Onbreekbare menselijkheid in de diepste duisternis

In deze barre tijden is het van belang om ons niet uit het veld te laten slaan door het succes van de populistische en zelfs fascistoïde onderstroom die nu in zijn leugenachtige, perfide, tirannieke gedaante de kop opsteekt; van de tirannie in Trumpistisch Amerika tot terreurdemonstraties tegen AZC’s, van de agressie en sabotage van Putin tot in Den Haag, waar een partij met een dictatoriale structuur zonder interne democratie, maar wel met NSB-speldjes op jasjes, nog steeds wordt gedoogd. Tegenmacht zal er altijd zijn, maar om die te behouden zijn wel veerkracht en ook inspiratie nodig. Die liggen niet zomaar voor het oprapen en dus moeten wij die zoeken. Dan komen we snel uit bij getuigenissen van mensen die het vreselijkste hebben moeten doorstaan: het ondenkbaar wrede sadisme van de vernietigingskampen onder het naziregime. Bij stemmen die in staat zijn gebleken om in de ontmenselijking juist hun menselijke waardigheid en de hoop overeind te houden: schrijver Elie Wiesel en psychiater Viktor Frankl. Mensen raken op diverse manieren medeplichtig aan de wreedheden: uit machtswellust, eigenbelang, ijdelheid, angst, pure hebzucht of de eigen geestelijke gestoordheid. Wat ook de drijfveren en oorzaken voor de vernietigingsdrang en aantrekkingskracht van het fascisme zijn, als het gaat om antwoorden daarop, komt Elie Wiesel uit bij ons gedrag, bij onze houding, bij wat wij doen of nalaten. Zwijgen over wat is gebeurd (en daarmee ook wat zich nu voltrekt) stelt hij gelijk aan medeplichtigheid. Het niet bespreken en het vergeten van de wreedheden en massamoord kwalificeert hij als een gevaarlijke vorm van verraad. In De Nacht vertelt Wiesel over zijn jeugd in Auschwitz en Buchenwald. En legt hij de nadruk op het collectieve geheugen en morele verantwoordelijkheid: wij zijn verplicht te getuigen, te herinneren en te waarschuwen. Als wij zwijgen, als wij niet getuigen, zijn wij medeverantwoordelijk voor het opnieuw laten wortelen van het kwaad. Het grootste gevaar is dus niet eens zozeer de haat die we zien toenemen, maar het normaliseren en respecteren daarvan en de onverschilligheid, de collaboratie. Niet alleen herinneren, maar ook het tonen, het ontmaskeren, het aanklagen van wat wij zien gebeuren, wordt daarmee een morele opdracht. Wiesels waarschuwing en zijn oproep zijn dag na dag essentieel en urgent. De populistische fascistoïde retoriek blijft inspelen op angst en vijandbeelden, waarbij groepen mensen worden ontmenselijkt of buitengesloten. Het eenvoudigweg zichtbaar maken van oprechte menselijkheid, is, ook in ons tijdsgewricht – waarin moraliteit, de democratische rechtsstaat en cultuur, solidariteit en basisvrijheden worden bedreigd – al een vorm van verzet. Wiesel erkent de vernietigende macht van het kamp, van het fascisme, van waar de mens toe in staat blijkt, maar laat ook zien dat wij nooit volledig kunnen worden ontmenselijkt. Gevoelens van liefde, verdriet, schuld, mededogen, empathie, die blijven bestaan. Wij blijven voelen, denken en keuzes maken. Zelfs in wanhoop kunnen wij liefde en solidariteit tonen. Victor Frankl vroeg zich als psychiater af hoe een mens kan overleven in een situatie waarin alle zin verdwenen lijkt. In Man’s Search for Meaning beschrijft hij dat de mens altijd de vrijheid behoudt om zijn houding te kiezen. Hij toont aan dat individuele vrijheid nooit te breken is. De mens is in staat tot de innerlijke kracht om te kiezen voor het scheppen van betekenis. In Man’s Search for Meaning legt hij uit dat de mens niet primair wordt gedreven door de wil tot macht of genot of plezier, maar door het besef dat het bestaan zinvol is en dat wij dat bestaan betekenis willen geven. Frankl ziet het begrip ‘betekenis’ dus als levensdrift: mensen kunnen extreme pijn verdragen zolang ze weten waarom ze leven of lijden. Ook al wordt alles van een mens afgenomen, hij of zij behoudt ten diepste de vrijheid een eigen innerlijke houding tegenover het lijden te bepalen. Zelfs als alles ons wordt ontnomen, dan nog zijn wij vrij om te kiezen hoe wij lijden. De moed en de tot op het laatst ongebroken houding van Alexsej Navalny verschijnt hier onherroepelijk op het netvlies. Frankl, en Navalny, tonen aan dat zingeving, betekenis vinden en betekenis geven geen luxe is, maar een levensnoodzaak. Juist in omstandigheden waar alle uiterlijke zekerheden wegvallen. Elie Wiesel en Viktor Frankl hebben hun leven gewijd aan het verwoorden van lessen uit de tijd waarin de vernietigingsmachine in al zijn wreedheid over Europa kon rollen. Wiesel geeft ons een ethisch kompas. Hij roept op tot verantwoordelijkheid door te erkennen dat de menselijke waardigheid diep in ons verankerd ligt. Victor Frankl geeft ons betekenis als levenskracht en toont aan dat zelfs in de diepste duisternis een mens betekenis kan vinden en geven en uiteindelijk ongebroken kan blijven. Samen leggen zij, die in de meest uitzichtloze omstandigheden de ergste verschrikkingen hebben doorstaan, een inspirerende en hoopvolle bodem onder wat het betekent om mens te zijn. De werken van Elie Wiesel en Viktor Frankl zijn niet zomaar hoofdstukken uit een verleden, maar levende waarschuwingen. Zij laten zien dat het kwaad niet zomaar groeit uit haat, maar ook uit onverschilligheid en leegte. In een tijd waarin populistische en fascistoïde krachten inspelen op angst en wanhoop, helpen Wiesel en Frankl ons om te kiezen voor herinnering, hoop en verantwoordelijkheid. Zij herinneren ons eraan dat de mens altijd kan kiezen – voor betekenis, voor solidariteit, eenvoudige menselijke waardigheid en tegen de herhaling van de duisternis. Dit artikel is overgenomen van anti-populista. Artikelen op dat blog worden geschreven als bijbaan, dus mocht je het stuk waarderen kun je dat ook financieel laten blijken via deze link.

