Aristoteles (13): De staat

Aristoteles staat bekend als wetenschapper, als arts en vooral als filosoof. Zijn invloed op de wijsbegeerte is enorm geweest. In deze reeks bekijken we hem in enig detail.  Het principe van evenwicht komt ook terug in Aristoteles’ staatsfilosofie. Net als Plato maakt Aristoteles een indeling van staatkundige vormen. Zijn indeling is puur afhankelijk van hoeveel mensen er aan de macht zijn. Hiermee biedt hij een wat minder ingewikkeld staatsmodel dan Plato, die zijn staten indeelde naar de drijvende kracht van de machtshebbers (emoties, het temperament of het verstand).

Door: Foto: bron: Livius.org
Foto: De Zwitserse Bundesrat en kanselier (foto: Bundesrat CH) copyright ok. Gecheckt 25-09-2022

Een republiek is niet vanzelf democratischer

, door

OPINIE - In de afweging tussen monarchie en republiek wordt vaak gesteld dat erfopvolging minder democratisch is. Op die opvatting valt wel wat af te dingen.

In een eerder stuk over de republiek werd ik uitgedaagd zelf eens met een alternatief te komen. Bij deze een poging. Eerst maar de principiële premisse: mijn ideaal is de afschaffing van alle staatsvormen. Dat maakt de afweging tussen monarchie en republiek een pragmatische zaak, een keuze tussen twee kwaden. Ik kijk vooral naar de mate waarin macht duurzaam gespreid wordt. Daar beginnen meteen de pragmatische dilemma’s.

Een verkiezing is een momentopname. De bevolking geeft in Nederland nu een mandaat aan een groep mensen die namens haar besluiten gaat nemen – zonder last van ruggespraak, die macht ben je dus voor een periode kwijt als kiezer. Je kunt alleen maar hopen dat ze een beetje gaan doen wat ze beloofd hebben. Hoe kleiner de groep vertegenwoordigers, hoe minder pluriform de besluiten tot stand komen en hoe minder de bevolking zich in haar vertegenwoordigers zal herkennen. Kies je één persoon dan is van pluriformiteit geen sprake meer. Het opent ook de weg naar machtsmisbruik, omdat de gekozene een persoonlijk mandaat ervaart en op grond daarvan minder hoeft te luisteren naar zijn directe omgeving. Dat is een ernstige beperking van de vertegenwoordigende democratie. Verkiezingen zijn geen zaligmakende manier om te zorgen dat de machthebbers de wil van het volk daadwerkelijk volgen.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

Mededeling

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Foto: Gerard Stolk (cc)

Inhuldiging: wat vinden we ervan?

, door

OPEN DRAAD - Het is zover! Het moment waar we sinds 28 januari naar toe leven: onze nieuwe koning wordt ingehuldigd! Inhuldiging, ja, geen kroning. Hij krijgt immers geen kroontje op zijn hoofd (hoewel, kroontje, het ding schijnt zo groot te zijn dat-ie over Wim-Lex’ oren zou zakken), maar wordt ingehuldigd in de Amsterdamse Nieuwe Kerk.

Het gaat eigenlijk al weken nergens anders over (van parlementariërs die de eed niet gaan afleggen tot talloze Oranje-gerelateerde reclames tot dat onderwerp waar we het niet meer over willen hebben) en Amsterdam ligt volkomen op zijn gat.

Daarom installeert de redactie zich lekker achter de teevee, kijkt ze daar naar het hele circus, en geeft ze de vloer aan u. Wat vinden we ervan? Een open draad voor al uw discussies over republiek versus monarchie, het hoedje van koningin prinses Beatrix, en Willem-Alexander’s onwil/onvermogen een baard te laten staan.

 

Foto: copyright ok. Gecheckt 10-02-2022

Politiek Kwartier | Koninklijke daad

, door

COLUMN - Waarin Klokwerk Willem-Alexander oproept zijn koningschap te beginnen met een Koninklijke daad.

Een echte koningin laat zich niet regisseren. Die maakt het nieuws zelf. Zo gebeurde in Nederland en er klonk geen woord kritiek; men lag aan haar voeten.

Helaas voor republikeinen blijkt Nederland weer massaal te vallen voor de Oranjes. Schandalen genoeg, geruchten nog veel meer, maar het deert ze niet. In ons kikkerland verandert het koningshuis juntadochters in prinsessen. En een feitelijk vrij vlakke toespraak maakt tranen los.

