De deeleconomie vraagt om een nieuw soort samenleving

De deeleconomie blijft populair, maar krijgt ook kritiek. Hoe kunnen nieuwe en oude platformen floreren, zonder dat anderen daar de dupe van worden? Internetondernemer Daan Weddepohl is een visionair. Een dromer. Of de deeleconomie toekomst heeft? Natuurlijk, dat moet! “Onze consumptie van spullen heeft meer milieu-impact dan vlees eten en vliegen bij elkaar.” Daarom richtte Weddepohl het online platform Peerby op, waarmee je spullen kan lenen van mensen uit de buurt. Weddepohl ziet een toekomst voor zich waarin delen mainstream is geworden. Waarbij bedrijven geen lampen verkopen, maar lichturen. Waarin je bij de aankoop van je huis automatisch toegang krijgt tot de buurtstofzuiger of de deelgrasmaaier. Een circulaire economie, met producten ontworpen op duurzaamheid, niet op snelle consumptie. Dat vraagt om een compleet ander systeem. Hoogleraar innovatiestudies prof. dr. Koen Frenken (UU) doet onderzoek naar de deeleconomie vanuit een economisch perspectief. Welke nieuwe vraagstukken gaan er spelen en zijn daar al oplossingen voor?

Foto: Metropolitan State University Library and Learning Center https://www.flickr.com/photos/metrolib/3904534463

Suffige waakhonden, wanhopige servicedesks

BRIEF - Uit het leven van de hedendaagse consument. Correspondentie met de Consuwijzer.

De markt moet en zal functioneren. Ik ben niet van dat geloof, maar ik geef toe dat de aanhangers hun best doen om ons niet geheel bloot te stellen aan de grillen van de vrije marktprocessen. Er zijn allerlei waakhonden ingebouwd, die op het goed functioneren van de markt moeten toezien.
De voorbeelden zijn er: vroeger kon je je nummer niet behouden als je wisselde van telefoonbedrijf. Dat werd door de overheid opgelegd.
Met het wisselen van bankier speelde iets soortgelijks: het werd zo moeilijk gemaakt, dat je het wel uit je hoofd liet om van bank te veranderen. Ook hier werd een soort verplichting opgelegd aan de banken: netjes meewerken, als een klant wil wisselen, de overstapservice.

En de nutsbedrijven? In de ruis zit dat je het beter niet kunt doen, want gedoe met rekeningen, overmatige afschrijvingen, etc. is je deel. Om over weinig transparante tarieven en meerjarige contracten maar te zwijgen. Ik durfde het niet aan.
Maar toen er een verkoper langs kwam, die mij overtuigde, ging ik om. Tenslotte had KPN mij al meer dan eens streken geleverd, die weliswaar ruimhartige schadeloosstellingen opleverden, maar veel leek dit bedrijf toch niet met de klant te hebben. Dus ik besloot over te stappen; de hobbels bij het overstappen leken mee te vallen.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Foto: Responsible Sourcing Network (cc)

Van consumenten hoeven we niets te verwachten

ACHTERGROND - Waarin de auteur zijn eerdere felbediscusieerde punt verder uiteenzet: als het op verduurzaming aankomt, hoeven we van consumenten niets te verwachten.

Van de 15 stellingen die ik uit 30 jaar duurzaam destilleerde, leverde stelling 11, ‘Van consumenten hoeven we niets te verwachten’ de pittigste reacties op. Van 100% eens tot fundamenteel oneens. Ik raakte blijkbaar een snaar. De kern is het dikwijls slecht begrepen onderscheid tussen de burger en de consument. Die begrippen worden voortdurend door elkaar heen gebruikt. Ten onrechte. De burger handelt maatschappelijk, in de samenleving, de consument handelt economisch, op de marktplaats. Prof. Herman van Gunsteren legde de verschillende rollen briljant uit in de WRR-studie Eigentijds Burgerschap (1992).

Ik ben burger als ik mijn stem uitbreng, actief ben in een maatschappelijke organisatie of in mijn wijk, de krant lees of een ingezonden artikel instuur, of de toestand in de wereld bespreek met de buurman.

