Avondleesvoer: de crisis is geen uitzondering – democratisch kapitalisme kan niet anders dan crisis genereren
, door
In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.
Foto:
Sargasso achtergrond wereldbol
Nu even geen democratie?
, door
Het Europese vergadercircus draait nog steeds op volle toeren. De crisissfeer blijft en als er al oplossingen worden voorgesteld dan is het algemene oordeel: te weinig en te laat. Een terugkerend onderdeel van de mantra is ook de roep om herstel van het vertrouwen van de beleggers. Dat is waar Merkozy en alle andere Europese leiders voor zouden moeten zorgen, als ik het goed begrijp. Waar we minder over horen is het herstel van het vertrouwen van de burgers. Dat agendapunt lijkt nu even van tafel. Een uitgelezen kans voor de populisten om het vertouwen van hun achterban in de zittende politici nog verder te ondermijnen. Zoals de Amsterdamse hoogleraar financiële geografie Engelen deze week betoogde dat Wilders’ onderzoek naar de terugkeer van de gulden niet meer betekent dan een “middelvinger” richting de voortmodderende Europese technokraten die zo slecht kunnen luisteren naar het volk.
In Griekenland en Italië zijn er nu technokratische interim-regeringen. Goddank, er ging een zucht van verlichting door politiek Europa. Even rust aan het zuidelijke front. Stel je voor dat Papandreou zijn referendumplan had doorgezet! Laten we het volk er alsjeblieft even buiten houden, het is allemaal al moeilijk genoeg.
Papandreou’s referendum mag dan op dat moment een ongelukkig voorstel geweest zijn, het werd in wezen ingegeven door een fundamenteel democratische reflex: terug naar degenen aaan wie de regering zijn macht ontleent. “Ik vertrouw de burgers”, zegt Papandreou (NRC 26-11), “Europa doet dat te weinig. Het is bang van zijn burgers. Die mogen niet beslissen, dus doen we het zelf in besloten kringetjes en achter gesloten deuren. Dat verzwakt de Unie.” De reflexen van de andere Europese leiders zouden ons inderdaad zorgen moeten baren. Hun angst is niet alleen dodelijk voor een democratie, het brengt een oplossing voor de crisis ook niet dichterbij.
Foto:
copyright ok. Gecheckt 05-10-2022
Angela en Geert in de modder
, door
“Een monetair systeem van een volk weerspiegelt alles wat een natie wil, doet, ondergaat, is”; het is een opmerking van Schumpeter die ik vond in the Economist. Nu is er met ons monetaire systeem wat mis: dat bengt bij mij onrust teweeg, misschien zelfs een identiteitscrisis. Wat zijn de bankbiljetten in mijn zak volgend jaar nog waard?
De weeffouten van de euro worden politiek niet besproken, zo schreef ik in “de ondraaglijke lichtheid van de ideologie”. Daags na verschijning daarvan kreeg ik van mijn partij een invitatie voor een discussie over Europa, met de titel “een rechtvaardige oplossing”. Huh? Is dat de goede vraag? Moeten we alleen even wat onrecht wegwerken in Europa? Het probleem lijkt iets ingewikkelder.
Waarom spreken we niet over de onderwerpen van de crisis, die er echt toe doen, over aanpassingen in de verdragsteksten, die voor grotere stabiliteit kunnen zorgen? Want, zeg ik simpeltjes, het kernprobleem is dat de stabiliteit rond de euro zoek is en dat stabilisatoren onvoldoende werken. Dat is ook, misschien vooral, een politiek probleem. Dus niet alleen monetaire specialisten moeten zich met het debat bemoeien, maar ook politici. Onlangs heeft De Jager nog dapper geroepen dat alle scenario’s werden onderzocht op Financiën; daar moest de Tweede Kamer meer van weten. Maar Rutte en De Jager hielden hun kaken vrijwel geheel op elkaar.
Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.
Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.
Foto:
Sargasso achtergrond wereldbol
525 faillissementen
, door
DATA -
Op deze plek verschijnt elke dinsdag, of vaker als we iets leuks tegenkomen, een ‘cijferbrij’. Interessante data die het net niet tot een verhaal gehaald hebben, leuke feiten en opvallende statistieken passeren hierin de revue. Waarom? Omdat cijfers ook best leuk kunnen zijn.
‘525 faillissementen’ kopte het CBS afgelopen vrijdag in een webartikel. Elke maand publiceert het CBS cijfers over uitgesproken faillissementen (eenmanszaken uitgesloten). Best interessant, maar is 525 nou veel? Het is crisistijd, de faillissementen zullen maand over maand wel toenemen, dacht ik.
Hieronder staan de faillissementscijfers van de afgelopen twee jaar op een rijtje. In die tijd fluctueerden de faillissementen nogal, maar schrikbarende toenames zijn er niet. Er lijkt eerder een afname in de lijn te zitten.
Leuke conclusie, maar het CBS tovert een interessante ‘maar’ uit de hoge hoed: het aantal faillissementen van oktober mag dan wel ongeveer even hoog zijn als het aantal van september, maar dit zegt niets over het aantal faillissementen. Huh? Wat zegt het dan? Nou, het aantal faillissementen hangt meer af van het aantal zittingsdagen van de rechtbank dan van het aantal bedrijven dat over de kop gaat. ,,Eigenlijk kun je dus beter kwartaalcijfers bekijken.”
Foto:
Money cc Flickr photostream aresauburn.
