Wat nu weer? Ben ik extreemrechts geworden? Nou, nee. Maar toch betrap ik me af en toe wel eens op de gedachte dat we een gebrek hebben aan goede leiders. Ik bedoel dan niet dat ze autoritair moeten zijn. Of dat ze stoere taal uit moeten slaan die, als het even kan, vooral gericht is tegen de meest weerlozen in de samenleving. Of daadkracht proberen uit te stralen door sommigen hun basisrechten te ontzeggen. Zo sterk vind ik dat allemaal niet. Ik zou het eerder laf noemen. Al valt niet te ontkennen de provocatieve en demagogische retoriek van dit type leiders zich ook tegen hen kan keren, in de vorm van bedreigingen en geweld. Dit type leider kan een democratie missen als kiespijn. Maar dat betekent niet dat een democratie helemaal zonder leiders kan. En dat is wel de toestand waarin we zijn beland. Met leiders die niet meer durven te leiden, maar die in plaats daarvan liever volgen. Ze volgen de opiniepeilingen, hun campagnemanagers, de grootste bekken op sociale media en de gevestigde belangen. En natuurlijk dienen ze het allerhoogste: de economie. Het ligt niet alleen aan politici Je kan dat niet alleen wijten aan de politici. Want uiteindelijk zijn wij degenen die steeds weer op zulke politici stemmen. We lijken niet meer goed te beseffen dat democratie ooit is bedacht als een systeem waarin het volk zijn leiders kiest. Het overheersende idee lijkt tegenwoordig eerder dat we bij verkiezingen een verlanglijstje in mogen dienen, en dat de politiek vervolgens alles maar moet leveren. Maar veel politici roepen dat ook wel over zichzelf af. Hun gedrag lijkt op dat van een bepaald type sjacheraar: zo iemand die belooft alles te kunnen leveren wat je maar bij hem bestelt. En als dat niet lukt, of als de kwaliteit ondermaats is, heeft hij altijd wel een smoesje. Altijd hetzelfde smoesje eigenlijk: als er iets niet goed is gegaan, is dat de schuld van iemand anders. Verlanglijstjes indienen kan soms ook op andere manieren. Als je geluk hebt om je in de goede sociale kringen te bevinden kun je wel eens een bestuurder tegen het lijf lopen, en ermee in gesprek raken. En anders kun lobbyisten inhuren, als je daar geld voor hebt tenminste. Of je kunt proberen een groot publiek te bereiken via de traditionele of de sociale media. Hoe meer je dan de indruk weet te wekken de mening van ‘het volk’ te vertegenwoordigen, hoe beter. En hoe beter het lukt om jouw verlanglijstje onder de aandacht van de politici te brengen, hoe harder ze hun best zullen doen om jouw bestellingen te kunnen leveren. Met leiderschap heeft dat allemaal niet zoveel te maken. Met goed bestuur net zomin. Het zal wel een soort van management wezen. Geadviseerd door de ‘professionals’ van diverse pluimage waarmee hedendaagse politici zich omringen. De managers managen vooral hun eigen winkeltje, de partij. En dus zijn ze altijd bezig met de strategie voor de volgende verkiezingen, die bepalen of winkeltje groter of kleiner wordt, of mogelijk zelfs helemaal verdwijnt. De blik, met andere woorden, strak gericht op de korte termijn. Opvattingen, of partijen en personen? Ik denk niet dat de bedenkers van onze democratie dit voor ogen hadden. Ongetwijfeld begrepen ze dat campagnevoerende politici in de verleiding zullen komen om mooie verhalen op te hangen en retorische spelletjes te spelen. Maar het echte politieke debat was een uitwisseling en confrontatie van opvattingen, vaak gebaseerd op wereldbeelden en ideaalbeelden die alleen op lange termijn (min of meer) te verwezenlijken zouden zijn. Het soort visies waarover managerstype Rutte met trots vaststelde dat hij daar geen last van had. (Waarmee hij vooral liet blijken niet te beseffen dat zijn kijk op de ‘BV Nederland’ ook een visie was. Ideologie die zichzelf niet als zodanig erkende en herkende, en tamelijk oppervlakkig bovendien.) Inmiddels lijkt de politiek vaak meer op een populariteitswedstrijd van partijen en