COLUMN - In de Volkskrant van zaterdag j.l.schrijft Martin Sommer over Shell als slachtoffer. Onbegrijpelijk, meent Harry Bleeker. Shell heeft niet alleen de hele vorige eeuw, maar gewoon tot op de dag van vandaag, onzindelijk veel geld verdiend, en verdient het nog steeds, met de vervuiling van de aarde.
Tot omstreeks 1990 behaalde Shell forse winsten zonder dat het bedrijf zijn eigen bijdrage aan de ondergang van ons klimaat had gedocumenteerd en geconstateerd. Na 1990 gebeurde dat dus opzettelijk en zonder enige scrupules. Ik weet niet hoe u dat noemt maar echt getuigen van brandschoon en te koesteren gedrag, vind ik dat niet. Het reeds vaak gebruikte argument door Shell zal nu ook vast zijn: we deden niets anders dan aan de vraag van de burgers te voldoen.
De 9 procent burgers die bij de door Sommer genoemde enquête negatief over Shell denkt, worden als een Leninistische voorhoede bestempeld, maar voor de 26 % die het geen reet kan schelen of Shell het klimaat naar de knoppen helpt, ontbreekt opeens een etiket. De bijdrage die Shell nu zeker levert aan schone energie is uiterst bescheiden vergeleken met de voortdurende inspanningen als olieboer, maar daar geen woord over van Sommer. Shell is geen slachtoffer maar een bedrijf dat niet het landsbelang van Nederland of het milieu voorop stelt, maar winst voor haar aandeelhouders en niks anders, daar moeten we niet geheimzinnig over doen. Het nalaten door de politiek om het grote bedrijfsleven te beteugelen zal ons nog duur te staan komen.
Kern van het mission statement van alle multinationals is uiteindelijk winst en de maximalisatie daarvan, wat er ook verder beweerd mag worden. Het te grote bedrijfsleven is een bedreiging voor de democratie dat moeten we ons nu toch eens eindelijk gaan realiseren, het botweg chanteren van regeringen lijkt mij daar wel een bewijs van. Daar waar de centraal geleide economieën van het Oostblok alles nog zeiden te doen in het belang van het volk, zijn de centraal geleide economieën van de multinationals alleen maar voor winst en aandeelhouders bezig. Is het niet in Nederland dan wel in Engeland of Amerika of Brazilië. Dus wake up Nederland. Het vertrek van Shell is geen overwinning op het neoliberalisme, helaas integendeel, maar betekent voor Nederland wel dat er voorlopig een einde aan de onsmakelijke chantage door de multinationals is gekomen. Het is nu zaak om regelingen te instaleren die de overheid meer grip op het ontketende bedrijfsleven bieden. En het lijkt me een mooi moment voor Sommer om over te stappen naar Elsevier of de Telegraaf.
Reacties (15)
Ik vind het een beetje makkelijk om een Shell te gaan veroordelen als ik zelf nog zoveel gebruik maak van fossiele brandstoffen.
Ik heb een auto en ik gebruik aardgas voor de verwarming om maar wat te noemen.
Ok. Dit is wat Martin dus bedoelt met dat ‘granieten gelijk’. Ik daag de schrijver uit om op dit moment of vooruit – in tien jaar – zich een maatschappij voor te stellen die uberhaupt functioneert, die niet totaal instort, met een catestrofale ineenstorting van de algemene levensverwachting tot gevolg, zonder benzine of andere aardolieproducten. Ons gehak op Shell is, if anything, totaal hypocriet. Nou ja, niet van mijn kant, want ik vind oliemaatschappijen gewoon bedrijven die een zeer nuttig product leveren. Dus tja, ‘Leninistisch’? ‘Verdwaasd’, dat wel. Of ‘ziende blind’.
De uitdaging ligt volgens mij toch meer in de voorstelling hoe de maatschappij er uit gaat zien als we op zijn ‘Shell’s’ doorgaan met fossiele brandstoffen.
