Verbijsterende kloof tussen wetenschap en publieke opinie

[Dit artikel verscheen op 27 augustus 2013 (om 19.oou) al op Sargasso, en is naar aanleiding van het recente IPCC-rapport geüpdatet.] De publicatie van het jongste IPCC-rapport over het klimaat, afgelopen vrijdag, bewees het gelijk van Fokke en Sukke. De briljante cartoon "Fokke en Sukke lekken alvast het volgende klimaatrapport" stamt uit 2007, toen de vorige editie van het klimaatrapport werd gelanceerd. Fokke en Sukke lezen voor: ‘De opwarming van de aarde …. wordt best wel heel erg zeer waarschijnlijk door de mens veroorzaakt.’ Er is dus weer een update, van het rapport van Werkgroep I, De Natuurwetenschappelijke Basis. De andere deelrapporten over effecten en adaptatie (werkgroep II) en opties voor mitigatie (werkgroep III) zien volgend jaar het licht. Het KNMI maakte een handzame samenvatting. En inderdaad: het is best wel heel erg zeer waarschijnlijk, of in IPCC-termen: meer dan 95% zeker, dat de door de mens veroorzaakte stijging van de CO2-concentratie de boosdoener is.

Door: Foto: Sargasso achtergrond wereldbol
Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Bezuinigen! Wat wil de burger?

, door

ACHTERGROND - De eerste dag van de Algemene Politieke Beschouwingen zit erop. Regering en oppositie zullen ook dit jaar uitleggen waarop ‘het Nederlandse volk’ of ‘de hardwerkende burger’ best wel en absoluut niet wil bezuinigen. Met enige regelmaat publiceren onderzoeksbureaus dergelijke wensenlijstjes. Zo presenteerde Ipsos dit voorjaar een lijstje begrotingsposten ‘waarop absoluut niet bezuinigd mag worden’, met Volksgezondheid (taboe voor 75%) en Onderwijs (73%) als voornaamste taboes.

Maar wat zeggen zulke lijstjes nu eigenlijk?

Als het aan henzelf ligt, zullen burgers zorg en onderwijs beschermen. Maar een taboe blijkt het niet te zijn. De antwoorden hangen sterk af hoe dilemma’s in zulke lijstjes worden gepresenteerd.

Taboe?

Dat blijkt ook uit onderzoek van het SCP, in de kwartaalberichten van het Continu Onderzoek Burgerperspectieven (COB). In SCP-onderzoek van deze zomer is Nederlanders gevraagd of er meer geld, minder geld, of evenveel geld zou moeten gaan naar een groot aantal begrotingsposten. Respondenten werden niet gedwongen om quitte te spelen.

Dan lijken juist de grootste begrotingsposten de grootste taboes Werkgelegenheid (slechts 1% minder geld), Onderwijs, Zorg (beide -2%), Veiligheid op straat (-3%), Armoedebestrijding (-4%), en Onderzoek en techniek (-9%). Slachtoffers zijn relatief kleine begrotingsposten als Internationale militaire missies (59% wil minder geld), Ontwikkelingssamenwerking (54%), Kunst en Cultuur (42%), Integratie (40%) en milieu/klimaatverandering (36%).

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Mededeling

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Foto: Robert de Veen (cc)

Nederlanders denken veel over EU te weten – maar dat valt tegen

, door

ANALYSE - Onderzoek naar de publieke opinie over Europa gaat vaak over euroscepsis en vertrouwen. Maar hoe veel weten Nederlanders eigenlijk van Europa?

Het langlopende Eurobarometer-onderzoek stelt regelmatig vragen naar de kennis over de Europese Unie. Het figuur hieronder zet het begrip dat we denken te hebben over de Europese Unie uit tegen de feitelijke kennis erover. Die feitelijke kennis werd eind 2012 gemeten met drie basale stellingen waar ‘juist’ of ‘onjuist’ bij kon worden aangekruist:

  • De Europese Unie bestaat momenteel uit 27 lidstaten [juist]
  • De leden van het Europees Parlement worden direct verkozen door de inwoners van elke lidstaat [juist]
  • Zwitserland is lid van de EU [onjuist]

Wie minstens twee goede antwoorden aankruiste, heb ik in het figuur geteld als een respondent met kennis over de EU. De grote blauwe vlek is het gewogen gemiddelde in de Europese Unie. Nederland is de oranje vlek. Daarnaast heb ik enkele andere lidstaten weergegeven aan wie we ons spiegelen of die op ons blijken te lijken.

Drukwerk

Zelfbeeld en feitelijke kennis komen niet overeen

Nederlanders scoren bovengemiddeld hoog op de kennis die we onszelf toedichten over de EU: 55% van de Nederlanders denkt te snappen hoe de EU werkt, tegenover een Europees gemiddelde van 48%. We zijn dus niet bepaald bescheiden.