Door: Foto: Elie Wiesel, via Wikimedia Commons en Viktor Frankl, ook via Wikimedia Commons.
Foto: Bundesarchiv, Bild 183-35545-0009 / CC-BY-SA 3.0, CC BY-SA 3.0 DE , via Wikimedia Commons.

Hoop als strategie tegen ontwrichting

OPINIE - door Evert Blankesteijn

Het is voor sommigen verleidelijk om de recente opmars van populistisch en fascistoïde extreemrechts in Nederland te reduceren tot losse incidenten en de zogenaamde relschoppers, hooligans en de stormtroepen van Voorpost, of de politieke bewegingen van BBB en PVV als gescheiden werelden te blijven zien. Dat is een gevaarlijke, opportunistische misvatting. Wie goed kijkt, ziet een netwerk van overlappende bewegingen en belangen, verbonden door dezelfde retoriek: wantrouwen richting instituties, verzet tegen de rechtsstaat en een steeds openlijker minachting voor democratische spelregels.

De gewelddadige rechtsextremistische intimidatie in Den Haag was daarvan een pijnlijk voorbeeld. Wat zogenaamd begon als een protest, eindigde in een orgie van geweld en het doelbewust opzoeken van de confrontatie met de politie. En niet voor niets werden het Binnenhof en het kantoor van D’66 tot doelwit gekozen. Het patroon is bekend: mobilisatie via sociale media, het verspreiden van haat tegen alles wat niet blank is, en het framen van alles wat ‘links’ of midden is als bewijs van een tirannieke overheid. Dit geweld is niet spontaan – het maakt deel uit van een strategie om vertrouwen in instituties en de democratische rechtsstaat verder te ondermijnen. Vervolgens wordt de eigen ophitsende rol ontkend. En dat wordt weer onvoldoende doorgeprikt in de media.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Closing Time | Throw it away

Even een stukje jazzy hoop-doet-leven song. Esperanza Spalding covert hier heel fraai ‘Throw it away’, oorspronkelijk bekend geworden door Abbey Lincoln.

Throw it away
Throw it away
Give your love, live your life
Each and every day

And keep your hand wide open
Let the sun shine through
‘Cause you can never lose a thing
If it belongs to you

Foto: R4vi (cc)

De straat op

Vandaag kun je in Amsterdam en Groningen de straat op om het radicaal rechtse tij te keren.

Met de manifestaties van vandaag laten de organisatoren en deelnemende groeperingen horen dat men “er genoeg van heeft dat radicaal-rechtse angstzaaiers en populisten de politieke agenda bepalen – in Nederland en wereldwijd”.  Want: “Zij bedreigen wat vanzelfsprekend zou moeten zijn: een betaalbaar huis, een leefbare wereld, een open democratie. Kortom: onze burgerrechten.”

