De versplintering komt van rechts (2)

Gisteren registreerde de Kiesraad twee nieuwe politieke partijen: ‘Nieuw Sociaal Contract’ van Pieter Omtzigt en ‘Algemene Politieke Partij Nederland’. De laatste was ook in 2020 geregistreerd, maar werd na maart 2021 geschrapt omdat geen geldige kandidatenlijst werd ingediend. Daarmee is het aantal registraties gestegen van 51 naar 53 partijen. Lang niet alle geregistreerde partijen zullen in november meedoen aan de verkiezingen. Pas na 9 oktober zullen weten welke partijen kandidatenlijsten hebben ingeleverd. Het lijkt er wel op dat we dit jaar een wat overzichtelijker stembiljet krijgen dan bij de verkiezingen van 2021. Levendige, versplinterde democratie Afsplitsingen van politieke partijen die in de Tweede Kamer zitten, vormen één oorzaak van versplintering van het politieke speelveld. Een andere bijdrage aan de versplintering komen dan de talloze nieuwe partijen die bij verkiezingen een gooi naar Kamerzetels doen. Voor een deel zijn dat afsplitsers die als nieuwe partij meedoen (bijvoorbeeld Pieter Omtzigt), een ander deel bestaat uit nieuwe initiatieven. Die het soms wel een aantal verkiezingen achter elkaar weten vol te houden (o.a. Piratenpartij en Jezus Leeft). De vorige verkiezingen (2021) kende een record aan ‘nieuwe’ partijen: 65% van de partijen op het stembiljet was nieuw, in de zin van ‘niet eerder zetels gehaald’. Uiteindelijk valt het nog mee (of tegen?) hoeveel daarvan daadwerkelijk zetels halen. Ze dragen dus niet erg bij aan versplintering van de Tweede Kamer zelf. Ze kunnen wel bijdragen aan overvolle verkiezingsborden, drukke verkiezingsmarkten en onoverzichtelijke stembiljetten. Ofwel: een levendige, maar versplinterde democratie. In dit artikel lieten we zien dat afsplitsingen voor het grootste deel van politiek conservatieve signatuur zijn. In totaal viel er bij rechtse fracties 67% splitsingen te betreuren. De linkerflank haalde dat bij lange na niet en bleef steken op een 20% afsplitsingen. (De middengroepen 6%, de ongedefinieerden 7%). Conservatieve 'vernieuwingsdrang' Ook bij het totaal aan nieuw deelnemende partijen slaat de balans uit naar de conservatieve hoek. Van alle ‘nieuwe partijen’ (206) bij Tweede Kamerverkiezingen van 1948 tot en met 2021 bleek 43% van conservatieve huize en 28% van progressieve snit. Op een enkele uitzondering na is dat bij alle verkiezingen altijd zo geweest. In 1986 (einde reguliere zittingsduur kabinet Lubbers I) en 1989 (val van kabinet Lubbers II) waren er meer nieuwe progressieve deelnemers dan conservatieve. Vooral 1989 was een uitschieter met negen nieuwe progressieve initiatieven tegen slechts één conservatieve. Een reactie op een beleid van (onder andere) bezuinigingen, privatisering van staatsbedrijven en reorganisatie van de financiering van sociale zekerheid en studiefinanciering. We gaan er nu geen diepgaande analyses op los laten waarom juist in conservatieve hoek zo vaak nieuwe partijen ontstaan, maar mocht u na de komende verkiezingen minder versplintering willen, neem dan dit aspect ook mee in uw overwegingen.

Door: Foto: Stempotlood Verkiezingen 2021 - Gebruik op Sargasso met toestemming. (c) Sidney Smeets
Foto: Sebastiaan ter Burg (cc)

Verkiezingen 2023 – overzichtelijke stembiljetten

Terwijl de gevestigde parlementaire orde de vakantierust ernstig verstoord ziet en flink aan de bak moet om verkiezingsprogramma’s en kandidatenlijsten te vullen, is het opvallend stil van de zijde van partijen die niet eerder een zetel wisten te bemachtigen.