Het is niet zo zeer dat Shell in fossiele brandstoffen doet, maar hoe. Zowel fysiek (de vervolgingsvrije vervuiling in Nigeria) als administratief (de dealtjes met onze belastingdienst, waardoor het de afgelopen jaren maar liefst negen miljard kon wegsluizen. Dat zijn heel wat toeslagen).
“Het nalaten door de politiek om het grote bedrijfsleven te beteugelen zal ons nog duur te staan komen”
Als ik het goed begrijp, hebben we jaren op de verkeerde partijen gestemd, die het bedrijfsleven niet wilde beteugelen. Ik vermoed dat Bleeker vooral zichzelf en ons allemaal aanklaagt, zonder dat hij het doorheeft. Het is weer eens allemaal de schuld van een ander.
Sommer heeft groot gelijk met die selectieve verontwaardiging over Shell. Symptomatisch voor types als Bleeker is, dat ze onmiddellijk de moralistische kaart trekken, maar niet doorhebben dat Shell niets anders doet dan functioneren binnen een groter geheel, op een systemisch niveau. Dat zou je dan neo-liberalisme of globalisme kunnen noemen. Ik ben de laatste om te ontkennen dat dat systeem helemaal doorgeschoten is en rijp voor herziening of reparaties. Probleem is, dat er geen sjabloon voor zo’n herziening kant en klaar op de plank ligt en nog uitgevonden zal moeten worden. Voor Shell-bashers geldt vooral het idee dat het vissen zijn in een waterkom, die het water vervloeken waarin ze zwemmen. Maar dat wisten we natuurlijk al langer.
“Het is nu eenmaal zo, dus we hoeven er niets aan te veranderen.” Dat zegt iedere conservatief die gebaat is bij handhaving van de status quo.
Er is al decennia lang kritiek op de olie-industrie en onze afhankelijkheid van fossiele brandstoffen in het algemeen, alsmede op Shell in het bijzonder. Het wordt steeds duidelijker dat de mensen met kritiek het al die tijd bij het rechte eind hebben gehad. De publieke opinie begint eindelijk te schuiven waardoor dit (binnenkort? nu al?) niet meer een minderheidsstandpunt is. En dus is het NU tijd voor verandering.
Als individu kan je uiteraard niet de hele wereld veranderen en ben je momenteel ook voor een belangrijk deel afhankelijk van de fossiele industrie zoals we die al meer dan 100 jaar kenen. En omdat je in je eentje de wereld niet kan veranderen moet je als individu van de industrie vragen zich aan te passen en met oplossingen te komen. En als de industrie niet uit zichzelf verandert, dan kan je als individu de politiek de opdracht geven om met beleid en regelgeving de industrie tot radicale verandering te dwingen. Niemand beweert dat die verandering makkelijk zal zijn, maar dat is alleen maar een goede reden om meer te doen, niet om dan maar alles bij het oude te laten en te wachten tot alle olie die nu nog in de grond zit om te vormen tot CO2.
Achteraf lullen is altijd makkelijk. We hebben nog maar relatief kort verlichting op basis van LED op een schaal die industrieel te gebruiken is. Onze motoren worden nog steeds ieder jaar zuiniger. Idem zonnecellen. Idem kernenergietechieken. Die verbeteringen hebben niet alleen nu pas de mogelijkheid om een *beetje* een gat in de aardoliemarkt te slaan, het is ook *dankzij* de aardoliemarkt dat deze verbeteringen uberhaupt tot stand zijn gekomen (of denk je dat onderzoekers niet hoeven rijden, of dat onderzoeksinstituten niet gestookt hoeven worden). Je kunt het politici van voor deze ontwikkelingen niet verwijten dat zij er niet blind op hebben vertrouwd dat deze zich zouden manifesteren.
Wat jij beschrijft aan ontwikkelingen hadden we 40 jaar terug al kunnen hebben als we met zijn allen tijdig de ernst van de zaak hadden ingezien.
