Kleding als wegwerpproduct

Deze week zag ik de eerste aflevering van De Prijsknaller, waarin Eva Cleven en Ersin Kiris onderzoek doen naar de consequenties van fast fashion. In een halfuur worden alle problemen die onze huidige kledingindustrie veroorzaakt aangestipt. De kern van het probleem, zoals in de documentaire naar voren komt, is dat kleding een wegwerpproduct is geworden. Kleding is goedkoper dan ooit en we kopen per persoon meer kleding dan ooit. Ook gooien we het sneller weer weg om het te vervangen voor nieuwe items uit de winkel. Het is alsof we minder waarde zijn gaan hechten aan individuele kledingstukken. Ze kosten niet veel, dus ze zullen wel niet veel waard zijn, toch? Dat kleding goedkoper is dan eerder heeft te maken met de kwaliteit van de kledingstukken. De materialen zijn goedkoper. In De Prijsknaller wordt genoemd dat er in toenemende mate polyester in kleding zit en dat dit bijdraagt aan de slechte kwaliteit ervan. Een slechte kwaliteit kleding heeft niet alleen invloed op hoe snel wij in Nederland onze kleding wegdoen, maar ook op in hoeverre het nog hergebruikt of gerecycled kan worden. In De Prijsknaller wordt pijnlijk duidelijk wat er gebeurt met kleding die je in de textielbak stopt. Eerder konden wij onszelf nog vertellen dat onze kleding via deze weg een tweede leven krijgt bij iemand die kleding nodig heeft en er blij mee is. Na het zien van de documentaire kan dat echt niet meer. Als jij jouw kleding niks waard vindt, is de kans namelijk groot dat ieder ander er net zo over denkt en het dus helemaal niet goed terechtkomt. Ondertussen draait de kledingindustrie overuren. Er wordt te veel kleding geproduceerd, we hebben te veel kleding in onze kasten, en zowel bedrijven als individuen danken te veel kleding af. Deze afgedankte kleding belandt in landfill, op vuilnisbelten en zelfs op illegale dumpplaatsen. Bovendien vergaat niet alle kleding even goed. Synthetische kleding zoals polyester vergaat niet of heel traag. En in plaats van echt af te breken, vervalt het in microvezels die zich over de hele wereld verspreiden. Deze lineaire kledingindustrie is niet houdbaar. We moeten stoppen de aarde te vervuilen met kledingafval. Kleding zou geen wegwerpproduct moeten zijn. We moeten onze verantwoordelijkheid nemen en het anders doen. Daarom houd ik me bezig met kleding en met hoe we de kledingindustie kunnen verduurzamen. En daarom schrijf ik voor Sargasso een serie artikelen over kleding vanuit het perspectief van duurzaamheid waarin ik mijn bevindingen met je deel. De aflevering Kleding van De Prijsknaller is een goede introductie of herinnering aan de impact van kleding.

Door: Foto: Still uit De Prijsknaller, KRO-NCRV copyright ok. Gecheckt 12-10-2022
Foto: Mizzou CAFNR (cc)

EarthBNB

COLUMN - Sinds een week of wat heb ik nieuwe huisgenoten. Nogal veel: inmiddels een paar honderd, schat ik. Ze hebben geen longen en in de open lucht stikken ze binnen het kwartier; als hun omgeving te nat is, verdrinken ze. Ze hebben liefst tien hartjes, die gepaard in hun lijfje zitten: vijf setjes van twee. Ze zijn verrassend sterk: als ze kronkelen, voel je de kracht waarmee ze zich verzetten. (Ik durf alleen de grote op te pakken, bij de kleintjes ben ik enigszins benauwd dat ik ze bezeer.)

Mijn huisgenoten zitten in een wormenton, waar ze mijn huis-, tuin- en keukenafval voor me composteren. Plus een boel karton, dat ze nodig hebben voor de cellulose. Ze zijn nu hard bezig de doos waarin zij en hun nieuwe onderkomen hier arriveerden, in stukjes en beetjes op te eten: een prachtig voorbeeld van de kleinschalige recycling waarvoor ik ze in huis heb gehaald.

