Hoop als strategie tegen ontwrichting

door Evert Blankesteijn Het is voor sommigen verleidelijk om de recente opmars van populistisch en fascistoïde extreemrechts in Nederland te reduceren tot losse incidenten en de zogenaamde relschoppers, hooligans en de stormtroepen van Voorpost, of de politieke bewegingen van BBB en PVV als gescheiden werelden te blijven zien. Dat is een gevaarlijke, opportunistische misvatting. Wie goed kijkt, ziet een netwerk van overlappende bewegingen en belangen, verbonden door dezelfde retoriek: wantrouwen richting instituties, verzet tegen de rechtsstaat en een steeds openlijker minachting voor democratische spelregels. De gewelddadige rechtsextremistische intimidatie in Den Haag was daarvan een pijnlijk voorbeeld. Wat zogenaamd begon als een protest, eindigde in een orgie van geweld en het doelbewust opzoeken van de confrontatie met de politie. En niet voor niets werden het Binnenhof en het kantoor van D’66 tot doelwit gekozen. Het patroon is bekend: mobilisatie via sociale media, het verspreiden van haat tegen alles wat niet blank is, en het framen van alles wat ‘links’ of midden is als bewijs van een tirannieke overheid. Dit geweld is niet spontaan – het maakt deel uit van een strategie om vertrouwen in instituties en de democratische rechtsstaat verder te ondermijnen. Vervolgens wordt de eigen ophitsende rol ontkend. En dat wordt weer onvoldoende doorgeprikt in de media. Dit proces voltrekt zich niet in een vacuüm. Het maakt deel uit van een internationale beweging die we kennen uit de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk en andere Europese landen, waar figuren als Steve Bannon en Trumpistische volgelingen actief de polarisatie aanwakkeren. De bestorming van het Capitool op 6 januari 2021 was een waarschuwing, een voorbeeld voor de aanval in Den Haag, maar ook een les: het ondenkbare kan werkelijkheid worden als instituties onvoldoende weerbaar blijken. Wegkijken is in zo’n situatie geen neutrale keuze. Het betekent feitelijk toestaan dat de ondermijning doorgaat. Die verantwoordelijkheid ligt niet alleen bij politici of plaatselijke bestuurders. Media spelen een sleutelrol door te bepalen hoe dit fenomeen wordt geframed. Door geweld en intimidatie te bagatelliseren als ‘demonstranten’, ‘relschoppers’ of ‘hooligans’ normaliseren ze feitelijk de aanval op de democratie en verlagen ze de drempel voor herhaling. Daarom is het cruciaal dat we deze bewegingen benoemen voor wat ze zijn: antidemocratisch, extremistisch en in de meeste gevallen ronduit fascistoïde. Alleen door dat scherp te stellen, kunnen we een adequate tegenstrategie formuleren. Die strategie kan niet uitsluitend bestaan uit ontmaskering, aanklagen en het van de grond komen van een effectieve institutionele verdediging; we hebben ook altijd een positief handelingsperspectief nodig. Hier komt hoop in beeld. Niet als vrijblijvende emotie, maar als strategische factor. De Duitse filosoof Ernst Bloch schreef in zijn monumentale werk Das Prinzip Hoffnung dat hoop een fundamentele motor van de menselijke geschiedenis is. Het is geen passieve verwachting, maar een actieve kracht die aanzet tot handelen. Hoop stelt ons in staat te dromen over een betere toekomst en die dromen vervolgens om te zetten in concrete stappen. Bloch benadrukt dat niets in de wereld ooit af is: mensen en samenlevingen bevinden zich altijd in een proces van ‘worden’. Dat is geen reden tot fatalisme, maar juist een uitnodiging om te handelen. Hij maakt bovendien een onderscheid tussen naïeve dagdromen – vluchtige fantasieën – en ‘concrete utopieën’: toekomstbeelden die nog niet gerealiseerd zijn, maar wel mogelijk zijn. Zulke utopieën bieden een horizon om naartoe te werken. Kunst, literatuur en maatschappelijke initiatieven kunnen die horizon zichtbaar maken. Het antwoord op de huidige ontwrichting ligt dus niet alleen in het bestrijden van de antidemocratische, fascistoïde dreiging, maar ook in het formuleren van een vernieuwend en, als het even kan, echt aantrekkelijk perspectief waarin mensen kunnen geloven. Een toekomst waarin feiten, compassie en solidariteit winnen van complottheorieën, het fascistische gif, haat en geweld. Hoop kan op deze manier dienen als strategisch fundament onder maatschappelijke veerkracht. Als we dat fundament serieus nemen, is het mogelijk om de rechtsstaat niet alleen te verdedigen, maar ook te vernieuwen. Om de vrijheid van meningsuiting te beschermen zonder te capituleren voor desinformatie. Om met elkaar een samenleving te bouwen waarin diversiteit en democratische waarden niet onder druk staan, maar juist als kracht worden gezien en benut. Hoop is dan geen luxe, maar een voorwaarde. Zonder hoop verliezen we de motivatie om weerstand te bieden. Met hoop creëren we de energie om te bouwen aan een toekomst die beter is dan ons heden. Dit artikel is overgenomen van anti-populista. Artikelen op dat blog worden geschreven als bijbaan, dus mocht je het stuk waarderen kun je dat ook financieel laten blijken via deze link.

