Nederland draait mee in de wereldtop als we kijken naar vermogensongelijkheid. Bijna nergens is bezit zo scheef verdeeld als hier. Wat heeft dit voor gevolgen? En wat zouden we kunnen doen om dit te veranderen? Praten over geld, we doen het niet graag. Salarissen worden zelden uitbundig besproken of met elkaar vergeleken, en als iemand een erfenis krijgt vraag je (meestal) niet: “en, hoeveel was dat dan?” Waarom vinden we dit zo lastig? En zou het beter zijn wel het gesprek over wat je verdient aan te gaan, of ligt het probleem elders? Deze vragen vormden de rode draad tijdens de eerste editie van de serie ‘Ongemakkelijke Gesprekken’ waarin filosofen en economen prof. Ingrid Robeyns (UU) en dr. Huub Brouwer (Tilburg University) te gast waren. Je verdiende loon? “Op het benoemen van wat je verdient berust een enorm taboe”, benadrukt dr. Huub Brouwer. Brouwer doet als filosoof en econoom onderzoek naar de betekenis van verdienste. Praten over geld is volgens hem ongemakkelijk, omdat we ons salaris vaak koppelen aan hoe nuttig je bent voor de samenleving. “Het idee heerst dat als je meer betaald krijgt, je dan ook daadwerkelijk succesvoller en nuttiger bent. Dat klopt niet.” Er zijn nog allerlei factoren in de markt die ook een rol spelen in de hoogte van je salaris, legt Brouwer uit. “Toeval is er één van bijvoorbeeld, of het benchmarken van salarissen in een bepaald vakgebied.” Een goed voorbeeld dat dit probleem illustreert is dat mensen met beroepen die we juist belangrijk vinden – denk aan werken in de zorg of het onderwijs – vaak juist slecht betaald krijgen. “Vorig jaar moest ik naar het ziekenhuis voor een operatie. Ik vertelde de nachtverpleegster over mijn onderzoek en ze vertelde me haar salaris. Daar schrok ik van. Ik vind het ongemakkelijk dat je in termen van salaris als universitair docent dus nuttiger bent dan een verpleegster.” In plaats daarvan zouden we volgens Brouwer de vraag moeten stellen of je het salaris ook in morele zin verdient. Wanneer staat wat je verdient in verhouding tot de productieve bijdrage die je aan de samenleving levert? Dat is een stuk rechtvaardiger. Vermogensongelijkheid als stille boosdoener Vormt deze ongelijkheid in inkomen het grootste probleem in Nederland? “Nee”, is het korte antwoord volgens Robeyns en Brouwer. De grootste boosdoener is de enorme vermogensongelijkheid. Nederland draait zelfs mee in de top van de wereld als je kijkt naar ongelijke verdeling van bezit. Robeyns: “Je vermogen ligt vast in de hoeveelheid schulden of bezittingen die je hebt, zoals in spaargeld, een huis of aandelen in een bedrijf. Hoe scheef deze verdeling daadwerkelijk is wordt vaak onderschat”. Ze illustreert haar verhaal met cijfers. “Stel, je maakt van de hele bevolking honderd mensen. Dan hebben de onderste vijf à tien schulden. De eerste 25 mensen hebben geen vermogen. Als je vervolgens aan de bovenkant kijkt hebben de tien bovenste mensen samen 61% van het totale vermogen in hun bezit, waarvan de rijkste persoon van de honderd maar liefst op 21% kan rekenen. Als de bovenste tien procent bereid zouden zijn een deel van hun vermogen terug te geven aan de maatschappij, dan zou er een stuk minder ongelijkheid zijn." Robeyns doet onderzoek naar sociale rechtvaardigheid en werkte tot voor kort mee aan het Fair Limits project binnen de Universiteit Utrecht, waarin onderzocht werd in hoeverre er een grens moet zitten aan bezit. Waarom deze focus op rijkdom en niet armoede? "Extreme rijkdom heeft schadelijke gevolgen voor de economie en de maatschappij", legt Robeyns uit. Vermogensongelijkheid werkt kansenongelijkheid in de hand bijvoorbeeld, met geld heb je een flinke voorsprong in het leven. Daarnaast hebben mensen met vermogen ook nog eens de mogelijkheid om dit te vergroten en het door te geven via voordelige belastingtrucs. “Veertig procent van het vermogen dat mensen bezitten wordt overgedragen aan volgende generaties via schenkingen en erfenissen.” En hierover betaal je veel minder belasting dan over het loon waar je arbeid voor verricht en waarmee je bijdraagt aan de samenleving. “Als er een inkomen is dat je niet verdient, dan is het wel een erfenis,” vult Brouwer aan. Naast