COLUMN - Hoe we van de bijstand richting basisinkomen kunnen bewegen. En waarom dat stap voor stap voordelen oplevert.
Het basisinkomen is hot. Naar aanleiding van de campagnes voor het referendum in Zwitserland en het burgerinitiatief in de EU zette Sargasso anderhalf jaar terug een serie over het basisinkomen op. De Correspondent pakte dat verhaal over en maakte het in Nederland tot een hype.
En inmiddels rommelt het binnen de gevestigde partijen. De congressen van D66 en de PvdA namen moties voor een basisinkomen aan, en ook raads- en kamerleden van GroenLinks nemen de discussie serieus.
Maar deze discussie heeft ondertussen wel de neiging erg theoretisch van karakter te blijven. De modellen voor een basisinkomen lopen dan ook sterk uiteen, en kennen allemaal problemen en onbeantwoorde vragen.
Om het niet bij dagdromerij alleen te houden, zouden we moeten onderzoeken wat we tot nu toe van de discussie hebben kunnen leren en toe kunnen passen in de praktijk.
Daarbij valt vooral de volgende wijsheid op: de zekerheid van een inkomen op het bestaansminimum zonder verdere voorwaarden, blijkt keer op keer veruit de meest kostenefficiënte en effectieve manier om mensen in armoede te helpen.
De politiek volgt vooralsnog precies de tegenovergestelde agenda: vooral voor de bijstand worden steeds meer drempels en voorwaarden opgesteld en verplichte trajecten opgelegd, die kracht worden bijgezet door strafkortingen.
We zullen als samenleving eindelijk eens moeten gaan inzien dat dit een doodlopende weg is. Het slaat niet alleen mensen met een uitkering volkomen murw, het kost ook nog eens bakken met geld, direct en indirect.
Het is zaak rechtsomkeert te maken. Het is tijd om voor de bijstand alle improductieve eisen en strafkortingen juist te schrappen. Dit geldt zelfs voor de sollicitatieplicht, want ook die is kostbaar en contraproductief: men is gemotiveerd of is dat niet, en er zijn toch banen tekort.
Dit betekent niet dat we alle trajecten om mensen te helpen af moeten schaffen. Ze dienen alleen slechts op vrijwillige basis gevolgd te worden. Dit zal er ook voor zorgen dat alleen die trajecten zullen overleven waarvan de mensen zelf het idee hebben dat ze er echt mee geholpen worden. Een belangrijke kwaliteitsimpuls.
Sommigen zullen vrezen dat dit leidt tot flink oplopende kosten, omdat veel mensen simpelweg hun baan op zullen zeggen en gaan leven van de bijstand. Een aantal zal hier misschien inderdaad op korte termijn voor kiezen, en een vaak forse inkomensachteruitgang incasseren in ruil voor vrijheid. Hoelang ze dat volhouden is echter de vraag.
Bovendien komen er daarmee voor anderen weer banen vrij, wat in deze tijden toch geen ramp mag heten. En er staat een flinke bezuiniging op het ambtenarenapparaat tegenover. Belangrijker: het is bewezen dat mensen die nu van bijstand leven gezonder én economisch actiever zullen worden.
Dit laatste kunnen we extra stimuleren door het bijverdienen naast een uitkering te belonen. Dat gaat ook zwartwerken tegen.
Omdat het onwenselijk is dat bijstandsgerechtigden meer gaan verdienen dan het minimumloon, ligt het voor de hand om mensen, bij een bijstand van netto 70% van het minimumloon, tot maximaal 30% van het minimumloon van hun bijverdiensten te laten behouden. Zo blijft de beloning binnen proporties.
Wanneer deze uitkering zou bestaan naast de inkomensregeling die ik vorige week beschreef zou daarbij het ontslagrecht onnodig worden, en kunnen worden afgeschaft. Hiermee wordt nog eens fors bespaard op juridische kosten, en bovendien de ongelijkheid op de arbeidsmarkt teniet gedaan.
Eenmaal daar aangekomen zouden we kunnen gaan voor verdere versimpeling. De voet van de WW, WIA en WAO zouden samengevoegd kunnen worden met de bijstand, en dit geldt ook de AOW en andere uitkeringen op bijstandsniveau.
Het resultaat zal dan één uitkering zijn met nog slechts vier afhankelijkheden: 1. het niet-hebben van een zelfstandig inkomen op het bestaansminimum, 2. de eventuele partner, 3. staatsburgerschap, en 4. de locatie. Bij het bereiken van de AOW-leeftijd vervalt die eerste eis.
Fervente voorstanders van een basisinkomen zullen vervolgens in ieder geval die eerste twee afhankelijkheden voor iedereen willen elimineren. Maar daarmee groeit het aantal mensen met een uitkering de facto aanzienlijk, en zijn we bij de aloude en allerminst opgeloste discussie van de dekking van een basisinkomen aanbeland.
Die discussie is op zich zeker de moeite waard, want het basisinkomen biedt goede perspectieven voor de emancipatie van mensen die nu vrijwilligerswerk doen of (mantel)zorg geven. Ingewikkeld gereken met het minimumloon is dan overbodig, en de verleiding om van inkomen af te zien om bijstand te ontvangen verdwijnt. Een basisinkomen zou eventueel kunnen worden vormgegeven door geleidelijke verhoging van de algemene heffingskorting, inclusief de zogenaamde aanrechtsubsidie, en de kinderbijslag.
Maar ik zou zeggen dat we ons voordat we op dit punt aanbeland zijn beter eerst bezig kunnen houden met de bovengenoemde stappen, te beginnen met de hervorming van de bijstand. Eventueel als eerste stap richting een basisinkomen, maar in ieder geval al met medeneming van een groot aantal voordelen daarvan.
Reacties (61)
Ha Klokwerk, Frank hier :). Mooi stuk, wederom!
Een kleine kanttekening: Wanneer deze uitkering zou bestaan naast de inkomensregeling die ik vorige week beschreef zou daarbij het ontslagrecht onnodig worden, en kunnen worden afgeschaft. Hiermee wordt nog eens fors bespaard op juridische kosten
Ik werk op een hyperspecialistisch gebied met weinig banen. Als ik dankzij een slecht gehumeurde directeur de deur zou worden gewezen vanwege zijn humeur dan is het ontbreken van een fatsoenlijke ontslagregeling alleen maar extra zuur. Daar gaat dan 9 jaar opleiding en 25 jaar ervaring zo down the drain. Voor mij zuur, maar voor de maatschappij ook enorm zuur.
Bijzondere mensen in bijzondere posities zouden zonder fatsoenlijke ontslagbeschemring zo maar het slachtoffer kunnen worden van de grillen van een of ander managertje. De affaire Gotlieb laat het zo duidelijk zien.
Ontslagrecht gaat dus meer dan alleen over inkomenszekerheid wou ik maar zeggen.
@1 Ik neem dan ook aan dat er dan ook weinig mensen zijn die jouw baan kunnen doen. Als de enige drempel voor jouw humeurige baas om jou te ontslaan naast zijn humeur een ontslagbescherming is, en die drempel dan wegvalt dan zit hij daarna ook met een probleem. Of hij vliegt er dan snel uit (als hij iemands ondergeschikte is, vanwege slechte keuzes, waarvan jouw ontslag er slechts één was), of hij gaat failliet.
Minder ontslagbescherming had er ook makkelijker toe kunnen leiden dat het ‘miezerige managertje’ (unit manager van Gotlieb) ook eerder ontslagen had kunnen worden!
Ha Folkward, laat ik het wat algemenere trekken. Veel algemene managers van met name kennisintensieve instituten zijn vaak niet zo begaan met de kenniswerkers van hun instituut. Ze denken dat hoogwaardige kennis iets is dat je gratis komt aanwaaien, en er is veel meer waardering voor mensen die makkelijk kunnen verbinden, samenwerken, netwerken, goed kunnen lullen. Nou gaat mij beide goed af, maar ik zie veel collega’s in de verdrukking komen.