Ik ben consument als ik boodschappen doe, me verplaats, een nieuwe mobiele telefoon koop en de oude afdank, op vakantie ga, de verwarming hoger zet en het licht aan doe, kortom als ik – zoals de economische definitie luidt – mijn behoeften bevredig, gegeven de schaarste van middelen.

Waarom zal de consument geen rol van betekenis spelen bij verduurzaming? In essentie omdat de consument die zijn (haar) eigen voorkeuren heeft, zich geconfronteerd ziet met prijzen die – als het goed is – de relatieve schaarste weerspiegelen, en dan zijn afweging maakt. ‘Als het goed is’ – maar het is niet goed: de prijzen weerspiegelen de schaarste namelijk niet correct: de schade die productie en consumptie veroorzaken, zoals klimaatverandering of verlies aan biodiversiteit, zit niet of nauwelijks in de prijzen.

Foto: Gerard Stolk (cc)

Rot op met je ‘Dank je wel Albert Heijn’

OPINIE - Waarin gastschrijver Ties Joosten zich groen en geel ergert aan gratis weg-geef-acties op Facebook.

Het is weer eens zover. Het mij totaal onbekende Giftsandcardss.com beweert via een Facebook-applicatie dat de Albert Heijn boodschappenbonnen ter waarde van duizend euro weggeeft. Het enige dat de Facebooker ervoor hoeft te doen is “Dank je wel Albert Heijn” posten. Daarnaast moet je de applicatie natuurlijk toestemming geven om je persoonlijke gegevens te bekijken en op te slaan. Ondanks een gigantische taalfout in de ondertitel van de applicatie (“Albert Heijn geeft bonus vouchers verjaardag te vieren”) stroomt mijn timeline vol met vrienden die de grootgrutter een bedankje sturen.

Ik vind het meer dan ergerlijk. Een belangrijke oorzaak van de huidige economische en ecologische crises ligt er volgens mij in besloten dat consumenten de intrinsieke waarde van producten niet langer begrijpen. Zij staan te ver van het productieproces van een biefstukje of een iPhone af, waardoor zij de tijd en energie die hierin zijn gestoken niet langer bevatten.

Helaas doen bedrijven maar weinig hun best om deze intrinsieke waarde naar hun klanten te communiceren. Op ieder pak melk staat een lachende graskoe en eieren komen louter van vrolijk scharrelende kippen. In de supermarkt worden producten nog altijd op een eendimensionale wijze aangeprijsd: alleen de veronderstelde kwaliteit (‘nu nóg lekkerder!’) en goedkope prijs (‘laagste-prijs-garantie!’) worden aangeprezen, terwijl ze de tijd, energie, kennis, passie en enthousiasme die ze in hun producten steken onvermeld laten. McDonalds weigert zelfs zijn klanten te vertellen dat het enkel vis met het MSC-keurmerk verwerkt, omdat zij de McFish anders wellicht als te duur ervaren.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Foto: Roo Reynolds (cc)

15 lessen in duurzaamheid

ANALYSE - Waarin de schrijver terugblikt op een dertigjarig jubileum in de duurzaamheidssector en vijftien lessen trekt. 

In die 30 jaar zijn alle denkbare ideeën, plannen en voorstellen wel voorbijgekomen. Ze kwamen en gingen in golven. Perioden van grote urgentie en voortgang en jaren van onverschilligheid en zelfs verzet wisselden elkaar af. Jaren van gedeeld begrip en samenwerking waren er, en van tegenstellingen en rancune, zoals de afgelopen kabinetsperiode. Er zijn plannen gemaakt en onderzocht, in uitvoering genomen, en soms ook teruggedraaid. Sommige bedreigende ontwikkelingen zijn gekeerd, andere trends zijn versneld doorgegaan.

Wat blijft er hangen als we het net na 30 jaar ophalen? Wat is opmerkelijk? Wat werkt en wat niet? Wat is de essentie van succes en van falen?