Shell en Esso wisten allang van de ernst en zwegen, deden niets of werkten zelfs tegen door de “tabaks-advocaten” en hun taktiek in te schakelen. Als alleen al hun tegenwerking niet had plaatsgevonden hadden we wel 20 jaar sneller gereageerd.
Het CO2 probleem is overigens al 100 jaar bekend.
Bekende grammofoonplaat Frank, die kenden we al. Het is allemaal de schuld van hullie. Jij vergeet er bij te zeggen dat Shell en Esso producten maken die al meer dan 100 jaar onweerstaanbaar zijn. Het is nu eenmaal niet anders. Die producten ondersteunen onze lifestyles waarbij o.m. lichamelijk werk tot bijna 0 is teruggedrongen en gemiddelde levensverwachtingen geëxplodeerd zijn. Ook kunnen we studeren tot ons dertigste en ouderen kunnen eindeloos golfen en op het terras zitten. Ook kunnen we via internet (een systeem dat per uur mammoettankers aan olie en maasvlaktes aan kolen verbruikt) eindeloos ouwehoeren op fora hoe erg fossiele brandstoffen eigenlijk wel zijn. Dat doen we met laptops en computers die tot de nok vol zitten met componenten op basis van fossiel en van fossiel afhankelijke supply lines van hier tot Tokyo. Je zou jezelf eens bezig moeten zien op je rubberen zolen, Frank. Zelfreflectie is een groot menselijk goed. Doe er je voordeel mee.
[ Jij vergeet er bij te zeggen ]
Ik vergeet niks er bij te zeggen.
Dat aardolie als energiebron en als grondstof de westerse landen enorme welvaart en welzijn hebben opgeleverd doet niets af aan de schade die is aangericht door vervuiling en CO2.
Juist omdat we zo afhankelijk zijn van fossiel is het belachelijk dat we het door een klein deel van de wereldbevolking in een noodtempo laten opsouperen met vervuiling en CO2 verstikking als gevolg. Als we een groot deel van die energie decennialang geleden in alternatieve energieopwekkers gestopt hadden in plaats van in vliegreisjes en terrasverwarmers dan waren we nu veel beter af geweest, onderontwikkelde landen ook. Dan hebben we de resterende olie ook veel langer tot onze beschikking voor de broodnodige grondstof i.p.v. energiebron.
En Shell c.s. wisten dat veel beter dan wij stupide consumenten. Zelfreflectie is iets wat de oliemaatschappijen hadden in de jaren ’60 en ’70, maar bewust hebben weggestopt ten faveure van korte termijn winst. Nu zijn het stervende mastodonten in plaats van alternatieve energieproducenten.
.
P.S. Rubber komt uit een boom, verkeerd voorbeeld. En ja, er zijn additieven uit olie.
.
[ Het is allemaal de schuld van hullie. ]
Je moet beter lezen Michiel de Pooter, jouw vooroordeel maakt je blijkbaar blind voor mijn schrijfsel: “als we met zijn allen tijdig…”.
‘ Als we een groot deel van die energie decennialang geleden in alternatieve energieopwekkers gestopt hadden in plaats van in vliegreisjes en terrasverwarmers dan waren we nu veel beter af geweest, onderontwikkelde landen ook. ‘
Wat een volslagen ongeinformeerd en naief (en onuitroeibaar) standpunt is dat toch! Alsof dat niet is gebeurd! We staan waar we staan, technologisch gesproken, omdat al die ontwikkelingen hand in hand gaan. Denk je nu werkelijk dat als het mogelijk was geweest om, pak ‘m beet, twintig jaar geleden, energie per volume veilig te verpakken op zo’n manier dat het kon concurreren met aardolieproducten, dat we nu nog benzine zouden tanken? Nee, natuurlijk niet! Denk je nu werkelijk dat het allemaal een grote samenzwering is geweest dat daar toen niet meer op is ingezet? De eerste electrische auto dateert godbetert van 1890!