In Amsterdam begint de manifestatie om 13 uur en start een wandeling van Dam tot Dam.
In Groningen begint men een uurtje later. Om 14 uur start een sprekersprogramma op de Grote Markt.
Rond 14.45 begint een mars door het centrum van Groningen, die zal eindigen in het Noorderplantsoen.

Na ruim een jaar prutswerk van kabinet Schoof wordt het tijd duidelijk te maken dat het zo niet nog eens drie jaar verder kan. Niet weer de grote problemen voor zich uit schuiven. Niet herhaaldelijk bewindslieden die elkaar in de wielen rijden, waardoor echte oplossingen vertragingen oplopen.

De eenheid is regelmatig ver te zoeken in kabinet Schoof. En van alle hoog van de toren geblazen ambities komt bar weinig terecht. Ondertussen “bedreigen zij wat vanzelfsprekend zou moeten zijn: een betaalbaar huis, een leefbare wereld, een open democratie. Kortom: onze burgerrechten.”

Foto: Fauxels, via Pexels.

Welwillend Nederland is met veel meer

Ik zeg tegen deze minister: gelukkig is welwillend Nederland met veel meer.

Ik = Stephan van Baarle (DENK), lid Tweede Kamer, de minister = Marjolein Faber, minister van Asiel en Migratie.

Minister Faber moest afgelopen dinsdag (13 mei) opdraven bij het wekelijks vragenuurtje in de Tweede Kamer. Stephan van Baarle wilde namelijk de minister eens aan de tand voelen over haar verbod op uitstapjes naar de Efteling voor jeugdige asielzoekers.

Net zo als haar weigering koninklijke onderscheidingen te verlenen aan vrijwilligers die voor vluchtelingen klaar staan, leverde ook dit weer een ‘ophefje du jour’ op.

Anne-Marijke Podt (D66), in datzelfde vragenuurtje:

Het is natuurlijk een beetje doorzichtig wat de PVV hier doet. Dit is het zoveelste ophefje du jour. De PVV gebruikt dit gewoon weer als een afleidingsmanoeuvre over de rug van getraumatiseerde kinderen.

Maar deze keer waren niet alleen genereerde media en Kamerleden de ophef, ook ‘welwillend Nederland’ begon zich met de zaak te bemoeien. Vrijdag 9 mei werd een petitie gelanceerd om een motie van wantrouwen tegen de minister te bepleiten. Binnen een paar dagen tijd hadden meer dan 60.000 mensen de petitie ondertekend.

Niet veel later waren er meer dan 100.000 ondertekenaars en op moment van dit schrijven (vrijdag 16 mei, 22: 35 u.)  staat de teller op 215.907 handtekeningen. Gisteren groeide het aantal met gemiddeld 3 ondertekeningen per minuut (tussen 12:15 en 22:35 uur).

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Closing Time | Tamatant Tilay-Exodus

We blijven nog even bij het Imagine-project van Herbie Hancock, die samenspeelt met de Somalische dichter, rapper en songwriter K’naan, de roemruchte Latin-rockband Los Lobos en de Malinese Touaregband Tinariwen. Eerst de studioversie:

En een live versie. Cover van een cover gecoverd in de bezetting die we hier ook al zagen.

Een wat vreemd keuze voor dit project, want Tamatan Tilay is oorspronkelijk een strijdlied, dat opriep letterlijk bloed te vergieten om bevrijd te worden van onderdrukking. Dat zulks tot menig Exodus leidt spreekt vanzelf….

Foto: R4vi (cc)

Hoop versus chagrijn

COLUMN - De grote opkomst bij de Feminist March in Amsterdam gaf me weer wat hoop. Hoop dat mensen de zuurrechtse wind die over de aardkloot waait zo langzamerhand wel zat zullen worden.

Het valt toch niet vol te houden dag in dag uit het chagrijn van boze machtswellustelingen over ons heen te krijgen?

Wat zijn dan de tekenen van hoop dat het tij gekeerd kan worden?

De peilingen: volgens Maurice de Hond (in de tabel hieronder MdH) is de huidige coalitie de meerderheid in de Tweede Kamer kwijt en verliest ruim twintig zetels. Een trend die al wat langer gaande is, getuige ook de Peilingwijzer (in de tabel AP = alle peilingen).

Maar er is meer. Vandaag begint een 10- daagse estafettestaking tegen de bezuinigingen op het hoger en wetenschappelijk onderwijs. De aftrap is vandaag in Leiden  en 15 april wordt de staking afgesloten in Maastricht (zie persbericht).

In Amerika gingen wetenschappers afgelopen vrijdag de straat op tegen Trumps bezuinigingen op wetenschappelijk onderzoek.