Ernstig? Welnee. Het hebben van een sterk staatssymbool heeft veel voordelen. Het koningshuis leert politici bescheidenheid en weet toch maar alle lagen van de bevolking, van arm tot rijk, van allochtoon tot immigrant, aan te spreken. Natuurlijk, een democratisch gekozen staatshoofd is politiek correcter. Maar we kunnen republikeinen altijd toebijten dat al zouden we naar de stembus gaan om een staatshoofd te kiezen, het volk alsnog massaal zou kiezen voor dit koningshuis.

Sommigen proberen het koningshuis nog aan te vallen door op de kosten te wijzen. Zes paleizen, een enorm zeilschip, een ruime toelage én vrijstelling van belastingen, het lijkt allemaal wat aan de brede kant. Met de Balkenendenorm heeft het in ieder geval niet zoveel te maken. Maar de hoogte van de toelage staat op zich los van het al dan niet gekozen-zijn, en een gekozen staatshoofd is niet per se goedkoper. En dan zijn er nog de baten. Het is moeilijk in cijfers uit te drukken, maar het effect van een echte koning met die eeuwige handelsmissie in zijn kielzog moeten we niet onderschatten.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

Mededeling

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Mededeling

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Het sociaal contract tussen Oranje en PvdA

, door

De PvdA ligt niet om ramkoers met het Koningshuis, stelt GB.

De Johan Cruijfschaal van dit politieke seizoen is het koningschap en de PvdA’ers zijn als eerste de kleedkamer uitgekomen. Bij de PVV ging de kleedkamerdeur al open, maar Geert laat zijn mensen pas op 1 september los. De PvdA nam meteen de aftrap: er ligt een notitie met een ’eigen verhaal’ van de PvdA. Sterspeler van het socialistische team en voorzitter van de commissie: Joop van den Berg. Onder zijn leiding serveert de commissie om te beginnen het soort staatsrechtelijke diepzinnigheid uit waar Tjeenk Willink om bekend staat:

,,De koning representeert de bevolking op een ander niveau dan de volksvertegenwoordiging zoals die door de Staten-Generaal wordt gevormd. De koning representeert het volk in symbolische zin, in dat wat het tot een eenheid maakt; de volksvertegenwoordiging representeert het volk in reële staatsrechtelijke zin. Daarom komt aan de laatste ook de macht toe en ontleent de koning zijn kracht aan zijn gezag.”

Daarmee wordt al vrij snel duidelijk: de PvdA ligt niet op ramkoers met het paleis. Hoewel niemand nu nog zoiets als een erfelijk ambt zou verzinnen, hoort de constitutionele monarchie inmiddels bij Nederland zoals de roos bij de PvdA hoort – aldus de Commissie.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Abolitio nominis

, door

Als schrijver van stukken en stukjes over de actualiteit van Latijnse uitdrukkingen bedank ik het Nederlands Republikeins Genootschap (NRG), want het bezorgt mij een aanleiding om het Latijnse begrip abolitio nominis te gebruiken.

Het NRG wil, dat de naam van wijlen prins Bernhard verwijderd wordt uit het straatbeeld. Iemand met de echte en vermeende fouten van Bernhard “verdient het niet” dat er straten naar hem worden genoemd.

Dit verwijderen van iemands naam is een ritueel van extreme vijandschap. Sinds oude tijden wordt het beoefend door machthebbers en rebellen die het gebruiken om zelf machthebber te worden.

De Romeinen, de sprekers van het Latijn, waren meesters in het uitwissen van namen. Zij “verdienen” dan ook, dat deze praktijk met een Latijnse term wordt aangeduid: abolitio nominis – afschaffing van iemands naam. Er zijn nog opschriften op Romeinse ruïnes die de sporen ervan dragen, dat er een naam is weggewerkt. Het is voor het NRG hopelijk niet ontmoedigend, dat het vaak goed bekend is wiens naam er op deze manier voor eeuwig aan de vergetelheid is prijsgegeven.

Later, toen Rome allang ten onder was gegaan maar het Latijn nog steeds de taal van de geleerden was, ging men deze naamsvernietiging damnatio memoriae noemen (letterlijk: veroordeling van de herinnering).

Steun ons!

Mededeling

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Doe het veilig met NordVPN

Mededeling

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Koninklijke kiekjes

, door

Trouwe lezers opgelet: ik ga het koningshuis verdedigen. Verder lezen voor eigen risico.