Door: Foto: Bundesarchiv, Bild 183-35545-0009 / CC-BY-SA 3.0, CC BY-SA 3.0 DE , via Wikimedia Commons.
Foto: R4vi (cc)

De straat op

Vandaag kun je in Amsterdam en Groningen de straat op om het radicaal rechtse tij te keren.

Met de manifestaties van vandaag laten de organisatoren en deelnemende groeperingen horen dat men “er genoeg van heeft dat radicaal-rechtse angstzaaiers en populisten de politieke agenda bepalen – in Nederland en wereldwijd”.  Want: “Zij bedreigen wat vanzelfsprekend zou moeten zijn: een betaalbaar huis, een leefbare wereld, een open democratie. Kortom: onze burgerrechten.”

In Amsterdam begint de manifestatie om 13 uur en start een wandeling van Dam tot Dam.
In Groningen begint men een uurtje later. Om 14 uur start een sprekersprogramma op de Grote Markt.
Rond 14.45 begint een mars door het centrum van Groningen, die zal eindigen in het Noorderplantsoen.

Na ruim een jaar prutswerk van kabinet Schoof wordt het tijd duidelijk te maken dat het zo niet nog eens drie jaar verder kan. Niet weer de grote problemen voor zich uit schuiven. Niet herhaaldelijk bewindslieden die elkaar in de wielen rijden, waardoor echte oplossingen vertragingen oplopen.

De eenheid is regelmatig ver te zoeken in kabinet Schoof. En van alle hoog van de toren geblazen ambities komt bar weinig terecht. Ondertussen “bedreigen zij wat vanzelfsprekend zou moeten zijn: een betaalbaar huis, een leefbare wereld, een open democratie. Kortom: onze burgerrechten.”

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Closing Time | Throw it away

Even een stukje jazzy hoop-doet-leven song. Esperanza Spalding covert hier heel fraai ‘Throw it away’, oorspronkelijk bekend geworden door Abbey Lincoln.

Throw it away
Throw it away
Give your love, live your life
Each and every day

And keep your hand wide open
Let the sun shine through
‘Cause you can never lose a thing
If it belongs to you

Foto: Fauxels, via Pexels.

Welwillend Nederland is met veel meer

Ik zeg tegen deze minister: gelukkig is welwillend Nederland met veel meer.

Ik = Stephan van Baarle (DENK), lid Tweede Kamer, de minister = Marjolein Faber, minister van Asiel en Migratie.

Minister Faber moest afgelopen dinsdag (13 mei) opdraven bij het wekelijks vragenuurtje in de Tweede Kamer. Stephan van Baarle wilde namelijk de minister eens aan de tand voelen over haar verbod op uitstapjes naar de Efteling voor jeugdige asielzoekers.

Net zo als haar weigering koninklijke onderscheidingen te verlenen aan vrijwilligers die voor vluchtelingen klaar staan, leverde ook dit weer een ‘ophefje du jour’ op.

Anne-Marijke Podt (D66), in datzelfde vragenuurtje:

Het is natuurlijk een beetje doorzichtig wat de PVV hier doet. Dit is het zoveelste ophefje du jour. De PVV gebruikt dit gewoon weer als een afleidingsmanoeuvre over de rug van getraumatiseerde kinderen.