kansenongelijkheid brengt het bezit van heel veel vermogen ook macht met zich mee. “Superrijken vormen een gevaar voor onze democratie,” aldus Robeyns. “Met heel veel geld kun je bijvoorbeeld een heel natuurreservaat kopen, of zelfs de verkiezingen van een land”. Of denk aan Elon Musk, de oprichter van Tesla en SpaceX, die in april dit jaar Twitter wilde kopen – voor 40 miljard euro. Daarmee zou hij als enige iets te zeggen hebben over het invloedrijke sociale mediabedrijf en kunnen bepalen wat er wel en niet zou kunnen gebeuren op het platform. Eerlijk(er) delen Hoe kunnen we dit veranderen? Zowel Robeyns als Brouwer pleiten voor een hogere erfbelasting. Dan ben je al een heel eind. Daarnaast is Robeyns voorstander van het stellen van een grens aan wat iemand mag bezitten. “Wanneer extra geld niet meer bijdraagt aan meer welzijn, heb je gewoon genoeg. De rest zou je moeten teruggeven aan de maatschappij.” Volgens Brouwer zou iedere Nederlander op zijn 23e verjaardag een startkapitaal moeten krijgen. “Een startkapitaal wordt gebaseerd op het totale vermogen dat er in Nederland is. As je dit over iedere jonge Nederlander zou verdelen komt dat neer op een bedrag van ongeveer 120.000 euro. Dat kan je gebruiken voor je studie, of om een bedrijf te starten. Zo heeft iedereen een gelijke start.” Om dit voor elkaar te krijgen is er een flinke politieke strijd nodig, maar er zijn ook kleine dingen die iedereen nu al kan doen, legt Brouwer uit. Word bijvoorbeeld lid van een vakbond: die zet zich in voor rechten van werknemers en een eerlijk salaris. Probeer daarnaast een beetje van je expertise of tijd terug te geven aan de maatschappij, bijvoorbeeld in de vorm van vrijwilligerswerk. Wanneer we ervoor kunnen zorgen dat geld niet de enige manier is waarop we inzet en arbeid waarderen, wordt het voeren van een waardevol gesprek over geld al een stuk minder ongemakkelijk. Dit artikel van Rosa van den Dool verscheen eerder bij Studium Generale Utrecht en is onderdeel van de serie 'Ongemakkelijke gesprekken'.
QUOTE - Nope. Ook na de verkiezingen hebben de in financiële malaise verkerende gemeenten van Nederland weinig tot niets van het Rijk te verwachten. Het Rijk dat onder Rutte allerlei taken over de schutting heeft gekieperd, zonder de benodigde financiën. Uit recent onderzoek bleek dat alleen al op Jeugd gemeenten zo’n 1,7 miljard euro krijgen dan nodig om de taken uit te voeren. Gemeenten zijn dan ook ‘not amused’:
Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.
Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.
ACHTERGROND - De Britse econoom Ann Pettifor bepleit opnieuw een Green New Deal.
Ann Pettifor (Zuid-Afrika, 1947) was een van de weinigen die de economische crisis van 2008 zag aankomen. In 2006 publiceerde ze The Coming First World Debt Crisis. Toen de crisis daar was schreef ze met een kleine groep economen, milieuactivisten en ondernemers een Green New Deal, een plan voor hervorming van de economie naar het voorbeeld van Roosevelt’s New Deal uit de jaren dertig. Maar in al het rumoer rond de financieel-economische crisis kreeg de verbinding die zij legde met de crisis in het ecosysteem erg weinig aandacht. Met als uitzondering de Europese Groene Partij, waar onder de bezielende leiding van de Belgische Europarlementariër Philippe Lamberts eveneens gewerkt werd aan een Green New Deal. Helaas had deze poging slechts beperkte invloed op het beleid van de nationale groene partijen.
In 2018 ontwikkelde Ann Pettifor een nieuw document onder de titel Green New Deal op verzoek van de Amerikaanse politica Alexandria Ocasio-Cortez. Zij wist hiermee voor een New York’s district een zetel in het Huis van Afgevaardigden te veroveren. De leiding van de Democratische Partij heeft haar Green New Deal inmiddels onderschreven.
Als de coronacrisis iets duidelijk maakt dan is het dat het kabinet, de VVD voorop, in deze tijden van crisis volop vertrouwt op het gezonde verstand van mensen en dat zij het goede zullen doen. Als je geld hebt, that is. Als je het niet hebt dan is dit kabinet, alweer de VVD voorop, vooral bezig met het tegengaan van de manieren waarop mensen met weinig of geen geld het systeem zouden kunnen misbruiken.