Hebben zij de moed opgegeven? Zien we ze in november niet meer terug op de stembiljetten? En hebben er zich (nog?) geen gloednieuwe partijen aangemeld voor de verkiezingsstrijd? Wie wil heeft nog veertien dagen de tijd om een partijnaam te registreren.

Bij de Kiesraad zijn 51 partijen geregistreerd voor de Tweede Kamerverkiezingen. Zeventien daarvan zitten nu in de Tweede Kamer. Onder de 34 andere partijen zien we ‘oude bekenden’ als de Piratenpartij, Jezus Leeft en Partij voor de Republiek.

Henk Krol lijkt vergeten zijn registratie als ‘Lijst Henk Krol’ in te trekken. Hij wordt immers nummer 2 op de lijst van Wybren van Haga’s BVNL. Dus waarom nog een eigen partij in de lucht gehouden?

Ook de roemruchte Richard de Mos heeft de administratie niet op orde. Waarschijnlijk te druk gehad met rechtszaken en coalitieperikelen in de Haagse gemeenteraad. Hoe dan ook, zijn Code Oranje staat nog steeds geregistreerd bij de Kiesraad, ondanks dat hij in 2021 vorig jaar verkondigde dat Code Oranje de komende jaren landelijk geen rol meer speelt.
De Mos was voorlichter geworden van (hee, ook al!) Wybren van Haga’s BVNL en combineert dat met zijn raadslidmaatschap.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: Flickr ianus raadzaal Gemeenteraad Werkendam CC BY-NC-SA 2.0.

Nieuw in de raad

In vervolg op Lokaal versus landelijk en Landelijke partijen domineren over lokale partijen vandaag een overzicht van lokale fracties van landelijke partijen die zich in de lokale verkiezingsstrijd storten.

Onder ‘lokale landelijke partijen’ verstaan we partijen die vertegenwoordigd zijn in Tweede en Eerste Kamer. Verder ook partijen die landelijk zijn georganiseerd en eerder aan landelijke verkiezingen hebben meegedaan. Of het nou om het CDA of de Piratenpartij gaat, we noemen ze in dit stukje verder ‘lokale fracties’.

We hebben niet alleen het totaal aantal lokale fracties geteld, maar ook het aantal keer dat ze als ‘nieuw’’ meedoen.
Dat nieuw staat tussen aanhalingstekens want we bedoelen er mee dat het gaat om lokale fracties die momenteel niet in een gemeenteraad zitten. Het kan zijn dat ze wel eerder aan gemeenteraadsverkiezingen hebben meegedaan en in die zin dus niet echt nieuw zijn.

Tweede Kamer lokaal present

Van alle fracties die in de Tweede kamer zitten zien we zestien ook op de gemeentelijke lijsten. Vanzelfsprekend ontbreken de eenmensfracties Omtzigt, De Haan en Gündoğan (niet georganiseerd als politieke partij).

Ook de BBB (BoerBurgerBeweging) ontbreekt. Maar indirect doet de partij doet wel mee. Lokale partijen konden ‘bondgenootschappen’ aangaan. Een lokale partij die zo’n verbinding aangaat mag het logo ‘BBB Bondgenoot’ gebruiken. Het verkiezingsprogramma van de BBB moet door de lokale partij onderschreven worden. Na de gemeenteraadsverkiezingen worden de lokale raads- en commissieleden lid van BBB.

Foto: -JvL- (cc)

TK verkiezingen – opkomst en nieuwe partijen

Afgelopen vrijdag maakte de Kiesraad de officiële uitslag van de Tweede Kamerverkiezingen bekend. Er waren geen verrassingen, alle cijfers waren gelijk aan die al een week lang in de media circuleerden. Wij lichten de nieuwe partijen er nog eens uit.