De les die we kunnen leren van de Gotlieb zaak is dat hier een lijn van de unitmanager helemaal tot aan de directeur van de NZA liep waar (1) geen waardering was voor inhoud (en in dat geval schrijnender geen waardering voor persoonlijke integriteit) en (2) waar intimidatie de geëigende weg bleek om de medewerker weg te krijgen.
Gezien de ontwikkelingen in met name Academia (ik kan de industrie niet goed inschatten) in ons voorland Engeland zal het een kwestie van tijd zijn voordat ook hier intimidatiepraktijken wijd verspreid zullen raken. Vandaar mijn kleine noot over ontslagbescherming die verder reikt dan het bieden van financiële zekerheid.
/met excuus voor een ietwat offtopic lijntje
Niet iedereen zal op dat bestaansminimum willen leven, en gewoon een baan willen hebben die daarbovenop een behoorlijk inkomen oplevert.
En die vorm van bestaanszekerheid verdient naar het mij lijkt ook bescherming tegen idioterie en willekeur, dus een zekere mate van ontslagbescherming moet er zeker zijn, en blijven.
En je hoeft zeker geen hypergespecialiseerd medewerker te zijn, of academicus, om bescherming nodig te hebben tegen megalomane managers.
@4: Uit de reactie van Folkward zou ik zelfs zeggen juist niet. Niet hypergespecialiseerde werknemers zijn immers “uitwisselbaar”. Dat je dan terugvalt op een bestaansminimum is en dus kunt leven is voor mij geen argument want je leeft immers naar een bepaald inkomen. En de ontslagbescherming wil men immers al aan alle kanten uitkleden. Juist om gemakkelijk mensen weg te krijgen. Onder het mom van flexibiliteit.
@BW: Die bescherming van dat extra wordt juist opgevangen door de spaarregeling die ik voorstel, die meer zekerheid en vrijheid biedt dan de WW en de ontslagvergoeding, en waar ook veel meer mensen gebruik van kunnen maken (ook zzp’ers en flexwerkers hebben dat recht).
@Frank: Tsja, ik voel er weinig voor om voor dat soort uitzonderingssituaties dat hele circus van juristen in leven te laten. Het kost niet alleen veel geld, het levert ook nog veel stress en onzekerheid op. Bovendien, een werknemer en een werkgever die ‘bij elkaar blijven’ omdat ‘scheiden’ te duur is: dat kan mijns inziens nooit een gelukkig huwelijk zijn.
In mijn voorstel heeft de werknemer in praktijk ongeveer dezelfde loondoorbetalingsvoorzieningen als dat nu het geval is. Ja, hij kan van maand op maand ontslagen worden, maar dat kan met het ontslagrecht ook vrij makkelijk uiteindelijk.
Verder denk ik dat Folkward gelijk heeft met zijn tegenargumenten en sluit ik me daarbij aan.
@Janc: Zoals gezegd, ontslagbescherming schrappen voor enkel de zekerheid van het bestaansminimum zou ik ook onacceptabel vinden. Dus daar ben ik het met je eens. Maar vandaar dat ik daar dus als extra voorwaarde die spaarregeling van vorige week bij noem, die uiteindelijk veel meer en veel meer mensen zekerheid biedt dan het pakket van WW en ontslagrecht bij elkaar.
“Bij het bereiken van de AOW-leeftijd vervalt die eerste eis.”
Waarom eigenlijk?
@6: Tsja, ik voel er weinig voor om voor dat soort uitzonderingssituaties
One-size-fits-all, vrij ouderwets idee. Denk niet dat je er vandaag de dag nog iemand voor meekrijgt.
Het werkt natuurlijk wel naar twee kanten.
Het houdt de werknemer (die zonder ontslagvergoeding zit) scherp, maar ook de werkgever.
Als tenminste het concurrentie beding vervalt, wat IMHO nodig zou zijn om een basis van gelijkwaardigheid te scheppen.
Dan zou er een situatie ontstaan waar de werknemer ook stante pede zijn vertrek zou kunnen aankondigen.
@analist: Met uitzonderingssituaties krijg je administratie, controles, rechtsongelijkheid en willekeur. Het idee van het basisinkomen is juist dat af te schaffen. Daarom geniet het ook een groeiende populariteit in onze samenleving waarop we het nog op de oude manier proberen door mensen steeds verder in hokjes te douwen. Dat voelt bij moderne mensen steeds beklemmender aan.
@GB: Het gaat mij erom werknemers meer zekerheid te bieden dan het ontslagrecht doet. Het ontslagrecht zorgt er helaas niet voor dat er geen mensen worden ontslagen. Wie gelooft dat nog, kijkende naar de praktijk? Eerder zorgt het ervoor dat steeds minder vaste contracten worden aangeboden. En dat mensen een vaak slopende procedure door moeten om hun recht te krijgen. Een recht dat overigens aan twee kanten al sterk is uitgekleed. Enerzijds is de ontslagvergoeding het laatste decennium twee keer gehalveerd. Anderzijds heeft doordat inmiddels een derde van de werknemers flexwerker is een derde van de mensen er sowieso geen recht meer op – en dat aandeel groeit. En zzp’ers hebben er ook niets aan.
Het ontslagrecht is een draak. Vooral voor wie er afhankelijk van zijn voor hun sociale zekerheid: werknemers. Ik snap niet waarom mensen dat gammele brok van stress, onzekerheid en ongelijkheid niet met graagte inwisselen voor een regeling die die zekerheid, rust en gelijkheid wel biedt. En de vrijheid. Want bij wat ik voorstel hoef je niet te wachten tot je ontslagen wordt om van je opgebouwde rechten (ontslagvergoeding, ww) gebruik te maken maar kan je zelf kiezen, en daarmee zelf je carrière plannen.
Drie maanden of een maand om aan beide kanten een overeenkomst te beëindigen lijkt me op zich prima. Daar zullen maar weinig rechtszaken om gevoerd worden, en die zullen dan nog wel de moeite waard zijn. Het gaat mij erom dat belachelijke circus af te schaffen waar goed beschouwd met name juristen en hr-afdelingen wel bij varen, en te vervangen voor iets beters.
Met uitzonderingssituaties krijg je administratie, controles, rechtsongelijkheid en willekeur.
Dat is een kind-met-het-badwater argument. Feit is dat “de burger” tegenwoordig verwacht dat er met zijn of haar specifieke situatie rekening wordt gehouden. Zie de discussie over de hervorming van het pensioenstelsel: vrijwel alle actoren (toezichthouder, SER, politieke partijen) klagen over het gebrek aan maatwerk in het huidige systeem.
Je kan als overheid/sociale partners ook beter je best doen om de uitzonderingssituaties goed te administreren. De private sector kan dat blijkbaar wel: die biedt geen one-size-fits-all.
De private sector kent ook zeker geen gedwongen hokjes op basis van klantprofielen. Volgens mij haal je maatwerk en keuzevrijheid door elkaar. Mensen willen met name dat laatste. Die beperk je met maatwerk, want dan wordt er voor je gekozen.
Mocht ik een one-size-fits-all voorstellen zonder keuzevrijheid, dan had je gelijk gehad. Maar die neemt bij wat ik voorstel juist enorm toe.
Volgens mij haal je maatwerk en keuzevrijheid door elkaar. Mensen willen met name dat laatste. Die beperk je met maatwerk, want dan wordt er voor je gekozen.
Nee hoor: de toezichthouder, SER, etc klaagden idd over het gebrek aan *maatwerk* in het huidige stelsel. Wat mensen willen weet ik niet (vreemd dat jij dat wel denkt te weten): wat de politiek-sociaal-economische vertegenwoordigers van groepen mensen willen weet ik wel; meer maatwerk blijkbaar.
Als het gaat over het vervangen van de WW met het basisinkomen, denk je dat niet dat het basisinkomen veel te hoog is voor sommigen (een starter op de arbeidsmarkt die een kamer huurt) en veel te laag voor anderen (een veertiger met kinderen en een koophuis)? De huidige WW houdt daar rekening mee door de uitkering te relateren aan het laatst verdiende inkomen.