Maar een roedel compostwormen verzorgen is iets anders dan omgaan met een kat of hond: je kunt niets aan hun snoetjes aflezen. Je moet hun gedrag bestuderen, en kijken of het goed gaat in hun EarthBNB. Dat kost tijd: je ziet de invloed van elke ingreep op z’n vroegst een paar dagen later. Alsof je een olietanker bestuurt, een mammoetschip gemaakt van tijgerwormen.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Liegen en bedriegen in statiegeldland

Trouw bericht over een fraai staaltje manipulatie:

De verpakkingsindustrie heeft een onderzoek gedaan naar de perceptie van het publiek over het statiegeldsysteem. Wat blijkt: daar waar in 2010 minder dan 10% van de bevolking voor afschaffing was, vindt nu 70% van de bevolking afschaffing wel best.

Althans: als je lekker manipuleert met de vraagstelling en dan ook nog hier en daar flink wat er bij liegt…

 

Foto: Marc Wathieu (cc)

Kunst op Zondag | Pizzadozen

Enig idee hoeveel kunst we weggooien? Misschien zijn we zo nonchalant omdat we het gratis en in enorme hoeveelheden krijgen aangeboden. En dikke kans dat die berg weggegooide kunst in tijden van corona fiks groter is geworden.

We gaan eens kijken  naar ‘verpakkingskunst’. Daar moet je nog goed mee oppassen, want het coronavirus schijnt het goed vol te kunnen houden op plastic en ook op karton blijft het een dag in leven. Een kartonnen preventiescherm biedt dus misschien niet de beste bescherming.

Maar er wordt met ‘verpakkingskunst’ nog aardige dingen gedaan. Bijvoorbeeld de vet fraaie kunst op pizzadozen.

Kunst op pizzadozen

Een voor de hand liggende variant: reproducties van meesterwerken op de doos. De Finse Kirsi Karppinen beschilderde tien pizzadozen met oude kunst. Hier haar versie van de Narcissus van Caravaggio.

Kirsi Karppinen - Pizza box 8, 2014, oil on pizza box. cc Flickr pizzadozen

Kirsi Karppinen – Pizza box 8, 2014, oil on pizza box. cc Flickr

Is de spotprent kunst? En kunt u zich dan voorstellen dat een Nederlandse horecaondernemer een cartoonist vraag zijn pizzadozen te voorzien van een Rutte, De Jonge. Koolmees en Wiebes die het land opvreten? In Italië meende een pizzabakker in Turijn dat Berlusconi en coalitiegenoten het land aardig verdeelden.

régine debatty Pizza Box Flickr CC BY-SA 2.0 pizzadozen

régine debatty Pizza Box Flickr CC BY-SA 2.0

Foto: copyright ok. Gecheckt 22-04-2022

Troep

ACHTERGROND - Vroeger was er geen vuilophaaldienst. Wie afval had, gooide dat uit het raam, in de greppel naast de boerderij, in het varkenskot, achter de stal, maar in ieder geval niet op enkele kilometers van de woonplek zoals nu. Je had wel wat beters te doen. Onbewust van microben en infectieziekten zag de mens vroeger in deze vorm van Entsorgung geen enkel probleem.

We leefden op onze eigen vuilnisbelt. En dat is leuk, want daardoor kunnen we nu nog steeds onderzoek doen naar de plekken waar duizenden jaren geleden mensen woorden. Nooit heb ik mijn vak – de archeologie – beter samengevat gezien dan in de studentikoze boektitel: The how-to-dig-holes-in-alleged-junk-containing-soil-book.

Een echte archeoloog zal u een chiquer antwoord geven op de vraag wat hij doet. Archeologen bestuderen het menselijk verleden aan de hand van de materiële cultuur. Het menselijk verleden onderscheidt de archeoloog van de paleontoloog, die oude beesten bestudeert. De materiële cultuur onderscheidt hem van de historicus, die in geschreven bronnen doet. Materiële cultuur is op zijn beurt weer een chique woord voor de spullen die mensen maken. Dat kan letterlijk alles wezen: van gemeentehuizen en Chinese muren tot koffielepeltjes en veiligheidsspelden.

