Tweespalt | Verscheur het klimaat

4 juni 2021: Bijna 8 op de 10 automobilisten laten auto bewust weleens staan 4 juni 2021: Nederland wil weer plankgas In 2020 gaf 78 procent van de Nederlandse automobilisten van 18 jaar of ouder aan de auto weleens bewust te laten staan. Voor de meesten is meer beweging het belangrijkste motief. 16 procent doet dit vooral om een bijdrage te leveren aan een beter milieu of klimaat. Een meerderheid van de Nederlanders wil overdag harder kunnen rijden op de snelweg. Bijna 52 procent van de bevolking is de maatregel beu om al bij 100 kilometer per uur het gas in te houden. Zelfde bron (CBS), andere selectie. En het stuk en de kop van de Telegraaf zijn in meerdere opzichten suggestief. De vraag was niet of de 100 km/h maatregel weg moest, maar wat men een goede maximumsnelheid voor overdag vond. Dat is niet dezelfde vraag. En al helemaal niet als je daarbij de overwegingen meegeeft (stikstof, klimaat). En vervolgens suggereert de Telegraaf dat de meerderheid 130 wil rijden (plankgas). Maar dit is slechts 17.9%. Want 24,3% wil 120 en 9,4% wil 110. En, verrassing, de grootste enkelvoudige groep, 40,5% wil 100 houden. Verder in de krant van vandaag geen enkel stuk over het belangrijkste deel van het onderzoek waar bovenstaande een aspect was: "Drie kwart Nederlanders maakt zich zorgen over gevolgen klimaatverandering"

Door: Foto: Sargasso achtergrond wereldbol
Foto: Mizzou CAFNR (cc)

EarthBNB

COLUMN - Sinds een week of wat heb ik nieuwe huisgenoten. Nogal veel: inmiddels een paar honderd, schat ik. Ze hebben geen longen en in de open lucht stikken ze binnen het kwartier; als hun omgeving te nat is, verdrinken ze. Ze hebben liefst tien hartjes, die gepaard in hun lijfje zitten: vijf setjes van twee. Ze zijn verrassend sterk: als ze kronkelen, voel je de kracht waarmee ze zich verzetten. (Ik durf alleen de grote op te pakken, bij de kleintjes ben ik enigszins benauwd dat ik ze bezeer.)

Mijn huisgenoten zitten in een wormenton, waar ze mijn huis-, tuin- en keukenafval voor me composteren. Plus een boel karton, dat ze nodig hebben voor de cellulose. Ze zijn nu hard bezig de doos waarin zij en hun nieuwe onderkomen hier arriveerden, in stukjes en beetjes op te eten: een prachtig voorbeeld van de kleinschalige recycling waarvoor ik ze in huis heb gehaald.

Maar een roedel compostwormen verzorgen is iets anders dan omgaan met een kat of hond: je kunt niets aan hun snoetjes aflezen. Je moet hun gedrag bestuderen, en kijken of het goed gaat in hun EarthBNB. Dat kost tijd: je ziet de invloed van elke ingreep op z’n vroegst een paar dagen later. Alsof je een olietanker bestuurt, een mammoetschip gemaakt van tijgerwormen.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Foto: Roel Wijnants (cc)

Luis in de pels

RECENSIE - Op Tweede Kerstdag 1986 wordt Assen rond 8 uur ’s morgens opgeschrikt  door een lichte aardbeving met een kracht van 2,8 op de schaal van Richter. Het KNMI meldt dat het de eerste aardschok is die in Drenthe wordt gemeten. Een link met de gaswinning wordt echter onmogelijk gehouden. Sociaal geograaf Meent van der Sluis gaat onmiddellijk op onderzoek uit, verzamelt getuigenissen en diept eerdere verhalen op over aardschokken in 1976, 1980 en 1984. Op 22 januari 1987 publiceert de NRC een artikel waarin Van der Sluis aan de hand van nogal technische beschouwingen zijn theorie uiteenzet over het verband tussen de aardschokken en de gaswinning. Hij acht de mogelijkheid van een ‘flinke klapper’ niet uitgesloten en waarschuwt voor de stabiliteit van de zoutkoepels die zijn aangewezen voor opslag van radioactief kernafval.