Ik denk dat er nog een hele cultuur verandering ondergaan moet worden op de arbeidsmarkt; als je geen ZZP-er bent maar zo een “vaste” werknemer heb je toch wat uit te leggen dat je in 10 jaar 8 verschillende werkgevers hebt gehad. Daar schuilt de hypocrisie en asymmetrie: werkgevers willen zelf werknemers makkelijk kunnen ontslaan maar tegelijkertijd is een CV met heel veel werkgevers in relatief korte periode ook meteen verdacht. Snap je een beetje wat ik bedoel? Zelfde is voor zijtak als de huizenmarkt: hoe gaan banken hierop reageren bij hypotheek aanvragen? Toegegeven, dat vodje van een intentie-verklaring is al een wassen neus maar een “vast” contract stelt dan al helemaal niks meer voor. Wat ik wil zeggen er komt veel meer bij kijken dan alleen maar een oplossing verzinnen voor het “geen werk=geen inkomen” probleem.
Het argument dat ontslagrecht bedrijven tegenhoudt om werknemers aan te nemen klopt niet altijd. Als de omzet enorm stijgt, de economie enorm groeit, alle lichten op groen staan, is er geen ondernemer die moeilijk doet over mensen vast aannemen. Weet je nog die tijd rond 2000 dat jonge broekies in de autoshowroom hun soll.gesprek bij IT bedrijf hielden, dan konden ze meteen hun leasebak uitkiezen
…Als het ff slecht gaat zullen bedrijven vooral sneller mensen ontslaan, eerder dan wellicht strikt noodzakelijk is hetgeen juist met ontslagrecht ietwat tegen wordt gehouden. En als het economisch kut gaat, de economie beetje doorkwakkelt zonder duidelijk positieve signalen, gaat een werkgever volgens mij ook niemand aannemen want daar is bedrijfseconomisch geen reden voor, met of zonder ontslagrecht maakt niet uit. Enige moment in de cyclus is als de economie heel voorzichtig aantrekt, op moment dat de werkgever twijfelt, “de omzet zou kunnen toenemen, maar wellicht ook niet, moet ik nu wel of niet extra personeel aantrekken?” alleen op dat moment in de cyclus kan ik me voorstellen dat ontslagrecht blokkerend werkt want als de omzet niet groeit dan zit de werkgever vast aan die nieuwe werknemer(-s). Zonder ontslagrecht zal de werkgever dan wellicht eerder een nieuwe medewerker aannemen maar dat is dan weer zo een “vast contract 2.0” werknemer met alle boven beschreven ellende. Is dat waar we heen willen? Het is denk ik wel eens moeilijk te accepteren voor sommigen dat simpelweg niet iedereen geschikt is voor de flexibele arbeidsmarkt: niet iedereen heeft “onvervangbare” skills en/of een vlotte babbel waarmee die om zich heen een groot netwerk weet te creëren etc. Ik ieder geval niet.
@Analist: Ik pretendeer helemaal niet te weten wat mensen willen, sterker nog, ik heb een broertje dood aan beleidsmakers die dat pretenderen te weten: daarom wil ik ze juist zelf laten kiezen.
Wat de rest van je vragen betreft, lees het stuk nog eens en ook het stuk waarnaar verwezen wordt, dan weet je tenminste waar je op reageert, want ik stel de facto NIET voor om de WW te vervangen door slechts het basisinkomen. Ik heb het in de comments ook al eens gezegd, en nu nog maar eens: dat zou ik volstrekt ONACCEPTABEL vinden. Om het ontslagrecht overbodig te maken moet je naar de basisinkomen-achtige bijstand die ik voorstel PLUS de spaarregeling die ik in het vorige stuk waar ik naar verwijs voorstel gaan. Anders heb je inderdaad met je bezwaren meer dan gelijk en ga ik zeker niet akkoord met een streep door het ontslagrecht, want laten we wel zijn: inkomen op het bestaansminimum is echt niet voldoende compensatie voor plotseling ontslag. Wat dat betreft kunnen we elkaar snel een hand geven denk ik want uit je opmerkingen begrijp ik dat jij dat ook niet bent.
@MacLovin: Ik ken heel wat mensen die ook in tijden van voorspoed niet aangenomen werden op een vast contract maar aan het eind van de flexperiode op straat kwamen te staan. Het is gewoon zo: in zulke tijden is het inderdaad heel makkelijk een tijdelijk contract te krijgen tegen fantastische voorwaarden, maar iemand permanent in dienst nemen, dat is voor veel werkgevers toch een veel te groot risico.
Daarbij staat tegenover dat op een CV eens in de twee jaar van werkgever wisselen over het algemeen wel als positief wordt ervaren. Bij minder dan een jaar wordt het pas nadeliger.
Het gaat mij er verder niet om de arbeidsmarkt verder te flexibiliseren. Ik denk alleen dat pogingen om dat tegen te houden niet werken of zelfs averechts. Wat ik wil is een stelsel dat de klappen die dat geeft opvangt. Meer gegarandeerde zekerheid.
Een hypotheek krijgen zonder vast contract is tegenwoordig moeilijk. In het stelsel dat ik beschrijf, waarin de ww wordt vervangen door het bijstand/basisinkomen+spaarregeling, zal het al dan niet krijgen van een hypotheek eerder afhangen van hoeveel je in de spaarregeling hebt opgespaard. Dat geeft daarmee ook zzp’s er en flexwerkers en mensen die vaak van baan wisselen maar wel gewoon werken een kans om ook een hypotheek te sluiten.
(Overigens vind ik dat hele hypotheeksysteem door en door verrot, maar dat even terzijde: dat staat daar los van en daar kan de werknemer die een huis wil om in te wonen natuurlijk in praktijk niks mee dat ik dat vind, dat snap ik ook wel.)
@17: hehe ik vrees dat we het nooit eens gaan worden hierover :).
Want… je bent tegen meer zekerheid, gelijkheid en eigen keuze voor werknemers?
@16: HOOFDLETTERS VOEGEN NIKS TOE AAN JE VERHAAL. Irritant zijn ze wel.
want ik stel de facto NIET voor om de WW te vervangen door slechts het basisinkomen. Ik heb het in de comments ook al eens gezegd,
Je hebt iets gezegd over een of ander vaag spaarplan: met een rente van 0% kan dat onmogelijk als een verzekering tegen een arbeidsinkomstenval dienen. Ontslagrecht heeft weinig met de WW te maken: soms worden mensen terecht ontslagen maar wil je toch dat ze niet direct op basisniveau terugvallen. Daarnaast mis je mijn punt: “basis” verschilt per persoon, afhankelijk van leeftijd/gezin/woonsituatie/etc. Dat maakt een basisinkomen eigenlijk al bij voorbaat kansloos: voor sommigen is het te weinig voor anderen te veel.
@19: nee omdat je het een welles-nietes discussie maakt.
Tsja, die hoofdletters zijn er om je iets duidelijk te maken. Je negeert dus volkomen mijn punt dat ik een loondoorbetalingsregeling voorstel in plaats van ww+ ontslagrecht, bovenop die bijstand/basisinkomen. En dat is heel wat anders dan one-size-fits-all of terugvallen op de basis. Als je gewoon mijn verhaal negeert, heeft het weinig zin om erop te reageren. Zoek een andere stroman uit zou ik zeggen. ‘Analist’.
Je negeert dus volkomen mijn punt dat ik een loondoorbetalingsregeling voorstel in plaats van ww+ ontslagrecht, bovenop die bijstand/basisinkomen.
Ik heb dit niet kunnen terugvinden in de woordenbrij hierboven. Oh ik moet het linkje volgen ik zie al. A la Bregman verwacht je dat ik je hele oeuvre doorspit voordat ik gaten in je ideeen durf te schieten. Misschien als je de correspondent haalt. Nu kan je er beter vanuit gaan dat je niet algemeen bekend bent.
Begin je nu je eigen oppervlakkige leeswerk te compenseren met hatelijkheden? Mooie show hoor. Ik kan me best voorstellen dat je over eea in eerste instantie heen leest, maar als ik iets tot drie keer toe in de comments zet dan hoop ik toch dat het iemand die zich ‘Analist’ noemt uiteindelijk niet ontgaat.
