk op landen van eerste binnenkomst” (IRC – International Rescue Committee).

Maar hoe is het eigenlijk nu, bijvoorbeeld, op Lesbos. Na de brand in kamp Moira, drie jaar geleden, kwam er een nieuwe locatie: kamp Mavrovouni. Net als bij Moira bieden tal van NGO’s en vrijwilligers allerlei hulp, van medische hulp tot taallessen, Van activiteiten voor kinderen tot het uitdelen van winterjassen.

Hieronder een verslag van Nederlandse vrijwilligers die medische bijstand verlenen. Anoniem, want de Griekse autoriteiten doen erg moeilijk tegen organisaties die ook kritische geluiden naar buiten brengen. Naam van de auteur is bij de redactie bekend.

Verslag

Het kamp is weer overvol, meer dan 5500 vluchtelingen, waarvan 33% kinderen. 60 %  Afghanen waaronder veel vrouwen en kinderen, 20 % mensen uit Eritrea , 12 % Arabisch sprekenden vooral uit Palestina en Yemen, overige mensen uit Oost-Afrika en Congo dus Soedan, Ethiopië, Somalië, landen waar veel geweld heerst.

Foto: Directie Voorlichting (cc)

Spreidingswet goed voor verdeling over armere en rijkere gemeenten

Vorige week dinsdag stemde de Tweede Kamer over de amendementen ingediend bij de ‘spreidingswet’. Officieel: Wet gemeentelijke taak mogelijk maken asielopvangvoorzieningen. Het ging uiteindelijk om 15 amendementen, waarvan er slechts drie zijn aangenomen.

Morgen wordt er gestemd over de wet zelf. Omdat een voor de SP belangrijk amendement is aangenomen (103 stemmen voor, 45 tegen), zal deze partij voor de wet stemmen. Dat betekent dat de Tweede Kamer de wet zal aannemen.

Het SP-amendement regelt dat de verdeling van asielzoekers over de gemeenten wordt gebaseerd op het aantal inwoners van de betreffende gemeente en op de meeste recente Sociaaleconomische status – Welvaart, Opleiding en Arbeidsscore (SES-WOA-score) op gemeenteniveau.

Met de SES-WOA-score brengt het CBS de onderlinge samenhang tussen financiële welvaart, het opleidingsniveau en het recent arbeidsverleden van particuliere huishoudens in klaart. Voor elke gemeente, wijk en buurt is een gecombineerde score berekend op basis van gegevens over elk huishouden.

Het SP-amendement sluit aan bij wat wij vorig jaar schreven over opvang naar aantal inwoners per gemeente en opvang naar vermogen. Het amendement geeft aanleiding nog eens naar de cijfers te kijken. Hoe zien die er uit als het amendement praktijk wordt?

Verschil tussen arme en rijke gemeenten blijft aanzienlijk

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Foto: eigen foto Jona Lendering Beirut Malala Fund

Onderwijs aan Syrische vluchtelingen

Nederland biedt de kinderen van vluchtelingen momenteel onvoldoende onderwijs aan. Het kabinet overweegt noodmaatregelen: ook ongediplomeerden mogen voor de klas staan. Dat is des te gênanter omdat Nederland een welvarend land is dat, ondanks alle publiciteit, geen werkelijk vluchtelingenprobleem kent. De overgrote meerderheid van de vluchtelingen blijft immers in de regio en hoopt snel terug te kunnen keren.

Onlangs luisterde ik in Libanon, een land met ruim vier miljoen inwoners en anderhalf miljoen vluchtelingen, naar een lezing over het onderwijs dat men daar verzorgt voor ongeveer 600.000 Syrische kinderen. Los van het feit dat onderwijs simpelweg een mensenrecht is, is het belangrijk kinderen, al is het maar voor enkele uren per dag, weg te halen uit een vluchtelingenomgeving. Gebeurt het niet, dan worden de kinderen ingezet als goedkope arbeiders. Of te jong uitgehuwelijkt.

Uitdagingen

De onderwijzers staan voor diverse uitdagingen, waarvan de eerste financieel is. De Syriërs konden al nauwelijks betalen voor transport en leermiddelen; de economische crisis in Libanon heeft die problemen verder verscherpt. De gezinnen zullen eerst moeten betalen voor het eten en pas daarna voor het onderwijs. Aan de Libanese zijde is nauwelijks geld om de docenten te betalen, al heeft een recente staking wel geleid tot een verbetering van hun inkomen. Gedurende die staking was het onderwijs natuurlijk onderbroken.

Foto: still uit reportage van Vernissage TV O Barco - The Boat van Grada Kilomba

Kunst op Zondag | Grada Kilomba – De boot

Een uitspraak van de Portugese kunstenares Grada Kilomba:

Als de geschiedenis niet goed wordt verteld, herhaalt haar barbaarsheid zich

‘O Barco / The Boat’  van Grada Kilomba is een installatie van 140 verkoolde houtblokken, die samen de schaduw vormen van een schip waarmee tot slaaf gemaakte Afrikanen naar Europa werden gedeporteerd.