hun lijsttrekkers, dan op een confrontatie van maatschappijvisies. (Om mogelijke misverstanden te voorkomen: campagneslogans geven zelden blijk van een visie. We willen allemaal een veilig land, met goed onderwijs en gezonde natuur, waarin werken en ondernemen wordt beloond. Een serieuze visie heeft meer diepgang dan holle verkooppraatjes.) Ook dat ligt niet alleen aan politici zelf. Journalistiek, of media in bredere zin, doen er aan mee. Ook al omdat die zelf bezig zijn met hun eigen continue populariteitswedstrijd. En sociale media zijn niet veel meer dan populariteitswedstrijden op zich. Er zijn zelfs politicologen die niet meer lijken te beseffen dat democratische politiek een confrontatie van visies zou moeten zijn, in plaats van een wedstrijdje tussen partijen. Die zeggen dan bijvoorbeeld dat je extreemrechts zou kunnen bestrijden via een strategie van ‘isoleren en imiteren’. Electoraal schijnt dat inderdaad wel redelijk te werken. Maar in de politieke ideeënstrijd is de uitwerking funest. Omdat je schadelijke opvattingen nou eenmaal niet bestrijdt door ze (al dan niet in afgezwakte vorm) over te nemen. Je maakt ze daarmee juist acceptabel. Je zorgt er bovendien voor dat de thema’s van radicaal rechts het debat domineren. En die partijen zullen nog radicalere standpunten innemen. Ze leven immers van provocaties en zich afzetten tegen traditionele partijen. En we zien dat niet alleen de inhoud wordt geïmiteerd, maar ook het gebruik van retorische middelen: veel pathos, anderen aanvallen op ethos, en logos komt er maar bekaaid vanaf. Natuurlijk is politiek ook theater, waarin alle retorische middelen gebruikt mogen worden. Het zou een saaie bedoening worden als debatten alleen in droge, ambtelijke taal gevoerd zouden worden. Maar het theater hoort wel in dienst te staan van de inhoudelijke uitwisseling van argumenten, en de confrontatie van maatschappijvisies. Retoriek schiet zijn doel voorbij wanneer die niet meer bijdraagt aan het inhoudelijke debat, maar dat juist frustreert. Dat ondemocratische politici zo te werk gaan is best logisch. Wie weinig waarde hecht aan de democratie, zal zich ook niet teveel aantrekken van de democratische mores. Maar democratische politici zouden zich niet moeten laten verleiden om hetzelfde spelletje te spelen. Het holt het debat uit, en daarmee geleidelijk aan ook de geloofwaardigheid van de politici zelf. Waar het allemaal toe leidt zien we al jarenlang vrijwel dagelijks terug in het politieke nieuws. Toch krijg je niet de indruk dat veel politici echt iets geleerd hebben van die ontwikkelingen, al zijn ze inmiddels een dikke twintig jaar aan de gang. (En in de VS nog langer.) Visieloze leiding werkt niet De vermeende visieloosheid van Rutte past bij een managerscultuur, waarin leidinggeven neerkomt op het regelen van dingetjes die nou eenmaal geregeld moeten worden. En waarin je aan de cijfertjes, vooral de financiële cijfertjes natuurlijk, af kunt lezen wat er wel en niet goed gaat. Het land als een bedrijf, met het parlement als raad van commissarissen en de kiezer als aandeelhouder. De ironie is dat ook bedrijven die op die manier worden geleid meestal in de problemen komen. Ze worden voorbijgestreefd door bedrijven die met een meer vooruitziende blik worden geleid. Wie alleen maar bezig is het handeltje draaiende te houden, zal daar uiteindelijk niet in slagen. Het zal ook wel geen toeval zijn dat politici die menen dat je een land net zo zou moeten leiden als een bedrijf, in de praktijk vooral de gevestigde belangen beschermen: de grote economische spelers die vooral hun handeltje draaiende willen houden. Innovatie is dan een excuus om pijnlijke maatregelen uit te stellen, of nog maar eens een flink bedrag aan subsidies tegenaan te gooien in de richting van die gevestigde belangen. En veel minder iets dat de economische elite pijn kan doen, als die teveel leunt op hun verworven