@19: Ik ben zeker voor “zekerheid, gelijkheid en eigen keuze voor werknemers” geloof alleen niet in jou oplossingen, en veel van je argumenten overtuigen mij niet genoeg. Hoef je niet zo sarcastisch om te worden :).
OK, maar ik probeer juist te achterhalen waar het hem nou in zit. Want een opmerking als “ik ben het er niet mee eens” heeft an sich natuurlijk niet veel informatiewaarde. Wat mis je in wat ik voorstel, wat in het huidige stelsel wel is? Of wat mis je in wat ik voorstel wat je in een ander stelsel graag zou zien?
Wat ik wil zeggen er komt veel meer bij kijken dan alleen maar een oplossing verzinnen voor het “geen werk=geen inkomen” probleem.
Dat las ik wel, maar dan wil ik mijn antwoord graag herhalen dat het ontslagrecht ook niet voorkomt dat mensen ontslagen worden. Sterker nog, het komt echt niet bij mij vandaan dat het ontslagrecht juist langetermijnrelaties tussen werkgevers en werknemers blokkeert, hoewel ik dat in mijn omgeving wel vaak opgemerkt heb. Nu, dan zou je graag werkgarantie hebben, prima, hoe zou je dat dan willen bereiken? Ik geef toe dat ik daar geen recept voor geef maar dat is er bij het alternatief mijns inziens ook niet.
Maar @McLovin, ik zie je punt geloof ik ook nog niet helemaal.
Enerzijds kan ik wel meegaan dat volledige flexibilisering zelfs met een goed vangnet niet zonder meer wenselijk is. Al is het maar omdat het ook sociaal een impact heeft. Veel mensen hebben een redelijk stabiele context nodig, en dat gaat niet alleen om inkomen maar ook om je planning, je collega’s etc.
Tegelijkertijd – er is nu een grote tweedeling, waar Klokwerk ook op wijst, tussen de mensen die wel de mazzel hebben om zo’n vast contract te hebben en de mensen die het vermoedelijk niet gaan krijgen. Voor een deel van de medewerkers, zeker jongere en lagergeschoolden, bestaat het al uit een vage aaneenschakeling van uitzendsituaties, 0-urencontracten, payrollconstructies, onduidelijke roosters.
En ook al heb je ook in die situatie rechten – gelijk hebben is zeker niet gelijk krijgen en het aangaan van de strijd is vrijwel zeker toch einde werk daar. Dit houdt in dat op vrij regelmatige basis bv het recht op vrij geschonden wordt (een werkgever mag een vakantie niet zomaar weigeren, maar dat komt wel heel veel voor) of dat mensen niet kunnen bouwen op hun roosters (wat vooral voor mensen die het moeten combineren met andere zaken zoals studie, ander werk of gezin natuurlijk een groot probleem is.)
En bovendien mondt het huidige systeem ook voor mensen die wel een vast contract hebben maar eruit gewerkt worden, met regelmaat uit in een langdurige vervelende kapotmakende strijd als iemand z’n ontslag wil aanvechten. En uiteindelijk sta je wegens ‘verstoorde arbeidsverhoudingen’ vaak alsnog met redelijk lege handen aan de kant.
Kortom: het huidige systeem garandeert zeker geen zorgvuldige omgang met werknemers in de zin van stabiliteit, en een alternatief systeem hoeft het dan ook niet te verslechteren. Vanwege de grotere vrijheid die je hebt denk ik dat het dan voor mensen een stuk minder stressvol is. (Zo kunnen de mensen met 0-urencontracten bv gewoon nee zeggen tegen een oproep als dat te laat / onduidelijk wordt ingepland, omdat het geen drama meer is als het bedrijf ze daarna niet meer oproept. Dat zal er enerzijds zeker toe leiden dat het verloop bij bv winkelmedewerkers veel groter wordt – anderzijds maakt het de context van dat verloop veel minder ingrijpend, omdat mensen er niet volkomen van afhankelijk zijn.)
Verder kun je natuurlijk nog steeds wel nadenken over behoorlijke opzegtermijnen, goede afspraken etc. Oftewel, het is helemaal niet zo dat het meteen moet leiden tot het overboord zetten van alle rechten van de werknemer / plichten van de werkgever.
@27: maar dan wil ik mijn antwoord graag herhalen dat het ontslagrecht ook niet voorkomt dat mensen ontslagen worden
dat is dan ook niet het doel van het ontslagrecht. het doel lijkt mij dat 1) ontslag om een gegronde reden is 2) dat de ontslagen werknemer wordt gecompenseerd.
@28:
Tegelijkertijd – er is nu een grote tweedeling, waar Klokwerk ook op wijst, tussen de mensen die wel de mazzel hebben om zo’n vast contract te hebben en de mensen die het vermoedelijk niet gaan krijgen.
en
Kortom: het huidige systeem garandeert zeker geen zorgvuldige omgang met werknemers in de zin van stabiliteit,
zoals je zelf zegt gaat het alleen om een deel van de werknemers?
en een alternatief systeem hoeft het dan ook niet te verslechteren.
Wel voor degenen met een vast contract dat zeg je nu zelf.
Daar gaat t om. t zijn altijd dezelfden in die tweedeling. hoe dubbeler je achternaam hoe meer je krijgt. en als vrouw, turk, marokkaan, jood, banaan, ben je aanzienlijk sneller de pisang. Je trekt aan het kortste eind, je wordt nooit minister president, je wordt vooral huisman/vrouw, of weefster, of je mag de hoer uithangen, of in de wao, of iets “creatiefs” of ZZP’er. De mooie banen zijn alleen als je een foute kerel bent, want wie er iets meer krijgt dan de rest is altijd arbitrair en daarom geven we dat alleen maar aan de mensen van ons Gaastra clubje. En die gaastra clubjes helpen dan ook gezellig mee als er weer eens iemand moet worden omgelegd. Als je nooit wat fout doet en hard je best doet, dan krijg je NIKS. Maar als je het spelletje door hebt en je doet je best niet meer omdat je weet dat je dan toch niks krijgt en er voor jou niks in zit, dan is het je eigen verantwoordelijkheid en dan zeggen de lui van het Gaastra clubje wel even wat je moet doen: Je bek houden en de straat vegen tegen bijstandtarief daar bij de DWI.
Als het probleem bij een deel van de bevolking ligt, waarom dan een (1) maatregel invoeren voor iedereen?
@Analist: Geef zelf eens aan waar in het verhaal dat ik voorstel de werknemer in vaste dienst erop achteruit gaat, want dat is naar mijn idee niet het geval. Hij krijgt dezelfde loondoorbetaling tegen waarschijnlijk dezelfde premie. Verschil is dat hij ook doorbetaald wordt als hij zelf zijn contract opzegt en dat hij niet via de rechtbank moet om zijn opgespaarde rechten te verzilveren – en hij hoeft niet te dansen naar de pijpen van het UWV. Het enige wat hij ervoor inlevert is dat zijn werkgever zijn ontslag niet meer moet motiveren. Dat lijkt mij een bijzonder klein offer, waar zeer veel winst tegenover staat.
(En nou niet gaan zeggen dat ik te onbekend ben om te lezen: als je ergens op reageert ga ik ervan uit dat je er ook eerst kennis van genomen hebt, al zou het zelfs om een schrijver gaan onder wiens blog je níet bijna wekelijks reageert.)
@29, het geldt zeker niet voor slechts ‘een deel’ van de werknemers – uiteindelijk hebben alle werknemers nu te maken met de druk die op ze gezet wordt en de onzekerheid die het systeem met zich meebrengt. Vast net zo goed als niet-vast.
En het is natuurlijk niet zo dat als er iets verandert, dat ook automatisch een verslechtering moet zijn voor iemand. In dit geval wordt een theoretische bescherming die in de praktijk leidt tot erg nare situaties ingeruild (en die niet ervaren wordt als goede bescherming, want veel mensen zijn bang voor het verliezen van hun werk) voor een systeem dat simpeler is en een meer constante en voorspelbare bescherming biedt.
Uiteindelijk wint iedereen daarbij.
