Nieuwe politieke partijen – de afsplitsers

Op 29 oktober kunt u een keuze maken uit 27 partijen. Wordt het een van de 15 partijen die nu in de Tweede Kamer zitten? Of gaat u voor ‘iets compleet anders’ en stemt u op een van de 12 andere partijen? Die 12 deelnemende partijen aan de Tweede Kamerverkiezing 2025 kunnen we indelen naar: Herintreders, volhouders, afsplitsers en gloednieuwe partijen (debutanten). De herintreders (3) en volhouders (ook 3 ) hebben we in een vorig artikel al behandeld. Vandaag belichten we de afsplitsers. De Linie De Linie – opgericht door Gerard van Hooft, een van de hoofdrolspelers in de tumultueuze conflicten waarbij 50PLUS haar Tweede Kamerzetels verloor. Van Hooft zou in 2023 lijstrekker van de ouderenpartij worden, maar werd door het bestuur terzijde geschoven. Na een hoop gedonder werd Van Hooft bij een online stemming alsnog tot lijsttrekker gebombardeerd. 50PLUS verloor, kwam niet meer in de Tweede Kamer. Van Hooft slikte de bittere pil maar reageerde manmoedig: “We gaan de partij reorganiseren en we komen nog sterker tevoorschijn als dan we nu weg zijn gegaan". Nu heeft hij samen met Dick Schouw De Linie opgericht. Ze kennen elkaar van 50PLUS waar Schouw vorig jaar als bestuurslid afscheid van nam omdat hij het bestuurswerk niet langer kan combineren met zijn gewone werk. Een nieuwe partij is nodig volgens Dick Schouw, want “De oude partijen zijn de oorzaak van alle crises die we hier hebben. Ze hebben de basis daarvoor gelegd. Zij hebben duidelijk niet de oplossing gebracht die dit land nodig heeft.” Dat gaat met De Linie anders worden: “Daarom komen wij met een heel nieuw elan en oplossingen die men niet eerder gezien of bedacht heeft.” Die niet eerder geziene of bedachte oplossingen zien we terug in de standpunten van De Linie, waar werkelijk niks nieuws onder de zon in staat. Dat standpunt herzien we natuurlijk als u er wel iets nieuws in ontdekt. Dick Schouw treedt nu op als adviseur van de partij en staat niet op de kandidatenlijst van De Linie, die met 15 kandidaten meedoet in 10 kieskringen. Vrede voor Dieren Vrede voor Dieren - is een afsplitsing van de Partij voor de Dieren (PvdD). De PvdD heeft het standpunt ingenomen extra te investeren in de Europese defensie om zo snel mogelijk onafhankelijk te worden van de VS (verkiezingsprogramma PvdD, pag. 124). Voor een aantal leden is dat een onverteerbaar standpunt, dat ingaat tegen de pacifistische principes van de partij. Het leidde tot een afsplitsing en de oprichting van Vrede voor Dieren. Pascale Plusquin, lijsttrekker voor Vrede voor Dieren, denkt niet dat het in de Tweede Kamer tot onderling geruzie tussen de twee nagenoeg gelijke partijen zal leiden: “We willen de strijd met de Partij voor de Dieren helemaal niet aan, ik heb ook helemaal geen ruzie met Ouwehand, het is bedoeld als aanvulling. We wilden een alternatief bieden, een nieuw politiek onderdak voor diegenen die echt principieel tegen het defensiestandpunt zijn." Het bestuur van de PvdD ziet dat iets anders: ‘De dieren en natuur en mensen in verdrukking in deze tijden hebben volgens het bestuur van de partij wel behoefte aan verbinding en mensen die voor hen opkomen en " eendrachtig aan een groene toekomst werken". Daar draagt "dit initiatief niet aan bij" (NOS, 4 augustus). Vrede voor Dieren doet met 33 kandidaten in alle 20 kieskringen mee en hoopt hun 45 puntenplan na 29 oktober in de Tweede Kamer uit te kunnen dragen. Vrij Verbond Vrij Verbond – noemt zich “de enige rechts-progressieve