Maar eerst nog dit:
De opkomst viel niet tegen. Hoewel lager dan bij de vorige verkiezingen (2017: 81,6%), week het opkomstpercentage niet extreem af van de trend van de laatste jaren.

In 1971 waren de eerste verkiezingen waarbij geen opkomstplicht meer gold. Het opkomstpercentage kelderde toen drastisch. In de zeven na-oorlogse verkiezingen was het gemiddelde opkomstpercentage 94,16%. Vanaf 1971 tot en met de voorlaatste verkiezingen lag het gemiddelde op 80,52%. Het gemiddelde over de laatste vijf verkiezingen was nog iets lager: 78,19%

© Sargasso Opkomst TK verkiezingen2021 en eerder

Voorafgaand aan de verkiezingen van 17 maart werd gesuggereerd dat de opkomst lager kon uitvallen omdat veel mensen niet ter stembus zouden gaan vanwege de corona-pandemie. Niet nodig, sprak de minister, want 70-plussers konden ´briefstemmen´ en al wie niet naar het stemlokaal durfde kon deze keer geen twee maar drie volmachten aan anderen geven.

Het resultaat? Er zijn 1.069.048 briefstemmen van kiezers binnen Nederland geteld. Hiervan waren er 3.080 (0,29%) ongeldig en 1.181 (0,11%) blanco.
Het aantal stemmen per volmacht was iets lager dan bij de vorige verkiezingen: nu 917.698 (8.77%), in 2017 964.811 (9,13%).

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Foto: -JvL- (cc)

Nieuwe politieke partijen: klimaatstandpunten

ANALYSE - Voor een meerderheid van de kiezers zijn de klimaatstandpunten van politieke partijen belangrijk voor hun stem (onderzoek I&O Research).

Van de politieke partijen die momenteel in de Tweede Kamer zitten kunnen we weten wat die standpunten zijn. We kunnen ook weten hoe ze over dit onderwerp de afgelopen jaren hebben gestemd. (Klimaatlabel 2019 – 2021).

Maar wat zijn de klimaatstandpunten van de nieuwe politieke partijen? We hebben ze gebundeld. Misschien helpt het je vlak voor de stembusgang je keuze nader te bepalen.

Van de 24 nieuwkomers hebben vijf partijen hebben helemaal niets in hun programma opgenomen (Partij van de Eenheid, De Feestpartij, Wij zijn Nederland, Modern Nederland en de Partij voor de Republiek). Twee partijen deden het in één regel of alinea af (Code Oranje en Trots op Nederland)

Van zeventien partijen die het wat serieuzer hebben aangepakt zijn er vijf die uitgebreider dan alle anderen hun visie en/of actiepunten presenteren.
BIJ1, NIDA en NLBeter lijken de meest vergaande klimaatprogramma’s te hebben. OPRECHT en De Groenen hebben ook een uitgebreide paragraaf, maar het grootste deel wordt besteed aan ideologische en theoretische onderbouwing, minder aan concrete actiepunten.

BIJ1, NIDA, NLBeter en De Groenen zijn voorstanders van klimaatmaatregelen, OPRECHT kan tot het klimaatsceptische kamp gerekend worden.

Foto: Kiran SRK (cc)

Kemphanen in de Ratrace 2021

COLUMN - Normaal gesproken zou de proloog van de quadriennale ‘Ratrace naar het Binnenhof’ beëindigd zijn op 5 februari, met de bekendmaking van de lijstnummers die de politieke partijen kregen toegewezen door de Kiesraad.

‘Zou’, want twee partijen proberen elkaar momenteel de electorale speelveld uit te vechten. Het gaat om VSN (Vrij en Sociaal Nederland). Bevolkt door lieden die het ‘nieuwe normaal’ op wel heel vrije eigen wijze invullen. Gevolg? Chaos!

Deze keer niet op het Malieveld of in het centrum van Rotterdam, maar binnen de partij zelf. Een couppoging van Willem Engel en kornuiten leidde tot een splitsing en chaotische taferelen bij de zitting van de Kiesraad.