Foto: Public Herald (cc)

Publieke opinie over schaliegas onduidelijk

, door

ACHTERGROND - Wat vinden mensen van schaliegaswinning? Al die publieksonderzoeken maken het er niet duidelijker op, signaleren Arnoud van Waes en Annick de Vries.

Schaliegas houdt de gemoederen in Nederland al enige tijd bezig. Wie net inspringt in dit levendige debat belandt tussen de voor- en tegenstanders die niet tot elkaar lijken te komen. De economische en geopolitieke argumenten staan lijnrecht tegenover de mogelijke risico’s voor mens en milieu en de belemmering voor een transitie naar een duurzamere energievoorziening.

Het blijkt lastig om een evenwichtig beeld te krijgen. Jezelf verdiepen in de materie lijkt de enige mogelijkheid om tot een eigen oordeel te komen. Gelukkig zijn hiertoe genoeg mogelijkheden. Internet geeft toegang tot tal van documentaires, nieuwsreportages of onderzoeken. Er gaat vrijwel geen dag voorbij of er staat wel een artikel over schaliegas in de krant (In de Nederlandse kranten zijn de afgelopen twee jaar bijna 900 artikelen of opiniestukken over schaliegas verschenen). Genoeg informatie dus.

Peilingen

Maar wie geen zin heeft in deze exercitie kan ook gewoon kijken naar wat de rest vindt; het afgaan op emoties en kennis van anderen gebeurt namelijk ook in de huidige discussie over schaliegas. Opiniepeilingen geven een inzicht in wat anderen van schaliegaswinning vinden. Zo laat een peiling in De Telegraaf van 22 februari dit jaar zien dat ruim tweederde van de 4790 deelnemers geen bezwaar heeft tegen proefboringen. De meerderheid vindt dat we schaliegas moeten winnen. Zelfs het not in my backyard (NIMBY)-effect lijkt geen rol te spelen: 64%  van de respondenten heeft geen bezwaar tegen schaliegaswinning in zijn of haar achtertuin (31% heeft wel bezwaar, 4% heeft geen mening). Redenen die worden aangehaald zijn een lagere energieprijs, concurrentievoordelen en meer onafhankelijkheid van energie-importen uit Rusland en het Midden-Oosten. Deze economische en geopolitieke voordelen winnen het van de mogelijke effecten voor het milieu.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

Mededeling

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Doe het veilig met NordVPN

Mededeling

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Foto: TOM81115 (cc)

Publieke opinie en nationale veiligheid

, door

ACHTERGROND - Hoe ver reikt de invloed van publieke opinie? Hoe ver zou die invloed moeten reiken?  Dergelijke vragen behoren tot de meest fundamentele aspecten van democratisch bestuur, beargumenteert Armen Hakhverdian.

Nu sprak Rob de Wijk afgelopen weekend in Trouw zijn zorg uit over de aanhoudende bezuinigingen op het gebied van nationale veiligheid, defensie en buitenlands beleid. Dat zou volgens De Wijk onverstandig zijn in de context van een verslechterde veiligheidssituatie. Maar hij schrijft ook: ‘Er is tot slot weinig oog voor het feit dat deze beleidsterreinen van een andere categorie zijn dan zorg en onderwijs. Daar gaat het om de vraag wat de bevolking ervoor over heeft; bij veiligheid, defensie en buitenlandse zaken gaat het om de vraag wat de regering nodig vindt. Het zijn specifieke overheidstaken die niet kunnen worden uitbesteed.’ De Wijk vindt dat publiek draagvlak van ondergeschikt belang moet zijn bij de totstandkoming van beleid over nationale veiligheid en aanverwante onderwerpen: ‘Dit fundament van Nederland moet door regering en Kamer, gesteund door de Grondwet, zelfstandig worden bepaald.’

Het altaar van de publieke opinie

Rob de Wijk is zeker niet de eerste die dit punt maakt. Hans Morgenthau, een van de meest invloedrijke auteurs in de studie van internationale betrekkingen, schrijft in zijn klassieker Politics Among Nations (p. 147): ‘[a government] must resist the temptation to sacrifice what it considers good policy upon the altar of public opinion, abdicating leadership and exchanging short-lived political advantage for the permanent interests of the country.’ Morgenthau spoort  politici aan te leiden en geen ‘slaaf van de publieke opinie’ te worden.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Onhaalbare ‘keiharde garanties’ kenmerken Kunduz-debat

, door

Tijdens het Tweede Kamerdebat waarin werd besloten een nieuwe missie naar Afghanistan te sturen merkte Jolande Sap op dat haar fractie het een ‘groot probleem’ vindt ‘dat het maatschappelijk draagvlak voor deze missie zo beperkt is.’ Daarom riep ze premier Rutte op er ‘alles aan te doen wat in zijn vermogen ligt om ervoor te zorgen dat het maatschappelijk draagvlak gaat groeien en toenemen.’ Ze vroeg op dit punt zelfs Rutte’s ‘keiharde garantie.’