vermogen en privileges. En er is nog iets dat je je af zou kunnen vragen. Als visieloze leiding vaak slecht uitpakt voor bedrijven, zou dat dan ook kunnen gelden voor de democratische rechtsstaat? Dat aanhangers van andere staatsvormen de wind in de zeilen krijgen als het systeem op te kortzichtige of te ambitieloze manier wordt geleid? In elk geval is het zo dat een maatschappij zonder capabele leiders vervalt tot anarchie. Dat lijkt misschien aantrekkelijk voor iemand zoals ik, die niet zo van hiërarchie en autoriteit houdt. Maar het vervelende is dat in een anarchie altijd vanzelf weer machtsstructuren ontstaan. Want zo werken menselijke samenlevingen nou eenmaal. En in de hiërarchie die dan ontstaat zal het recht van de sterkste de overhand hebben. De samenleving die je zo krijgt, zou wel eens heel erg kunnen lijken op het ideaal dat veel autoritaire, rechtse politici voor ogen hebben. Laten we nou net ooit de democratie en de rechtsstaat hebben uitgevonden om dat recht van de sterkste een beetje in de hand te houden. Leiden met lef Zonder leiders die durven te leiden wordt het een zootje, is mijn conclusie. Als samenleving zullen we dus moeten accepteren dat we een vorm van leiding nodig hebben. De vraag is dan wel welk type leider we willen accepteren. De typische ‘sterke leider’ is iemand die overtuigd is van het eigen gelijk, geen tegenspraak duldt, en snel grijpt naar repressieve maatregelen. De stoere praatjes of de repressie zijn meestal gericht tegen de weerlozen en geweldlozen. Echt sterk is dat niet, als je er even over nadenkt. Het geeft eerder blijk van karakterzwakte. En van weinig vertrouwen in de overtuigingskracht van de eigen argumenten. Ik denk dat we juist leiders met een sterk karakter moeten hebben. En met lef. Het lef om te zeggen waar het op staat. Ook als de eigen achterban dat liever niet wil horen. Het lef om niet altijd alleen maar begrip tonen of veinzen(!) voor ontevreden burgers, maar ze ook te confronteren met hun onredelijkheid, wanneer dat meer op zijn plaats is. Lef om tegenspraak niet te ontwijken of te beantwoorden met beschuldigingen en verdachtmakingen, maar de kritiek juist op te zoeken. Om tegenstanders te overtuigen, in plaats van medestanders op te hitsen. Lef om in te gaan tegen de uit de hand gelopen macht van grote, gevestigde economische belangen. Omdat die de benodigde veranderingen in de weg staan. Lef om te vertouwen op adviseurs die verder kijken dan de laatste pellingen en de eerstvolgende verkiezingen (en die de wet van Goodhart kennen en begrijpen). En, waarschijnlijk het moeilijkste van allemaal, de dogma’s van de dominante ideologie ter discussie stellen. Zoals het dogma dat ‘de onzichtbare hand van de markt’ de samenleving altijd automatisch in de goede richting stuurt. Of dat economische groei altijd de absolute topprioriteit zou moeten zijn. Of dat oneindige exponentiële groei vanzelfsprekend is, in plaats van onmogelijk. Het lef, kortom, om verantwoordelijkheid te nemen, in plaats van die zoveel mogelijk af te schuiven. Voor leiders van kleinere partijen is dat niet zo lastig, omdat die immers hun eigen niche bedienen, en niet zo snel bestuursverantwoordelijkheid hoeven te dragen. Maar voor wie grotere politieke ambities heeft lijkt het een onneembare horde te zijn. Het wachten is op iemand die dat wel kan. En durft. P.S. Ook de sterke leiders die alles doen wat je had gehoopt, moet je kritisch blijven volgen. Macht blijkt nou eenmaal vaak een slechte uitwerking te hebben op het menselijk karakter. Ook een krachtdadig leidersfiguur dat er met alleen maar goede bedoeling aan begint, zou niet eindeloos moeten blijven zitten. Een jaartje of acht lijkt me wel genoeg.
NIEUWS - Politico.eu heeft een live blog over de momenteel gaande EU-top, waar de EU-leiders overeenstemming prioberen te krijgen over het verdelen van de poppetjes over de diverse top-functies.