Maar deze keer waren niet alleen genereerde media en Kamerleden de ophef, ook ‘welwillend Nederland’ begon zich met de zaak te bemoeien. Vrijdag 9 mei werd een petitie gelanceerd om een motie van wantrouwen tegen de minister te bepleiten. Binnen een paar dagen tijd hadden meer dan 60.000 mensen de petitie ondertekend.

Niet veel later waren er meer dan 100.000 ondertekenaars en op moment van dit schrijven (vrijdag 16 mei, 22: 35 u.)  staat de teller op 215.907 handtekeningen. Gisteren groeide het aantal met gemiddeld 3 ondertekeningen per minuut (tussen 12:15 en 22:35 uur).

Foto: R4vi (cc)

Hoop versus chagrijn

COLUMN - De grote opkomst bij de Feminist March in Amsterdam gaf me weer wat hoop. Hoop dat mensen de zuurrechtse wind die over de aardkloot waait zo langzamerhand wel zat zullen worden.

Het valt toch niet vol te houden dag in dag uit het chagrijn van boze machtswellustelingen over ons heen te krijgen?

Wat zijn dan de tekenen van hoop dat het tij gekeerd kan worden?

De peilingen: volgens Maurice de Hond (in de tabel hieronder MdH) is de huidige coalitie de meerderheid in de Tweede Kamer kwijt en verliest ruim twintig zetels. Een trend die al wat langer gaande is, getuige ook de Peilingwijzer (in de tabel AP = alle peilingen).

Maar er is meer. Vandaag begint een 10- daagse estafettestaking tegen de bezuinigingen op het hoger en wetenschappelijk onderwijs. De aftrap is vandaag in Leiden  en 15 april wordt de staking afgesloten in Maastricht (zie persbericht).

In Amerika gingen wetenschappers afgelopen vrijdag de straat op tegen Trumps bezuinigingen op wetenschappelijk onderzoek.

Op Bluesky stelde iemand voor tegelijkertijd met Amerikanen te protesteren tegen de Trump dictatuur. In Amerika wordt op 14 maart een ‘nationale mars naar Washington’ gehouden. Op Bluesky werd het idee geopperd om dat hier te ondersteunen:

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Closing Time | Tamatant Tilay-Exodus

We blijven nog even bij het Imagine-project van Herbie Hancock, die samenspeelt met de Somalische dichter, rapper en songwriter K’naan, de roemruchte Latin-rockband Los Lobos en de Malinese Touaregband Tinariwen. Eerst de studioversie:

En een live versie. Cover van een cover gecoverd in de bezetting die we hier ook al zagen.

Een wat vreemd keuze voor dit project, want Tamatan Tilay is oorspronkelijk een strijdlied, dat opriep letterlijk bloed te vergieten om bevrijd te worden van onderdrukking. Dat zulks tot menig Exodus leidt spreekt vanzelf….

Foto: Hang Youth in Doornroosje, zanger Abel zwaait met een Palestina-vlag. Eigen foto

Hoop

RECENSIE - Afgelopen donderdag gingen we met een stel mensen van “middelbare leeftijd”, zoals dat dan heet, naar Doornroosje in Nijmegen voor een optreden van Hang Youth. Een punkrockband van bezig baasje en frontman Abel van Gijlswijk en z’n maten. Kenmerkend voor de nummers: maatschappijkritisch, grof en kort, meestal onder de minuut. Er zijn geen taboes. De band heeft zich meermaals laten zien bij demonstraties van bijvoorbeeld XR, het Woonprotest in het Westerpark, de Klimaatstaking en het Compensatieprotest. Ze schrijven vaak nummers voor de gelegenheid, afgelopen zomer bijvoorbeeld, stonden ze nog bij Tata Steel in Velsen waar honderden klimaatactivisten het terrein van het bedrijf opgingen.

De betrokkenheid van de band bij de vele maatschappelijk issues die er anno nu spelen zorgt voor fans van alle leeftijden. Een groot aantal jongeren maakt via Hang Youth pas echt kennis met het concept “protestlied”. Niet langer hoeven we het te doen met oud materiaal van Boudewijn de Groot of Woody Gutrie.

Het nieuwe album “ER IS HOOP*” is in oktober uitgekomen, VPRO 3 voor 12 interviewde de band erover en het is een interessant stuk om te lezen. De nummers zijn wat langer dan voorheen, er is een andere sound, en toch klinkt het als vanouds. De (toch nog steeds korte) teksten komen binnen maar zijn ook gelaagd, met diverse verwijzingen naar filosofen, hedendaagse politiek, de media en persoonlijke angsten en gevoelens. Muzikaal is het lekker, er is duidelijk hard gewerkt en geëxperimenteerd. En zelfs Candy Dulfer maakt een surprise appearance tijdens “VUILNISBAK”.

