Macht der machtelozen

In het najaar van 1978 verscheen een politiek essay van Havel over macht en vrijheid. Het werd aan twintig geselecteerde lezers verstuurd, die daarop op schrift zouden reageren. Dat mocht aanvullend, ondersteunend, of polemisch zijn. Het was in de nadagen van Charta 77 en het gevolg was dat Havel en zijn coauteurs werden gearresteerd. Maar de bundel essays had een groot effect op de ontwikkelingen in de landen van het Oostblok; het was brandstof voor de Poolse vakbeweging en een bouwsteen voor de Fluwelen Revolutie. Het is overdreven de vermolmde macht van Husak en Jaruzelski te vergelijken met de politieke onmacht van vandaag, al was het maar omdat hier de politieke repressie ontbreekt. Maar toch: de ideologische rechtlijnigheid, de politieke 'spin' over daadkracht, het gebrek aan fantasie of creativiteit vertoont toch wel enige gelijkenis. Politieke armoede De strategie van Havel c.s. was, los van de politiek, inhoud en voeding te leveren voor debat. Ze hadden een onwrikbaar geloof in 'leven in waarheid', in de werking van inhoudelijke redeneringen. Dat geeft mij inspiratie. Ik acht het mogelijk dat het beleidsproces verbetert door serieuze, vrijzinnige commentaren van meedenkers en dwarsdenkers.

Door: Foto: Sargasso achtergrond wereldbol
Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

De parlementaire enquête woningcorporaties

, door

OPINIE - Het zou goed zijn als het parlement niet alleen zou vertrouwen op grote, sporadische enquêtes, maar ook toezicht zou uitoefenen op bepaalde sectoren middels kleine, regelmatige visitaties.

Op donderdag 30 oktober 2014 publiceerde de Parlementaire enquêtecommissie woningcorporaties haar eindrapport. Daarin veel aandacht voor wat er allemaal fout ging en beter moet, en ook een pleidooi voor de invoering van een toezichthouder: een ‘Woonautoriteit’. Meer en strak toezicht.

Maar er waren toch Raden van Commissarissen, en een Waarborgfonds en het ministerie die ook al toezicht hielden? Er was niet zozeer te weinig toezicht, het probleem was eerder dat de verschillende toezichthouders niet deden wat ze geacht werden te doen. Het meest frappant werd dat mijns inziens geformuleerd door Marcel van Dam die zelf zo’n toezichthouder was, maar vooral alle andere toezichthouders de schuld gaf.

Toezicht

Het gaat er dus niet alleen om of er toezicht is georganiseerd, maar ook hoe het wordt uitgeoefend en hoe capabel en indringend het toezicht is. En ook, of de regels die de sector bestrijken helder zijn over de rollen van de actoren.

Daar ontbrak nogal wat aan. Corporaties moesten de markt op, marktgericht denken en handelen. Dat is een andere rol dan sociale huurwoningen bouwen en verhuren. Maar wat, toen we ze opeens vroegen om ook de buurten leefbaarder te maken, te voorzien in gemengde wijken en zich ondernemend op te stellen?

Waan van de dag

Banken verdienden tenminste twee miljard euro aan Vestia-debacle

, door

De Volkskrant:

Door de Nederlandse woningcorporatie complexe financiële producten te slijten, incasseerden bankiers 500 miljoen tot 1 miljard euro, zo schatte hoofdrolspeler Arjan Greeven gisteren in een openhartig verhoor voor de parlementaire enquêtecommissie woningcorporaties.

Toen er paniek uitbrak bij Vestia en de toezichthouders was dat reden voor extra feest in de City. Volgens voormalig Fortis-handelaar Jako Groeneveld, die gisteren ook werd verhoord, hebben de banken in die chaos nog eens 1,5- tot 2 miljard euro verdiend. ‘Toen naar buiten kwam dat Vestia van al haar contracten af wilde, is daar in de City vol op gespeculeerd. Vestia werd slachtoffer van de verkopen die ze zelf wilde doen.’