En ik weet zeker dat we voor de HR-mensen en de arbeidsjuristen een andere nuttige bezigheid kunnen vinden.
@30, dat is niet de tweedeling waar ik op doel. De tweedeling is meer tussen tijdelijk contract en vast contract. Het is echter een tweedeling die uit dezelfde groep komt: dezelfde groep werknemers beneden hogere management.
Zo wordt op scholen het docententeam tegenwoordig voor een deel uit tijdelijke krachten opgebouwd. Dat gaat zover dat ik weet dat er scholen zijn waar voor sommige vakken geen enkele bevoegde vakleerkracht vast is. Je kunt je voorstellen wat dat doet voor de kwaliteit van het vak. Bij de tijdelijke krachten worden om de 2 of 3 jaar vlak voor de zomervakantie het contract opgezegd, om ze na exact 3 maanden (misschien) opnieuw weer aan te nemen. Gevolgen voor die tijdelijke mensen zijn heftig: ze kunnen soms nog geen huis huren, want zelfs commerciele verhuurders willen soms vaste contracten.
Maar als je denkt dat die vaste contracten zich veel veiliger voelen… nou nee. Zolang die zich gedeisd houden, weten ze dat ze voorlopig blijven zitten waar ze zitten. Maar ze weten ook dat als ze van baan zouden willen veranderen, dat ze aan de andere kant van de lijn belanden, dus voelen ze zich net zo goed klemgezet.
En ook worden er wel degelijk mensen uitgewerkt als ze teveel ‘last’ veroorzaken, bv door te lang ziek te zijn, of bepaalde misstanden aan de kaart te stellen. Ik ken die voorbeelden bv ook uit de zorg, mensen die kritische vragen gesteld hebben over bepaalde problemen (zoals onderbezetting of slecht locatiemanagement) en die moesten opgeven. Er zijn talloze manieren om het ontslagrecht te ondermijnen, door bv overplaatsingen en wegpesten. (Er zijn zelfs bedrijven die zich specialiseren in het ‘kwijtraken’ van mensen met vaste contracten. En daar zitten vuile trucs bij.) Zodra een grote organisatie je echt kwijt wil, weet je vrijwel zeker dat je aan het kortste eind trekt, theoretische ontslagbescherming of niet.
het geldt zeker niet voor slechts ‘een deel’ van de werknemers – uiteindelijk hebben alle werknemers nu te maken met de druk die op ze gezet wordt en de onzekerheid die het systeem met zich meebrengt. Vast net zo goed als niet-vast.
Maar dat blijkt niet uit je verhaal: dat gaat over de nul-uren contacters, payrollers, onduidelijke roosters, etc. Ik geloof best dat er een “precariaat” bestaat en ik ben ook van mening dat deze groep betere sociale bescherming verdient. Maar, ik geloof niet dat hun onzekere werkomstandigheden op de een of andere manier uitstraalt op mij of mijn eveneens hoger opgeleide collega’s. Tenminste, dat volgt niet uit jouw verhaal,
En het is natuurlijk niet zo dat als er iets verandert, dat ook automatisch een verslechtering moet zijn voor iemand.
Klopt, maar in dit praktische geval duidelijk wel. Ik zal mijzelf als voorbeeld nemen. Ik voel mij meer beschermd door de bestaande WW dan door een toekomstig basisinkomen. In het geval van baanverlies heb ik meer aan een hoge maar kortdurende WW-uitkering dan aan een laag maar voortdurend basisinkomen. De sollicitatieplicht neem ik dan voor lief. Sparen voor het geval van ontslag is inefficient: je zet veel geld weg tegen 0% (want: je moet er direct over kunnen beschikken) voor iets wat misschien nooit zal plaatsvinden.
Sociale zekerheid gaat vooral over risicospreiding niet zozeer over solidariteit of liefdadigheid. Ik krijg het idee van de basisinkomen-aanhangers dat zij (terecht) klagen over de afkalving van de solidariteit tussen klassen, maar dat ze de oplossing zoeken in het omvormen van sociale zekerheid naar filantropie. Zo is het nooit bedoeld.
@34: De Nederlandse arbeidsmarkt is breder dan het middelbaaronderwijs.
@34: Ja maar als bedrijven met een uitgehold ontslagrecht je al weg kunnen krijgen, relatief eenvoudig en/of op foute manier (http://www.trouw.nl/tr/nl/4504/Economie/article/detail/3846818/2015/02/07/Blokker-dwingt-oudere-werknemers-tot-ontslag.dhtml) hoe wordt dan de situatie zonder helemaal geen ontslag recht. Veel beter?
Ik had een enorme reactie geschreven die veel te warrig was en te lang; maar kort samengevat; het is voor het bedrijfsleven rupsje nooit genoeg, werknemers kosten geld, en iedere mogelijkheid om die kosten te minderen grijpen ze aan. (http://www.telegraaf.nl/dft/nieuws_dft/23654321/__Heerts__het_grote_afschuiven__.html) Punt wat ik probeer te maken is dat ik klokwerk’s oplossing om te komen via een pragmatische weg naar een soort van basisinkomen best ok vind alleen dat ontslagrecht afschaffen is voor mij echt een symbolische grens. Als je dat afschaft is het hek echt van de dam. Ontslag recht is zo iets fundamenteels, ongeacht of het “schijnveilig” is. Het idee dat er wettelijk iets geregeld is dat je meer bent dan een machine maar een mens die je niet zomaar aan de kant zet met alle menselijke ellende van dien, is voor mij simpelweg fundamenteel. Beter kan ik het niet opschrijven of uitleggen.
Overigens twijfel ik aan de inefficientie van de huidige uitvoering van de sociale zekerheid. Bij het UWV werken “maar” 20000 mensen. Bij de Belastingdienst zijn dat er volgens mij 30000.
Laat ik het eens anders zeggen: waarom geen pleidooi voor de flattax Klokwerk? De argumenten kunnen precies hetzelfde zijn als voor het basisinkomen:
-lagere uitvoeringskosten
-geen controle nodig
-geen schrijnende gevallen of willekeur
-minder mogelijkheden tot belastingontduiking
-emancipatie van de kleine ondernemer
@35, de hoogopgeleiden die hun baan kwijt geraakt zijn en waarbij het einde van de ww in zicht komt zijn het beslist niet met je eens hoor. Bovendien blijf je nadrukkelijk doen alsof je niks snapt van de inkomensgarantieregeling die Klokwerk ook heeft geschetst, en die dus voor jou net zo zou werken als de WW.
Oftewel: eerst een hoger inkomen, daarna terugvallen op een basis. Niet heel anders dan nu, maar:
– 1. zonder de vernedering die je er bij het UWV ‘gratis en voor niets’ (kuch) bijkrijgt
– 2. zonder de gigantische gevolgen die je krijgt als je na de ww in de bijstand zou belanden.
@39: de hoogopgeleiden die hun baan kwijt geraakt zijn en waarbij het einde van de ww in zicht komt zijn het beslist niet met je eens hoor.
Wat is er toch met het spreken voor anderen hier? Maar goed, mijn hoger opgeleide vrienden en kenniskring zal vast wel de uitzondering zijn. Die ene werkloze stukadoor in de vijftig die jullie zo goed kennen van samen in de rij staan bij de Albert Heijn, die staat inderdaad symbool voor alle Nederlandse werknemers.
Bovendien blijf je nadrukkelijk doen alsof je niks snapt
Ik doe niet alsof.
van de inkomensgarantieregeling die Klokwerk ook heeft geschetst, en die dus voor jou net zo zou werken als de WW.
Dat lijkt me sterk, en dat was ook een andere thread.
Oftewel: eerst een hoger inkomen, daarna terugvallen op een basis. Niet heel anders dan nu, maar:
– 1. zonder de vernedering die je er bij het UWV ‘gratis en voor niets’ (kuch) bijkrijgt
– 2. zonder de gigantische gevolgen die je krijgt als je na de ww in de bijstand zou belanden.
Waarom dan niet pleiten voor minder vernedering bij het UWV en een hogere bijstand? Lijkt me veel meer voor de hand liggen dan het vage vergezicht van Klokwerk.