Polen ligt dwars om FRans Timmermans te benoemen als voorzitter van de EU-commissie. En er is discussie over het voorstel om Manfred Weber and Guy Verhofstadt beiden et EU-voorzitterschap te laten delen.
Dat kan! Sargasso is een collectief van bloggers en we verwelkomen graag nieuw blogtalent. We plaatsen ook regelmatig gastbijdragen. Lees hier meer over bloggen voor Sargasso of over het inzenden van een gastbijdrage.
Theresa, je bent een sterke leider, zei ze tegen de vrouw in de spiegel. De mensen zien het misschien niet, maar toch is het zo. Daarom is het goed dat je erop blijft hameren. Jij bent de krachtige en stabiele leider die dit land nodig heeft. Luider, Theresa, luider! Ik. Ben. Een. Sterke! Leider!
Iemand had haar wel eens verteld dat je sterk leiderschap moet uitstralen. Het hardop zeggen laat je aan anderen over. Maar Donald had bewezen welk een onzin dit was. Een moderne politica zei wat ze dacht. Ze haalde nog eens diep adem. Borst vooruit, stem uit de buik laten komen. Ik ben een sterke leider! Niemand is een sterkere leider dan ik! Kies mij en jullie krijgen de brexitste brexit die er denkbaar is.
BRIEF - Rende (CS), Italië, 27 november 2014
Dames en heren,
De volksvertegenwoordiging is het instituut dat ons de toekomst in moet leiden, naar de jaren twintig en verder. Deze taak vraagt grote verantwoordelijkheid en leiderschap. Dat vinden Nederlanders een eng woord, leiderschap, en daar hebben we goede redenen voor. Maar iemand moet het voortouw nemen, en dat is niets anders dan een synoniem van leiden. En wij allen hebben u daartoe verkozen.
Het lijkt de laatste jaren wel alsof de volksvertegenwoordiging amechtig probeert, de waan van de dag bij te houden. Dat is volgen, niet leiden. U bent niet gekozen om het volk te volgen, al is dat electoraal soms nog zo aantrekkelijk.
Gisteren was u aanwezig bij een debat in de Tweede Kamer waar verschrikkelijke dingen zijn gezegd door het lid De Graaf.
We gaan het meemaken dat een meerderheid van alle kinderen op school islamitisch is en dat is voorwaar geen prettig vooruitzicht, voorzitter. De Nederlandse eigenheid, de identiteit en de cultuur, wordt via immigratie en via de baarmoeder om zeep geholpen.
U heeft de afgelopen jaren dit monster zien groeien en u heeft vrijwel niets hiertegen ondernomen. Wellicht dat enkelen van u nu denken dat zij toch minstens in de frontlinie hebben gestaan van het verzet tegen deze weerzinwekkende, leugenachtige ophitserij. Ik zal geen namen noemen en voorbeelden geven maar ik kan u vertellen dat ik geen partij zou kunnen noemen die daadwerkelijk een krachtig tegengeluid heeft laten horen. In tegendeel. U heeft vooral getracht om een stukje van de xenofobe kiezerstaart voor uzelf af te snijden.
Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.
Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.
“Ich hab doch noch gar nichts gemacht.”
Maar dat kon de CDU-afgevaardigden niets schelen. Donderend applaus voor Angela Merkel, voorafgaand aan haar speech. Daarin zei ze eigenlijk heel weinig over het heikelste thema, vluchtelingen: er moeten er minder naar Duitsland komen, maar er is geen bovengrens. Daarna weer heel veel applaus, tot Angela het na negen minuten welletjes vond. Er moest weer gewerkt worden.
OPINIE - We willen allemaal meer vrijheid voor, en gelijkwaardigheid van, het individu, maar ondertussen zoeken we ook naar leiding en ankerpunten. Het zoeken naar leiderschap is de last van de individualisering en modernisering, meent Menno Hurenkamp.
Bijna niemand is tegen ‘emancipatie’, het bevrijden van individuen uit verstikkende verbanden. Bijna de gehele politiek pleit dan ook graag vóór modernisering van onze sociale verhoudingen. Graag ruim baan voor minder dwingende arbeidsverhoudingen, minder dwingende gezinsverhoudingen, minder dwingende grenzen van het land en andere bevrijdingen uit de ketenen van het oude, en verstikkende.