Bodemdaling en gaswinning

Die zoutkoepels hadden al eerder de aandacht van de Drentse activist Van der Sluis. Er was veel verzet in Drenthe tegen de plannen van de regering Den Uyl om de zoutkoepels te gebruiken voor atoomafval. In Gasselte vindt op 2 juni 1979 een demonstratie plaats van 25.000 mensen en er komen meer acties, zoals een ludieke ‘boortorenverbranding’. Meent van der Sluis onderbouwt de protesten met zijn kennis van de bodem in de noordelijke provincies. Hij neemt onvermoeibaar deel aan alle acties ter bescherming van het natuurlijk milieu in zijn omgeving en bereikt met zijn wetenschappelijk onderbouwde argumenten regelmatig de media. Als docent, eerste aan de Pedagogische Academie en later aan de Landbouwhogeschool neemt hij zijn studenten mee voor onderzoek naar de gevolgen van bodemdaling. In 1989 en 1990 publiceert hij twee rapporten over de bodembeweging in de noordelijke provincies in relatie tot de gaswinning. Van der Sluis is bijna twaalf jaar lid van de Provinciale Staten van Drenthe voor de PvdA. Daar zet hij zijn strijd tegen bodemdaling en de gaswinning voort. Het wordt hem niet in dank afgenomen. Hij wordt niet geloofd. Onder aanvoering van de afdeling PR van de NAM wordt hij weggezet als ondeskundige charlatan. In de PvdA blijft hij de onbehouwen, ondiplomatieke solist en dwarsligger die sommige van zijn collega’s liever zien gaan dan komen. Het is pijnlijk dat hij nooit heeft geweten dat zijn inzichten zoveel jaren na zijn vroegtijdige dood in 2000 nu gemeengoed zijn geworden.

Foto: Toshiyuki IMAI (cc)

Wereldtemperatuur | Update maart 2021

DATA - Wacht, wat? Heeft Steeph nou na tien jaar trouw maandelijks een update geven de maand februari overgeslagen? Ja, sorry, blame it on Brexit.
Kennelijk is er plots een in- of uitvoer beperking op bytes of zo. Maar de maandelijkse update van de Britse klimaatdataset (Hadcrut) voor februari kwam maar niet door. En toen plots die van februari en maart tegelijk. Beetje suf om dan twee aparte posts te maken toch.

Dus hier de update voor maart:
klimaatdataset

Overigens zouden we nu al de update voor april moeten hebben. Maar geen idee wanneer de Britten daarmee doorkomen. Het kan overigens ook samenhangen met de komende overschakeling van de Britten op de vijfde versie van Hadcrut.

Weinig nieuws te melden van mijn kant nog steeds door drukte elders. Behalve misschien de boodschap dat iedere illusie dat het virus een wezenlijke deuk zou slaan in de CO2 productie bij het oud vuil kan inmiddels. Maar goed, een heel klein beetje optimistisch nieuws daartegenover is dat het voorheen heel fossiele IAE zich nu heel nadrukkelijk uitspreekt over de noodzakelijke transitie naar duurzame energievoorziening. Dat is winst, zeg maar.

Het overzicht van de wereldwijde temperatuurafwijkingen is gebaseerd op de metingen van RSS MSU TLT 4.0, GISS – gistemp v4, Hadcrut4 (4.6), NOAA/NCEI (NOAAGlobalTemp v5), Copernicus ERA5 en JMA.
We nemen daar maandelijks het gemiddelde van en bepalen ook nog het lopende gemiddelde over alle metingen van 36 maanden (drie jaar), 132 maanden (elf jaar) en dertig jaar. Let op: het gaat hier om gemiddelde afwijkingen over meerdere reeksen met verschillende referentieperiodes. Getallen bieden dus alleen een indicatie van de trend. De metingen zijn boven het zee en aardoppervlak (leefniveau).

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Nieuwe zeespiegelprojecties: de asymmetrische onzekerheid blijft

In Nature stonden vorige week twee artikelen met nieuwe projecties van de zeespiegelstijging. Of, om precies te zijn: de te verwachten bijdrage van het smelten van landijs daaraan. Voor de totale stijging moet daar nog de bijdrage van thermische expansie van zeewater bij worden opgeteld. Volgens het IPCC Speciale Rapport over de oceanen en de cryosfeer is dat, afhankelijk van hoeveel het opwarmt, zo’n 15 tot 30 centimeter aan het eind van deze eeuw. En, om helemaal compleet te zijn, er wordt ook nog enkele centimeters stijging verwacht als gevolg van grondwateronttrekking en veranderingen in opslag van zoet water op land.

De grootste onzekerheden zitten in de bijdrage van het landijs en dan vooral in die van de ijskappen van Groenland en Antarctica. De reden daarvoor is eenvoudig: er hoeft maar een fractie van al dat ijs te smelten om de zeespiegel een halve of een hele meter te laten stijgen. Hoe groot de fractie die smelt precies zal zijn en hoe snel dat smelten gaat is niet zo eenvoudig te voorspellen.