De Kiesraad dacht correct te handelen door de Kieswet te handhaven en één lijst toe te wijzen aan VSN en een ander lijst te benoemen als ‘Blanco lijst met als eerste kandidaat Zeven, A.J.L.B’ (ingediend door Anna Zeven, nauw verbonden met Willem Engel). Twee partijen met dezelfde naam is niet toegestaan en een rijtje bezwaarmakers gaven ter zitting aan bij welke lijst zij hoorden (als kandidaat of als ondersteuner).

In alle chaos heeft de Kiesraad toch nog drie kandidaten op beide lijsten laten staan. Zie het proces-verbaal op pag. 324 onder Q (voor VSN) en pag. 368 onder O (voor blanco lijst Zeven).

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Foto: -JvL- (cc)

Ondersteuning nieuwe democratie

Terwijl verveelde snotapen de amper gevierde jaarwisseling alsnog goed denken te maken, burgerwachten boven en beneden de Moerdijk ze nu staan op te wachten, weten politici niets beters dan er met de verkiezingscampagne over heen te gaan. Ondertussen tikt de klok gestaag door naar het vierjaarlijks democratisch hoogtepunt: de Tweede Kamerverkiezingen.

Ook dat gaat niet geheel probleemloos. Geen grote verkiezingsbijeenkomsten, want dat zouden zomaar de door Maurice de Hond bekend geworden ‘superspread events’ kunnen worden. En als in verkiezingstijd politici ergens hun oren wel naar laten hangen dan is dat Maurice de Hond.

De politieke partijen die nu in de Tweede Kamer zitten, hebben nauwelijks hinder van het feit dat ze niet kriskras door het land het traditionele moddergooien kunnen beoefenen. Hun eigen podium, de debatten inde Tweede Kamer, zijn daar een prima alternatief voor.

En natuurlijk maken ze driftig gebruik van de sociale media. Kom daar als nieuwe politieke partij maar eens tussen. Het aanstormend politiek talent is vooralsnog druk bezig met de voorbereidende activiteiten. Ze hebben nog vijf kalenderdagen (drie werkdagen) de tijd om 580 ondersteuningsverklaringen binnen te halen. Alleen dan kunnen ze in alle twintig kiesdistricten meedoen aan de verkiezingen. Dat kan een partij ook als die in één of een paar kiesdistricten is toegelaten, maar dat zal niet genoeg stemmen opleveren om een zetel in de Kamer te bemachtigen.

Foto: -JvL- (cc)

Klaar voor nieuwe democratie?

Nog drie weken te gaan en dan moeten alle politieke partijen die aan de verkiezingen van 17 maart mee willen doen, hun kandidatenlijsten inleveren. Wij kijken uit naar de ambitieuzen die nog niet in de Tweede Kamer zitten. Zijn ze er al een beetje klaar voor?

Vlak voor de jaarwisseling bleken er 89 partijen geregistreerd te staan bij de Kiesraad. Op de valreep meldden zich nog 26 nieuwkomers.

Van de 89 geregistreerde partijen zijn er 15 momenteel in de Tweede Kamer vertegenwoordigd. Anders gezegd: 17% zit al o het pluche, 83% (nog) niet.

We zijn eens gaan kijken hoeveel van die 74 andere partijen al een beetje klaar zijn voor de komende verkiezingen. We keken welk partijen op dit moment voldoen aan minimaal twee van deze criteria: welke partijen deden (E) eerder mee, en/of hebben al een (P) programma, en/of hebben een (K) kandidatenlijst.

Van de 74 partijen deden er 38 aan eerdere verkiezingen mee. We namen daar in ook gemeenteraadsverkiezingen en Statenverkiezingen mee. Een paar van de ‘nieuwkomers’ hebben al raadszetels of zijn vertegenwoordigd in de Provinciale Staten. Daar komen we later misschien nog op terug.

