Pluriformiteit is dood, leve de pluriformiteit

De zaterdagcolumn van Felix Rottenberg uit de papieren editie van het Parool verschijnt iedere zondag, maandag of dinsdag op Sargasso.

Tony Blair heeft tot zijn spijt geen dagboek bijgehouden. Dat is een stommiteit van de eerste orde. In Engeland is de dagboekschrijverij een serieuze aangelegenheid. “Do you diary too?” hoorde ik de legendarische radicale Labour-politicus Tony Benn ooit aan een collega vragen. Benn begon in 1940 aan zijn dagboek, toen zijn vader lid werd van het Hogerhuis en hij zelf nog op de middelbare school zat. Sindsdien volgt hij zijn eigen leven met de pen: zijn debuut in het Lagerhuis, zijn ministerschap onder Harold Wilson, de barre jaren in de oppositie tegen Margaret Thatcher; het is allemaal minutieus beschreven.
Benn nam ook letterlijk alles op: gewapend met een cassetterecorder en een thermosfles met thee plus mok nam hij plaats achter elke forumtafel. Alle debatten en gesprekken werden geregistreerd. ’s Avonds in bed sprak hij bandjes in met een terugblik op de dag, die door zijn vrouw werden uitgetikt en bewerkt.
Een premier in Engeland heeft niet alleen tientallen ambtelijke adviseurs, hij beschikt ook over een grote persoonlijke staf. Dagelijks
zitten vier secretaresses voor hem klaar, van wie twee alleen al om zijn agenda te beheren.
Onbegrijpelijk is het dat op 1 mei 1997, toen Blair aantrad, zijn kabinetssecretaris, die Butler heette, hem niet dringend aanraadde elke dag tien minuten zijn observaties op te nemen. De aanloop tot de oorlog in Irak, bijvoorbeeld, daar willen we toch alles van weten, ook omdat Blair zich heeft laten ontvallen dat zijn besluit mee te gaan met Bush hem bijna beslopen heeft.

Bill Clinton heeft grote invloed gehad op dat besluit. Hij was vóór de oorlog, maar allerminst een militair expert. Talloze nachtelijke
telefoongesprekken heeft Blair gevoerd met de voormalige Amerikaanse president, zijn beste politieke vriend. Impressies van deze
conversaties geven inzicht in de chaotische gedachtewereld van het wonderkind Blair.

De zaterdagcolumn van Felix Rottenberg uit de papieren editie van het Parool verschijnt iedere zondag, maandag of dinsdag op Sargasso.

Vorig jaar zomer is bij de grote partijen eindeloos onderhandeld over de pikorde op de kandidatenlijsten voor de Tweede Kamer. Dagenlang is ruzie gemaakt en met deuren geslagen, terwijl de de posities van potentiële kroonprinsen en -prinsessen precies werden uitgemeten.
Maar in de laatste fase van een kabinetsformatie kunnen de leiders van de coalitiepartijen helemaal alleen toeslaan en de officiële hiërarchie negeren. En dan komen uit de coulissen de echte zwaargewichten tevoorschijn.
Wie goed oplette, zag zijn vermoedens bevestigd. De nieuwe minister van Volksgezondheid, Ab Klink, de beste politieke vriend van premier Jan Peter Balkenende, manifesteerde zich in toenemende mate als chef-ideoloog voor staatszaken.
Bij de PvdA liep Ronald Plasterk zich achter de schermen warm. Hij redigeerde het verkiezingsprogram en bemoeide zich met de voorzomerse AOW-ruzie, door zich op te werpen als bemiddelaar tussen Marcel van Dam en Wouter Bos. En dan deed hij óók nog even mee met het doorrekenen van de kosten van alle sociaaldemocratische beleidswensen.
Plasterk is een gretig wonderkind en de snelst schrijvende columnist van Nederland. Geregeld legde hij de redactie van de Volkskrant drie concept-columns voor, die hij in een uurtje uit zijn laptop had gespuugd. Sinds Joop den Uyl heeft zich in de PvdA niet zo’n veelzijdige, alleskunnende betweter aangediend. Plasterk is de nieuwe tweede man, die met al zijn charme in het kabinet kwesties op scherp kan zetten.
Opvallend was Plasterks introductie. Wouter Bos lanceerde hem nadrukkelijk als de PvdA-atheïst. Dit zoemde al weken rond: met
een atheïst op Onderwijs kan tegenwicht geboden worden aan het sociaal-christelijke denken.
Maar hoe?

Want het CDA heeft weer het voortgezet onderwijs in handen gekregen, met als penibelste onderdelen het vmbo en de ROC’s. Die worden straks bestierd door de oud-verpleegkundige en partijvoorzitter Marja Bijsterveld. Dit illustreert hoe uitgekookt het CDA heeft onderhandeld. Met een matrixmodel uit de computer van Ab Klink is de christelijke leer van de soevereiniteit in eigen kring vertaald in machtsposities.
In ouderwetse antirevolutionaire termen is het evangelie een kompas voor een samenleving die door groepen en zuilen – vooral confessionele – naast elkaar wordt bestuurd en beheerd. Dit in tegenstelling tot één centrale, sturende macht: de markt in de visie van de liberalen, de staat volgens de sociaaldemocraten.