En we hebben gezien wat deze houding oplevert. Het kabinet deed een moreel appèl op verhuurders de huren niet te verhogen, maar daar hadden deze niet echt een boodschap aan. Het antwoord daarop van het kabinet? “Praat erover” want Ollongren heeft met de verhuurders afgesproken dat ze ‘maatwerk’ leveren. Veel succes!
Bedrijven die in het verleden miljarden winst maakten bedelen nu om geld bij de Nederlandse staat, waaruit maar weer blijkt dat geld corrumpeert, en veel geld absoluut. Miljardenbedrijf Booking.com vroeg al staatssteun omdat ‘miljarden’ slechts bleek te slaan op de hoeveelheid geld dat het doorsluisde richting de aandeelhouders. Die nu uiteraard in geen velden of wegen te bekennen zijn. En naar de miljarden die het bedrijf in het verleden al in de schoot geworpen kreeg door deals waar de rest van Nederland alleen maar van kan dromen. Inclusief het MKB, want als je als bedrijf tot 250 werknemers de afgelopen jaren twee ton staatssteun hebt ontvangen, dan kan je hulp mooi vergeten. Twee ton, dat klinkt veel, maar het is een fooi vergeleken met wat Booking.com kreeg, óók als je compenseert voor het aantal werknemers.
En KLM? Follow the Money gaf al aan waar het geld voor de KLM werkelijk naartoe zal gaan. Hint, niet naar de dubbel geraakte mensen die tegoedbonnen kregen aangeboden voor hun geannuleerde vluchten én daar via de belastingen nu ook voor opdraaien*. Het kabinet heeft heus ook hier wel oog voor misbruik, dus doet het een moreel appèl (daar issie weer) op bedrijven om géén steun aan te vragen als ze in een belastingparadijs zijn gevestigd. Maar het is nadrukkelijk geen hard criterium. What could go wrong.
Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.
In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.
‘Ik realiseerde mij plotseling dat het geld dat de heersers van Oekraïne hadden gestolen van hun volk verborgen was in het Verenigd Koninkrijk. Ze gebruikten Britse financiële instellingen, juristen en brievenbusfirma’s om te verbergen wat ze aan het doen waren. Ik besefte dat de corruptie in de voormalige Sovjet-republieken waarover ik had geschreven geen Russisch, Oekraïens of Azerbeidzjaans probleem is. Het is een probleem van wereldwijde, transnationale corruptie. De belangrijkste spelers daarin zijn niet deze afzonderlijke landen, maar het Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Staten, Nederland en andere Westerse landen die het geroofde geld accepteren.’
COLUMN - Afgelopen week maakte Google bekend een werkende quantumcomputer te hebben gebouwd. Anders dan ‘gewone’ computers werken die niet met bits (die alleen ‘uit’ of ‘aan’ kunnen staan, oftewel op 0 of 1), maar met qubits. Dat zijn bits die in een tegelijkertijd 0 én 1 kunnen zijn (‘superpositie’).
Dat verschaft ze vreemde eigenschappen: zo kunnen ze niet worden gekopieerd, en staan ze altijd in een onderlinge relatie. Als de waarde van qubit A bekend wordt (en daarmee zijn superpositie vervalt), heeft dat subiet effect op qubit B, ook als dat zich elders bevindt. Hoogleraar Stephanie Wehner, die in Delft aan de ontwikkeling van een quantum-internet werkt, legt het graag (en altijd geestig) uit.
De strijd wie de eerste serieuze quantumcomputer kon presenteren, is al langer bezig; wie de eerste slag binnenhaalt, krijgt een boel prestige. Het werd dus Google.
Het bedrijf meldde triomfantelijk dat Sycamore, zoals het zijn exemplaar heeft gedoopt, een reeks sommen 1,5 miljard keer sneller oploste dan gewone supercomputers kunnen. Op dat record valt overigens wel iets af te dingen: Google koos uiteraard een opdracht die exact was toegesneden op Sycamores expertise. Voed het ding een ander lastig probleem en hij bakt er waarschijnlijk weinig van: Sycamore is in zekere zin nog een one trick pony.
Wanneer heb jij eigenlijk een fijn, gelukkig leven? In deze gastbijdrage gaat Joep Bos-Coenraad in op deze vraag.
Natuurlijk is voor bijna iedereen een goede gezondheid en een liefdevolle omgeving het belangrijkste. Geen zorgen over het dak boven je hoofd, eten op je bord, en zorg als je die nodig hebt staat ook zelden ter discussie. Een baan die daaraan bijdraagt en inhoudelijke voldoening geeft volgt voor de meesten ook snel.