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Follow the Money

, door

OPINIE - Waarom lijkt de PvdA ineens een vijand van de sociale woningbouw? Komt dat door de coalitie met de VVD? Of is er meer aan de hand? Kijk naar het geld, ‘follow the money’, zo leer je te begrijpen hoe de wereld in elkaar steekt.

De politiek moet de tijdgeest begrijpen, door twee denkrichtingen: die van het historische en die van het utopische denken. Die kwamen eind negentiende eeuw samen: mensen moesten een beetje hulp hebben bij het verbeteren van hun lot. De samenleving ook: op weg naar een klassenloze maatschappij. Zo vonden we de woningcorporatie en de woningwetlening uit.

Wonen, investeren in gebouwen en huizen, is sterk verbonden met de stand van de rente en rendement op kapitaal. Piketty, de ‘Marx 2.0’, beweert dat kapitaalrendement groter is dan ruimte voor loongroei, dus spanningen rond de financiële last van het wonen zijn logisch. De wereld is een ‘global village’ geworden, dus het monetaire beleid in de VS is van belang.

Jeff Madrick in zijn The Age of Greed (New York, 2012) is helder over Greenspan en zijn beleid om de rente laag te houden: de strijd tegen inflatie kostte banen en groei en ‘rampant overspeculation in high technology stocks and housing’ werd door het lage rentebeleid gesteund. (p.226) Die overspeculatie in aandelen en wonen lijkt onmiskenbaar. De lage rentestanden van Greenspan waren echter nodig om de Amerikaanse overconsumptie te financieren.

Foto: Roel Wijnants (cc)

Markt en Toezicht

, door

ACHTERGROND - Wat is toezicht op de vrije markt eigenlijk en hoe kan deze, bijvoorbeeld in het geval van woningcorporaties, vorm worden gegeven?

Soms zien mensen de wereld als één van vrije en beschaafde individuen, die hun eigen belangen nastreven en daardoor het grootste goed voor allen bereiken.

Soms zien mensen meer in een staat, die het grootste goed voor allen nastreeft, door regels en interventies op veel gebieden en tot in vergaande details.

Soms ook wordt een mengsel bepleit, waarin de overheid ten hoogste “marktmeester” is, die de gewichten van de weegschaal ijkt, de opstelplekken van de kraampjes verdeelt en de marktgelden komt ophalen.

Het is allemaal “centristische ideologie”, want het zegt weinig over machtsconcentraties, oneerlijk spel, crimineel gedrag, kartels en samenzweringen. Dat is toch ook van belang.

De grenzen van de marktwerking

Onlangs bevroeg het parlement Minister Schippers over fraudes in de medische sector. De NZa (Nederlandse Zorgautoriteit) had die aan het licht gebracht. Als justitie elk strafbaar feit moest vervolgen zou het systeem volkomen vastlopen, zei ze ongeveer en de Kamer barstte niet uit in verontwaardigd gejoel. Een bestuurder van een rechtsstaat moet er voor zorgen dat elk strafbaar feit vervolgd wordt, zeker als die eerst pleitte voor een marktwerking, die kennelijk ruimte biedt voor die vormen van crimineel gedrag.

Steun ons!

Mededeling

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Mededeling

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

‘Alles weten, maakt niet gelukkig…’

, door

REPORTAGE - …zal oud-minister Piet Hein Donner hebben gedacht, toen hij besloot de Tweede Kamer en ook de ministerraad niet te informeren over de problemen die bij woningcorporatie Vestia speelden. Gisterochtend sprak hij voor de parlementaire enquête commissie woningcorporaties onder andere over de kwestie Vestia.

Deze week vinden de laatste openbare verhoren van de parlementaire enquêtecommissie Woningcorporaties plaats. Gisteren werden de oud-ministers Donner en Liesbeth Spies (beiden CDA) gehoord, vandaag worden enkele topambtenaren, oud-bestuurders en Ronald Paping van de Woonbond ondervraagd.

De verhoren worden woensdag afgesloten met het horen van Marnix Norder, oud-wethouder van Den Haag en Johan Conijn, een deskundige op het gebied van de volkshuisvesting.