Er zijn nogal wat variabelen die invloed kunnen hebben op het smeltproces: de temperatuur, de hoeveelheid neerslag, de eigenschappen van het ijs en van de bodem waar het op ligt, enzovoort. Bij ijs dat op de zeebodem rust komen daar dan nog oceaanstromingen, de temperatuur van het zeewater en de eigenschappen van de zeebodem bij. Modellen die de bepalende processen gedetailleerd simuleren zijn behoorlijk complex. De rekentijd op supercomputers die nodig zijn voor dergelijke simulaties is duur en dus zit er een grens aan het aantal simulaties dat ijsonderzoekers uit kunnen voeren.

Foto: Photo RNW.org (cc)

Wind, olie en flamingo’s

COLUMN - Het waait flink op Bonaire, het hele jaar door Bij een constante temperatuur van ongeveer 30 graden. Warme wind dus. Bepaald geen markt voor wasdrogers. Maar wel voor windenergie, dacht ik. Op onze eerste tocht over het eiland (over de EEG-Boulevard) kwam ik welgeteld één molen tegen. En die draaide niet.

Uw Europa-correspondent bevindt zich momenteel ver buiten de regio. Bonaire is een bijzonder soort gemeente (‘ Openbaar Lichaam’ ) binnen het Koninkrijk der Nederlanden. Dus toch ook een beetje Europees? Bij binnenkomst moest ik net als bij het vertrek van Schiphol mijn paspoort laten zien. ‘ Welkom in Nederland’ zei de douanebeambte met een brede lach op mijn vraag waarom dat nodig was op een reis tussen twee delen van het hetzelfde land.

Maar die niet aflatende wind dus. Je zou denken dat de Bonairianen daar goed van kunnen profiteren. Het locale water- en elektriciteitsbedrijf, Webbonaire, meldt dat een derde van de elektriciteit wordt geleverd door windmolens, waaronder die ene grote die niet draaide toen ik er langskwam. Elders las ik dat er over de prijs van de elektriciteit nogal wat te doen is geweest. Kostprijsverhogingen zijn onvoldoende gecompenseerd door subsidie die vooral de laagste inkomens tegemoet moet komen. De subsidie zou voor een belangrijk deel ten goede gekomen zijn van de grote (bedrijfs)aansluitingen. Lagere tarieven, bijvoorbeeld door inzet van wind- en zonne-energie, mogen de bewoners van Bonaire hoogstens in de toekomst verwachten. Een weinig bemoedigend uitzicht voor laagste inkomensgroepen die los van de elektriciteitstarieven toch al flink tekort komen. Anders dan in Nederland is er hier volgens het Antilliaans Dagblad geen realistisch sociaal minimum.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Foto: NASA on The Commons (cc)

#EarthHour

Wereldwijd ging of gaat vandaag om 20:30 uur (lokale tijd) een uur lang het licht uit voor de aarde. Earth Hour is een actie om het probleem van klimaatverandering, verlies van biodiversiteit,  natuurvernietiging en de oplossingen op de kaart te zetten. Miljoenen mensen, bedrijven, overheden en organisaties doen hun lichten uit. Deze symbolisch actie heeft een afname in energieverbruik van zo’n 4 procent als bijeffect.

Wat minder licht kan zeker in Nederland geen kwaad, gezien onze lichtvervuiling. “Op veel plekken in NL zien we de nachtelijke hemel amper door lichtvervuiling. Veelal onnodig en slecht voor portemonnee en milieu,” tweette Helga van Leur. Bovendien verstoort lichtvervuiling ons slaap-waakritme en verkleint het het leefgebied van nachtdieren, lezen we in dit artikel van OneWorld.

To hell with that, dachten ze blijkbaar in Rotterdam, waar we sinds deze winter een jaarlijkse traditie rijker zijn: ‘Rotterdam Verlicht‘. Blauwe lichtstralen die de hemel in schieten moeten “de stad draaglijker, gezellig en warmer maken en voor verbinding zorgen”. Maar tijdens Earth Hour gaat de Erasmusbrug gewoon uit, dat dan weer wel.

Foto: Markus Spiske (cc)

Klimaatrechtvaardigheid

ACHTERGROND - Ook de natuur heeft recht van spreken, we moeten alleen leren luisteren

Klimaatrechtvaardigheid: opkomen voor groepen die het hardst geraakt worden door klimaatverandering. Maar hoe doe je dat wanneer groepen, zoals de natuur, niet voor zichzelf kunnen spreken? Naar de rechter stappen is één oplossing, maar werpt ook nieuwe, morele vragen op.