Wat mensen onbedoeld maken, kan ook onderwerp van onderzoek zijn: de veranderde samenstelling van het plantaardig leven rondom een boerendorp laat zijn sporen na in de in de bodem neergelagen stuifmeelkorrels. Geen prehistorische boer die daar ooit op gekomen is. Misschien dat hij wel eens aan zijn eigen afval heeft gedacht: ‘Als de één of andere idioot hier over tweehonderd jaar zijn schep in zet, heeft-ie echt géén idee!’

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Hamsters

COLUMN - Hamsters. Het hele huis is oranje van de hamsters. Bij iedere 15 euro gespendeerd krijg je een oranje hamster in een of ander raar pakje. De tafel ligt er vol mee. “We kunnen het met kerst in de boom hangen mam!” zei de oudste. Over mijn lijk.

Er is een spaaractie geweest waar ik blij van ben geworden en dat waren de dierenplaatjes. Die zitten in een boek, dat boek staat in de kast en komt er af en toe uit om doorgebladerd te worden. Dat boek staat er over 10 jaar nog. Het is een toevoeging, het sparen was leuk, ze leren er wat van en het is een blijvend iets. Die hamsters, die donderen we straks gewoon weer de container in.

Supermarkten zouden eigenlijk verantwoordelijk moeten blijven voor de zooi die ze wereld in slingeren. Want al die wuppies en smurfen liggen allemaal op de vuilnisbelt en de volgende actie wordt al weer gepland. Ik kan natuurlijk gewoon weigeren om de actiespullen mee te nemen, maar dat levert hier teleurgestelde gezichtjes op. Ik ben daar tot nu toe steeds gevoelig voor geweest. De marketingcampagnes schieten hun doel niet voorbij. Nog mooier zou zijn als dit soort acties verleden tijd werd, maar dat kan ik wel op mijn buik schrijven.

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Van die dingen | Verpakking

COLUMN - Ik wilde alleen even een nieuwe toner uit de verpakking halen. Dat ging niet zomaar. Ik moest op zoek naar een stanleymes om door de dikke plastic verpakking heen te snijden. Daarna volgden nog de plastic verpakking, de papieren verpakking, het plastic zakje om de toner en tenslotte het plasticje dat de inkt tegenhield. Ik keek naar de berg rotzooi op tafel en ik werd woest. Was dit nou allemaal nodig? Deze berg afval?

Ik heb navulverpakkingen geprobeerd, maar dat werkte voor geen meter. Ik zat heel snel en altijd op onmogelijke momenten zonder inkt, dus dat ging hem niet worden. Dus weer terug naar deze verpakkingsterreur. Wel eens stilgestaan bij de hoeveelheid verpakking die er om een elektrische tandenborstel zit? Na het uitpakken van de Sinterklaascadeaus stampen we de container nog even extra aan, zetten we een extra zak plastic meuk aan de straat en gaan de Chinese nepbatterijen de speciaal daarvoor bedoelde afvalbak in.

We hebben verpakkingsbelasting hier in Nederland, maar dat wordt allemaal doorberekend aan de klant, dus dat zet geen zoden aan de dijk. Ik betaal voor verpakkingen die ik niet wil. Leuk natuurlijk dat er allerlei initiatieven zijn om van de (plastic)afvalberg nieuwe producten of kunst te maken, maar het moet gewoon een stuk minder en dat kan volgens mij ook. Waarom moet alles vier keer ingepakt worden? Waarom in plastic, dan weer in papier en daarna nog een keer in plastic? Een soort zou toch voldoende moeten zijn?

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Foto: copyright ok. Gecheckt 13-10-2022

Nederland, ambitieland?

COLUMN - Wat hebben afval en moraliteit met elkaar te maken?

Sigarettenpeuken op de grond. Voor veel mensen de gewoonste zaak van de wereld. Ik verbaas me er altijd weer over. In de meeste gevallen is er op zeer bescheiden afstand een prullenbak te vinden en bovendien: sinds wanneer is je afval opruimen niet de gewoonste zaak van de wereld?