politieke partij in Nederland”. is een afsplitsing van de LP (Libertaire Partij). Waar de LP met de kettingzaag de Tweede Kamer in wil, denkt het Vrij Verbond met drie zetels “Lief Rechts” in de Kamer te introduceren, dankzij “genoeg leden afkomstig uit diverse partijen zoals BVNL, D66, VVD en BBB”(lokale omroep Sleutelstad, 5 september 2025). De partij propageert “de fundamentele keuzes van deze tijd” aan te pakken. En wat zijn die keuzes dan? “Niet tussen links of rechts. Niet tussen meer klimaat of minder migratie. Maar tussen een steeds grotere overheid of grotere mensen”. ‘Niet tussen meer klimaat of minder migratie’ vertaald zich in het partijprogramma als “een einde aan natuur- en klimaatregels die woningbouw blokkeren zonder realistisch doel of meetbaar effect” (pag. 17 partijprogramma) en “Migratiebeleid onder volledige Nederlandse regie, met eigen toelatingseisen en beëindiging van internationale beperkingen”(pag. 72 partijprogramma, ‘Waar we direct werk van maken’) Wie graag (veel) minder belasting wil betalen en minder overheidsbemoeienis wil moet bij de het Vrij Verbond zijn en krijgt er dan “minder collectieve uitgaven aan zorg en onderwijs” voor terug (pag. 72 partijprogramma) Het Vrij Verbond doet met 12 kandidaten mee in 13 kieskringen. Afsplitser leidt regionale partij Tot slot een al langer bestaande lokale partij die als zodanig geen afsplitsing is, maar met een afsplitser als lijsttrekker de landelijke politiek in wil: de FNP (Fryske Nasjonale Partij). Aant Jelle Soepboer was nog Kamerlid voor het NSC, gaf aan niet terug te willen op de kandidatenlijst voor het NSC en niet veel later kondigde de FNP aan met “top kandidaat” Soepboer aan de ratrace naar de Tweede Kamer mee te gaan doen (NOS, 11 juli 2025). Daar waren ze bij het NSC niet zo heel blij mee en het duurde niet lang of Soepboer besloot zijn Kamerzetel op te geven en vertrok. Soepboer is thuis, juichte de FNP. En dat klopt want hij zat voor de FNP in 2018 in de gemeenteraad van Noardeast-Fryslân, waar hij van 2022 tot 2023 wethouder was. Ook Lokaal Brabant en OOS Limburg waren van plan aan de komende verkiezingen mee te doen. Deze twee partijen zagen er van af omdat ze in  de korte voorbereidingstijd geen kans zagen aan alle voorwaarden (met name ondersteuningsverklaringen in meerdere kieskringen) te kunnen voldoen. Overigens zijn een groot deel van de lokale partijen indirect vertegenwoordigd in de Eerste Kamer door de OPNL (Onafhankelijke Politiek Nederland – voorheen OSF, Onafhankelijke Senaatsfractie). Hierbij zijn 12 regionale koepels aangesloten, die op hun beurt weer meerdere plaatselijke partijen vertegenwoordigen. Blijkbaar vind men het niet nodig, of is het tot nu toe niet gelukt, om als OPNL aan Tweede Kamerverkiezingen mee te doen. Mocht Soepboer en zijn FNP (lid van OPNL) een of meerdere zetels halen dan krijgen de federale idealen een stem in de Tweede Kamer. De FNP wil meer bevoegdheid en middelen naar de provincies en meer autonomie voor de regio’s om de eigen leefruimte zoveel mogelijk zelf vorm te geven (zie hier punt 7 Kernwaarden van de FNP). De FNP wil dat ‘Den Haag’ “durft los te laten” en dat regio’s meer zeggenschap krijgen over hun eigen beleidsterreinen, met name op het gebied van ruimtelijke ordening, wonen, infrastructuur, natuurbeheer, onderwijs en regionale economie (partijprogramma, pag. 19). De FNP doet met 49 kandidaten mee in 16 kieskringen. In een volgend artikel kijken we naar twee debutanten, ofwel de echt nieuwe politieke partijen.