@37, met name omdat de zaken niet zo hoeven te escaleren. Omdat de druk er aan beide kanten wat af gaat. De gevolgen van het verlies van werk zijn nu heel groot (omdat je aan de andere kant van de lijn valt, omdat je niet weet dat je na je ww uberhaut nog ergens van kunt bestaan), en dus klemmen mensen zich daaraan vast. Wat de situatie meestal doet escaleren.
Ik denk trouwens dat je nog steeds wel moet kijken naar een bepaalde mate van bescherming tegen volstrekte willekeur, maar ik zou zelf bepleiten om die bescherming heel laagdrempelig te laten zijn en kleine gevolgen te geven. Nu gaat het bv ook om veel geld, ook bij werkgevers. (Zoals sommige doorbetalingsregelingen die tot 10 jaar kunnen duren.) Dat maakt het ook voor de werkgevers een spel met hoge stakes, en dus grote motivatie om het op welke manier dan ook te winnen.
Maar zou je een lage maar makkelijk opeisbare vergoeding vragen voor onredelijk ontslag, dan zou het gedrag van werkgevers al anders worden: ze zouden minder gemotiveerd zijn om het heel vuil te spelen, omdat vuil spelen ook energie en moeite kost. Maar het is toch een negatieve prikkel die enige zorgvuldigheid wel aanmoedigt. Daar valt volgens mij zeker mee te winnen.
(En weet je? Tegen de tijd dat het prepensioen voor mensen haalbaar is, kiezen heel veel mensen alsnog voor een lager maandinkomen en rust, ipv meer geld en doorwerken. Het is dus niet zozeer het verlies van inkomen dat onaanvaardbaar is (als dit beperkt blijft uiteraard) maar het verlies aan zekerheid dat voor veel mensen een probleem is.)
@40:
Bluf! Ik durf er heel wat op in te zetten dat die ook liever een gegarandeerd basisinkomen heeft dan de bijstand.
Maar ik zie dat je zelf wat dingen door elkaar haalt.
Je schrijft in @14 bv:
Maar Klokwerk schrijft hier over het vervangen van de bijstand door het basisinkomen. Het vervangen van de ww voor een vrijer spaartegoed (dat in maandenopbouw en hoogte in principe gelijk is aan de huidige ww, alleen in opneembaarheid en toepasbaarheid meer vrijheid kent) was inderdaad het andere draadje. Je brengt het zelf deze discussie in.
Dat iemand niet blij zou zijn al z’n opgebouwde ww-recht vervangen wordt door een minimaal bijstandsinkomen, snap ik helemaal. Maar dat is dan ook niet het idee.
De hoogte van de bijstand is niet het belangrijkste probleem. Minder vernedering en meer zekerheid dat je het krijgt zonder een gigantische lijst aan voorbehouden is juist wel waar Klokwerk voor pleit, als haalbare en zinnige tussenstap richting basisinkomen.
@32: Het probleem als je dat basisinkomen invoert is volgens mij niet dat basisinkomen, maar dat heel europa hierheen komt om dat basisinkomen te halen, en omdat dat toch niet tegen te houden valt, knechten we het plebs hier maar weer, net zo lang tot dat er niemand uit Europa meer hierheen komt omdat het thuis even slecht is.
Het enige wat je dan weer hebt, is dat de gewone Nederlanders elkaar dan de tent uitvechten om een paar rooie rotcenten.
Over vernedering gesproken, ik heb hier een brief van het UWV “In deze situatie is het belangrijk dat u er alles aan doet om weer aan het werk te komen” . Is dat een vrijbrief voor genocide of niet?
@43:’Mooi kantoorpand heeft u daar. Zou zonde zijn als er iets mee gebeurd. Volgens mij heeft-u vast iemand nodig die dat in de gaten kan houden.’
@Zazkia: Ja, als we het hier goed regelen dan is iedereen jaloers ja :). Maar dat lijkt me geen goede reden om het hier niet-goed te gaan regelen. Bovendien, het is nu al niet zo dat je bijstand zomaar kan aanvragen hier als buitenlander, zelfs niet als EU lid. Lijkt me ook geen goed idee om die eis van staatsburgerschap te laten vallen. Daarom staat-ie ook genoemd in het stuk.
@Analist: Daar sta ik toch echt wel weer van te kijken hoor. Nota bene schrijft Inca een volle alinea waarin ze betoogt waarom vaste krachten ook last hebben van het ontslagrecht en dan schrijf jij er doodleuk onder “maar dat blijkt niet uit je verhaal”, en vervolgens vat je weer mijn standpunt verkeerd samen. Lees gewoon eens een keer iets voordat je erop reageert, en doe je nick eer aan.
@Inca: Dank dat je even twee keer wilde herhalen wat ik hier al drie keer heb opgeschreven zeg. Maar ook hulde voor de rest van je betogen. De gevallen die je beschrijft, dat is precies zoals ik het ook om mij heen zo vaak heb ervaren, en wel in een heel andere branche: Ik heb in mijn vorig werkzaam leven heel vaak gezien dat mensen onder druk gezet werden, en omwille van hun eigen rust afzagen van hun ontslagvergoeding. Het is nogal wat om zo een procesgang te doorlopen. Een grote organisatie weet inderdaad altijd wel een manier om een medewerker te lozen. Die hebben een afdeling HR en een afdeling Juridische Zaken daarvoor. De manager hoeft er zelf niet eens veel voor te doen, alleen even langs die afdelingen lopen en klaar. En ook heb ik veel mensen met een vast contract meegemaakt die niet van baan durfden te wisselen, omdat ze daarmee heel veel opgebouwde rechten vaarwel zeggen.
Maar ook de andere kant van het verhaal: van kleine ondernemers met een paar werknemers waarvan er één plotseling thuis zat, viel geen land meer mee te bezeilen. Was weliswaar een zielig verhaal, maar absoluut niet de schuld van de baas, maar die kon wel doorbetalen en doorbetalen… en raakte daar failliet aan. Dat kost veel kleine ondernemers de kop. Ik kijk zelf dan ook wel link uit om ooit iemand in dienst te nemen, ook al heb ik nog zoveel werk: met veel meer liefde schuif ik dat dan door naar andere zzp’ers. Ik hoef die last van personeel niet (niet dat ik zoveel werk heb, maar mocht dat veranderen, dan weet ik wel hoe ik het niet doe).
Zo zie je dat het ontslagrecht in veel gevallen (vaste) contracten juist vermijdt. Tenslotte is dat hele flexcontract verzonnen om het ontslagrecht te omzeilen.
Ik zal zeker niet zeggen dat iedereen maar flex zal willen worden, maar de manier waarop het nu is geregeld is voor niemand gunstig, ook niet voor mensen met een vast contract. Wat ik voorstel stimuleert het flexwerken dan ook niet, het biedt alleen maar een oplossing voor wat flex met zich meebrengt. En ook uit jouw voorbeelden blijkt dat het best wel eens zo zou kunnen zijn dat als langere contracten niet zoveel rechten meer met zich meebrengen, langere verbintenissen in veel gevallen juist vaker zullen worden aangegaan.
@McLovin: Ik kan je weerstand nog wel volgen. Maar ik schreef het dan ook niet voor niets op zoals ik het schreef. Ik schreef dat eerst die hervormingen van de bijstand uitgevoerd zouden moeten worden, plus de hervormingen van de WW en aanverwante uitkeringen naar die spaarregeling van vorige week, en dat dán naar mijn idee het ontslagrecht onnodig zou worden, dus dat er dan pas gepraat kan worden over het nut daarvan.
Ik ben het ook met Inca eens dat er nog wel een bepaalde vorm van ontslagrecht mag bestaan. Een opzegtermijn van drie maanden lijkt me echt heel redelijk. Misschien is het zelfs zo dat die opzegtermijn voor werknemers ook wenselijk wordt. Nu is die een maand, maar als werknemers voor hun inkomen veel minder afhankelijk worden van de werkgever, dan is dat misschien wel veel te kort. Je kan natuurlijk geen bedrijf runnen als werknemers naar hartenlust naar binnen en naar buiten lopen. Dan heeft opleiden van personeel ook geen zin.