1.      De haalbaarheid van een natuur- of milieumaatregel is omgekeerd evenredig met de verwachte effectiviteit. En omgekeerd: verzet van belangen en lobby’s tegen een maatregel is een betere voorspeller van de effectiviteit dan welke som van welk planbureau dan ook.

2.      Verrassende en slimme coalities bouwen rond een plan of maatregel kan het machtsevenwicht gericht op behoud van het bestaande tijdelijk verstoren, en ruimte bieden ideeën door te voeren die eerst niet haalbaar leken.

Foto: copyright ok. Gecheckt 04-10-2022

Reclame Code Commissie: reclames APP misleidend

Victorie! Victorie over misleiding. Victorie over greenwash. Victorie over onzin. Vanaf heden zal u in de STER-blokken niet meer worden lastiggevallen met die onbegrijpelijke reclame van Asia Pulp & Paper (APP). Na een klacht van Greenpeace heeft de Reclame Code Commissie (RCC) in al haar wijsheid besloten dat de APP spotjes misleidend zijn. Volgens de RCC wekt het bedrijf met zijn reclames de indruk veel bomen te planten, terwijl APP in werkelijkheid meer bos vernietigt dan dat er nieuw bos wordt aangeplant. Dit zegt milieuorganisatie Greenpeace in een persbericht. In september kon u hier al lezen wat er allemaal mis is met APP: misschien wel de grootste ontbosser van het Oostelijk Halfrond. Toen leek de kans dat u als televisiekijker verlost zou worden van de misleidende spotjes waarin APP zich voordoet als een groen bedrijf dat ‘miljoenen bomen plant’ bijzonder klein. Maar de wonderen zijn de wereld nog niet uit: APP is voorlopig van de buis. Minder pulp op de buis. Asjemenou?!

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Foto: copyright ok. Gecheckt 04-10-2022

Wat wil Asia Pulp & Paper van me?

Al ruim twee maanden wordt de Nederlandse televisiekijker geconfronteerd met een STER-spotje van het bedrijf Asia Pulp & Paper (APP). Het spotje wijkt af van de reguliere STER reclame in die zin dat het geen product aanprijst dat de consument de volgende dag in supermarkt om de hoek kan kopen. Het is een nagesynchroniseerd promotie-filmpje waarin medewerkers uitleggen hoe goed deze papier- en pulpproducent het voor heeft met de mens en de natuur. Die natuur bevindt zich ook al niet om de hoek want APP heeft het hier over de tropische bossen van Indonesië. Voor menig kijker zal het APP spotje daarom een soort onbegrijpelijke sensatie zijn, “wat zag ik nou.. zag jij dat ook?”.

Sommigen kijkers zullen echter wel de link leggen met concrete producten waar APP de grondstoffen voor levert: kartonnen verpakkingsmateriaal voor Lego steentjes en Barbie poppen. Dit weten ze dankzij een geslaagde Greenpeace campagne die de vernietiging van natuur voor aanleg van APP plantages aankaart (factsheet.pdf). In de Greenpeace campagne maakt Ken -het vriendje van- het uit met Barbie met de tekst: “Barbie: it’s over. I don’t date girls that are into deforestation”. Asia Pulp & Paper kapt dus soortenrijk natuurlijk bos om er vervolgens een monocultuur van acacia plantages neer te zetten, maar in haar STER spotje spreekt het bedrijf enkel over het planten van miljoenen CO2 opslurpende bomen.

Foto: copyright ok. Gecheckt 27-09-2022

Wordt uw pilsje te duur?

Het is vrijdagmiddag, bijna weekend! Maar voordat u en uw collega’s zich het gouden gerstenat laten smaken, wil ik u toch wat overpeinzingen meegeven, zodat u straks aan de toog of op het terras, bij het aanbreken van een kratje pils in de bedrijfskantine voldoende passend gespreksstof meebrengt. Ofwel: bierpraat! Want, potdosie, wat wordt dat pilsje op het terras toch duur tegenwoordig. Ja ja, het stond zelfs in de Telegraaf, dus dan moet het wel waar zijn.