Door: Foto: ChatGPT Image stempotlood stembiljet
Foto: Paul Farmer (cc)

De versplintering komt van rechts

COLUMN - Om over na te denken voor de komende Tweede Kamerverkiezingen: de versplintering van het politieke speelveld komt van rechts.

Na de vorige verkiezingen begonnen zeventien fracties aan hun parlementaire plicht. Sinds 1 augustus zijn dat er eenentwintig. Olaf Ephraim verlaat Groep Van Haga en gaat als eenmansfractie verder.

Dat is de vierde afsplitsing die uitbreiding van het aantal fracties veroorzaakt. Ephraim was eerder al, samen met Van Haga en Smolders, uit de FvD-fractie gestapt. Pieter Omtzigt verliet de CDA-fractie en begon voor zichzelf. En Nilüfer Gündogan ging als zelfstandige fractie verder na gedonder met Volt.

Het had erger kunnen zijn. Aan de verkiezingen in 2021 namen 37 partijen deel. Daarvan was 43%  rechts, 27% links, 16% midden en 11% was niet nader te definiëren.

Sinds 1945 waren er bij 29 fracties afsplitsingen. Ter rechterzijde betrof het 59% van alle fracties. Aan de linkerkant werd 28% getroffen door afsplitsingen. Verder trad het verschijnsel  voor 3% op bij middenpartijen en 10% bij niet nader te definiëren fracties.

Maar die 29 fracties waren wel goed voor 54 afsplitsingen. Met als koplopers de LPF en de PVV (elk 6 afsplitsingen). In totaal viel er bij rechtse fracties 67% splitsingen te betreuren. De linkerflank haalde dat bij lange na niet en bleef steken op een 20% afsplitsingen. (De middengroepen 6%, de ongedefinieerden 7%).

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Tweede Kamer beperkt rechten zich afsplitsende partijen

Op zich valt daar nog wel wat voor te zeggen, omdat je in Nederland in de praktijk op partijen stemt. Ik zou dan wel graag een uitzondering willen zien voor kamerleden die individueel wél voldoende voorkeursstemmen hebben gehaald voor een kamerzetel.

Een andere aanpassing is die voor de commissie Stiekem, waar staatsgeheimen worden besproken. Straks mogen alleen nog de grootste vijf partijen aansluiten. Ook hier snap ik dat je niet elke afsplitsing erbij wil hebben, maar waarom niet alle partijen die een mandaat hebben van het volk, oftewel alle partijen die direct na de verkiezingen in het parlement zitten?

Foto: © Stuk Rood Vlees Tom van der Meer Afsplitsing 3 copyright ok. Gecheckt 13-10-2022

Afsplitsingen, fractiediscipline, en de publieke opinie

ANALYSE - Een gastbijdrage van Tom van der Meer, eerder verschenen op Stuk Rood Vlees.

Voor de tweede keer in twee weken neemt een oppositiepartij afscheid van een zittend Kamerlid en de daaraan verbonden Kamerzetel. En dat nog wel tijdens het parlementair reces. De wijze van deze afsplitsingen verschilt echter flink.

Het eerste geval was Femke Merel van Kooten-Arissen, die vorige week uit de Tweede Kamerfractie van de Partij voor de Dieren stapte om als zelfstandig Kamerlid verder te gaan. Daarop is ze door haar partijbestuur geroyeerd als lid van die partij. Het tweede geval is Henk Otten, die afgelopen woensdag door het Forum voor Democratie uit de partij werd gezet, en vervolgens op Twitter reageerde dat hij zijn zetel in de Eerste Kamer zal behouden. Dat hij lid zal blijven van de FvD-fractie in de Eerste Kamer is evenwel zeer onwaarschijnlijk.

Over afsplitsingen is al veel geschreven, ook door wetenschappers in interviews, blogs en boeken.

Afsplitsingen zijn politieke partijen een doorn in het oog, maar zonder grondwetswijziging niet te verbieden. De ultieme uitvlucht van een afsplitsing zou bovendien een noodzakelijk tegenwicht zijn tegen de nu al dwingende fractiediscipline.

Maar in deze publicaties is nauwelijks gekeken naar de publieke opinie over afsplitsingen. Het Nationaal Kiezersonderzoek van 2017 biedt een inkijkje in de opvattingen van kiezers hierover.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.