Drie partijen hebben eerder aangeven niet mee te zullen doen. Het betreft de Ondernemerspartij, Partij de Nieuwe Mens (voorheen Mens en Spirit (MenS) en de Vrijzinnige Partij (VP).
Blijven er dus 71 partijen over die mogelijk op de stembiljetten van maart verschijnen. Daarvan voldoet op dit moment slechts 18% (13 partijen) aan bovengenoemde criteria.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: -JvL- (cc)

(G)een partij te veel

Hoeveel politieke partijen zullen meedoen aan de Tweede Kamerverkiezingen van maart 2021?

Na de verkiezingen in 2017 telde de Tweede Kamer dertien fracties. Momenteel zijn het er zestien. Na de volgende Kamerverkiezingen zien we misschien niet meer dan twaalf fracties terug.

Dat zal deels afhangen van de deelname van Forum voor Democratie. Thierry Baudet zou gezegd hebben dat de partij niet mee kan doen aan de verkiezingen, zolang de  ruzies tussen hem en het bestuur voortduren (in De Telegraaf).
De NOS meldt tegelijkertijd dat Baudet verder wil  gaan met de Tweede Kamerverkiezingen “en denkt dat 50.000 leden achter hem staan”.

Daarbij is de vraag wat de vertrekkende FvD-leden gaan doen. Alsnog een nieuwe partij oprichten? Of zich aansluiten bij bestaande partijen, die in maart 2021 op zeteljacht willen?

Het blijft ongewis, maar de kans dat we FvD volgend jaar terug zullen zien in de Tweede Kamer is uiterst klein.
Optie 1: de partij wil wel, maar krijgt het organisatorisch niet meer rond en ziet van deelname af. Optie 2: de partij verschijnt nog wel op de stembiljetten, maar de kiezers zijn het gedoe zo zat dat de partij de kiesdrempel niet haalt.

Dat is dus één partij minder.

Foto: © Sargasso logo serie Nieuwe politieke partijen

Nieuw politiek talent

COLUMN - Hoe lastig, complex en soms angstig deze tijden ook zijn, het weerhoudt de politieke partijen er niet van ondertussen hun verkiezingscampagnes bij elkaar te knippen en te plakken. In de Tweede Kamer lijken de verkiezingscampagnes al goed op dreef.

En dat is dan nog de propaganda van de zittende partijen. Daar kunnen de nieuwelingen die nog een zetel hopen te veroveren niet tegen op.

Er zijn bij de Kiesraad 42 politiek partijen geregistreerd die niet in de Tweede Kamer zitten. Met de 13 zittende partijen zijn er dus 55 bij de Kiesraad geregistreerd. Vijf meer dan in 2012 toen we besloten het aanstormend nieuw politiek talent eens van dichtbij te bekijken.

Tot 21 december kunnen er nog meer partijen worden geregistreerd en dan is het afwachten hoeveel partijen op 1 februari 2021 met een kandidatenlijst kunnen komen. Lang niet allemaal zullen we in maart 2020 op de kieslijsten terug zien.

Zo zagen we 2017 achtentwintig partijen op de stembiljetten, maar slechts 13 (46%) haalden het pluche. Bij de laatste vijf Tweede Kamerverkiezingen haalde zo’n 42 tot 53% van de deelnemende partijen genoeg stemmen voor volksvertegenwoordigende zetels.

2017 28 13 46% 2012 21 11 52% 2010 19 10 53% 2006 24 10 42% 2003 19 9 47%

Het is al een poosje een gestaag komen van nieuwe lieden en clubjes die zich bij de Kiesraad laten registreren. De vooralsnog laatste aanmelding vond 3 september plaats. ‘Healthy Earth’ en ‘Modern Nederland’ werden opgenomen in het register. Er werd ook een partij geschrapt: StemNL’ verdween uit het register voor de Tweede Kamerverkiezing, op verzoek van die partij.

Vorige Volgende