De woede liep weer hoog op onder de lezers. “Graaiers van het eerste uur”, “horeca-maffia”, “terras terreur”, de verwijten zijn niet van de lucht. Een enkeling waagt zich nog aan het omrekenen naar guldens, alsof er de afgelopen negen jaar nooit enige inflatie is geweest. Is het getapte pilsje zo ondraaglijk duur geworden? Of valt dat in de praktijk wel mee?

Laten we eerst even de prijzen voor pils van de horeca en de supermarkt vergelijken om te kijken of de prijsstijgingen erg uit de pas lopen. Ik kies hiervoor een meer kwalitatieve benadering in plaats van kwantitatief, omdat het straks bij uw vrijmibo wel eenvoudig en gezellig dient te blijven, maar ik maak wel gebruik van degelijke data. Het CBS levert hiervoor de gegevens vanaf 2000 t/m 2009. In een grafiekje samengevat ziet dat er als volgt uit:

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Niks aan ’t handje, zegt de nVWA

Het staat, vermoedelijk mede door de ophef rondom de brand in een chemische fabriek in Moerdijk, niet hoog in de itemlijst van het journaal: het Duitse dioxineschandaal. In Nederland zijn we in elk geval alweer over tot de orde van de dag, nadat de nVWA gisteren een sussend bericht liet verspreiden: we hoeven nergens bang voor te zijn. Het grootste deel van de 136.000 verdachte eieren die naar Nederland zijn gekomen, is geblokkeerd. Een klein deel is in producten verwerkt. Daardoor zijn ze zo verdund, dat er geen risico meer is.

Ik haal de informatie van de site van het Voedingscentrum en link daar ook naar omdat de informatie op de site van de nVWA zó goed verstopt is dat ik ze in elk geval niet gevonden heb. De jongste waarschuwing voor levensmiddelen dateert daar van 8 oktober en betreft een mij onbekend goedje genaamd Miracle Mineral Solution.

Ik moet eerlijk zeggen dat ik van deze houding van de nVWA niet zoveel begrijp. Nee, het zal best dat je zelfs na het leegeten van een hele pot mayo waarin een fractie van een met dioxine besmet ei is verwerkt niet meteen dood zult gaan of zelfs ziek zult worden of wat jeukende huiduitslag krijgt. Maar dioxine is een gif met een gemene eigenschap: het is vetoplosbaar. Dat betekent dat als je het éénmaal in je lichaam hebt, het daar ook blijft. Als je 34 jaar geleden in de buurt van Seveso bent geweest en nu een patatje met nuttigt, heb je kans dat je een optelsom maakt. Dioxine is in het menselijk lichaam een tikkende tijdbom. Welke druppel de emmer doet overlopen, weet je nooit.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Consumer goods industry announces goal of zero deforestation in Cancun

Hieronder staat het derde artikel van Sargasso gastblog: Mongabay.com. De Board of Consumer Goods Forum (BCGF) waar multinationals als Coca Cola en Unilever lid van zijn heeft op de klimaattop in Cancun toegezegd te streven naar nul ontbossing in 2020 bij de productie van o.a. soja, palmolie, vlees en papier. Het originele artikel staat hier. Met dank aan: Rhett Butler.

While governments continue to stall on action to cut greenhouse gas emissions worldwide, global corporations are promising big changes to tackle their responsibilities. The Board of Consumer Goods Forum (BCGF) has approved a resolution to achieve net zero deforestation by 2020 in products such as palm oil, soy, beef, and paper. Announced yesterday at the UN Climate Summit in Cancun, the BCGF has stated the goal will be met both by individual actions within companies and collective action, including partnerships with NGOs, development banks, and governments. With such giants as Walmart, Unilever, Carrefour, and General Mills, BCGF is made up of four hundred global consumer goods manufacturers and retailers totaling over $2.8 trillion in revenue.

“We are in Cancun to lend our support to this monumental but essential task of creating solutions that lead to a low-carbon world,” said Muhtar Kent, CEO of Coca-Cola and co-chair of the BCGF. “The initiatives that our industry announced today are good examples of the kind of bold and positive action that will be needed to move the needle in combating climate change.”

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Volgende