Enfin, dat soort hervormingen zou je dus ook kunnen krijgen. Maar goed, ik zelf zou dan wel pleiten voor het sterk terugbrengen van het ontslagrecht, het gaat mij er ook niet om de werkgevers gratis cadeautjes te geven. Ik denk dat als het ongeveer geregeld zou zijn zoals ik het voor ogen heb, de werknemers echter met de grotere zekerheid die ze hebben misschien liever voor een loonsverhoging kiezen, dan te kiezen voor vasthouden aan ontslagrecht. Die loonsverhoging kan dan in de spaarpot verdwijnen.
Dus afzien van het ontslagrecht in de ruil voor een betere spaarpot. Een mooie manier om de rechten collectief te verzilveren.
Ondertussen heb ik er spijt van dat ik die alinea over het ontslagrecht ertussen heb gezet, overigens. Het is een verwijzing naar het vorige stuk, voor dit verhaal is het helemaal niet relevant. We voeren nu eigenlijk al postenlang een discussie over het vorige stuk, zonder dat de meesten het gelezen hebben. Over de hervormingen van de bijstand die ik voorstel is na een kleine vijftig posten nog nagenoeg niets gezegd! Terwijl het best nog wel heftige ingrepen zijn. Nu ja, al doende leert men ;).
waarin ze betoogt waarom vaste krachten ook last hebben van het ontslagrecht
Nee hoor, ze schrijft een alinea over die zielige lager opgeleiden.
@46, ze had het over alles beneden het hogere management. (En zelfs op dat niveau zou ik het niet uit durven sluiten.) Dat lijkt me zeker niet alleen om lager opgeleiden te gaan. Zorg en onderwijs is over het algemeen HBO. (Oh, en het waren voorbeelden. Niet bedoeld om volledig te zijn.)
Het woord ‘zielig’ is een term die jij nu uit de hoge hoed tovert verder.
@28 “En bovendien mondt het huidige systeem ook voor mensen die wel een vast contract hebben maar eruit gewerkt worden, met regelmaat uit in een langdurige vervelende kapotmakende strijd als iemand z’n ontslag wil aanvechten. En uiteindelijk sta je wegens ‘verstoorde arbeidsverhoudingen’ vaak alsnog met redelijk lege handen aan de kant.”
ik denk ik help je even, het was kennelijk nogal lastig te vinden
@klokwerk: uit jouw voorbeelden blijkt dat het best wel eens zo zou kunnen zijn dat als langere contracten niet zoveel rechten meer met zich meebrengen, langere verbintenissen in veel gevallen juist vaker zullen worden aangegaan.
De ene vaste baan is de andere niet. Ook in de VS heb je mensen die tientallen jaren bij dezelfde werkgever blijven werken. Maar omdat je in sommige staten ‘at will termination’ hebt, waarbij een werkgever je op ieder moment kan ontslaan, krijg je een werksfeer waarbij werknemers het wel uit hun hoofd halen om hun leidinggevende op welke manier dan ook tegen de haren in te strijken. Onnodig te zeggen dat dat niet even bevordelijk is voor ’t functioneren van bedrijven ;-)
Aan de andere kant, de nederlandse situatie — waar je boven de 45 zo goed als vast zit bij je werkgever– is ook niet al te ideaal. Zeker bij grotere organisaties is een ontslagtraject vaak veel te veel gedoe. Voor een leidinggevende die de pest heeft aan een van z’n medewerkers is het dan veel eenvoudiger om iemand gewoon een paar jaar in een bezemkast te zetten. Met een beetje pech is iemand daarna geatrofieerd voor de rest van z’n arbeidsleven.
@Gronk: Het probleem is dat het ontslagrecht in Nederland al lang veel meer beoogt dan een gezonde arbeidsrelatie. Het is een belangrijk deel van de sociale zekerheid. Dat element, dat zou ik eruit willen halen. Dat is namelijk volgens mij ongezond voor zowel werknemer als werkgever. Sociale zekerheid, dient mijns inziens via de overheid te lopen. Dan kan het arbeidsrecht zich weer zuiver richten op de arbeidsrelatie.
Klokwerk @45: heb geen spijt. Ik heb in reactie @1/3 de boel laten ontsporen, maar klaarblijkelijk zijn er veel mensen die net als ik moeten wennen aan een aantal van je ideeën en is het ontslagrecht voor veel mensen een belangrijke strohalm.
Ik ben nog steeds aan het broeden wat ik nou echt vind van je voorstellen. Hoe zit het met een maatschappij waar structureel minder werk is dan dat er mensen zijn? Kunnen we wel concurrerend zijn, want jouw verzekering die de ww vervangt was in eerdere berekeningen, als ik me wel herinner, noodzakelijk om het basisinkomen (jouw bestaansminimum) maar enigszins financieel mogelijk te maken. Werkt een systeem met open grenzen?
Gevoelsmatig kan ik het niet met je eens zijn, maar ik baal er van (bij mezelf) dat het me niet lukt boven te krijgen wat het dan is waar ik het niet mee eens ben. Misschien eens tijd voor mij om mn verzet te laten varen …… :)
Want (ter aanvulling), over de noodzaak van een meer menswaardige samenleving ben ik het roerend met je eens.
En wat dan nog? Is het dan beter? Als je ontslagrecht versoepelt en arbeid alleen arbeid is?
Werk komt hoe dan ook neer op een veredelde sociale werkplaats. Het enige verschil is dat het niet in handen van de overheid is. Arbeid is helemaal niet zo zaligmakend. Je wordt er heus geen beter mens van of zo.
En anders nou ja dan zijn de Chinezen duidelijk de übermenschen. Valt ook wel wat voor te zeggen.
@53: maar dan krijg je dus moeilijke vragen als ‘waartoe zijn wij op aarde’, waarvan sommige mensen dus zeggen ”In het zweet uw aanschijns zult gij uw brood verdienen’. In de calvinistische visie mag werk niet leuk zijn, laat staan dat je een basisinkomen krijgt.
Ik denk dat die mentaliteit een veel groter probleem is dan hoe je een basisinkomen financieert.
@54: Gelukkig maar dan, dat de filosofie afdelingen van de universiteiten gesloten worden. Dan is er meer werk voor mij.
Ik begin als atheïst steeds beter te begrijpen waarom geloof ooit is uitgevonden.
Als je mensen helemaal geen regels geeft dan gaan ze werkloos thuis zitten wegkwijnen, zinloze sollicitatiebrieven schrijven, in cafés hangen, hun vrouw slaan en verder niks doen tot hun spaargeld op is en daarna lopen bedelen.
Ik zie er wel wat in dat we allemaal per dag minimaal 3 mensen helpen en minimaal naar 1 plek toe gaan die nergens op slaat alleen maar om eens ergens anders te zijn, 5 gedichten lezen van een beroemde dichter en verplicht 3 liedjes zingen op de fiets naar de supermarkt.
Verder denk ik aan een verbod op teams groter dan 7 personen. Het afschaffen van alle ambtenarenschalen boven de 12 en een verplichte doorstroom na 5 jaar in een functie die niet ambtelijk is. Ik vind ook dat mannen verplicht moeten worden om te breien. Gewoon omdat ze dat vernederend vinden. Dat is beter voor tegen die egomania.
Zulk soort regels die nergens op slaan maar de mensen wel bezig houden en gelukkiger maken dan helemaal zonder regels.
Het belangrijkste obstakel om tot een menswaardige sociaal stelsel te komen is nog altijd de overtuiging dat de overheid mensen mag dwingen tot arbeid omdat op iedere burger de heilige plicht rust te werken voor zijn centen. Dat is een plicht die voor alles gaat. Ik hoorde een ‘poortwachter’ van de sociale dienst deze week nog zeggen dat ‘de belastingbetaler’ wil dat je iets doet- nee, ALLES doet- om jezelf weer van een inkomen te voorzien of tenminste een tegenprestatie levert. Later dacht ik; ik zou niet willen dat met mijn belastinggeld anderen het mes op de keel gezet wordt om aan die verplichting te voldoen. Want dat ‘ALLES doen’ is in de praktijk vooral nederig gehoorzamen aan wat de ambtenaar je oplegt op straffe van een korting en het moeten accepteren van een volledig negeren van je eigen plannen om je economische/maatschappelijke leven duurzaam te verbeteren.