Maar de ‘lichte gemeenschappen’ die je daardoor krijgt, hebben ook een prijs. Want wanneer het om de onbedoelde en vaak negatieve effecten van deze modernisering gaat, dan vraagt de politiek juist weer om nieuwe ordening, om herkenbaarheid die al te vrije individuen weer een thuis moet bieden.
Het schuurt dus; roepen dat vrijheid het hoogste goed is en ondertussen kaders willen scheppen om het gevreesde gebrek aan binding een beetje overzichtelijk te houden. Dat wordt bijvoorbeeld zichtbaar in pleidooien voor burgerschap.
In lichte gemeenschappen leer je in de dagelijkse praktijk wat goed burgerschap is; thuis of op straat of op school of in de vereniging oefenen mensen zich in idealen articuleren, meningsverschillen oplossen, vergaderen. Maar dat goede burgerschap wordt op het nationale niveau getoetst: je hoeft niet helemaal te weten hoe je vergadert of hoe je geld inzamelt voor een goed doel, maar je moet wel weten wie een vinger in de dijk stak en wie Willem van Oranje was om een goed Nederlands burger te zijn en het inburgeringsexamen te halen. Dit wringt met de logica van de lichte gemeenschappen.
COLUMN - Opmerkelijke citaten uit een afgelopen zaterdag verschenen volkskrantinterview met GroenLinks-senator Tof Thissen:
U had twijfels over de kwaliteiten van Dibi, om het voorzichtig te zeggen. Hebt u in die fase contact met hem gezocht? ‘Nee. Ik vertrouwde hem niet.’
[…]
En dat allemaal terwijl GroenLinks bij uitstek de partij is die een humane samenleving bepleit. ‘Ja. We hebben elkaar naar het leven gestaan. Maar ik heb daar niet aan meegedaan. Ik ben iemand die bruggen wil slaan. Ik zoek naar consensus. Ik benader mensen niet vanuit wantrouwen.’
[…]
Wie is op langere termijn de gedroomde leider van GroenLinks? ‘Lastig te zeggen. Jesse Klaver en Kathalijne Buitenweg worden genoemd. Geen slechte opties. Ook mijn naam gaat rond.’
[…]
Bent u later wel bereid het politiek leiderschap van GroenLinks op u te nemen? ‘Goed dan: ik sluit het zeker niet uit.’
Daar snijdt hij iets aan. Volgens P&W-redacteur Peter Kee in het NRC doet de huidige leider Van Ojik het op TV ‘echt niet goed’, dus er komt een nieuwe leider. Klaver is te jong en Buitenweg alweer enige tijd uit de politiek. Kent u een geschikte opvolger? Ik zou echt niemand weten.
De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.
Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.
“Eve teaches you all sorts of horrible things about people,” he says. “There has never been a successful democracy in Eve Online. They either implode or they get steamrolled.”
Alex Gianturco (alias: The Mittani), prominent speler van MMORPG Eve Online, zet uiteen waarom hij zo succesvol is als machiavellistische ruimtedictator.
“People want to be led by someone who’s strong and someone who’s bold,” he says. “If they see weakness, then everything begins to collapse.”
To ensure the success of Goonswarm Federation, Gianturco runs the alliance with an iron fist.
“How do you deal with dissenters?” he says. “A lot of people, when they encounter someone who says they’re a shitty leader, they will do the two most common things: They will have a big screaming drama on the forums, or meet with the dissenter and try to listen to them. Obviously if someone has a valid criticism, you should try to fix those. But a lot of the time, people just try to stir shit.
“So what you actually do is quietly shoot them in the back of the head when no one is looking. You don’t make a big deal out of it. You don’t announce it. When nobody’s looking, just remove them. No man, no problem.”
Gianturco has been in power ever since.
Beste Geert,
Via een van mijn relaties bij de pers mocht ik vernemen dat jij positief verrast was over mijn inbreng rond het MOE-meldpunt. Naar het schijnt zou je zelfs gezegd hebben dat je blij was dat er niet alleen jaknikkers in de PVV-leiding zitten maar ook mensen zoals ik, die hun nek uit durven steken om openlijk jouw positie als onbetwist leider van onze beweging in twijfel te trekken. Ik zou zeggen: “Geert, vriend… graag gedaan.”