Met het verhoor van Conijn sluit de commissie een reeks van zestig verhoren af. In zes weken tijd werden in totaal 61 personen gehoord. Met die verhoren heeft de enquêtecommissie getracht een beeld te geven van de manier waarop het stelsel van woningcorporatie in de afgelopen jaren (niet) heeft gewerkt.

De leden van de commissie ondervroegen in verschillende samenstellingen corporatiedirecteuren en -medewerkers, leden van de raden van toezicht, bankmedewerkers, financiële adviseurs en bemiddelaars. Ook toezichthouders als het Waarborgfonds Sociale Woningbouw, Centraal Fonds voor de Volkshuisvesting en het ministerie van Volkshuisvesting (sinds 2010 deels opgegaan in Binnenlandse Zaken) werden gehoord, evenals bestuurders van Aedes (de koepel van woningcorporaties), gemeentebestuurders, externe deskundigen, accountants, oud-ministers en oud-Kamerleden. Zelfs de directeur van de Woonbond mag iets vertellen.

Foto: copyright ok. Gecheckt 29-09-2022

Ideologie en parlementair onderzoek

, door

ANALYSE - Het onderzoek naar de ontsporingen bij woningcorporaties verloopt voorspelbaar. Er is veel aanleiding tot woede en verbazing, maar weinig écht nieuws. Ontstond het miljardenverlies van Vestia door paniek bij Minister Spies? Ik zou het ook zeggen als ik verantwoordelijk was voor de derivatenchaos en er een strafrechtelijk onderzoek tegen me liep.

Welke vragen zou de parlementaire enquête moeten proberen te beantwoorden? De basisvraag lijkt:

Hebben we het systeem van sociale woningbouw en huisvesting goed ingericht?

De antwoorden daarop zullen verschillen: liberalen vinden doorgaans dat ondernemers en de markt de ruimte moeten hebben. Socialisten zullen een scherp kader van regels en toezicht belangrijker vinden dan die ruimte. Dat is allemaal geen nieuws.

Maar hoe zit de realiteit nu in elkaar? We kunnen ons wel nijdig maken over de gewetenloosheid, het grote geld en de uitspattingen van de vrije jongens, maar net als bij de bankiers komt daar geen graaier extra door voor de rechter. Hoe zit het met de feiten? Ik kies nog een paar standen van zaken uit.

Vrije ruimte en markt

Zijn corporaties in 1995 zelfstandige ondernemers geworden? Dat is zeer betrekkelijk, al werd het toen door iedereen wel zo ervaren. Maar is er sindsdien echt ’tucht van de markt’?

Doe het veilig met NordVPN

Mededeling

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Mededeling

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Foto: copyright ok. Gecheckt 29-09-2022

‘Het is de schuld van de minister…’

, door

REPORTAGE - ‘…dat Vestia meer dan twee miljard heeft verloren met de speculatie met derivaten.’ Zo luidde de stelling van Marcel de Vries. Wie had gedacht dat deze oud-treasurer en handelaar in derivaten van woningcorporatie Vestia spijt zou hebben van zijn handel en wandel in de afgelopen jaren, heeft het goed mis.

Voor de parlementaire enquêtecommissie Woningcorporatie vertelde hij over de grote bedragen die hij voor de corporatie had verdiend in de afgelopen jaren met zijn derivatenhandel. Vestia betaalde volgens hem in vergelijking met andere corporaties op aangetrokken leningen één procent minder rente. Op de vraag van de commissievoorzitter Van Vliet of die verdiensten opwogen tegen de risico’s die De Vries aanging voor Vestia bleef hij het antwoord schuldig.

De Vries stelde niets verkeerd te hebben gedaan. Volgens hem moedigde zelfs het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW) het toepassen van de derivaten die Vestia gebruikte aan. Het WSW kreeg altijd alle informatie over de afgesloten overeenkomsten met de banken en had nooit bezwaren gemaakt.

Sterker nog: De Vries werd gezien als deskundige en gevraagd om voor andere corporaties en ook voor het Centraal Fonds Volkshuisvesting lezingen te houden over zijn beleggingsstrategieën.