En dan? Lekker eten? Sport? Veel vrije tijd? Een mooie auto? Lekker op vakantie, verre reizen maken? Een mooie computer of televisie? Een groot huis?
Sport en lekker eten zijn hele natuurlijke wensen: zelfs de eerste primaten en hun voorouders streefden daar al naar. Maar ik denk dat veel van wat we denken dat ons gelukkig maakt cultureel en (dus) aangeleerd is. Het kan overigens goed dat het ons, mede daardoor, ook daadwerkelijk gelukkig maakt, maar als we andere behoeften zouden promoten dan zouden we dáár naar verlangen en zou de wereld er anders uitzien.
Het wordt overal, in alle lagen van de bevolking aangeleerd. Rappers die ‘braggen’ (opscheppen) over hoeveel moneys en auto’s ze hebben. Kinderen die zich op school onderscheiden door dure kleren waarvan reclames hebben voorgeprogrammeerd dat ze cool zijn, en dokters hebben zelfs een vereniging waarvan het clubblad nog altijd “Arts & Auto” heet.
Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.
Nee, dit is niet het gratis geld waar het vanmorgen over ging. Het is ook niet een oproep om geld te bevrijden uit de klauwen van hen die er anderen voor laten werken. Het is de ‘als-ik-toch-eens-rijk-was’-versie van Patti Smith.
‘Free Money’ kwam voor het eerst uit op het album Horses (1975). Patti Smith zingt hoe ze ‘gratis geld’ niet voor haarzelf wenst.
Every night before I go to sleep
Find a ticket, win a lottery
Scoop the pearls up from the sea
Cash them in and buy you all the things you need
Kunst vernietigen is een ambacht apart. Beheers je dat niet, dan faal je als destructie-kunstenaar. Dat is sinds kort wel van toepassing op Banksy. Vijf oktober jl. presenteerde hij in veilinghuis Sotheby’s zijn wellicht grootste mislukking.
Wat een vernietigende daad als kritiek op de kunsthandel heette te zijn, werd een succes voor diezelfde handel. De voor een vette miljoen euro geveilde Banksy is door de halfslachtige vernieling waarschijnlijk een paar miljoen meer waard geworden.
Of was dat tóch de bedoeling van de kunstenaar? Volledige vernietiging of opzettelijke beschadiging van eigen werk is geen onbekend fenomeen in de kunstgeschiedenis. Het kan onderdeel zijn van het scheppingsproces.
De papiervernietiger, de ‘shredder’, speelt wel vaker een rol. Meestal om materiaal te verkrijgen waarmee een nieuw kunstwerk wordt gemaakt, soms ook als symbool voor de een of andere boodschap. De kunstenaar kan zelf de ‘shredder’ zijn en materiaal aan reepjes snijden.
Nathalie Boutté – portret Esther, 2014.
Detail van portret Esther.
Ivano Vitali scheurt krantenpapier aan reepjes en slaat er mee aan het breien.
Ivano Vitali – performance/modeshow, 2015.
Georgia Russel versnijdt soms ook de complete kunstgeschiedenis. Of dat een middel is tegen de strapatsen van de kunsthandel?
COLUMN - Grote techbedrijven zoals Amazon, Facebook en Google proberen steeds nieuwe markten te verzwelgen. Waar Amazon begon met boeken en films, en daar later wasmachines en schoenen aan toevoegde en tussendoor allerlei techbedrijfjes opkocht (een weg die ook het Nederlandse Bol.com volgt), hebben ze de laatste jaren nogal ‘afwijkende’ bedrijven opgekocht. Denk aan de overname vorig jaar van Whole Foods Market, een Amerikaans-Britse supermarktketen voor biologische producten. De laatste aanwinst, nog geen anderhalve maand geleden: PillPack, een online apotheek die tevens beschikt over grote hoeveelheiden patiëntengegevens.
Google heeft een tijdlang geprobeerd haar eigen versie van patiëntendossiers op te zetten (Google Health), en tracht daarnaast al een tijdje zijn voet tussen de deur te krijgen op het vlak van de kleine betalingen, via Google Wallet. Tot nu toe hebben ze PayPal niet kunnen wegvagen, maar de markt van onderlinge betalingen – van privépersoon naar privépersoon – is een zeer verleidelijke. En het wordt er steeds drukker.
De nieuwste mededinger op dat vlak: Facebook. Vanwege veranderingen op zowel de Europese als de Noord-Amerikaanse regelgeving over data-uitwisseling en open data, mogen derde partijen banken tegenwoordig vragen hun allerlei gegevens over hun klanten ter beschikking te stellen. Zowel Facebook als Amazon zijn daarin zeer geïnteresseerd.
Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.
Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.
Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.
Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.