Op Bluesky stelde iemand voor tegelijkertijd met Amerikanen te protesteren tegen de Trump dictatuur. In Amerika wordt op 14 maart een ‘nationale mars naar Washington’ gehouden. Op Bluesky werd het idee geopperd om dat hier te ondersteunen:

Foto: Hang Youth in Doornroosje, zanger Abel zwaait met een Palestina-vlag. Eigen foto

Hoop

RECENSIE - Afgelopen donderdag gingen we met een stel mensen van “middelbare leeftijd”, zoals dat dan heet, naar Doornroosje in Nijmegen voor een optreden van Hang Youth. Een punkrockband van bezig baasje en frontman Abel van Gijlswijk en z’n maten. Kenmerkend voor de nummers: maatschappijkritisch, grof en kort, meestal onder de minuut. Er zijn geen taboes. De band heeft zich meermaals laten zien bij demonstraties van bijvoorbeeld XR, het Woonprotest in het Westerpark, de Klimaatstaking en het Compensatieprotest. Ze schrijven vaak nummers voor de gelegenheid, afgelopen zomer bijvoorbeeld, stonden ze nog bij Tata Steel in Velsen waar honderden klimaatactivisten het terrein van het bedrijf opgingen.

De betrokkenheid van de band bij de vele maatschappelijk issues die er anno nu spelen zorgt voor fans van alle leeftijden. Een groot aantal jongeren maakt via Hang Youth pas echt kennis met het concept “protestlied”. Niet langer hoeven we het te doen met oud materiaal van Boudewijn de Groot of Woody Gutrie.

Het nieuwe album “ER IS HOOP*” is in oktober uitgekomen, VPRO 3 voor 12 interviewde de band erover en het is een interessant stuk om te lezen. De nummers zijn wat langer dan voorheen, er is een andere sound, en toch klinkt het als vanouds. De (toch nog steeds korte) teksten komen binnen maar zijn ook gelaagd, met diverse verwijzingen naar filosofen, hedendaagse politiek, de media en persoonlijke angsten en gevoelens. Muzikaal is het lekker, er is duidelijk hard gewerkt en geëxperimenteerd. En zelfs Candy Dulfer maakt een surprise appearance tijdens “VUILNISBAK”.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Foto: copyright ok. Gecheckt 10-02-2022

Ziekenhuis om vrolijk van te worden

Op David Byrnes website ‘Reasons to be cheerful’ (in onze Kunst op Zondag in januari ook besproken) is een kersverse bijdrage verschenen over Eskenazi Health, een publieke gezondheidszorgorganisatie in Indianapolis (Verenigde Staten).

Dankzij de grootste particuliere gift ooit aan een openbaar ziekenhuis gegeven, realiseerde de organisatie in 2014 een nieuw ziekenhuis, dat nu als een van de meest duurzame ziekenhuizen bekend staat. Met o.a. een ‘dakboerderij’.

Lees het artikel van Michael Kaufmann op Reasons to be cheerful.

Foto: lepetitport (cc)

Kunst op Zondag | Reasons to be cheerful part 2

Een geheel andere ‘Reasons to be cheerful’ vandaag. Negenendertig redenen om vrolijk te zijn.

Ze werden al eens opgesomd in het welluidende vers dat Ian Dury in 1979 aanhief. We verluchtigen de tekst lukraak met wat kunst.

Summer, Buddy Holly, the working folly

In winters weer omgekomen: Buddy Holly. Voor het Buddy Holly Center staat zijn iconische bril, in een ontwerp van de ook reeds overleden kunstenaar Steve Teeters. Wij kijken hier naar een ontwerp van ene Michael Connor uit Clear lake, bij het stukje land waar het vliegtuig is neergestort waarin Buddy Holly en zijn collega’s zaten.
cc Flickr Mykl Roventine photostream Buddy Holly Crash Memorial

Good golly, Miss Molly and boats

Molly Crabapple, auteur en beeldend kunstenaar. Schrijft, tekent en schildert over Syrische vluchtelingen, Guantanamo gevangenen, Occupy Wall Street. Gebruikt kunst als wapen.
cc Flickr Duncan Hull Fight The Vampire Squid by Molly Crabapple

Hammersmith Palais, the Bolshoi Ballet
Jump back in the alley and nanny goats

Eighteen wheeler Scammells, Dominica camels
All other mammals plus equal votes

Seeing Piccadilly, Fanny Smith and Willie
Being rather silly and porridge oats

A bit of grin and bear it, a bit of come and share it
You’re welcome we can spare it, yellow socks

Too short to be haughty, too nutty to be naughty
Going on forty no electric shocks

The juice of a carrot, the smile of a parrot
A little drop of claret, anything that rocks

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Volgende