Foto: copyright ok. Gecheckt 10-02-2022

Ziekenhuis om vrolijk van te worden

Op David Byrnes website ‘Reasons to be cheerful’ (in onze Kunst op Zondag in januari ook besproken) is een kersverse bijdrage verschenen over Eskenazi Health, een publieke gezondheidszorgorganisatie in Indianapolis (Verenigde Staten).

Dankzij de grootste particuliere gift ooit aan een openbaar ziekenhuis gegeven, realiseerde de organisatie in 2014 een nieuw ziekenhuis, dat nu als een van de meest duurzame ziekenhuizen bekend staat. Met o.a. een ‘dakboerderij’.

Lees het artikel van Michael Kaufmann op Reasons to be cheerful.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Foto: lepetitport (cc)

Kunst op Zondag | Reasons to be cheerful part 2

Een geheel andere ‘Reasons to be cheerful’ vandaag. Negenendertig redenen om vrolijk te zijn.

Ze werden al eens opgesomd in het welluidende vers dat Ian Dury in 1979 aanhief. We verluchtigen de tekst lukraak met wat kunst.

Summer, Buddy Holly, the working folly

In winters weer omgekomen: Buddy Holly. Voor het Buddy Holly Center staat zijn iconische bril, in een ontwerp van de ook reeds overleden kunstenaar Steve Teeters. Wij kijken hier naar een ontwerp van ene Michael Connor uit Clear lake, bij het stukje land waar het vliegtuig is neergestort waarin Buddy Holly en zijn collega’s zaten.
cc Flickr Mykl Roventine photostream Buddy Holly Crash Memorial

Good golly, Miss Molly and boats

Molly Crabapple, auteur en beeldend kunstenaar. Schrijft, tekent en schildert over Syrische vluchtelingen, Guantanamo gevangenen, Occupy Wall Street. Gebruikt kunst als wapen.
cc Flickr Duncan Hull Fight The Vampire Squid by Molly Crabapple

Hammersmith Palais, the Bolshoi Ballet
Jump back in the alley and nanny goats

Eighteen wheeler Scammells, Dominica camels
All other mammals plus equal votes

Seeing Piccadilly, Fanny Smith and Willie
Being rather silly and porridge oats

A bit of grin and bear it, a bit of come and share it
You’re welcome we can spare it, yellow socks

Too short to be haughty, too nutty to be naughty
Going on forty no electric shocks

The juice of a carrot, the smile of a parrot
A little drop of claret, anything that rocks

Foto: Screenshot Youtube David Byrne Reasons to be cheerful 2018 copyright ok. Gecheckt 06-09-2022

Kunst op Zondag | Reasons to be cheerful

Te veel mensen laten zich in de luren leggen door het chagrijn. Dat is geen fijn bericht en dus is het nieuws. Jammer dat het nog eens gezegd moet worden, maar goed nieuws is nog steeds geen nieuws.

En dan duiken er zo nu en dan intitiatieven op om van goed nieuws wél gangbaar nieuws te maken. Om meteen de zuurspuiters voor te zijn (sinds wanneer is kritisch zijn hetzelfde als azijn morsen?): nee, dat is geen onbezonnen optimisme, geen hopeloze hoop. Het is even realistisch als dat elke dag de zon opkomt. Toegegeven: die gaat ook weer onder. Maar dat is niet het einde van de wereld.

Wie zich laat leiden door het chagrijn loopt het risico te vergeten waarom we ook vrolijk kunnen zijn. David Byrne (ex-Talking Heads, beeldend kunstenaar, muzikant) helpt een handje met het online verzamelen van “Reasons to be cheerful”.

I started collecting good news that reminded me, “Hey, there’s actually some positive stuff going on!”

Op de website zijn nog niet alle acht domeinen waar Byrne goed nieuws wil vinden gevuld, maar dat moet veranderen met hulp van een ieder die goed nieuws weet bij te dragen. David Byrne geeft zelf een voorschotje en het is niet verbazingwekkend dat hij in het domein “Culture” al wat voorbeelden heeft.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Volgende