Komkommertijd is tot daar aan toe, maar de traditionele media laat zich nu wel weer heel erg kennen in de affaire rondom de koninklijke kiekjes zeg.
Moord, brand, censuur, publieke rol, volk heeft erg recht op, bla bla bla bla.
Even voor de duidelijkheid. Foto’s van een koninklijk echtpaar op de piste is geen nieuws. Media die vinden dat het wel zo is, zijn hard bezig te bevestigen waarom ze niet serieus meer genomen worden.
En nee, het feit dat er nu een economische crisis is en dat het koninklijk paar dan toch heel duur helemaal in Argentinië gaat skieën, maakt het ook geen nieuws.

U kiest er keer op keer weer voor dat dit land, dat ooit een fiere republiek was, een koninklijke huis moet hebben. En geen gek gaat het volhouden die rol te vervullen als er niet een fatsoenlijke compensatie tegenover staat en de nodige afzondering, ook in slechte tijden. Dus loop niet te mekkeren over die hoge kosten, of wilt u soms dat Beatrix in een rijtjeshuisje in Almere gaat wonen en op de camping in Noordwijk komt te staan?

En nee, het koninklijk huis is geen publiek bezit en mag daarom ten alle tijden door het publiek aanschouwd worden. Het zijn mensen net als u en ik. Ze hebben recht op een privé-leven, net als u en ik en dat houdt niet op bij hun voordeur. Het is heel ranzig dat mensen proberen geld te verdienen aan het privé-leven van anderen. Ik zou ook geen moment twijfelen ze daarvoor een claim voor de voeten te gooien (en het geld dan aan een goed doel te geven).

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Leve de Republiek der Twaalf Verenigde Nederlanden

, door

Sargasso biedt gelegenheid tot het plaatsen van gastbijdragen.
Vandaag plaatsen wij een bijdrage van DeJa.

Ons land is ooit begonnen (1588) als de eerste republiek van de moderne tijd. Dankzij gekonkel, intriges, burgeroorlog, onderdrukking en de macht van buitenlandse monarchieën hebben verre achterneven van de oorspronkelijke oranjes uiteindelijk, mede met dank aan Napoleon, in 1815 definitief de macht gegrepen. Eén van de eerste zaken die door de oranjes werd verprutst was de unie met België. Binnen 15 jaar na het ontstaan van de monarchie is België, met medeneming van Luxemburg, vooral dankzij ene meneer Willem 1 van Oranje gevlucht. Daarmee was dus definitief een einde gekomen aan Nederland als invloedrijk land binnen Europa.

Willem 1 en zijn nageslacht stammen op geen enkele wijze af van de oranjes die daadwerkelijk iets hebben betekent, Willem, Lodewijk, Adolf en Maurits. Deze mensen, die voor het merendeel tijdens de onafhankelijkheidsoorlog tegen Spanje zijn gesneuveld, hebben daadwerkelijk bijgedragen aan het ontstaan van het land Nederland. De huidige oranjelijn daarentegen stamt af van personen die, voortkomen uit de broer van Willem van Oranje, Jan van Nassau-Dillenburg. Het huidige vorstenhuis zou dan ook eigenlijk niet Oranje-Nassau, maar Nassau-Dillenburg moeten heten.

Maakt dit verleden van de huidige Oranjes slechte of gevaarlijke mensen? Nee, in het geheel niet! Het verleden toont alleen de zinloosheid en het gevaar van een monarchie aan! De mens is geneigd het verleden te vergeten, te verdraaien en te romantiseren. Feit is dat het huis Oranje-Nassau-Dillenburg, met uitzondering van de tachtigjarige oorlog en wellicht (discutabel) de tweede wereldoorlog geen positieve rol van betekenis heeft gespeeld. De illusie daarnaast dat een koningshuis noodzakelijk of zelfs maar positief bijdraagt aan ons gevoel van Nederlanderschap (wat dat ook mag zijn) lijkt mij zo langzamerhand ook wel doorbroken.
Wat mij persoonlijk het meeste stoort aan een monarchie is de belediging die dit instituut is voor het gezond verstand. Geloof in een monarchie kan slechts één van twee dingen betekenen. Of er bestaat een hogere macht die ervoor zorgt dat de juiste opvolger klaar staat. Of een monarchie is een kansspel waarbij de uitslag elke keer weer een verrassing is. De historie leert ons dat keuze twee de juiste lijkt te zijn.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Mededeling

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Mededeling

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.