Die kreeg ze meteen. ‘Dat is mijn taak,’ reageerde de premier stellig, ‘ik voel mij verplicht (…) om daarvoor draagvlak te verwerven, daarin mensen mee te krijgen…’ GroenLinks haalde daarmee een ‘keiharde garantie’ binnen, maar wie de opiniepeilingen volgt, in binnen- en buitenland, moet concluderen dat deze, net als andere garanties die tijdens het debat werden gedaan, een loze belofte zal blijken.

De afstand tussen de publieke opinie en de Tweede Kamer is namelijk zo groot dat het naïef is te verwachten dat deze kloof overbrugd kan worden. Terwijl 52 procent van de Kamerleden (78) met de missie instemden, is slechts 23 procent van de Nederlandse bevolking voor de missie. Maarliefst 71 procent is tegen. Dat blijkt uit een opiniepeiling van EénVandaag. Onderzoek van Maurice de Hond bevestigt deze resultaten. Hij moest zelfs vaststellen dat bij de aanhang van niet één partij een meerderheid voor de missie te vinden is.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Mededeling

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Mededeling

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Nederland verdient dit kabinet

, door

Deze gastbijdrage is van Paul Teule.

pindakaasDat blijkt volgens mij uit het net gepubliceerde merkenonderzoek van het European Institute for Brand Management (EURIB). Normaal zou ik onderzoek onder duizend doorsnee-Nederlanders die zeggen welke ‘merken’ ze ‘liever niet willen missen’, niet zo snel lezen. Het ANP-bericht (dat vooral het persbericht heeft overgetikt) waaruit blijkt dat  voor vrouwen de HEMA op één staat en voor mannen het NOS-Journaal, en dat  Senseo en Bolletje het dit jaar niet zo goed doen, liet mij in eerste instantie koud.

Toen ik uit verveling toch maar even de top 100 van het daadwerkelijke onderzoek bekeek viel mijn oog op plaats 79: ‘Anne Frank huis’, een beetje vreemd ingeklemd tussen Dove (80) en Conimex (78). ‘Anne Frank huis’, is dat een merk? Wat blijkt: je kon naast bier, keukens en zuivel ook op musea stemmen. Het Anne Frank huis is het enige museum dat de top 100 haalde. Slechts 36% van de ondervraagden dat het jammer zou zijn als het zou verdwijnen. Nog geen 20% zou het verdwijnen van het Rijksmuseum, het Van Gogh of het Boijmans betreuren.

Het geeft een ontnuchterend beeld van Nederland. Blokker (plaats 2, 72% kan niet zonder), Ikea (7e plaats met 65%) en Douwe Egberts (plaats 22 met 51%) spelen een veel belangrijkere rol in ons leven dan onze musea. Ook kwaliteitskranten en organisaties als UNICEF en Amnesty International halen de 20% nauwelijks.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Wilders weerstaat rechtbank van de publieke opinie

, door
Geert Wilders (Foto: Wikimedia Commons/Groep Wilders)

Gisteren werd op diverse weblogs een artikel van de Times aangeprezen (‘Let him in‘) als een goed stuk over waarom Wilders niet geweigerd had mogen worden in het Verenigd Koninkrijk. En de strekking is correct, Wilders had niet geweigerd mogen worden. Alleen getuigt de conclusie van een bijna schattige naïeviteit.

Allereerst een kleine correctie op het stuk. Het artikel lijkt ervan uit te gaan dat Wilders slechts wordt vervolgd voor zijn uitspraken over de islam. Dat is maar ten dele het geval, een onderdeel van de aanklacht is namelijk ook discriminatie in het algemeen. De Times zegt daarom wél terecht dat “The right to oppose, mock, deride and even insult people’s beliefs is essential to a society where bad ideas are superseded by better ones“, alleen is dat slechts een onderdeel van wat Wilders zegt en doet. Hij stigmatiseert niet alleen het geloof, maar ook de mensen die dat geloof aanhangen. “Mohammed was een gek” is geloofskritiek, “Wie zich niet aan onze dominante cultuur aanpast, is hier over twintig jaar niet meer. Die wordt het land uitgezet” is dat niet. Of je vindt of dat laatste wel of niet moet kunnen laat ik even in het midden, maar het is volgens mij wel een belangrijk detail, dat de krant niet noemt en het verhaal in een iets andere context plaatst.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

Mededeling

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

Mededeling

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Vorige