Ook intern had hij alles altijd goed geregeld met zijn verantwoordelijken de heren Wever en Staal, respectievelijk zijn financiële baas en directeur-bestuurder. In het treasury-overleg werden de belangrijke zaken besproken, vond het nodige overleg met accountant en Raad van Toezicht plaats en werd in begroting en jaarrekening op de vereiste wijze verantwoording afgelegd. Geen vuiltje aan de lucht dus.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

‘Die grote bankjongens in Londen zouden ook moeten worden aangepakt!’

, door

REPORTAGE - ‘Die zie ik hier niet,’ zei Arjen Greeven, de man die bemiddelde bij het sluiten van tal van financiële transacties tussen allerlei banken en woningcorporatie Vestia.

Alleen al om de problemen van deze corporatie als gevolg van de handel in derivaten op te lossen, was meer dan twee miljard aan gemeenschapsgeld nodig om de betrokken banken af te kopen.

Dit bedrag dient niet alleen door Vestiahuurders, maar ook door die van andere corporaties en door de overheid te worden betaald. De parlementaire enquêtecommissie, die onderzoekt hoe het allemaal zo gekomen is, kreeg van financieel adviseur en tussenpersoon Greeven een boeiend en vooral ook verbijsterend verhaal voorgeschoteld.

De toezichthouder – het Waarborgfonds Sociale Woningbouw – bleek altijd met altijd met de voorgestelde leningsconstructies akkoord te gaan, als een bepaalde dekkingsnorm – die overigens nooit echt werd gecontroleerd – maar werd gehaald. ‘Bij het WSW begrepen ze gewoon niet hoe het werkte,’ zei Greeven. Ook zelf was hij daar pas veel later achter gekomen.

Volgens de getuige waren eigenlijk alleen de banken op de hoogte van de mogelijke grote negatieve effecten van de overeenkomsten die ze met Vestia en andere corporaties afsloten. Greeven had dit naar eigen zeggen pas in 2010 beseft en was toen ook gestopt met de handel in die soort producten. Bij Vestia was men daar gewoon mee doorgegaan.

Doneer!

Mededeling

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Mededeling

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Woningcorporaties: een uniek bestel. Maar betaalt de huurder het gelag?

, door

REPORTAGE - Wordt het takenpakket van woningcorporaties stevig ingeperkt of komt er een veel fundamenteler hervorming aan?

De openbare verhoren van de parlementaire enquêtecommissie Woningcorporaties zijn afgelopen woensdag begonnen. Na twee dagen van verhoren begint zich een klein beetje een beeld af te tekenen van hoe de commissie zich heeft voorbereid en hoe ze te werk gaat. De contouren van meer dan een jaar lang onderzoekswerk worden al enigszins zichtbaar.

Eergisteren werden achtereenvolgens Jan van der Schaar, oud-ambtenaar en volkshuisvestingsdeskundige, Arnoud Vlak, expert in de waardering van vastgoed, Arnold Moerkamp, voormalig directeur ministerie van VROM , en oud-staatssecretaris volkshuisvesting Dik Tommel gehoord.

Gisteren werden gehoord: Martien Kromwijk en André Thomsen, oud-bestuurders van Woonbron, en de voormalige extern toezichthouder Hans Zwarts, die in opdracht van minister Van der Laan het renovatiefiasco van het stoomschip Rotterdam aanpakte en de ondergang van Woonbron wist te voorkomen.

Monasch blikt vooruit

Zijn er al wat voorlopige conclusies te trekken? Dat de materie in politiek Den Haag leeft, lijkt wel duidelijk. PvdA-Kamerlid Jacques Monasch gaf van die betrokkenheid gistermorgen in een kort radio-interview een treffende illustratie.

Volgens Monasch had het nooit zover mogen komen en heeft de politiek gefaald. Gelukkig heeft de regering in het woonakkoord al een voorschot op de uitkomsten van de enquêtecommissie genomen. Plannen worden uitgewerkt om het toezicht op de corporaties te verscherpen en hun taken te beperken. Het lijkt hem goed de bevindingen van de commissie af te wachten en deze bij de noodzakelijke stelselwijzigingen te betrekken.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Mededeling

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.