Met de grote hoop de crisis uit (deel 2 en slot)
, door
Er is nog hoop. De grote hoop. Dè oplossing om uit de crisis te komen en een andere economie op te bouwen. Gisteren de grote hoop van de overheid. Vandaag het tweede en laatste deel: wat als bedrijven hun geld op de grote hoop gooien en herverdelen?
Voor deze exercitie kijken we alleen naar beursgenoteerde bedrijven (met gebruikmaking van gegevens van Wikipedia).
In juli deelde het CBS mee dat beursgenoteerde bedrijven in de eerste helft van 2011 ruim een half miljard euro meer dividend uitkeerden aan hun aandeelhouders, dan in dezelfde periode in 2010. In totaal ging het om ruim 7,6 miljard euro. De beursgenoteerde financiële instellingen keerden weinig of geen dividend uit. Voor bijvoorbeeld ING is dat ook niet toegestaan, zolang de staatssteun nog niet is terugbetaald.
Het CBS leverde er een statistiekje bij, waaruit bleek dat de bedrijven in 2010 leken te herstellen van de crisis.
Behalve dividenduitkering spendeerden de beursgenoteerde bedrijven hun inkomsten ook aan hogere bonussen voor hun bestuursvoorzitters. Volgens bureau Berenschot was dat te verwachten, omdat 80 procent van de betreffende bedrijven weer winst wist te maken. Het bureau vond het wel vreemd dat er geen duidelijk verband was met de af- of toename van de nettowinst.
Ook de nettowinsten van niet-financiële ondernemingen namen toe. Hoewel ze geen of weinig dividend uitkeerden, gaven ze wel geld uit aan leningen bij andere concernonderdelen en aandelen en deelnemingen in beursgenoteerde en niet-beursgenoteerde bedrijven. Tevens losten ze wat schulden af die ze bij Nederlandse banken hadden uitstaan.
Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.
Waar is Links gebleven?
, door
Foto:
Sargasso achtergrond wereldbol
Nederland bleekjes in ‘uitbundigheidsindex’
, door
DATA - Hoewel de economische crisis Nederland niet ongemerkt voorbij gaat, lijkt ons land nog altijd goed te presteren, op basis van verschillende ranglijsten over bijvoorbeeld globalisering en werkloosheidsniveau. Op de internationale economische uitbundigheidsindex, ontwikkeld door het Uruguayaanse economisch onderzoeksbureau CERES, behoort ons land echter tot de verliezers. Ze onderzochten Nederland op verzoek van het ANP en het weblog Sargasso.
De onderzoekers in Uruguay legden 43 landen onder de loep. Daarbij vergeleken ze de economische toestand van voor 2007 met nu. Wat zijn de verschillen met bijvoorbeeld de export, werkloosheid, inflatie en de kredieten bij banken? De ‘Global Index of Economic Exuberance’, waarin deze indicatoren werden samengevat, is uiteindelijk onderverdeeld in ‘uitbundige’ landen en ‘bleke’ landen, of landen die floreren en landen die economische problemen kennen.
Het Westerse krachtblok, de Verenigde Staten en de eurozone, behoort tot de verliezers en wordt omschreven als bleek. Het bleekste land is Hongarije, concludeerden de onderzoekers en scoort een negatieve 48,8 op de index. De Verenigde Staten (min 42,1) staat op de tweede plek. Nederland is op de twaalfde plaats van onder te vinden (min 15,9) en staat daarmee tussen Guatemala en Turkije.
De uitbundige landen worden gedomineerd door opkomende economieën. Argentinië weet zich de trotse lijstaanvoerder en is het uitbundigste land ter wereld. De Zuidamerikanen scoren 53,9 op de index. Ook buurland Brazilië staat in de top-3, met een indexcijfer van 48,5. De economische toestand in Peru, Polen, Egypte en Saudi-Arabië is ook duidelijk verbeterd ten opzichte van voor 2007.
Foto:
Money cc Flickr photostream aresauburn. copyright ok. Gecheckt 29-09-2022
Met ‘de grote hoop’ de crisis uit (deel 1)
, door
Er is nog hoop. De grote hoop. Dè oplossing om uit de crisis te komen en een andere economie op te bouwen.
De politieke leiders wordt verweten moeizaam tot ingewikkelde oplossingen te komen. De financiële wereld wordt verweten geen oplossingen aan te dragen. De Occupy-beweging wordt verweten geen stevig alternatief te kunnen formuleren. Onwil? Onkunde? Welnee, gewoon gebrek aan geloof in eenvoudige oplossingen.
Dat is logisch. Ervaring heeft geleerd dat slopen doorgaans sneller en eenvoudiger gaat, dan opbouwen of repareren. Het denken in eenvoudige oplossingen heeft zich dientengevolge maar slecht kunnen ontwikkelen. De uitzondering: korte termijnoplossingen. Bij nood dient gehandeld te worden en dan worden simpeler oplossingen vrij snel geaccepteerd. In dat noodgreep-denken zit wel de kiem voor structurele oplossingen.
De stelling van vandaag: Gooi al het geld op de grote hoop en het verdeel het opnieuw.
De ‘grote hoop’ wordt al toegepast. Het Europees noodfonds is er een fraai voorbeeld van. Iedereen doet een duit in het zakje. Misschien draagt ook China wat bij. De bezuinigingen van Rutte I zijn eveneens gebaseerd op de grote hoop. Het ‘iedereen-zal-er-wat-van-voelen’, betekent niets anders dan allemaal inleveren en op de grote hoop van het staatstekort gooien.
Kortom: het vrije markt-kapitalisme wordt zonder problemen ingeruild voor een soort coöperatief collecte-kapitalisme, als de nood aan de man is.
Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.
Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.
Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.
Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.