Ethici wordt vaak verweten dat ze redeneren vanuit een ivoren toren, dat hun getheoretiseer maar weinig te maken heeft met hoe het er in de ‘echte wereld’ aan toe gaat. Ik denk dat de mensen die die verwijten maken wel een beetje gelijk hebben. Laten we dan dus maar eens een voorbeeld rechtstreeks van de straat nemen. Je afval opruimen is altijd het eerste wat in me opkomt als ik op zoek ben naar een voorbeeld van een ‘morele wet’ waar iedereen het over eens kan zijn en waar geen diep getheoretiseer aan te pas hoeft te komen.

Misschien denkt u: ‘morele wet? Je afval opruimen is toch gewoon een kwestie van fatsoen?’ Dat is het ook, en fatsoen heeft alles met moraliteit te maken. Het gaat over hoe je met elkaar wilt omgaan, welke consequenties van je gedrag je acceptabel vindt, waar je anderen mee wilt opzadelen.

Foto: Riccardof (cc)

Voorjaarsschoonmaak in Polen

ELDERS - Snel groeiende Oost-Europese consumptiemaatschappijen krijgen steeds meer problemen met het verwerken van afval. En er ligt nog steeds een vuile erfenis uit het verleden.

Polen is de snelst groeiende economie, schrijft De Telegraaf deze week, een consumentenmarkt met 38 miljoen mensen en het enige Europese land dat geen last heeft van de crisis. Grijp uw kansen ondernemers! Polen kopen en blijven kopen. Maar waar laten ze hun afval?

Polen wordt, samen met tien andere lidstaten, door de EU gehekeld om zijn rotzooi, vuil en het bovenmatige afval, aldus Ewa Wilk in de Poolse krant Polityka. Het land lijdt onder het syndroom van een opkomende consumptiemaatschappij: kopen, hebben, weggooien, nieuwe kopen, goedkoop, zó goedkoop, het is zonde als je het niet koopt. En de tradities van de oudere generatie helpen niet mee. Enkele decennia geleden was er in Polen net als andere Oost-Europese landen schaarste op veel gebieden. De neiging dingen te bewaren is nog steeds, je weet maar nooit waar je ze voor kunt gebruiken. Inmiddels gaan Polen mee in de cultuur van de kapitalistische economie: elk jaar alles nieuw, kopen, kopen, we kunnen het betalen. Zo groeit de afvalberg.

Maar ook de Polen zullen er aan moeten wennen dat de groei van de consumptie een keerzijde heeft, schrijft Ewa in haar overdenkingen bij de voorjaarsschoonmaak. Als lid van de Europese Unie krijgt het land ook te maken met richtlijnen voor afvalverwerking en recycling. In Duitsland wordt ongeveer de helft van het afvalaanbod gerecycled en het doel is om dat aandeel tot 75 procent te verhogen in de nabije toekomst. In Polen wordt slechts tussen de 5 en 10 procent van het afval gerecycled. Alleen Roemenië en Letland scoren in de EU slechter. Op dat gebied is er nog veel werk te verrichten (hallo, ondernemers, bent u er nog?). De nieuwe wetgeving in Polen vereist een flinke gedragsverandering. Maar zoals de geschiedenis in andere landen laat zien: iedereen kan leren afval op de juiste plaatsen te deponeren en te scheiden.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Foto: copyright ok. Gecheckt 10-02-2022

Landfill Harmonic

Maestro Luis Szarán laat met het ‘Landfill Harmonic’ orkest zien hoe je afval kunt transformeren tot onderwijsinstrument dat verschil maakt in het leven van mensen.

Vandaag aandacht voor een bijzonder project. In Paraguay leeft bijna 35 procent van de bevolking onder de armoedegrens. Maestro Luis Szarán is  een man met een missie. In zijn vrije tijd trekt hij met zijn organisatie Sonidos de la Tierra door het land om muziekles te geven aan kinderen in de arme wijken. Szarán ziet muziek als instrument voor sociale transformatie. Maar hoe kom je aan een muziekinstrument als je nauwelijks geld hebt om te eten?

Szarán: ‘Despite living under dire circumstances, if a person has initiative and is creative, even trash can become an educational tool that could change someone’s life and the lives of others. (…) We believe we are conveying a dream when we play with the recycled instruments. Playing melodies made out of trash that move people’s hearts and turn the key that unlocks the deepest feelings in children and young kids that begin to re-evaluate their own lives in which they have it all.’

[kliktv nr=1]
Volgende