Dingen. Gaan. Soms. Gewoon. Niet. Sneller. Er waren twintig jaar geleden zonnecellen. Groot, lomp, kwetsbaar, en weinig opbrengend. Ze zijn nu megaveel beter, en *nog* concurreert het niet. Maar denk je nu werkelijk dat dat komt omdat ’the man’ die ontwikkeling tegenhield of -houdt? Christus op een houtvlot.
[ Dingen. Gaan. Soms. Gewoon. Niet. Sneller. ]
Dingen gaan juist Wel. Veel. Sneller. als er noodzaak is of noodzaak wordt gemaakt. Kijk naar het corona vaccin. Kijk naar de reis naar de maan.
En de laatste tijd wordt er noodzaak gemaakt, want de prijs van olie en gas was tot voor een jaar niet hoog genoeg om noodzakelijk alternatieve energie te ontwikkelen. Maar de klimaatcrisis stuwt de ontwikkelingen voort. Elektrische auto’s worden noodzakelijk gemaakt en daardoor volgen de ontwikkelingen. Het regent de laatste jaren ontwikkelingen omtrent magneten voor motoren, betere accu’s, betere zonnepanelen, alternatieve energieopslag en ga zo maar door. Alleen maar omdat er een kunstmatige noodzaak wordt gecreëerd. Die noodzaak hadden we moeten creëren toen de hippie’s nog werden uitgelachen voor hun windmolentje op het dak, dan waren we nu véél verder geweest.
En Shell c.s. hadden hun eigen rapporten van destijds moeten opvolgen in plaats van verdonkeremanen, dan waren we nu véél verder geweest.
.
[ Denk je nu werkelijk dat het allemaal een grote samenzwering is geweest dat daar toen niet meer op is ingezet? ]
Nee. Dat heb ik ook nooit beweerd. Dat zit in jouw hoofd.
“dan waren we nu veel beter af geweest”
Daar is geen hard wetenschappelijk bewijs voor. Het is een projectie van een uitkomst, ingestoken door wenselijkheden en emoties. Projecties zijn abstracties die je in de werkelijkheid nooit zult
aantreffen en zijn dus het domein van de metafysica. Dat blijft zo, ondanks het feit dat we een tijdperk zijn binnengegaan waar het geweldig hip is om abstracties, modellen en projecties de werkelijkheid in te rommelen. Succes ermee.
[ Daar is geen hard wetenschappelijk bewijs voor. ]
Dan kijk je niet naar de reis naar de maan.
Dan kijk je niet naar de vele corona vaccins.
Dan kijk je niet naar de vele komende corona geneesmiddelen.
Dan kijk je niet naar het feit dan Nederlandse firma’s over de hele wereld baggeren en dijken bouwen. Omdat wij er veel eerder meer zijn begonnen. Uit noodzaak.
We hebben succes ermee.
Ooit van het Manhattan project gehoord? Er was een wil, dus zocht men een weg. Alles heeft te maken met focus en investeringen.
En JUIST daarom moeten we niet Shell als slachtoffer zien. Die profiteren, maar zorgen niet voor de benodigde verandering. Het verleden is juist een goede raadgever naar de toekomst toe.
En dat staat los van het feit hoe de fossiele brandstof momenteel in de samenleving verweven zit. Het is geen uitdaging die je met een druk op de knop omschakelt. Het is een kwestie van focus, van geld en kennis die op de juiste fronten ingezet moet gaan worden.
En niet zoals hier telkens weer gebeurt, elke vorm van vooruitgang wordt gedwarsboomd met drog redenen. Alles om te verbloemen wat men eigenlijk wil zeggen:
Ik ben asociaal en wens me niet aan te passen, ik wens ook niets van luxe in te leveren en na mij de zondvloed (letterlijk).
Zeg dat dan gewoon i.p.v. zo lafjes met smoesjes en excuses te komen.