Dit is volgens mij wat Klokhuis bedoelt, dat we daar van af moeten. Van dwang en kleinering, van het idee dat mensen principieel in gebreke blijven als het ze niet lukt een baan te vinden.
@Herry: Dat is inderdaad wat ik vooral bedoel, erg mooi gezegd, daar vergeef ik je je verbastering van mijn alias graag om ;). En ik denk dat Gronk hier wel een beetje gelijk in heeft: veel mensen in Nederland zien mensen met een uitkering nu eenmaal als een stelletje klaplopers die met een schop onder hun hol aan het werk gezet dienen te worden. Dat hun leven zelf zoals Inca zegt wellicht ondanks dat ze geld verdienen misschien helemaal niet zo productief is of zelfs schadelijk zegt die ‘hardwerkende Nederlanders’ niets, het feit dat het geschop onder de hol inmiddels absurde vormen aanneemt even weinig, en helaas, dat dit getrap met name veel geld kost en averechts werkt, die les wordt ook maar heel slecht opgepakt uiteindelijk. Je zou die lui zelf eens een keer een trap onder hun hol gunnen, misschien dat er dan een keer wat besef in die botte koppen doordringt, een koekje van eigen deeg, maar goed, daarmee spreek ik mezelf tegen: ik houd het dus maar bij woorden.
Maar ik heb wel hoop. De populariteit van het basisinkomen zit hem naar ik vrees vooral bij mensen die zelf aan den lijve hebben ondervonden hoe het is bij de uitkeringsinstanties, maar het valt wel op dat het verhaal tegenwoordig zo breed wordt gedragen. Toen ik anderhalf jaar geleden Eva vroeg of we niet een keer een basisinkomenserie’tje zouden moeten doen was het onderwerp nog nauwelijks in. Misschien is het juist door Klijnsma dat mensen beseffen dat het echt niet meer kán, moeten we als samenleving nog een tijd lang met ons hoofd tegen de muur blijven bonken voordat we beseffen dat dit niet helpt en eigenlijk alleen maar heel veel zeer doet.
Maar dan? De term ‘basisinkomen’ geeft nog geen recept voor de politiek wat ze nou eigenlijk precies moet doen. Bovendien is zoals ik ook vind een basisinkomen alleen nog geen goede vervanging voor het hele sociale stelsel. Vandaar dat ik begin door te tekenen.
@Frank: Deze column is heel hoog over en gaat met enorm snelle stappen door het sociale stelsel heen. Er zijn duizenden goede vragen over te stellen en jij pakte er één: dat is alleen maar goed. Van kritiek kan je groeien. De kritiek van jou en McLovin doen mij eens te meer inzien hoe gevoelig dat punt van het ontslagrecht eigenlijk ligt. Dat verdient eerder een eigen stuk, waarin ik eigenlijk zou moeten beginnen met het benoemen van de problemen met het ontslagrecht, zoals Inca doet. Waar Inca en ik duidelijk veel mee te maken hebben gehad maar wat bij andere mensen die niet zoveel met het ontslagrecht van doen hebben gehad wellicht minder duidelijk is. Dat zal het wellicht beter doen dan een regeltje en een verwijzing naar een vorige column (waarin ik het overigens expres niet genoemd had). Nu ja, die komt er dan wellicht nog wel eens ;).
Het meest interessante van deze bijdrage van Klokhuis vind ik de suggestie om de bijstand zo aan te passen dat dit een stap is in de richting van een voorwaardelijk basisinkomen.
Jammer dat de discussie op Sargasso zo gedomineerd wordt door een detail bij de uitwerking, het nut van ontslagbescherming.
Dat is op zich geen onbelangrijk punt, maar het is wel later zorg. Als het idee van basisinkomen hier en daar werkelijkheid wordt, heeft d op de relatie tussen werkgevers en werknemers waar wij ons nu geen goede voorstelling van kunnen maken. Dat betekent dat nieuwe contractvormen de huidige zullen gaan verdringen.
Terug naar het hoofdpunt. Als voorstander van een (onvoorwaardelijk) basisinkomen zie ik de discussie op landelijk niveau niet goed van de grond komen. Er zijn teveel dogmatische barrières en het is vooralsnog te ingewikkeld om tot een verstandig compromis tussen de partijen te komen om daar overheen te stappen, vooral omdat je tegelijk andere zaken moet aanpassen, zoals het belastingstelsel.
De suggestie van Klokwerk geeft de mogelijk in een aantal gemeentes de sociale zekerheid om te vormen van een benadering met verplichtingen, boetes en sancties naar een aanpak met positieve prikkels. Je zou dat als experiment kunnen starten, maar daarna gewoon regulier volhouden.
Als voldoende gemeentes dat gaan doen, moet de landelijk overheid wel komen met aanpassingen van het belastingstelsel en de landelijk uitgevoerde sociale zekerheid.
De verhouding tussen arbeid en inkomen zal daardoor vanzelf veranderen, en dus ook de relaties tussen werkgevers en werknemers. Laat dat maar groeien, het is een illusie dat we dat allemaal van te voren kunnen uitdenken en reguleren.
Dank, dat is inderdaad precies zoals ik dat voor me zie. Ik heb dat ook indertijd voorgesteld aan van Es, toen wethouder sociale zaken van Amsterdam, maar die zag er niets in. GroenLinks Nijmegen en Groningen echter willen dit wel. En zoals gezegd hebben binnen D66 en de PvdA ook veel mensen er oren naar. Het zou best kunnen dat binnen een aantal gemeenten al makkelijk een meerderheid te vinden is voor experimenten in de zin zoals ik in het eerste deel van het stuk beschrijf. Dus het vrijlaten van de sollicitatieplicht, alle controles op werkinzet en verplichte trajecten, en daarmee een forse bezuiniging inboeken op de sociale dienst. En dan maar zien of het aantal bijstandsgerechtigden groeit. Mijn voorspelling is van niet. Enkele leperds zullen ontdekken hoe het werkt en met hun benen op tafel gaan zitten. Maar dat betekent weer banen voor anderen. Deze tijd is perfect voor dat soort experimenten. Helaas wordt de mogelijkheid van gemeenten om eigen beleid te voeren momenteel wel door Klijnsma beperkt, die precies het omgekeerde beleid voorstelt. Er is dus óók een landelijke discussie voor nodig.
Daarbij denk ik dat het landelijk in de WW discussie te blijven agenderen dat die zou moeten worden omgevormd tot een spaarregeling waar flexwerkers en zzp’ers evengoed aan bijdragen en gebruik van kunnen maken. Daarvoor is wel een verandering in de WW voor nodig, en dat is dat de voorwaarde van onvrijwillig ontslag komt te vervallen. Dat is psychologisch gezien voor beleidsmakers een grote drempel, maar misschien wordt die lager als ervaren wordt dat bij de bijstand het weghalen van de ‘prikkels’ ook niet leidt tot hogere kosten, maar juist tot een besparing. De WIA en het ontslagrecht en het pensioen helemaal laten we dan nog maar even onbesproken, maar wel is dan iets heel belangrijks bereikt: de rechtsongelijkheid tussen mensen met een vast contract, flexwerkers en zzp’ers is voor een zeer belangrijk deel verdwenen. Dan zal het nog even blijven dat flexwerkers nog de voorkeur hebben van bedrijven, die mensen hebben dan wél dezelfde bescherming tegen inkomensachteruitgang, en dat is een groot goed.
Ik denk dat die dwang er nu al wel uit kan. Ik vind t echt schandalig natrappen van mensen die niet om hun situatie gevraagd hebben.
Dat “alles” kan onmiddellijk ophouden. Niet alles. Al het redelijke wat in je vermogen ligt. Gezond verstand kost jiks extra.
@59: Dat met die spaarvariant voor de WW vind ik een interessante gedacht!