Het is misschien wel de bekendste, meest gescandeerde leus tijdens klimaatprotesten. Protesten waarin mensen oproepen tot een duurzamer beleid, het herstellen van onrecht en het belang van een leefbare wereld voor toekomstige generaties. Klimaatrechtvaardigheid, heet dat. Maar rechtvaardig tegenover wie of wat? Volgens jurist dr. Laura Burgers (UvA) is het wrange antwoord op die vraag helder: rechtvaardigheid voor de groepen die het minste hebben bijgedragen aan klimaatverandering, maar het hardst worden getroffen door de gevolgen ervan. Denk aan de mensen buiten onze landsgrenzen, zoals een deel van de bevolking van Nigeria die dagelijks geconfronteerd worden met de vervuilende olieresten van multinational Shell. Maar denk ook breder dan dat: welke wereld laten we achter voor de toekomstige generaties? En hoe zit het met de niet-mensen, zoals dieren en natuurgebieden?

Een van de manieren om deze onrechtvaardigheid aan te pakken, is naar de rechter stappen om een groener beleid af te dwingen. Zo gaf de rechter stichting Urgenda in 2019 gelijk in de klimaatzaak tegen de Nederlandse Staat: onze overheid moet de uitstoot van broeikasgassen drastisch verminderen. Is de rechtspraak de weg naar een groene toekomst? Tijdens ‘Groene revolutie in de rechtszaal’ vertelt Burgers over de bijzondere wereld van het recht, waarin de natuur haar plek langzaam maar zeker opeist.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Foto: Toshiyuki IMAI (cc)

Wereldtemperatuur | Update januari 2021

DATA - Nu de Britten uit de EU zijn, hebben ze het kennelijk zwaar. De update van hun klimaatdataset voor de maand januari kwam nu pas door. Terwijl alle andere datasets inmiddels ook al februari hebben.
Afijn, dus nu een enorm vertraagde update voor u van de maand januari 2021. Verder geen bijzonderheden. Het stijgt gewoon door. Hoewel de ontkenners het dipje vast gebruiken om de komende ijstijd aan te kondigen.

Het overzicht van de wereldwijde temperatuurafwijkingen is gebaseerd op de metingen van RSS MSU TLT 4.0, GISS – gistemp v4, Hadcrut4 (4.6), NOAA/NCEI (NOAAGlobalTemp v5), Copernicus ERA5 en JMA.
We nemen daar maandelijks het gemiddelde van en bepalen ook nog het lopende gemiddelde over alle metingen van 36 maanden (drie jaar), 132 maanden (elf jaar) en dertig jaar. Let op: het gaat hier om gemiddelde afwijkingen over meerdere reeksen met verschillende referentieperiodes. Getallen bieden dus alleen een indicatie van de trend. De metingen zijn boven het zee en aardoppervlak (leefniveau).

Foto: Gerry Machen (cc)

Groene stroom: doel 2030 al bijna bereikt

ANALYSE - Volgens Martien Visser, Lector Energietransitie Hanzehogeschool/Entrance en de grote man achter de website energieopwek.nl, is de doelstelling voor hernieuwbare elektriciteit op land voor 2030 al bijna bereikt. Visser stelt op basis van cijfers van CBS over 2019 en van RVO over gerealiseerde projecten in 2020 dat momenteel 33,2 TWh gerealiseerd is of al in de pijplijn zit met SDE+ subsidie. Daarnaast is er in de najaarsronde van de SDE++ (de opvolger van de SDE+) subsidie toegekend aan 4 GW aan zonne-energie projecten. Als daar 60% van gerealiseerd wordt levert dat ruim 2 TWh aan stroom op en is de 35 TWh gehaald.

Doelstelling elektriciteitstafel Klimaatakkoord

In het Klimaatakkoord zijn afspraken gemaakt om te komen tot 45% CO2-reductie in 2030. Onderdeel van de afspraken is dat in 2030 in totaal tenminste 91 miljard kilowattuur (91 terrawattuur (TWh)), oftewel 70%, uit hernieuwbare bronnen komt. Van de 91 TWh komt  ingezet op 49 terrawattuur van wind op zee, 7 TWh van kleinschalige zonne-energie en 35 TWh van hernieuwbare elektriciteit op land. Bij hernieuwbare elektriciteit op land tellen enkel windenergie en grootschalige zonne-energie mee. Gemeenten, waterschappen en provincies hebben zich in 30 regio’s georganiseerd om een regionale energiestrategie (RES) op te stellen, waarin ze onder andere bepalen welk deel van de 35 TWh hernieuwbare energie op land ze op willen en kunnen wekken in 2030. Op 1 oktober 2020 moesten de regio’s hun concept RES inleveren. Op 1 juli moet de regio’s hun definitieve RES inleveren.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Vorige Volgende