Het is inderdaad belangrijk dat wij het debat binnen de PVV blijven voeren en dat we met zijn allen goed begrijpen dat ál onze meningen tellen en dat beslissingen dus ook wel eens van een Hero mogen komen in plaats van steeds weer van dezelfde Venloser. Reden waarom ik eerder al pleitte voor de oprichting van een jongeren-PVV, ondanks jouw uitdrukkelijke verwerping van dit idee. En niet te vergeten natuurlijk mijn proefbalonnetjes over een meer democratisch gehalte van onze beweging en de mogelijkheid deze om te vormen tot een echte partij, met leden en een democratisch verkozen voorman. Of vrouw, natuurlijk, want we hebben natuurlijk best wel een redelijk capabele vrouw in onze beweging, die bovendien een ontegenzeggelijke esthetische présence heeft.
Nu we het toch over Fleur Agema hebben, moet me toch iets van het hart. Zie dit niet als kritiek, maar als een collegiale tip en een vriendelijke waarschuwing. Een tegengeluid, zoals jij dat zo graag hoort. Wat me opvalt als het gaat om Fleur, is dat jij bij vergaderingen steeds snel naast haar gaat zitten. En dat terwijl ik toch ook bepaalde rechten heb. Ook ik ben onder de indruk van de grote kwaliteiten van Fleur, haar uitstraling en présence, maar ik vind dat dit geen reden hoeft te zijn voor jou om steeds weer haar nabijheid te zoeken. Ik heb eens rondgevraagd, ook bij mijn vrienden van de pers en het is meer mensen opgevallen dat Fleur en jij erg close zijn. Ik bedoel maar: Fleur en jij samen met de auto naar persbijeenkomsten, Fleur en jij samen bij de koffieautomaat en laatst zag ik jullie samen in het damestoilet verdwijnen. Nou ja, dat was om je coupe bij te werken, maar je wekt hiermee toch een bepaalde indruk. Ik bedoel maar… zelfs in het promotiefilmpje van onze beweging zit jij samen met onze Fleur in een roeibootje. Ieder aan een riem, kán het intiemer? Wat moeten de mensen wel niet denken?
Het is een zin die in mijn hoofd blijft stuiteren: “De wereld is ingrijpend veranderd, dus we moeten de mensen geen verhalen vertellen.” De kandidaat-leiders van de PvdA knikken er instemmend bij. Maar wat betekent het? Wat is er veranderd en welke verhalen gaan ze ons dan wel vertellen? Lutz Jacobi zwaait met een oud boek en roept dat er een nieuw “Plan van de arbeid” moet komen. Ik geloof het graag, maar waarom en wat staat daar dan in?
In hoeverre doen politieke partijen nieuwe dingen en vertellen zij nieuwe verhalen? De PvdA zoekt via de leden een nieuwe fractieleider. Jan Pronk moppert dat het ongrondwettig amateurisme is, waar hij gelijk in heeft: maar elke week trekt de PvdA in de peilingen voor twee Kamerzetels steun aan! Zou het waar zijn dat de politiek de mensen niet interesseert en dat het alleen gaat om de vorm en niet om de inhoud? Je zou het niet zeggen. Mensen verwachten drama van de politiek, zei Willem Breedveld. Maar wat is er veranderd in de wereld en welke invloed heeft het op de verhalen die verteld moeten worden? Gaan politieke partijen anders om met die veranderingen?
Gravend in mijn Amsterdamse herinnering kom ik de personen tegen: Han Lammers, toen hij nog een relaxte journalist van de Groene was, en nog niet de arrogante bestuurder van later, Hans Gruyters, het scherpste brein dat ik ooit tegenkwam, uitbundig uit het hoofd delen van koningsdrama’s opzeggend tot genoegen van de bierdrinkende omstanders bij Hoppe, Marcel van Dam, voor wie ik werkte, machtspoliticus, maar met een betrouwbaar proletarisch sentiment. Van de soort waren er meer: Jan Schaefer, Frans van der Ven, Peter Lankhorst. Politiek gaat niet zonder personen en sympathie voor elkaar.
Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.
Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.