Op achttien blokken zijn achttien regels gegraveerd, die samen het gedicht vormen dat centraal staat in de bijbehorende performance. De regels zijn in zes talen weergegeven (Yoruba, Kimbundu, Creools uit Kaapverdië) Portugees, Engels en Syrisch Arabisch.

Het hele gedicht staat hier (even naar benden scrollen). We citeren de eerste zes regels (de links gaan naar de verkoolde houtblokken met de daarin gegraveerde dichtregel).

One boat one cargo hold
One cargo hold one load
One load one story
One story one piece
One piece one life
One life one body

Het werk ging in 2021 in première bij MAAT (Museum of Art, Architecture and Technology) in Lissabon. Over ‘the making of…’ vertelt Grada Kilomba in deze documentaire.

‘O Barco / The Boat’ is daarna nog uitgevoerd bij het Rijksmuseum Baden-Baden (31 juli 2022, als onderdeel van de expositie ‘Nature and State) en bij het Somerset House in Londen (september  – oktober 2022).

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Foto: Directie Voorlichting (cc)

Voorstel CDA voor onderscheid tussen vluchteling en asielgerechtigde is verlies-verliessituatie

OPINIE - Gastauteur Gerdjan Kipping bespreekt het voorstel van de CDA-fractie om in Nederland, net als in België en Duitsland, statushouders in twee categorieën op te delen: permanente vluchtelingen, en mensen die tijdelijk bescherming zoeken. “Een verslechtering voor zowel de mensen met een subsidiaire beschermingsstatus als voor de IND.”

Mensen die tijdelijk bescherming zoeken moeten van het CDA minder bescherming krijgen. Nieuw is dit niet, ook voor de wijziging van de Vreemdelingenwet in 2001 bestond de mogelijkheid om mensen die niet als vluchteling waren erkend minder rechten toe te kennen, dan asielverzoekers die een vluchtelingenstatus hadden gekregen. Dat onderscheid in rechten is destijds om goede redenen afgeschaft. Het leidde tot veel doorprocederen voor een vluchtelingenstatus wat weer een enorme werkdruk bij de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) veroorzaakte.

Aanzuigende werking bestaat niet

Na de relatief rustige coronajaren is het aantal vluchtelingen dat Nederland bereikt, toegenomen als gevolg van oorlogen, onderdrukking en uitzichtloosheid, de voornaamste redenen waarom mensen vluchten. Een constante in meer dan dertig jaren is de roep om steeds strengere maatregelen om de komst van vluchtelingen tegen te gaan. De Nederlandse politiek heeft daaraan bijgedragen. Strengere maatregelen in Nederland en omringende landen hebben in de regel hooguit een tijdelijk (waterbed)effect en het bestaan van aanzuigende werking als gevolg van vermeende soepelere asielwetgeving is nooit bewezen. Desondanks volharden politici in schijnoplossingen. De aangekondigde motie van het CDA om onderscheid in rechten te maken op grond van de reden waarom iemand bescherming heeft gekregen, is daar een voorbeeld van.

Foto: Schermafbeelding video van Legal Centre Lesvos.

Einde aan illegale pushbacks?

Vorige week, 19 januari, maakte Hans Leijtens, de nieuwe directeur van Frontex, bekend dat hij van de illegale pushbacks af wil. Frontex ondersteunt en coördineert de bewaking van de buitengrenzen van de Europese Unie.

De vorige directeur moest opstappen omdat Frontex werd beschuldigd van illegaal terugsturen van vluchtelingen. De organisatie wordt al langer bekritiseerd op het feit dat ze wegkijkt bij illegale acties van nationale grenswachten. Frontexmedewerkers verzuimden waargenomen malversaties te rapporteren. Regelmatig rapporteerden journalisten ook rechtstreekse betrokkenheid van Frontex-agenten.

Pushbacks haalden regelmatig het nieuws. Van het verslepen of terugduwen van bootjes van Griekse naar Turkse wateren. Of asielzoekers van wie bagage, papieren en schoenen wordt ontnomen, waarna ze terug worden gestuurd naar de Turkse kant van de grens. Ook bij de grenzen van de Balkanlanden gaat het regelmatig mis.

Op dezelfde dag dat Leijtens zich aan de pers voorstelde, kwam Lighthouse Reports (organisatie voor onderzoeksjournalistiek) met een rapport waarin ook Italië wordt beschuldigd van illegale pushbacks. Hierbij werden mensen opgesloten in metalen kisten en donkere kamers in de romp van passagiersschepen en teruggestuurd naar Griekenland.

Twee dagen eerder bracht Legal Centre Lesvos AMKE met een forensische  reconstructie van een pushback die in oktober 2020 heeft plaats gevonden. Elf Syrische slachtoffers van deze actie hebben een rechtszaak aangespannen bij het EHRM (Europese Hof voor de Rechten van de Mens). De reconstructie moet als extra bewijsmateriaal dienen.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Volgende